장음표시 사용
41쪽
haec uni, V. g. Titio , permittit huic e rum usum, & simul prohibet aliis, ne iiDdem rebus utantur , invito Titio, & ne Titio earum usum impediant. Multiplex autem datur bonorum genus, erga quae potest jus justitiae darii alia enim stant bona intrinseca, ut vita, membra, sapientia , pulchritudo ; Alia extrinseca, ut fama, honor sAlia dicuntur hona fortunae , ut divitiae, domus, ager. Respectu bonotum intrinse- coriim , & extrinsecorum fundamentum Juris est lex naturalis a Natura enim , quae constituit hominem liberum, ac sui Juiis , dedit unicuique ad ea omnia Ius; unde citra injuriam iis privari nemo potest. Cimca bona vero fortunae indamentum Iuris est lex illa humana, quae dicitur Jus gentium , 8e ab August. 3. Cons. s. vocatur Pactum societatis humanae, landaturque in
Iege natur ali; consentane im enim est naturae humanae ex D. Th. hic M. 66. a. v.
quod bona isthaec post Adae peccatum nontini communia, ut sic unusquisque solicite in commodum proprium operetur, ut possit Iiberalitas , gratitudo, misericordia exerceri
di ne dentur Jurgia, Confusio , &c. Quo si Adam non peccasset, bona isthaec suislent communia in statu justitiae oristinatis; quia tune nemo labore indiguisset ad vescendum ιjurgia . & contentiones absuissent, & motiva omnia divisionis rerum cessissent. Hispositis Desinit Card. Lugo Jus justitiae , quod sit
Praelatio motalis, qua hic homo praeisrtur motaliter aliis in usu alicujus rei, propter peculiarem connexionem, quam cum illa ha- et; V. g. Venator habet plaelationem moralem relate ad usum Ferae, propter comno ionem , quam cum illa ha t ratIone captui aes quod si illam donet alteii, tran se itur ea connexio , N praelatio in donatarium . Quidquid sit de hae duris definitione, quam fuisse discutit Esparr. qu. 2. II. Dico equidem , Optime communiter definiri Jus, quod sit Iesitima potestas peri
Concl. patet explicatione. Dicitur Pot nas legitima, hoc est lege firmata, cum nullum detur Ius sine lege favente uni, & gravante reliquos a & potestas , quae non est lege munita, dc juridica, est vis Tyrannica.
Per hoc autem praedicatum genericum convenitJusj iistitiae cu jure jurisdietionis , quod
respicitur a virtute obedientiae; Discrepant
tamen haec jura, suod Jus 3misdictio itis sit Potestas ordinata in bonum subditorum s de ideo lex superioris , si non sit utilis Reip:,
non obligat ι Jus vel o justitiae, seu propraetatis ordinatur in bonum proprium ι & ideo definitur, Legitima potestas percipiendi commodum , seu utilitatem ad libitum ex usu rei; Ut autem percipi possit ad libitum, facultas haec debet esse tam ad utendum, quam ad non utendum re proprias Imo facultas ista etiam se extendit ad prohibendum aliis , ne malis arilinis impediant aequimtionem rei nondum propriae, puta haereditatis , beneficii , Eleemosynae , &e. Est etiam optima definitio Juris, quam tradunt alii apud I latet. dicendo quod si
citur Potestas legitima, hoc est concessa a lege; unde excluditur potestas ad malum pdicitur ad obtinendam rem aliquam , putarem emptam i dicitiir vel ad aliquam sinisti nem, puta ad ustina rei: aut ad quasi sunctionem. puta ad alicujus rei possessionem: dicitur demum, cujus violatio constituit imjuriam, explicando jus perinjuriam, ut cognitam non per ipsumtus sed aliunde, nempe per inductionem , & exemplas vel a pinsieriori, quia post se relinquit obligationem restituendi: unde non habetur petitio prim
Brevius definitur Jus , moralia potestas disponondi de D ad libis,m . In quo sensu Deus habet plenissimum Ius proprietatis e ga Creaturas ; quia licet non possit ab iis utilitatem reportare, potest tamen ad libitum de iis disponere; ita ut quatenus disiponendo de creaturis , intendit bonum iapsarum, dicatur de iis disponere ex jure jurisdictionis: quatenus vero intendit comm dum seu exercitium suae libertatis , dicatur disponere de illis ex jure proprietatis . III. Objic. r. si Dominus Equi concedat Titio facultatem equitandi , Titius habet facuItatem legitimam ad talem usum Equi adetamen nec habet jus ad Equum , nec jus ad Equitandum, sicut habet, qui Equum coninduxit; ergo Ius non est legitima potestas ιResp. quod habens legitimam potestatem Equitandi revocabilem ad nutum non habeat ius ad equitandum, adeo ut non ponsta taIi usu impediri a Domino Equi; habet tamen Ius , ne ab aliis a tali usu impediatur sadeo ut ipsi, & domino Equi irrogetur inj ita , si impediatur Equitatio; quia tamen nomine Juris simpliciter dicti venit facultas legitima utenda re nomine proprio , NIrrevocabilis; ideo habens facultatem equi-
42쪽
maestio I. De Pure , ct specubus Iunis.
tandi non dicitur habere jus ad talem usum: sicut conviva habens legitimam iacultatem eomedendi non dicitur habere jus ad commdendum: dc strvus , qui lusitis a Domino comburit ligna, habet facultatem legitimam eomburendi sine jure ad comburendum . . IV. Objic. a. Si Jus esset facultas legitioma, non posset dari jus adversus legem istd datur Ius contra Iegem; ergo jus non est potestas legitima. Major patet, quia jus adversus legem esset facultas legitima λmul, de illegitima: esset Iegitima, quia hoc spectat ad enentiam juris; esset illegitima ,
quia contra legem. Min. Prob. Nam v. g.
Dominus gallinae habet jus comedendi illam
die Ueneris, quando talis usus est contra legem prohibentem. Pariter Sortes post comtracta sponsalia cum Berta , habet IuS comtrahendi valide matrimonium cum Teresia; quod tameta est illicitum, Ec contra legem naturalem; ergo datur jus contra legem.
