장음표시 사용
61쪽
Paulus essent eondomini, dari posset bellum utrinque justum et secus vero fi Deus , de homo sint condomini i Deus enim habet do minium supeι plenum; homo vero habet do. minium plenum plenitudine propria domi. nil creati, quod non potest se extendere adusium rei. invito Deo. Sequitur i. quod si posset Deus consedire homini jus strictum ad Gloriam v. g. promissam , Be se exercere justi iam in collatione gIoriae, quod examinabimus Disp s quenta , in tali hypothesi solum daretur in Deo, di homine jus plenum postive, non exclusive; quamvis enim possct homo exigere gloriam, adeo ut iniustus esset Deus, s ut dicitur ad Hebr. 6. si operis noliri oblivisceretur , & gloriam denegaret; Deus tamen adhuc remaneret plenissime Dominus gloriae suae , quod tamen alii aliter expli
Confirm. demum Conesiusio. quia si Donatio non esset destructiva Dominii in donante pro instanti donationis, sequeretur,
quod posset donans simul donare , & juste
retinere rem , invito donatario ; atqui in omnium sententia injuste retineret; ergo donatio destruit dominium, unde non est simuI in donante . de donatario i & idem
dicas de vendente. permutante, aut aliter transferente Dominium. Mai. Prob. tum a paris Nam quia facultas v. g. revocabilis data convivae ad cibum comedendum non destriui dominium; ideo, citra iniuriam comvivae , potest Dominus antecedenter concedere pro .instanti A facultatem, & deinde citra injustitiam , quamvis non citra incomstantiam pi o eodem instanti impedire, ne cibuS comedatura tum a priori, quia cum do minium plenum sit legitima potestas ad omnem usum rei , necessario legitimat , Ecreddit justum omnem usum. Cum quo com-
sonitur; et go deberet reddere justam , iacitam retentionem 1ei , invito donata. tio , si perseverat et in instanti donationis .
IV. Objic. I. Ex Lug. d. a. n. 16. Dominium
insolidum non trahit possibilitatem belli utrinque iusti, ergo non repugnat ex hoc capiate. Prob. antec. Ideo posset dari bellum utrinque sustum, quia posset donans velle aliquem usum rei, quem nollet donatarius , di . ta aque voluntas pugnax deberet esse justa; sed talsiim est, quod Donans possit donare . Se simul discrepare a voluntate donata ii donans enim vult approbare donarat Ii voluntatem in ordane ad usum reid natae; ergo dominium in solidum non umhit bellum utrinque linum.
Resp. nego antec., ad prob. nego min. Nam, ut notat idem Lugo ditp. s. de Iacari . n. II. potest donans simul velic do nare Equum Petro & velle apud se equum retinere, invito Petro; cum duae istae , Iuntates non sint oppositae ἱ sic qui contrahit matrimonium potest simul velle dare ius conjugi , & velle coiitra jus collatum peccare: se qui vovet castitatem , potest velle contra castitatem peccare, & eue sacrilegus . Ratio a priori est , quia Ius de res sunt duo invicem separabilia; fur enim habet rem furtivam , non jus ad illam :contra vero dominus talis rei habet ius ,
nom em ἐν ergo potest donans velle dare donatario sus, non rem , atque adeo potest physce non approbare voluntatem donatarii in ordine ad usum rei , quamvis non possit moraliter , hoc est licite , de juste ;Idque ob defectum dominii, quod per donationem destruitur. U. Obiic. a. Ex eodem Lugo n. δ . D'nans pro instanti, quo donat. potest uti licite re donata in sensu diviso a donati ne ergo dominium tunc est in donante ex alia parte est etiam in donatario, ut
Conceditur; ergo in utroque: Prob. I. cons.
quia ad dominium non spectat posie componere duos actus incompossibiles , puta d nationem validam , & usum licitum , sed sufficit quod possit alterutrum: sicut ad p tentiam physce liberam non spectat posse
Componere amorem , Sc odium; sed quod possit alterutrum; eigo cum revera possit donans in instanti donationis vel donare valide , vel uti licite , re vera habet dominium
Confirm. I. quia stat amorem , dc odium esse incompossibiles physice, Et tamen utrumque seorsim esse compossibilem cum P tentia libera i ergo stat donationem validam, Ec usum lacitum esse moraliter incompossibiles , de tamen utrumque esse compossita Iem cum potentia morali, seu cum dom, ni et & consequenter donatio non destruit, sed perficit dominium . sicut amor perficit potentiam liberam ad odium, quatenus qui libet aetas perficit potentiam suam. . Confirm. a. A priori; tunc stat dominium. quoties stat polcitas moralis ad usum licitum rei; sed in instanti donationis nihil tollitur per donationem ab hae potesta te tergo per donationem non destruitur dominium . Prob. min. quia In tantum tolleretur hujusmodi potestas, quia non posset donans
cum donatione componere voluntatem utendi licite, ac juste re sua, invito donatarios
62쪽
Quaesis V De Damisis in si didum .