Confirm. Dominus gallinae vel habet jus comedendi illam die veneris, vel non habet; si habet; ergo habet legitimam facultatem ad actum peccaminosium, quod repugnat as non tabet; ergo jus non est iacultas legitima utendi re ad libitum. Resp. Distinguendas esse hac in re tres leges. Prima est lex constitutiva juris, seu
dominii, quae scilicet addicit rem Titio , u ea utatur ad libitum; atque adeo favens Titio, &gravans reliquos. Secunda est lex annullativa usus rei propriae; ut est lex annullativa contraetus Pupillorum , sin au- Horitate Tutoris; quamvis Pupilli sint Domini . Tertia est lex prohibens usum aliquem rei , quamvis illum non annullet, puta si contractus Pupillorum solum prohibeatur, non Irritetur. Quod dentur hujusmodi tres
leges diversae, patet in contractu matrimo
mala ; Nam ratione primae legis constitutivae Iuris, datur in conjugibus mutua potestas Iegitima in corpus alterius; ratione secundae legis, est irritum matrmonium cum secunda uxore, vivente prima; ratione te
tiae prohibetur, non annullatur certis diebus contraetus matrimonialis , puta tempore Aviventus . His explicatis, dist. maa. Non ponet dari jus contra primam legem constitutivam Iuris , & appropriantem rem alicui, conet. contra x. aut 3. legem vel annullantem, vel prohibentem usum rei proprie, neg. maj. di dii . min. , nes. conseq. Dominus gallinae
habet Ius ad usum illius contra legem pro labentem , sicut qui contraxit sponsalia cum Prima uxore, hahet ius contrahendi validerium ruum cum secunda, sed illicite ,
quia pariter contra legem prohibentem: Et viceversa Haereticus v. g. qui in Poenam hae
resis spoliatur bonis acquisitis, s ut habetur
Cap. Decrevis, de haereticis, in o. non habet jus erga talia bona, quia non datur legitima potestas admissis Iesem constitutivam, aut destructivam dominii. Ad confirm. Dominus gallinae habet quidem facultatem utendi ea ad libitum a ad usum tamen illicitum habet facultatem impeditam a lege prohibente, ut dicemus an s. unde si comedat illam die veneris, petacat solum contra legem prohibentem talem
usum, non vero contra legem appropriantem sibi gallinam: sicut enim si Titius o tineat dispensationem comedendi carnes die veneris, comedendo gallinam Cati, solum
peccat contra legem appropriantem gallina Cajo, non vero contra legem Ecclesiasticam prohibentem esum carnis eo die: ita vice versa, qui non obtenta dispensatione comedit die veneris gallinam suam, peccat comtra legem Ecclesiasticam , non contra legem
appropriantem sibi gallinam. Hinc juxta doctrinam probabilem Sanch. lib. i. disp. t a. Dispensatus ad contrahendum matrimonium cum consanguinea, si ante contractum m trimonium illam cognoscat, non committit incellum , committit tamen peccatum somnicationis; quia dispensatio non reddit licitum usum coniugalem antequam matrimonium contrahatur; Sic etiam qui post vota simplicia in nostra Societate sine facultate Superioris alienaret bona, quorum retinet dominium, non alienaret invalide, seu contra legem appropriantem sibi ea bona, sed
illicite ; quia contra votum paupertatis
Quidquid sit, An talis alienatio , quamvis non sit irrita, sit tamen irritabilis a Superiore, ut putat Suar. tom. . de Rel. tr. zo. i. c. . contra Less de MoI.
V. Objic. 3. Datur obligatio honorandi
majores natu ex urbanitate,& gratias agendi pro beneficiis acceptis; ergo in majoribus natu, de benefactoribus datur lus , seu legitima potestas ad talem honorem, &grati arum ataonem exigendami sed tale jus non
est jus justitiae, ergo male definitur jus j
Resp. In majoribus natu , & benefactoribus non datur jus justitiae, ordinatum scilicet In commodum proprium i cum laesio talis juris ad exigendum honorem , bc grciarum actionem non sit iniuria stricte dicta obligatu in conscientia ad reparandum
jus laesum i datur solum in iri jus Antido-rale, seu Morale, non vero ius iustitis . C L se.
43쪽
αε Para V. Disp. II. De Iura, ct Dominio.
seu legalei Cum solum ex vi rectae rationis, di juris naturae debeatur talis honor i& grauatum actio : bene autem intelligi potest, quod aliquid debeatur jure naturae, seu ex dictamine rationis dictantis v. g. m jores esse honorandos s non vero ex Jure sustitiae, Sic titulo pietatis debemus paremtibus observantiam, quin parentes habeant
jus justitiae ad hos actus pietatis. Ut autem intelligatur, quidni debeatur vi Juris justitiae, quid vero ratione juris naturae, Adverte , quod quae ex3ure stricto debentur, ita debentur, ut si creditor cedat tali juri , cesset omne debitum; vade qui debet
Centum. Obtenta condonatione, nihil amplius debet:Contra vero quae debentur ex ii Te naturae, seu dictamine rationis, adhuc de-hentur, imo debentur magis , quamvis altercedat juri suo: Sie magis debemus esse grati erga benefactores, magis pii erga parentes. si
ipsi nihil exigant. Ipsa etiam oblὶgatio ex fidelitate non oritur ex iure stricto , quod sit in Promissario; quia jus strictum unice spectae commodum habentis illud; nec potest aliunde cessare obligatio ex justitia, nisi per
condonationem creditoris: Contra vero jus
promissarii non spectat unice commodum apsius promis Iarii, sed spectat illud dependenter ab aliquo commodo promittentis sua tenus promittens non obligatur ad stanum promissis, si res promisia deprehendatur ardua, si Persona improba Sec. Unde fit , quod licet promittens obligaretur sub gravi ex fidelitate ad standum protrussis quod
contι Overtitur apud Moralistas major men quantitas requiratur ad peccandum mortaliter contra obligationem ex fidelita. te , quam ex Justitia, ut notant Doctores apud Les L. Peccatur enim graviter contra Iunitiam v. g. s quantitas restituenda ascendat ad quinque Carolenos; contra fidelitatem non Peccatur graviter, etiam ascendat ad , triginta, & quando quis voluit obligare se
sub gravi ad standum promissis; & ratio est, quia jus,promissarii non est adeo strictum:
unde etiam fit, quod promissiones non transeant ad haeredes , ncut transeunt onera ju
VI. Quaeritur hic quid importet ex Da te objecti hoe ius, seu moralis potestas δNonnulli apud Rip. disp 83. n. IGO. Putant, esse modum quendam superadditum; ideo anim v. g. unio inter materiam , Sc formam est modus. distinctus , quia aliter non potest explicari quid velit Deus, dum vult mat riam unitam sormae; non enim vult mat 1iam , di formam Lautum , nec materiam
Se in imam cum requisitis, ut dicitur Is physicis; ergo vult unionem; sed eodem modo dici potest, quod dum Deus vult, Petrum habere jus in pallium , non velit
Petrum. 8e pallium tantum; ergo vult aliquid aliud, nempe ius, quod proinde est modus superadditus , qui licet sit Entitas
physca, est etiam Entitas moralis, quat nus respicit res in ordine ad hominum mois res, & ad libertatem creatam. Dicendum tamen eum communi apud
Maurum, frustra superaddi hanc Entitat lam; sicut enim denominatio cogniti non constituitur per ens Iogicum . seu diminintum sit peradditum, sed per ipsam cogniti
nem terminatam ad objectum , ut communitis dicitur in Logicis ι ita denominatio habentis jus sufficienter constituitur per legem faventem Petro posita donatione, vel alio titulo sundante jus , & per acceptata nem favoris legis factam ab ipso Petro. Est quidem dissicultas in explicando objecto donationis, promissionis Sce. Quia non facile assignatur, quid velit donans librum, qua do vult transferre jus in librum. Sed juxta
dicta in de Gratia, & juxta dicenda in de
Poenitentia, cum de oblecto condonationis
peccati , Primo dici potes h quod Donatio ,
Promiisio dec. snt quidem actus voluntatis, sed non sint volitiones rigorosae, ut neCgaudium, complacentia, timor, audacia&c. Unde inepte quaeritur quid velit donans ssicut inepte quaeritur quid velit gaudens &c.
sed solum quaeri potest, quodnam sit obiectum donationis, vel xauditi seu quid donet donans; & tunc respondetur donare lubrum ; atque adeo librum esse objectum d nationis transferentis jus in librum. Secum
do transinista quod Donatio sit rigorosa ν titio . diei potest objectum hujus voliti nis esse jus in librum, quod jus inadaequale
constituitur per ipsam donationem ; unde donatio habet pro obiecto inadaequatri , &reflexo se ipsam, quod non repugnat. Nam qui cognoscit v. g. Ens confuse, cognoscit
omnia entia ; unde talis cognitio fiabet pro objecto inadaequato, Ac res exo seipsiam; sic
etiam quando quis vult conficere sacramet tum , quod in adaequale constituitur per i tentionem mini stri, tune talis intentio habet pro oblecto adaequato totum sacramen.
tumi pro inadaequato vero, de reflexo id ipsam .
44쪽
De Speciebus γωνis , ct Domi mi. VII. Ividitur Ius in Dominium ple- num i in usumminum , usum iuris, Jus in re, &jtis ad rem. Dominium plenum est jus disponendi de re ad omnes
usus , ut explicabimus arti sequenti. Usi fructus est jus utendi, ac fruendi re salva ejus lubstantia a unde usuisuevirilis non solum habet jus ad utendum re , sed etiam ad fruendum, seu ad percipiendos fructus talis rei, ac etiam ad vendendos, Ee alte. nandos; potestque ipsa res ab usu mi Mario locari, commodari, non tamen alienari, aut destrui. Usus juris stu jus ad usum est jus utendi tantum re salva ejus substat
tias unde usuarius nec potest rem alienare, nec destruere, nec vendere, aut alienare ejus fiuitias, aut illam Iocare, aut comm
date. Praeter usum juris , seu jus ad usum , datur usus facti, qui est Ipse usus rei , ut uitatio, comestio ; de quo fusius quaest. sequenti. VIII. Dubitatur an usustuctuarius , &Usuarius dicendi sint Domini partiales rei dicendum est quaestionem esse de voce . Communiter Dominus absolute appellari s let, qui potest rem suam etiam destruere, alienare ; quod non competit usufructuario, Ac usuario; & ideo non solent diei absolute Domini: Quando tamen conceditur usus fructus, tunc qui illum concedit, appellari
solet Dominus proprietatis, & usu fruinu mus appellatur Dominus utilis. Differt i men usus fructus ab Emphyleusi , Ee Feudo; quia Emphyleusis, Ac seudum sunt circa rem immotalem, dc Important quoddam onus re Iate ad Dominum proprietatis; Emphyleviris fert onus reese solvendum ad certum tempus, quod non sit infra decenniums aliter ellet locatio. F dum fert onus pers nate, seu obsequium praestandum Domino directo.
IX. Denique ius dividitur in Jus in re di ad rem. Jus in re , ut explicant Moli Na , dc Dicastili. est jus circa rem aliquam devinctam, de obligatam habenti tale jus iunde est quod habens jus in re possit remulam fila usurpare ubicunque invenerit. Jus ad rem est Ius circa rem aliquam de vinciendam , & alligandam habenti jus a qui proinde non potest illam sibi usurpare, d nec devinciatur, de alligetur moraliter sibi. LX. gr. Si quis tibi vendat Equum , dc u
dat , habes jus in re ad talam Equum a sivero vendat, Ac non tradat , habes mIumius ad rem erga talem equum propterea si postquam vendiderit tibi , vendat iterum eundem Esunm alteri , de illi tradat , tu non poteris talem Equum tibi lisurpare, eum non habeas actionem realem , ec vim dicativam, ex desectn juris in re , sed solum poteris repetere a venditore pretium Iutum, Sc compensationem damni a cum habeas solum actionem perinnalem ratione emptionis nondum traditione firmatae , ut habetur Iege quoties de Rei vindicatione.