i atqui quamvis id non possit, non oritur ex defectu potestatis, sed ex incompossibilita. te horum actuum, nempe donandi valide , de utendi licite: ergo potestas dominativa
non tollisur per donationem. Resp. I. Argumentum probare , quod in
instanti condonationis peccati adhuc pers veret in Deo Juς ad odio habendum peccatorem , quia potest illum odisse in sensu diviso a condonatione , & gratia ι probat etiam quod I'rivilegium perseveret in imitanti renunciationis , quia Privilegiarius potes eo uti in sensu diviso a renunciatione: probat similiter quod neque dominium desti uatur pro secundo instanti donationis;
uia donans tunc posset uti licite re in semsu diviso a donatione praeterita. Resp. x. directe Donationem deliruere dominium pro instanti donationis; aliter donans posset jus es Se licite retinere ἶem , invito donatario, ut 'stendimus in ultima Confirmatione. Ad id, quod dicitur, poste Donantem ponere usum licitum in sensu diviso a donatione, Resipondeo ex hoc non
sequi quod habeat dominium , sed quod haberet , si non donaret: sicut quia r nunciam Privilegium potest eo uti in sensu diviso a renunciatione, sequitur solum quod ha--ret privilegium , si non renunciaret, ac Deus posset odisse peccatorem, si non comdonaret. Advertendum enim quod εο ρ εἶ. infensu dimis duplicem sensum facete posi st. Primo quod detur simul potentia ad aetiis incompossibiles , atque adeo siminas potentiae , non potentia simultatis ; de in hoc sensu voluntas dum amat , potest in sensu diviso ponere odium. Seeundo quod detur potentia absoluta ad A, Ee potemtia conditionata ad B; sic habens visionem beatam potest peccare in sensu diviso avisione; quatenus habet potentiam ablolu- tam ad Deum amandum, &'conditionatam ad peccatum, quatenus peccare posset, si
careret visione beatas quae destruit pol mtiam ad peccandum . In hoc sensu verum si, quod possit Donans ponere usum liculum in sensu divisola donatione a hoc est posset uti Iicite , de haberet dominium fommate. si careret donatione, quae est deliructiva dominii. Hinc patet , quomodo Antichristus sub praescientia peccati libere peccat, per hoc quod possit non peccare in
sensu diviso a tali praescientia. Contra vero Petrus praedeterini natus ad amorem non libere amat, per hoc, quod possit non amare in serilii diviso a praedetermmatione .
Milparitas est , quia Anuchrillus sub prae.
scientia peccati habet simultatem potenti
ad peccandum, di non peccandum cum possit non peccando praescientiam peccati impedire : Petrus vero sub praedeterminatione ad amorem habet solum ablblute potentiam ad amandum , Sc simul conditi
nate haberet potentiam ad non amandum , si careret piaedeterminatione , cum non pol-st impedire praedeterminationem. In hoc etiam diverso sensu verum est,quod voluntas sub praedefinitione amoris pi .ecepti consequente ad scientiam mediam possit ponere odium in sensu diviso a tali prae definitione, utpote impedibili citra eversionem Iibertatis a contra vero sub visione beata , vel sub habitu esuritatis etiam collato post scientiam mediam de Amore praecepto sub auxillo indifferenti voluntas potest non ama re in sensu diviso . de tamen everiitur ii-hertas pro thatii absoluto , quia scilicet pro statu absoluto solum posset non alnaro, si careret visione , aut habitu charitatis . qini tamen ab lute possit sub tali comprincipiosi immaturali, utpote in impedibili, ponere negationem Amoris, quod requiritur ad libertatem. :
In inima dis . antee. Donans potest Iicbte uti re, quam usonat, in sensu diviso a Donatione, si faciat lenium, quod habeat
actu potentiam moralemiad usum licitum, nego, s faciat sensum. quod haberet potentiam istam , si non donaret, Conc. ant. de nego conseq Ad piobationcm, nego quod ad Dominium formale spectet ponere tamquam actus proprios vel donationem validam , vel usum licitum; t sicut ad liberi tem spectat ponere vel amorem, vel odium
Donatio enim non est actus domu in formalis, sed virtualis; sicut renunciatio Privilegii non est actus Privilegii, sed voluntatis con notantis Privilegium , quod est materia, seu terminus per renunciationem deis struendus unde potest voluntas dumtaxat
Tatione dominii virtualis validar donatio. nem , seu dominii se alis translationem in donatarium, Ita ut si non transferret tunc posIet lepi timare usum rei.
VI. Objicies ultimo . Dari potest in instanti Donationis Dominium refluxum, seu virtuaIc in donante smul , & donatanos
ergo etiam formale Antecedens patet , Nam Donans pro eo instanti hanet pol statem non donandi, atque adeo retinendi Dominium a donatarius etiam habet poto statem acceptandi, vel non acceptandi domnium formale ergo In utroque datur dominium virtuale.
63쪽
Pars V. Di p. II. De Pure , ct Dominis.