venditi sit illa ultima Actualitas, seu unici moralis, qua constituitur jus in re, de qua devincitur actu res habenti jus e universim autem requiritur traditio ad aequirendum jus in re , 8e actionem realem, seu vindicativam rei, ut constat ex lege T adibus, Cod. de Pactis , ubi diciture Traditi
nibus , o Uxevionibus dominia rerum , nouautem nudis pact/s transferuntur . Hoc tamen
intelligendum,msi lex Uiter disponat; Nam, ut notat Mol. disp. 3. acquiritur jus in re ad id, quod donatur, aut venditur Eccle. siis , vel locis piis ante traditionem , exleis ste , in inser Cap. De Sare anct/s Melesiis, sic etiam relate ad beneficium Ecclesiasticum acquiritur jus in re per collationem, Ec acceptationem ante traditionem. & polin sessionem: Ex Cap. aliau. , da praebendis. Trais ditio autem haec aliquando debet esse rerulis, aliquando sitfficit ficta fictione iuris ,
quando scilicet juxta dispositiones legum aequivalet reali traditioni ipse titulus transi uvus domimi cex. gr. Venditio , donatio
conjunctus vel cum visione talis rei, vel cum sola acceptatione , ut explicat idem Molina.
Sequitur x. Jus in re esse veIuti jus in suo stata naturali, ut aqua cum stigore a jus ad rem esse veluti in statu in naturali, ut aqua . cum calore ς quia jus natura sua exigit habere rem sibi devinetam, non dein
dis . I. dub. a. An quodcunque jus ad rem timbuat actionem personalem, sicut quodcunque jus in re tribuit actioncm realem e Communius negant, nam quI cmit arboremiti uetiferam , dicitur habere jus ad rem rein late ad fructus nondum existentcs; dc tamen tale jus non tribuit actionem ullam Permis, cum non detur uIla persona sidens dominium fructuum, aut impedicns eoru ccm pollessionem. Aiu tamen assismant a
45쪽
38 Pars V. Disp. II De Iura, ct Dominio.
putantes selate ad hususmodi s stus dari 3uS Ii re , non ad rem ; quia huiusmodis rictus existunt de facto in arbore , si minus xealiter. lutem virtualiter , seu morali terrunde poliunt diei actu obligati, di devincti virtualiter, si minus is aliter. Quod confrin. quaa quando datur pignori gemma Titio , tunc Titius habet jus in re non so- Ium erga gemmam non suam, quatenus est si di devincta , sed etiam circa pecuniam mutuatam, quatenus est moraliter in gemma ; ergo etiam relate ad seuerus futuros datur jus in re quatenus virtualiter sunt in arbore , unde vendi , & donari possunt. AmpIectatur quilibet uti amvis sepia tentiam, quam maluerit e lis est de voce, Num tale ius dici debeat in re, an ad rem XII. Dubitatur x. An jus in re sit idem ,ae
domInium e Negant communius cum Lugo
disp. a. leel. r. Nam qui habet gemmam pigno i i sibi datara, non habet dominium gemmae . cum non possit illam vendere , An xe dcc. habet tamen jus in re, erga illam, cum habeat sibi devinetam . nec possit dominus illam proscere v. g. Ipso invito, d nec Pretium solvatur; ergo ius in re di. singuitur a dominio. Et ratio ulterior est, quia creditor habens pignus, vel hypothocam , habet solum ius in re, ut de iis bonis solvatur sibi debitum , nisi solvatur aliunde , quin eamen possit de iis ad omnestisus disponere; sicut Pater, ut notat Less.
c. . n. II. ex lege a. cod de Parrabna, ob nimiam paupertatem . & vimas causa tantum potest vendere filium non emancipatum , quin possit de filio ad omnes usus disponere, aut ob alias causas vendetet, ut potest de mancipio , cuius habet dominium, disponete, illudque vendere.
nis apud Bari. Ius perfecte coonenda de regorporati , nisi lege prolabeat.ν; Ideo autem luris periti addunt ly de is eouisiui, quia eges civiles ut plurimum vel santur circa res corporales ι caeterum etiam de rebus incorporeis datur domimum:ΗΘmo enim m. vera est Dominus suorum actuum liberoi iam, Deus est dominus Angelorum . Quare
a Theol. communiter Dominium defiuitur, Faeultas legitima percipiendi auctoritate plena commodum ex omni usii rei; seu facultas propria disponendi de te ad m
Dubitatur tamen, utrum in definitione dominii apponi debeat particula illa, ad
omnes usus lege parmissos, an vel sit super-
sua; quia scilicet dominium plenum, Claram ad usus lege non permissos, de irrit,aos debet se extenderes quod est quaesere, Aia lex prohibitiva , vel irritativa usus rei sit diminutiva dominii, an vero tantum impeditiva ut proinde dominium sub his
legibus remaneat plenum , quamvis non expeditum. XIV. Censeo equidem cum communiori, Dominium se extendere etiam ad usus le- e non permissos, 3c annullatos: adeo ut lex piombens, vel irritans usum rei impediat. non diminuat dominium. Propter
ea in definitione dominii si ustra additur pallicula illa , ad usus lege pormissos; nisisgnificetur. quod ad usius lege permissos tam tum dominium sit expeditum, relate ver ad alios, sit impeditum. Prob. lyraecise per hoc , quod tollatur Iex prohibitiva, vel annullativa usus rei , Puta contraetum Pupilli , statini absque nova acquisitione dominii, seu absque acceptatione novae potestatis, liciti aut ves, di sunt illi contra Ehusi ergo lex prohibitiva, vel annullativa non erat diminutiva . sed solum impeditiva dominii: scuti quia praecise per hoc quod tollatur distantia,
ignis comburit, de oculus videt, dicimus cistantiam a passo esse impedimentum , non diminutionem potentiae combustivae ,& visivae. Confirm. quia ad Gal. 4. dicitur Pupillus nihil differre a servo, dum est sub Tuto ribus, quatenus non potest valide de rebus suis contrahere, perinde ac servus; esse tamen dominus universorum, hoc est bo. norum suo: um a ergo lex irritans contractus pupilli non imminuit dominium a ataque adeo etiam ad usus non permissos, &annullatos a lege se extendit dominium , quamvis non proxime ratione Impecimem
m. o te. r. Si dominium se extenderet etiam ad usus non permissos, dominus mancipii non esset injustus occidendo mancipium; non secus ac dominus agni Iuste potest agnum suum occidere ; sequela est absurdat ergo dominium erga mancipium non se extendit ad hune usum occidendullud , quod lege naturali prohibetur;
46쪽
ergo universm dominium non se extendit ad alios usus non peirritabs. Resp. Tres leges esse distinguendas , ut diximus ar. I. ad a. Prima , quae est comstitutiva , aut destructiva , aut diminutiva dominii. Secunda, quae est alicujus usus amnullativa. Tertia, quae est prohibitiva usus rei propriae . Quaestio praesens procedit de Dominio relate ad usus aut irritatos a Secunda lege, aut non permissos a Tertia , non vero relate ad usus non permissos a Prima: Certum enim est, quod haereticus v. g. qui spoliatur bonis suis ob haeresim , non habeat dominium impeditum, sed extinctum erga ea bona: sic in casu adducto, cum solus Deus sit dominus vitae , & necis , dominus mancipii nullum habet jus ad
mancipium occidendum: contra vero ad occidendum agnum , etiam ut sacrificet il. Ium idolo dc ut comedat die veneris ,
habet dominium solum impeditum a lege prohibente ; unde illicite , non injuste agnum ad tales usus occideret. XUI. Objic. a. Possidens majoratum non habet plenum dominium erga bona majoratui subjecta, ut plures Iuristae doeent apud
Lugo disp. a. n. 6. de hoc ideo , quia non potest valide ea bona alienare; ergo lex iris ritans usum rei diminuit, non impedit dominium . Res p. cum Molin. tract. a. disp. a. neg. ante C. Lex conititutiva majoratus irritando
alienationem bonorum , impedit solum , non diminuit dominium: quod ex eo patet, quia si ea lex auferatur, statim absque nova collatione potestatis habetur facultas alienandi ea bona. Deinde transm. antec neg.
Conseq. in conclusione enim solum dicimus, non esse diminutivam dominii segm prohibentem, vel annullantem usum rei propriae; non vero legem nullatenus concursivam potestatis ad aliquem usum rei , uti esset lex ', quae non concedit facultatem
ad alienanda bona majoratui subjecta; ex hae enim lege fieret quod dominium non concedatur plenum, sed isi nutum . XVII. Quaeres hic , Num ad plenum , ac
perinctum dominium requiratur potestas ad omnes omnino rei usus e
Respond. Dominium esse plenissimum si se extendat tantum ad usus physice possi-hiles rei simul ; & domino . Hanc , quia in creaturarum domino non est physice, nec metaphysice possibile , abdicare suum dominium , ut potest creatui a domina a ideo Deus est pei sectissime dominus i imo ex Pcriectioue dominii habet, quod nou
possit illud abdicare . Pariter Dominus Equi
v. g. est Plene dominus, quamvis non pota
sit uti equci ad volandum; quia talis usus equi non est possibilis domino creato a esto possit equus divinitus volare . Ratio Doctrinae est , quia Dominium est potestas physica munita lege favente; ergo relate ad usus rei, qui sunt physice impossibiles aut rei, aut domino, non potest dari dominium a atque adeo dominium est plenisIimum , ex tendens se quantum potest', si tantum se extendat ad omnes usius physice possibiles rei. 3c domino. .
Hinc fit, Dominium dici plenum , di per, sectum, si ad hujusmodi usus se extendat. quamvis detur lex aliquando prohibens, vel
irritans tales usus: contra vero dominium esse impersectum , quando non se extendit. ad Omnes usus, ut est dominium Utile residens in usufructuario , & dominium directum residens in domino pioprietatis , qui alteri concessitus fructum; ideo Rς-ges appellari solent domini proprietatis , & Barones domini utiles Feudorum , hoc est domini cum addito diminuente a quia iautrasque dominium est imperfectum a pota est etiam dominium esse imperfectum ex
parte subjecti , ut accidit , quando duo sunt indivisim Domini ejusdem rei , ut si
gemma valens roo. ematur a duobus, quOrum singuli solvant quinquaginta. XVI H. Denique sciendum, ad acquisitionem dominii requiri Titulum , ut loquuntur Iuristae, hoc est rationem iandandi illud, ut loquuntur Philosophi, Eli autem titulus actio illa a Ieribus praescripta, a qua tan quam ab id tima determinatione dominium inducitur . Hujusmodi titulus triplex est et
Primus , legitimus contractus, quo dominium transfertur, ut donatio, venditio dec.
donatio tamen debet esse acceptata , insit titulus formalis, proximus, di completus, aliter esset solum radicalis , di remotus , si non acceptetur. Idemque dicas de promissione , voto &c. sicut etiam Peccatum css solum titulus radicalis in Persona ossensa ad odio habendum peccatorem, si reatus odii condonetur. Secundus est Inventio , seu occupatio iei adesi tae , hoc in nullum habenus dominum , quae proinde fit primo occupantis , ut sunt pisces maris , gemmae inventae in litore , ferae silvarum, thesauit in proprio sundo inventi . Tertius titulus est publica Authoritas , qua in bonum Reipublicae aliquando bona unius privati in alios transistuntur , ut fit ratione Praesci uorus , vel Usucapturus , aut C quan.
47쪽
quando ob haeresim confiscantur bona talis
Praeterea relate ad bona civium duplex datur dominium , Altum , & bassum . Alisllum dicitur , quod habet Princeps in Republica relate ad bona Privatorum , quateis nus potest us uti praecise in honum comm ne : Basium vero dieitur, quod habent cives in sua bona subordinatum dominio alto Principis. Sic etiam Ius domesticum, quod habet Paterfamilias relate ad personas suae
familiae, aliud dicitur jus dominativum , seu . herile , quod habet in servos; aliud jus p ternum , quod habet in filios; aliud jus eo n-iu ale , quod habet maritus , uuatenus familia caput in conjugem , quod a Philosopho vocatur Ius oeconomicum, ut videre est apud Rebellum qu. I.