Confirm. stare potest in Donante donatione a Petro cum potentia ad vendendum Paulo rem eamdein in sensu diviso a donatione; ergo poterit etiam stare in donante donatio facta Petro cum potentia ad utem dum licite , Ee suste eadem re in sensu diviso a donatione; atque adeo componi potest Donatio eum dominio formali. Reip r. per instantiam : Datur simul in vovente , & in Deo promisiario consimile jus reflexum , sicut in donante . N don
tario, quatenus vovens V. g. castitatem habet Potestatem non vovendi , atque adeo retinendi jus ad matrimonium eontrahendum, &Deus habet potestatem non acceptandi votu, seu jus promissarii ad matrimonium prohibendum voventi ; & tamen non potest in utroque dari jus sol male, nempe in vovente jus ad matrimonium contrahendum , Min Deo itas promissarii ad matrimonium ibit prohibendum.
Deinde ante responsionem direcham adverto , Dominium reflexum diversimode eL se in Donante , ac in donatario; r. quia in Donante constituitur per libet talem ad donandum con notantem dominium pio instanti antecedenti; Iadonatario vero constituitur per liberiatem ad aeceptandum d minium con notantem donationem in donante. a. quia in Donante Dominium reflexum est potestas transferendi dominium pro instanti ipso donationis, in donatario vero est Poteitas transferendi dominium in alium donatarium solum pro instanti sequenti , cum non possit idem simul essi' donatarius,& donans; propterea per donationem non dicitur transferri dominium reflexum a dinnante in donatarium , sicut transfertur directum i quia dominium reflexum non est idem, neque ejusdem rationis in utroque. Sed transmitti potest Aduellariis , quod eodem modo in utioque sit dominium x
flexum . quod vere transferatur a Gnan
te in donatarium , nihil hinc contra conclusionem inferri potest
In laima ad arg. dissimulato ante C. , nego onsequ. dispalitas est quia Dominium ie- sexum jam explicatum in utroql.e .ec
trahit possibilitatem belli uti inque justi ,
nee aliud inconveniens; imo est necessarium: quomodo enim intelligi posset donatio, nisi in Donante sit potestas ad donandum ,εe in Donatario potestas ad acceptandam donationem , & ad transistendum domi nium , sive pio eodem , sive pro sequenti instanti e contra vero Dominium sol male in
utroque trahoet possibilitatem belli utrin. que justi , de redderet justam , ae licitam
retentionem rei , invito donatario , quod
Ad Consi . cone. antec , quod sci Iicet
sine possibilitate belli uti inque justi do
nans possit valide venderem sensu divisolita ut detur simultas potentiae ad utrui
que actum incompossibilem donationis, Ac venditionis : Nego constet . quod scilicet λne hoc inconvenienti possit donans uti juste re in sensu diviso , ita ut detur simultas potentiae ad donationem validam , de usum licitum . Dispalitas est , quia Dona. tio , & usus rei , iuvito Donatario , sunt .uo actus physice compossibiles, & solummo i aliter, stulicite incompossibiles; ergo
non datur in donante potentia moralis , inudominium, quod possit utrumque adium logitimare ; contra vero donatio i & venditio
ejusdem rei sunt duo actus etiam physice incompossibiles , ut amor & odium i si enim donans vellet simul donare, Zc ve dere , vellet chim eram; ergo ex hoc ouod donans possit in sensu diviso valide vendere,& quo. donatio, de venditio sint duo actus
incompossibiles ejusdem dominii iefexi .
nullum sequitur inconveniens .
VII. Ex hactenus dic is habes i. MDominium Reflexum quod con notat domunium formale pro instanta antecedenti in spe. Etat e tamquam actus proprios donationem . vendationem , permutationem , dc quamcunque aliam translationim Dominii foris malis pleni . 1. Ad domantum pure duectum, & pi Opi let aris ut condistilletum ab ut
ii quod lci licet con Dotat dc minium utile pro instanti antecedenti spectate posti: concedere usum fruetum , ves dare iti cmphyte sim, aut in Feudum , nec non locare, &dare usum juiis 1 quia hujusmodi actus transferunt dominium utile , quod non potest simul Ge in duobus. ne de tui bellum utrinque justum . 3. Specta. e ad Dominium formale, quod complectitui dominium proprietatis , seu directum simul de dominium utila posse uti re ad queincunq te sum , etiam destrue iuuin s unde diximus, Dominium sol male Equi haberi etiam pro instanti , quo Eqiuis a Domino occiditur , quamvis tunc solum existat denominative, non constituitve , Ru qiudduatavc ; sicut dominium reflexum existit solum denominative in instanti donationis,quando destruliatur dominium sormale.
Denique sciendum i PesIavicinum in ΑΩ
sertionibus Theologicis lib. . cap. 1 1. veIle,
quod in instanti Donationia Dominium
64쪽
maestis VI. De Dominis is solidum, cte.
xeque sit eo Iete in donante, neque complete in donatario, sed in utroque incomplete , Non est complete in donatario , quia non potest uti re , nisi in sensu composito donationis; neque est complete in donat te , quia non potest uti re , nssi in seniam civiso a donatione. Sed communiter haee doctrina rejicitur : donans enim nullatenus habet dominium formale , quia non
potest uti re Iieite , sed posset , nisi donaret , sicut cadaver pollet ambulare , si viveret: Donatarius vero est plenissime d minus. quamvis dominium habeat dependenter a donatione; quia etiam in iseundo imitanti donatarius habet dominium depende ter a donatione praeterita , 8c tamen in secum
do instanti est plenissime dominus: sic jus Iu risdictionis est plenum etiam pro primo im
santi , quo consertur , quamvis tunc ha Matur dependenter ab ejus collatione.
Num sit possibile Dominium in solio
dum penes plures, posita rei re
plicatione , aut concordia voluntatum λNε penitus ignoretur, paucis perstrinisgo quaestionem hanc, quae Metaphysi-Cam potius redolet, quam Theologiam . quaeritur I. utrum posita divinitus replicatione v. g. Equi Romae , de Neapoli I dari possit dominium plenum in solidum penes talem Equum , Ita ut Petrus sit dominus Equi prout existentis Romae, Ee Paulus prout existentis Neapoli φ Secundo An
possit dari dominium in solidum in Petro,M Paulo , si Deus conlarat iis dominium
ei, postquam Per scientiam mediam praeviderit, quod ambo essent concordaturi et ca usum rei; adeo ut, si praeviderentur discordes, iis dominium non conserret I. Dico T. Potest divinitus dari dominium Musdem rei plenum penes plures insolidum, dummodo ea res replicetur in duo-hus locis , cum aequivalentia duabus rebus in ordine ad usum I secus vero, s non ita replicetur. Prob. I. a pari , si idem Equus v. g. p natur duobus temporibus , V. g. Anno Α, Ec anno B, poterit Petrus habere dominium Equi pletium Anno Α & Paulus anno B, quia idem Equus reproduevis aequivalet duo-hus Equis; ergo pariter si idem Equus reis
cutia, ita ue aeqvivaleat duobua Equis , poterit Petrus esse pIenus dominus illius 'prout existentis in uno loco , Ecl Paulus prout existentis in altero ; atque adeo dari
potest in hae hypothesi dominium in solidum:
quod si fingamus non replicari, ita ut aequiis valeat duobus, unde v. g. in duobus locis non habeat vires ad strendum pondus duplicatum , nec duplicatas vires ad currenis dum , certe dominium non posset esse plenum in utroque , ut patet . Ratio a priori Conclusionis est, quia tunc habetur dominium plenum , quando habetur facultas
legitima disponendi de re ad libitum, invito quovis alios atqui posita Equi replicatione cum aequivalentia ad duos Equos , P
trus potest disponere ad libitum de Equo
prout existente Romae V. g. invito quovis alio, etiam invito Paulo condomino; dc similiter potest Paulus de eodem Equo prc.
ut existente Neapoli ; ergo uterque esset plene condon inus.
II. Unc seq. r. quod ut Equus tepIicetur, perinde ac si esset duplex , non solum de heret habere vires duplicatas , sed etiam deberet sibimet occum ens impedire pene trationem , de si Romae occideretur , non deberet simpliciter mori, sed deberet Ne poli vivere , aliter non replicaretur juxta systema conclusionis, perinde ac esset duplex . Seq. a. quod absolute loquendo per ni, dam Equi replicationem non possit dari dominium in solidum I, nuda enim replicati non seri, quod Equus habeat vires cuplicatas; neque fert quod si vulneretur , & m
riatur in uno loco , non vulneretur , &moriatur ubique, ut eommuniter docent in Physicis r vulnus enim habetur per destructionem unionis continuativae inter partex corporis, Ec mors per destructionem uni nis inter animam, Ee corpus a repugnat a tem ut istae uniones destiuantur in uno
loco , 8c non destruantur simpliciter in
quocunque alio loco a rem enim destrui, est illam non amplius existere; cum autem negatio sit malignantis naturae , fit , ut si res non existat , nuIlibi existat . Propterea si Equus replicatus moreretur Romae , Ec vuveret Neapoli, in rigore Romae non mor retur : quia non destrueletur unio inter animam, dc corpus , sed solum destrueretur ubi catio Romana talis unionis; destrui autem ubicationem unionis, non est Equum morii aliter quando Equus ambesaret, se Per moreretur, quia tunc successive destruiatur ubicatio propria unionis inter animam, di corpus . Rario autem , cur per nudam
65쪽
replicationem sic explicatam non possit haberi dominitam in solutum penes Petrum .di Paulum , est , quia tunc non daretur in uno facultas legitima occidendi v. g. Equum invito altero; ergo in neutro esset dominium
LII. Dico a. Dominium plenum in soli dum penes Petrum . 3c Paulum repugnat etiam pofita concordia voluntatum . hoc est etiamsi dominium iitrique conferatur a Deo post praevisionem per scientiam mediam, quod ambae voluntates sint concordaturae in ordine ad usum rei. Ita communius
Prob. Si Deus post praevisionem voIum latum Petri , de Pauli concordium conse rei utrique dominium v. g. Equi pro instam
ii , A , sive pro hora A , Rogo: vel pro
instanti, A, voluntates istae possent discordare , ita ut Petrus v. g. Vellet equitate .