Utrum. Usus facti licitus in rebus unico usu consumptibilibus distiη-guatur a Dominis P
I. Tri lex datur usus rei licitus, vid Iicet usus juris, qui importat jus
ad usum , quod competit usuario , dc usus facti, qui est ipse rei usus, puta equitatio, c mestio, ex facultate accepta a domino reum rabili ad nutum. Duplex etiam datur genus Rerum, siquidem Aliae sunt, quae non consumuntur unico usu , ut Equus . vellis Sc
di relate ad haee usum fassi licitum di- ningui a Dominio non est dubium: Quis
enim neget non esse dominum vestis , qui ea utitur ex facultate a domino accepta emiae vero unico usu consumuntur , ut Vinum . panis, nec non pecunia ex Philosopho A. Eth. I. quae licet non consumatur physice unico usu , consumitur tamen moraliter,
seu relate ad dominium; quippe quod transesertur in venditorem , ouando aliquid pecunia emitur . Relate ad has res dubitatur ,
An possit usus facti licitus a dominio separari , ita ut dominium cibi v. g. sit in dante facultatem ad comedendum , & usus fata linitus sit in comedente e Quaestio haec utilis ad plurimas quaestiones morales, valde celebris olim non solum inter Doctores
sed etiam inter summos Pontifices , excit ta filii occasione Fratrum Minorum dicem rium peculiare genus paupertatis se profiteri; quia rerum, quibus utuntur, nullum
habent dominium , nec singuli quod est sommune cum omnibur Religiosis o nec tota simul Religio a sed dominilim residere, vel penes Pontificem , cujus licentia iuutuntur; vel penes ipsos dantes, a quibus
solam utendi facultatem acceptant rerum, quae unico usu consumuntur , non vero
earum dominium; ut proinde possint ea ad arbitrium sibi usurpare antequam consumam tur. Jo. XXII. in Extram YG Conditorem, bc duabus sequentibus, docuit fictum, & chumaerieum eue dominium rei quam alius potest unico usu licite consumere; ac pro pterea renunciavit dominio, si quod fuerat, erga res Fratrum Minorum, qui dicunt do. . minium suarum rerum ad Sedem Apost. transtulisse. Contra vero Nicol.IU. dc Clem. U. apud Lugo disp. h. sect. s. necnon Martin. V. i Paul. III. εc alii dixerunt, penes Fra tres Minores esse s ollim facultatem cons mendi licite res consumptibiles , dominium vero talium rerum esse penes Sedem Apost.
ac Propterea Dominium ab hoc usu facti
II. Dico equidem cum hae Secunda sententia, usum. facti Iicitum in rebus unico uso consumptibilibus separari posse a Dominio; ita communius DD. cum D. Th. q. 73. a. I. contra Turrecrem Sylvest.& alios apud Lugol .cit.& Sanch. l. 7. C. I s. Prob. I. authoritate tot Pontificum ,
quos retulimus . Nec obstat Authoritas Joan. XXII. in contrarium . Nam Solus de Ledesima volunt, eum lacessitum ab Ochamo, Ec aliis quibusdam Fratribus Minoriis hus minus legitime processisse. Bellarminus dieit Ioan. XXII. eirasse sed non in m
teria fidei, aut morum , atque adeo tamquam auctorem privatum , non tanquam
Pontificem; Moliii. Sc Less censent hac in re Ioam nihil certi amrmine, sed solum disputando in eam partem inclinasse: Alii demum apud Platet. censent Ioan. Iocutum
esse de uni juris stricto ,seu de Iure ad usum ,
qui certe in rebus consumptibilibus est ins parabilis a Dominio. Prob. a. ratione . Potest Dominus panis v. g. concedere Titio facultatem disponendi de illo i evocabilem ad nutum; atqui In tali casu Titius comedendo panem, haberetusum lacti licitum sne dominio i ergo usus lacti licitus in rebus unico usu consum in ptibilibus separari potest a dominio . min. prob. ex definitione Iuris , & dominii, quod est facultas moralis . cujus violatio parit amiuriam stricte dictam ι sed habens facultatem revocabilem comedendi panem potest citra injuriam impediri , ne amplius come
dat, ab eo. qui facultatem concessit; ergol
48쪽
habens saeuhatem revocabilem , seu usum facti licitum, non eatenus habet dominium . Confirm. tum quia Conviva non habet dominium ciborum per hoc praecise , quod habeat facultatem comedenda revoeabilem ad nutum; tum etiam quia omnes Religiosi ob votum paupertatis carent dominio re-Tum , quibus utuntur, & solum habent s
cultatem iis utendi ; nec in alio differunt a FF. Minoribus reliqui Religiosi, nisi quia
rerum , quibus utuntur FF. Minores , D minium est penes Pontificem, aut ad sum. mum penes cantes illas; rerum vero, quibus alii utuntur , domnuum est penes totam communitatem . Ratio a priori Conclusonis est, quia Dominium non acquiritur , nisi acceptetur; Possunt autem FF. Min. nolle acceptare dominium rerum , quibus utun tur , sed solum facultatem utendi revocabilem , prout habent convivae , & servi aergo per hoc quod habeant uium facti licitum, non per hoc habent dominium striete tactum ., quod scilicet parit stitatem, c, proprietatem , seu facit rem suam, &propriam habentis dominium; esto dici Lsit , quod habeant dominium debile , &dependens ab alio, ut notat Pirael. n. I .
quod tamen est dominium eum addito distrahente. Confirm. demum , quia in extrema neceΩsitate constitutus habet facultatem comedendi cibum alienum i quin habeat dominium , aliter si tunc impediretur a domi no cibi , hic non solum peccaret contra charitatem , sed etiam contra Justitiam punde teneretur ad restitutionem ; quod com muniter DD. non admittunt . Verum qui
dem est , quod habens facuItatem commdendi habeat etiam Ius, ne ab alio, quam a Domino cibi impediatur; hoc tamen non
est habere jus in cibum, seu dominium ci-hi , sed solum habere jus ad carentiam vi lentiae; sieuti Pauper habet jus , ne malis artibus impediatur sibi eleemosyna , aut acinquisitio alicujus beneficii : & peccat contra Iustatim , qui malis artibus impedit illi
consecutionem eleemosynae, aut beneficiis atque adeo tenetur compensare damnum,
qui violat hujusmodi jus pauperis; quin tamen Pauper habeat Jus ad eleemosynam, vel beneficium. IV. Hinc sequitur I. quod qui suratur
v. g. cibum a Fratrib. Mn. peccet contra
Iustitiam, tum adversus Pontifice dominum talis cibi , tum adversus ipsos Religiosos qui jus habent, ne talis violentia sibi fiat .