de Paulus nollet quod Petrus equitet , vel non possent discordare; si hoc secundum; Ergo carerent libertate physica essentialiter
praerequista ad dominium; atque adeo carerent dominio pro tali instanti; si primum,
rursus interrogo : vel dominium in hyp thesi discordiae remaneret, vel non remaneret: si remaneret; ergo polist dari bellum jussum ex utraque parte , ut ostendimus quaestione praecedenti a si non remateret; ergo non haberent pro tali inuanti
dominium plenum , quippe quod non se extenderet ad usum Equi in hypothesi ,
quod illae voluntates discordarent , prout requiritur ad dominium plenum, ac Pers ctum, ut patet. Cons . quando Deus praevisa per scientiam mediam concordia voluntatum Petri, di Pauli pro instanti , A , relate ad usum Equi, praedefimi hanc concordiam . At simul confert utrique dominium , vel decem nil dominium , quia praede finit conco diam, vel praedefinit concordiam, quia de- Cernit utrique conferre dominium , vel praede finitio concordiae , 3c decretum Collationis dominii se habent disparate. ita ut
Meutrum fundetur in altero ; nullum ex his dici potesta ergo non datur in Perro , di Paulo dominium plenum , posita Comvordia voluntatum. Prob. min. nam si dicatur
Primum , quod scilicet Meretum dominii fundetur in praefinitione concordiae, sequitur quod si discordarent, non essent domimi , atque adeo dominium non se extemderet ad usus discordes , unde non esset plenum i ficuti non est plenum dominium , uuod a Deo confertur Petro pro hypotam
s , quod uno tantum usu ea re utatur . ita ut si uteretur alio usu , non esset dominus e Si dicatur secundum, quod praefinitio concordiae fundetur in decreto d minii, sequeretur eversio libertatis, quia decretum dominii est et antecedens concor diam incompossibile cum discorda a , Scinimis pedibile a voluntate; ergo juxta nostra primcipia evertit libertatem . Si dicatur te etiam, quod se habeant disparate, sequer
tiir possibilitas belli utrinque justi , juxta
explicata quaestione antecedenti. IV. Resp. r. adversari, quod Decretum do.
minii sundetur in decreto concordiae , si ut praedestinatio nunciatur in praevisione, re prae definitione actiis finaliter boni a &idcirco petrus Si Paulus essent domini ,& tamen non possent discordare impotenera solum consequente, quae non evertit Iibertatem, eo modo quo praedeltinatus non
potest peccare finaliter, de damnari. Sed contra est, quia scut Praedestinatus debet posse peccare finaliter , ita tamen, ut si peccaret , non suisset praedestinatus , eodem modo Petrus, de Paulus deberent
poste physice discordare, Fc in casu disco diae non es lent domini: atqui fi hoc dicatur , non sunt plene domini, quia dominium non se extenderet ad legitimandos usus discordes; ergo haec responsio non suta
Resp. 1.qtiod praefinitio concordiae , 3c d Cretum dominii se haberent concomitanterdi disparate; unde possent Petrus , N Pa lus discordarei in casu tamen discordiae a huc remanerent domini, sed uius rei posvius a Petro , invito Paulo . diceretur ju- sitis simul, 3t injustus . ex diverso ciuilo tesset nis his ratione iuris , quod iesidet in Petro . & inlustus ratione juris quod residet iniam in Paulo .
Sed neque haec responsio subsistit: Nam
vel dominium in utroque supponitur plenian simpliciter , in sensu, quo hic agit tur quae itio; vel supponitiir plenum tantum
Positive. non exclusive , prout est in duobus probabiliter opinantibus. quod res. Eae propria, ut explicavimus quaest. praecedenti: Si dicatur hoc Secundum . habemus linei
tum, quod repugnet dominium in solidum τ' quaque plenum,etiam posita concordia voluntatum : piiterea ficut nemo dixit, quod duci probabiliter opinantra rem esse propriam justet simul , ω injulle utantur ea re, sed fimphriter juste utuntur , invia in altero , quia dominium in utroque est
Menum 1olum postive I ita aci casu nostro
66쪽
usus rei positus ab uno, invito altero, noudebet dici jusius simul, & insultus ex diverto titulo , sed simpliciter justus . Si di,
catur primum, aperte repugnat, quod usus
rei Positus a Petro , invito Paulo , si justus simul, di injustur: sicut evidenter ropugnat , quod usus rei positus a donante in iiii antido nationis, invito donatario, sit justus simul , di injustus ex diverso titulo , videlicet tuitus oti dominium in donante, iniustus ob dominium in donatario. de ratio est, quia usum esse justum , est esse licitum , dc permillum a lege filiadante dominium a et e vero injustum, es esse prohibitum, di simpliciter illicitum ob lus, quod in altero residet; a epuηnat autem quod eadem actio sit permissa simul, & prohibita; ergo repugnat quod sit jus a simul, & in-julta ι N propterea repugnat bellum utrimque justum. V. Colligo paucis trium harum questionum
fundamentum. Donans potes in instanti do natio rus recinere physice rem, invito dona tario , non Potest tamen moraliter, seu Ii.