Quod si uia tres furto sublata restitua.
tur, utraque injustitia tollitur . , Seq. a. quod ut aliquis dicatur dominus tibi, debeat posse illo uti authoritate propria , & ex facultate irrevocabiliter conaeessa ; sicut servus , ut dicatur projicere gemmam suam , debet posse illam proiicere nomine proprio, non jussit domini. Objic. r. Concedere facultatem utendi reeonsumptibili unico usu est concedere fi cultatem irrevocabilem ad talem usum a sed facultas irrevocabilis est idem, ac jus, seu dominium; ergo concedere hujusmodi
facultatem, est concedere dominium, atque adeo facultas haec utendi, seu usus facti liis citus ire rebus confiumptibilibus est inseparabilis a dominio. Maj. prob. Tatiis facultas neque posset revocari pro instanti Α, quo conceditur , quiasimul esset, & non efiet ineque pro instanti sequenti, quia tunc res est contumpta; unde revocatio esset nulla,
ex defectu terminis ergo sinpliciter est iserevocabilis . Resp. neg. maj. ad prob. I.Cibus non semis per consumitur unico instanti, unde facultas ad comedendum potest quolibet instames revocari , adeo ut non amplius licite deinde comedatur. a. potest hujusmodi facultas heri data pro instanti Α hodierno revocari post concessionem ante ipsum instans , A'. 3. Advertendum , dupliciter posse in instanti A esse irrevocabilem
cultatem concessam ad usum cibi. r. ex incompossibilitate talis usus cum usu opposito, atque adeo ex actuatione potentiae. E.
ex defectu potentiae ad usum oppositum a sicuti enim qui libere amat , non potest simul odisse potentia simultatis , solum ex incompossi Iitate horum actuum, non ex de feetu potentiae ad utrumque seorsim ἰ ita
qui dat lacultatem pro instanti , Α , ad trium rei destructivum, non potest simul nol-
Ie destructonem ex incomposithilitate talium actuum , non ex defectu potentiae ad ulnimque seorsim. Quare non quaecumque irrevocabilitas facultatis est collativa jurasa Deus enim concedens aliquam facultatem non potest illam revocare ratione suae immutabilitatis ς nec proinde semper concedit dominium a & Dominus Equi dans facultatem Servo occidendi Equum non potin
est illam post occisionem revocare , nec Iroinde concedit dominium Eoui. Illa so-um irrevocabilitas facultatis est collativa
dominii , quae oritur ex intentione concedentis volentis se obligare ad non revocamdum s atque adeo uuae minuit potentiam
moralem in concedente, non vero F
49쪽
oritur ex reipsa . quae dum est , non potiest simul non esse. Hinc patet, uomodo in instanti donationis Donatalius sit Dominus, ut dicemus qu. l. 3habens vero usum facti licitum non sit dominus . Dissiparitas est, quia si donans pro instanti donationis velit uti re donata, invito donatario, irrogat illi injuriam: contra veros dans facultatem revocabilem ad panem comedendum pro instanti Acrastino, velit deinde pro eo instanti impediae comestionem panis , nulli irrogat injuriam .
consumptibilibus distingueretur a Dominio, essent Iicitae usurae ; ergo dcc. Prob. seqv. posset enim primo vendi facultas revocabilis ad vinum v. p. bibendum pro inflanti Α, di deinde vendi Dominium vini a quod esisti bis sumere pretium vini; quod esset ii suram committere: etenim, ut notat D. H. qu. 78. a. I. usura dicitur a venditione usus
rerum consumptibilium condistincti a do. minio : Propterea haee habet Angei. Ioc. cit.
In rebus, quarum Uus est ipsarum rerum eon
per mutuism transfretar domin ιum ; aliter posset bis res eadem vendι, vendendo prius usem, deinde domιnitima tinde eommI teretur ura.
Conf. Facultas revocabilis ad bibendum vinum procul dubio est pretio aestimabilis,& vendi potest, quanti aestimatur ipsum vinum a ergos praeter hane facultatem, venia
datur dominium vini , seu facultas irrevoca. bilis. poterit iterum sumi novum pretium propter idem vinum. Resp. nego sequelam , ad probationem n go posse citra injustitiam vendi usum facti separatum a dominio: Ratio est , quia solvens pretium daret alteri ius ad pretium irrevocabiliteri atque adeo se obligaret ad non utendum pretio, invito venditore: qui vero venderet usum facti, seu facultatem revocabilem, nullam obligationem subiret; ergo in hac venditione committeretur injustitiar quare sicut donatio v. g. Equii quia ethactus liberalitatis , est essentialiter invendibilis , de solum exigit graimidinem i ita concessio facultaris revocabilis . cum sit meta donatio talis facultatis, eth pariter imvendibilis , di solum exigit gratitu em rctim procedat ex animo benevolo. Angelicus ibi dicit esse invendibilem facultatem
utendi revocabilem in rebus usu consumpti.
Ad confirm. nego antec venditio enim
est contractus onerosus, in quo uterque
contrahentium debet obligari; sed qui dat
facultatem revocabilem, nullatenus obli*atur a ergo non potest illam vendere, sed debet gratis concedere exigendo tantum gratitudinem : deinde dato , quod possit vendi facultas revocabilis ad bibendum . non posiset vendi quaati vinum valet, sed quanti aestimatur spes, quod ea facultas non sit reis vocanda, quod si postea vendatur dominium vini , superaddi debet residuum dumtaxat pretii, quod valori vini coadaequetur; sici
ii si Domus valens centum locetur qui inque aureis, Sc deinde ante elapsum tempuglocationis vendatur, superaddi tantum de bent nonarinta quinque .
UI. Objic. 3. Si conclusio subsisteret, ponset Religiosus absque licentia Praelati habere usum facti licitum rerum unico usii consumptibilium, citra violationem voti
paupertatis . Prob. seqv. Quia paupertatis vo to non opponitur, nas dominium rei; nol en Im voto repugnat, quod Religiosus projiciat gemmam alienam , consentiente domino; ergo neque repugnaret quod com
dat, & destruat cibum alienum, domino
Resp. nego sequelam: ad probationem diaco cum Sanch. l. s. c. I. Lugo loc. citi n.
fr. Leis Suar. Votum paupertatis obligare non solum ad carendiim dominio rei, sed etiam ad carendum usu facti. absque consensu superioris; quia obligat ad vivendam vitam pauperum;cui aeque opponatur tam d in inium rei , quam usus facti. & ratio ulterior est , quia Religiosus, cum sit inca. ax dominii, non potest votum violare neroc, quod acquirat dominium , sed pernocquod utatur re non sua , tamquam sua ;quod etiam habetur per usum sadti mdependenter a voluntate superioris, quo usu per cipiat reicommodum, perinde ac esset sua; quod non accidit per projectionem gemmae factam nomine alieno, sed per comestionem cibi. etiam domino annuente. Hinc , ut notant Theologi morales , potest Religiosus, v. g. calefieri ad ignem auterius . tecreari odoribus alienis, erogare Pauperibus nomine alieno eleemosynam dic. quia in morali aestimatione adhuc dicit vitam pauperum vivere , nec uti re ulla tamquam sua; contra vero si cibum alienum, annuente domino, comedat , sine licentia saltem interpretativa Praelati. VII. Objic. 4. Pontifex conferens Sacer. doti facultatem revocabilem ad absolve dum, excommunicandum&c vere consertius
50쪽
. io III. An Dominium d ecum, ola.
ius jurit dietionis : ergo Dominiis vini dans
Petro iacultatem revocabilem ad bibendum vinum , etiam confert verum Jus propri tatis ad vinum i atque adeo facultas revocabilis ista non sepaiatur a Dominio.
Resp. neη. cons Disparitas est, quia Jus iurisdi chionis potest simul esse in duobus i
de Pontifex potest alteri communicare Ius iurisdictionis, de simul retinere: contra veriro .Jus proprietatis , ut dicemus quaest. s. unde non potest Dominium vini esse simul in concedente facultatem revocabilem , &in eo , cur conceditur; sicut non potest simul esse in donante, Ac in donatatio . Hinc quando Dominus vini dat facultatem Petro
ad bibendum , obligando se ad non impediendum hunc usum, tunc revera donat vinum , dc concedit facultatem irrevocabili.
teri quando vero dat facultatem ad bibendum , quin velit obligare se ad impediendum nunc usum , tunc tribuit facultatem
revocabilem sine jure. Um. Objic. est. Potestas vendendi . Nalienandi rem non est sine jure; ergo etiam potestas destruendi; atqui habens usum s ehi lieitum potest rem destruere; ergo habet Jus. Confirm. quia si solus Franciscanus esset in mundo , hic esset dominus omnium, Priecise per hoc, quod haberet usum facti licitum relate ad omnia i euo usus facti licitus non sejungitur a Domini . Resp. neg. universaliter ante . Procur tor enim , qui nomine alieno rem vendit,
non habet ius io illam . Neque dicas, ideo
Procuratorem non esse dominum, quia non
percipit sibi utilitatem ex venditione rei , ut percipit, qui comedit cibum. Nam hane ipsam utilitatem potest quis percipere n mine alieno 3 ut dum dominus sua ligna comburit, suum thus adolet , de tu interim caleri , & eo odope frueris. Ad confirm. nego Franciscanum tunc fore dominum , quia solum per accidens esset, quod posset rebus omnibus uti , invito quovis alio , quia scilicet nullus alius daretur; fi tamen alii homines producerentur , tunc non posset iis invitis uti re ulla , nisi ad solam sustentationem naturae aquae ipsa facultas utendi cibo in extrema necessitate non est jus in cibum; tum quia non est facultas eo utendi ad quemcunque tisiun a tum etiam quia , transacta necessi,
Na. cius, qui superest, debet Domino
Utrum possit Dominium directum se. parari ab in ructu perpetuo sadeo ut sic possit conciliari
I. Ecernitur lege R. d. Us ructis , O de quidem jure merito i usumis
Dilctum , se ii dominium utile rerum immo. bilium non debere eo perpetuum, ne Dominium directum persevelet inutile in Pr prietario; Idcirco quaeritur, Utrum universm velum sit quod dominium directum in Proprietario evadat prorsus inutile . si in
perpetuum transferatur ususfructus, seu do. minium utile γ An vero soliun verum sit squod dominium dilectum in tali casu ev dat moraliter tantum inutile , seu parum admodum utile ; unde ex natura rei talis contractus non sit irritus; quamvis merito vetetur lege positiva e. Quod Feudum, & Emphyleusis possint .in Perpetuum concedi a domino proprietatis. certum est apud Doctores: quia scilicet transfertur dominium utile in perpetuum , sed Cum onere obsequii personalis in F do . Ee in Emphyleusi cum onere annuae pensio
nis intuendae domino proprietatis, sub conditione amittendi dominium utile , si non
solvatur pensio per ta es annos , quando res
in Emphyleusim data est seculatis , quia
possit purgari mora: per duos vero annOS, quando res est Ecclesiastica , ita ut mora possit purgari r unde Dominus proprietatis videtur aliquod ius retinere tam in Rudo, quam in Emphyleusi , quamvis dominium utile transferatur in perpetuum . Dissicultas solum est in usuistichii , qui si detur in per petuum , cum detur absque ullo onere, videtur reddere prorsus inutile dominium durectum in proprietario a di idcirco usuremiseris perpetuus videtur separari non posse a Dominio darecto. de cuius ratione est respicere utiIitatem aliquam habentis illud . . II. Dico equidem cum communiori , D
minium directum separari posse ab usum
eiu perpetuo. Prob. In tantum ea non possit ni separari, in quantum domini una directum esset pro sus inutile in proprietari , post translati nem usussuctus perpetui : sed non esset inutile: ergo possunt separari. Prob. min.