eite , dc juste ι ergo deest tunc in donante potentia moralis , seu dominium, l& co sequenter repugnat dominium in solidum in donante simul, & donatario. Verum qui dem est, quod donans possit licite rem retinere in sensu diviso a donatione s hinc
tamen totum sit, qnod haberet dominium, di non donaret , non vero quod habeat . dum donat: ut patet exemplo condonati nis , renunciationis privilegii, voti, &α di a priori quia ad dominium plenum spociat legitimare omnes usus rei physice com- pollibiles cum dominio. Uerum pariter est, quod habens dominium plenum non sol in debeat posse uti re, ut usufructuarius , sed aetiam donare , de quomodolibet alienare tAdvertendum tamen, quod non debeat pos
se donare .in instanti, quo habet dominium pio eo Ipsb instanti . quo est Dominus , sed pro instanti sequenti; sicut qui vivit potes h le Occidere non pro ipso instanti , quo vivit, sed pio sequenti, ponendo scilicet in hoc initanti vulnus , aut aliud iquod trahit desitionem vitae pro instanti
sequenti: ratio a priori est, quia actus secundus non potest destruere suam potentiam mo eo instanta, quo profluit ab ipsa; Ec idcirco donatio solum poni potest vi d minii virtualis, cujus est actus, non vi dominu formalis, quod eu terminus per donationem transserendus in Donatarum.
DISPUTATIO III. , De Iustitia.
Explicata natura Iuris, quod est justitis
objectum, pro iredimur ad examinandam Naturam Justitiae; quae , ut loquitur Philosophus 1. Eth. I. est virtutum moram Iium praestantissima , adeo ut nec hesperus, nec lucifer sit adeo admirabidis; quod probat tum ex vulgari proverbio : I ilia ia
stitia reddit hominem bonum tam in ordine ad se, quam ad alios; Aliae vero virtutes reddunt hominem bonum solum in ordine ad se: tum demum cuia virtus eo praestantior, quo majorem hauet superare dissicultatem a major autem est dissicultas in e ercendis operatio rubus, quae respiciunt bonum alienum , ut sunt operasiones Iulli.
tiae, quam in moderandis per alias virtutes passionibus, in quo voluntas respicit bonum proprium t ergo jultitia virtus est omnium praestanusiima. Nos primo inquiremus qui et sit Jultitia , & quotuplexi Secundo quod. nam sit esus objectum materiale, & formale
Tertio An possit obligationi ex riistitia satisfieri per iteratam solutionem ρ Quarto, An ad exercendum actum sustitia detur operandi obligatio ex ejus motivo f Demum
quodnam sit Justitiae subjectum p Num scilicet inter Pati em, de Filium, Dominum , dc servum , Deum , de creaturam Inter didere possit Iustitia rigor osa
uid sit Iustitia, ω quaenam ejus
I. D Raemitto ex Perer, Iullitiae noment idcirco convenire Commutativae, Distributivae, Legali, & Vindicativae, non
vero aliis virtutibus etiam ad alterum , p
ta obedientiae , Gratitudini , Fidelitati ,
Religioni &c. quia illae tantum virtutes exercentur cum obligatione ad alterum, quia mereantur ullam gratiatum actionem , aut retributionem a secus velo istae , ut patet inductione : Nam solventi debitum , aut non furanti , vel distribuenti bona communia se
eundum rationem jultitiae distributivae, aut observanti leges, de vindicanti culpas nulla retributio debetur a contra vero si detur pauperi stips ex obligatione eliaritatis, nctur
67쪽
netur pauper gratias agere. Ratio a priori est, quia Natura condidit quaedam bona in
bonum creaturarum rationalium , quae v
Iule a quibusdam possideri megre secundum convenientem portionem, R ideo noluit, ut ea accipiens secundum portionem sibi de-hitam ex iustitia commutativa teneretur ad aliquid rependendum: Pariter voluit natu-Ta . ut quaedam bona communia integre distribueremur secundum proportionem meis litorum per iustitiam distributivam i atque ado sine onere retributionis: Uoluit etiam natura, ut non teneretur Princeps ad retributionem civibus pro observantia legum scum enim Principi competat jurisdictio inhonum subditorum non in bonum proprium , iniquum esset cogere Principes ad aerati as agendas observantibus Ieges, seu ju-ititiam Iegsem , debentur quidem praemia istis ex justitia clistributiva, sed non debentur a Iegislatore qua tali, sed a distribui ve honorum communium in bonum publicum a virtuti enim naturaliter debentur praemia; unde Deus connatui aliter remunera. tur obedientiam, Religionem &c. quamvis cum ipse sit incapar beneficii , nunquam
teneatur ad gratiarum actonem, etiam Pr pter actus superei ogationis r Denique punitus non tenetur gratias agere Principi punienti ex justitia vindicativa; tum quia pinna est malum, quod de se non exigit gratiarum actionem; tum quia esset intolerab iis lex , quae obligaret Reum ad poenam subeundam non solum patienter, sed etiam cum gratiarum actione; ergo universim pro actibus justitiae nihil est rependendum . Contra vero in aliis vii tutibus ad alterum non est eadem ratio ι cum enim institutae
sint ad fovendum mutuum amorem , ut sunt Chai itas, Glatitudo, Pietas &C. V Iuli natura , ut ex earum actibus resultaret onus gratiarum actionis. His praemissis
quaerendum primo quomodo justitia defini, tur a & quaenam sint ejus proprietates s Secundo, An uniVoce justitia dicatur de commutativa , distribu uva, vindicativa , dc I
II. D Espondeo, Justitiam hoe pacto
apte definiri, seu potius describi, ut dicemus quaestione sequenti tum
ν - , ct Iuro; tum a TheologIs Explicatur: Dicitur murisas , hoe est vo litici , non quidem actualis, sed habitualis, de ideo dicitui moluntas Constans a quia M. bitus virtutis est dissicile mobilis, tum phi sice, quatenus est habitus , tum ethice, quatenus est virtus . Dicitur etiam v Iunias perpet- , quae scilicet velit semper iuste ope rari, de alteii jus suum tribuere. Hinc sequitur r. Iustitiam esse virtutem moralem ad alterum: in stricta significatione est virtus , cum inclinet in objectum consorme rectae rationis est ad alterum , quia respicit operationem alteii debitam ιεc sic ordinat subjectum ad ultimum finem iubi temperantia , sortitudo Zcc. non dicun4tur esse ad alterum , sed ad se a quia m derando passiones absque respectu ad est rum ordinant subjectum ad tinem ultimum. Denique est ad alterum suicte dicta , & sp cie distineta ab aliis virtutibus ad alterum, nempe ab Obediensia , Gratitudine, Rel gione , quia respicit jus alterius stracte dis mi prout dicemus articulo sequenti . Sequitur a. Justitiam respicere medium
rei, ut notat Angeliciis q. a. Io. ubi reliquae virtutes attingunt medium rationis. Universim virtus attingere debet medium , ut proinde a Philosopho x. Eth. I. virtutes dicantur medium sectantes; medium autem quod respicitur a virtute, est duplex: aliud dicitur medium rationis, quod scilicet praeis scribitur a ratione . spectatis circumstantiis; v. g. temperantia debet respicere mediocritatem cini , quae non est eadem relate ad
Omnes, nec consstit in indivisibili, & ideo unicuique praescribi debet a latione relate ad indigentiam operantis , Ec ad alias circumstantias r Aliud dicitur medium rei , quod scilicet consistit in indivisibili , nee
variatur pro varietate circumstantiarum, Eetale est medium, quod respicitur a justitia,
quae postulat, quod tanta res Ponatur, quamia debetur . .
HI. Flinc TheoIogi morales colligunt 1. non satisfieri obligationi Iustitiae , nisi ponatur Ira debita. aut in individuo , s fieri potest , aut saltem in aequivalentis atqu adeo si per errorem ea non ponatur, dein tecto errore debeat statim poni r quod in aliis virtutibus non contingit; Nam si ex errore omitto jejunium praescriptum hoc die ab abstinentia , vel ab obedienua, d tecto errore, non teneor amplius illud p
Collixunt x. per solutionem probabilem non satisfieri obligationi ex justiua, ut d
68쪽
Cent tommunius, secus vero aliis obligati uibus , v. g. ex praecepto , ex VOto dcc. o. tio est, quia solutio probabilis, utpote i Certa , non tanti aestimatui , quanti debitum certum i ideo qui probabiliter solvit, non solvit quantum debet; unde vel debet iterum solvere totum debitum, vel callem , ut docet Lam. , partem debiti pro men. sura . quam habet probabilitatis: contra vero qui probabiliter satisincit praecepto , v g. IMunii, non tenetur iterum jejunare; quia a ratione piisscribitur . quod solutio fiat humano modo, atque adeo iuxta opinionem probabilem, quin requiratur omnimoda ce titudo solutionis. Colligunt s. ex eodem D. Thom. a. s. Aristotele, dc aliis communiter, contra Bu ridanum , iustitiam vel fari directe circa s Ias operationes exteriores ordinatas ad alterum, Scindirecte circa passiones: Contra vero alias virtutes versari circa passiones duntaxat: v. g. Actus temperantiae, & so titudinis redduntur dissiciles solum ex r nitentia passionum; unde ita versantur cir ca passiones, ut si non darentur passiones , nulla esset superabilis dissicultas in exercitio harum virtutum s atque adeo istae vi tutes non Drentur ι cum virtus detur s
Ium in ordine ad superandam dissicultatem: Contra vero Actus jussitiae sunt dimeties ex oriecto suo independenter a renitentia Passionum; quia quamvis ad exercendum I
stitiae actum opponatur avaritia , dc pecu niae cupiditas; independenter tamen a difficultate orta ex tali passione, datur disi Cultas superanda in exercitio operationis e Lernae debitae ex Justitia, quippe quae respucit bonum alienum . Ratio a priori ex Am
elico est, quia Iustitia est circa ea , quae Iunt ad alterum; atqui nos non ordinamur ad alterum immediate per passiones ini riores, sed per operationes exteriores; e go justitia immediate, &directe non es hci ea passiones, sed circa operationes. Quod verum est non solum de Iustitia particulari, seu commuta riva, sed etiam de omnia hus virtutibus ad alterum, sive sint partes subiectivae, hoc est species Iustitiae, ut distributiva, vindicativa , &c. sive snt pa tes potestativae Iustitiae, ut Religio , Gratitudo flec., quά Iustitiam imitantur , cum snt ad alterum. Colligunt ult. Praeter Iustitiam Gener Iem , quae identificatur cum quavis viri te , quatenus quaelibet virtus ordinat hominem ad ultimum finem , Ec adaequat il-rum cum Deo, dari jiistitiam particularem,
qua homines invicem ordinantur per ope. rationes externas debitas alteri ex jure stri. cte dictos haee autem differt non solum a Jultitia generali, quatenus complectitur -mnes virtutes, sed etiam a Iustitia gener li , hoc est legali, quae ordinat hominem per observantiam Iesum ad bonum comm ne ; unde non resticit ius strictum pei scinnae particularis , sed quoddam Ius, quod est in Republica , vi cuius cives obligantur ad
bonum commune prosequendum , observa do leges. de pro patria etiam occumbendo.
Hinc Philosophus 3. Politi s. dixit, Posse ho manem esse justum , hoc est nullum laede tem, Ec tamen esse malum civem, hoe est negligentem boni communis, violando I ges spectantes bonum publicum; in quo casu nomo haberet latum iustitiam particulat em . quam ex Vulp. descripsimus non vero legale.
IV. IV stitiae Nomen, ut diximus. com I petit his quatuor speciebus , vide
licet Commutativae , quae ordia nat cives ad invicem; Distributivae, quae O dinat communitatem ad Oves ι Legali , ω Uindicativae , quae cives ordinant ad communitatem, quamvis diversimode. Iustitia commutativa. seu particularis ducitur illa , quae exercetur in contractibus , & in commutationibus, respicitque medium res Arithmeticum , fle bonum particulare uniuscujusque civiss Ee ideo dicitur ordinare in communitate cives ad invicem , ut quilibet servet jus alterius. Distributiva ordinat communitatem ad cives , quippe uuae .istribuit civibus bona
communitatis , honores, ac onera juxta Pr portionem mentorum. respicitque medium rei geometricum, di bonum commune, at que adeo non tribuit unicuique jus suum quandoquidem ante dis minitionem talium
bonorum nemo habet lux stricte dictum re late ad ea bona , sed solum habet Titulum decentiae, quod ea bona sibi conferantur: hine qui violat justitiam distrabutivam , diacitur Acceptor Personarum , 8c non nisi large iniustus, quin ad restitutionem tene tur et solius autem Principis est . seu Guberinnatoris, aut delegati iustitiam distributivam
Iustitia Legalis ordinat cives ad comm
69쪽
nitatem, quippe quae respicit primo, Ec per
se bonum communitatis, per legum obseramantiam , non vero jus strictum uniuscuj iiDque; & idcirco legum transgressores bonum .commune negligentes ad restitutionem non tenentur . Distinguitur haec virtus ab Ob
dientia; haec enim primario , Ac directe sp viat obtemperare superioris Iustitia vero legalis directe intendit bonum communit iis , quod ex observantia legum provenit: Distinguitur etiam a pietate ei ga patrIam quia potest aliquis ex pietate intenderetionum Patriae, quatenus ah ea habuit esse, etiam quando desit esse civis : At justitia legalis respicit bonum commune , etiamsi Respii blica non se propria patria, de solum quando aliquis est Reip. civis. . Denique Vindicativa respicit etiam h num communitatis, quippe quae infligit poe-Nam juxta reatum cisipae , quin respiciat Jus stricte dictum ordinatum ad bonum partI-culare , 5t ad utilitatem habentis illud imam neque Peccator dicitur per peccatum acquirere jus ad poenam , sed potius comtrahere debitum poenae; neque Superior ha het jus puniendi in bonum proprium , sed in bonum communitatis; atque adeo habet jus puniendi ex jure jurisdictionis, non pu prietatis. His explicatis V. Dico, Nomen Iustitiae analogice tam tum convenire Coni mutativae , Distribiit, vae, Legali , de vindicativae . Ita communiter apud Lug., & Espars contra Burid. . Prob. Tunc Iustitia analogice de his omnibus diceretur, quando ratio importata per nomen justitiae non esset eadem in omnibus, sed partim eadem , partim diverisa; atqui ita seres habet; ergo . Major comstat ex definitione Analogorum apud Logicos . Min. prob. Ratio Importata Per nomen Iustitiae est constans , & perpetua voluntas tribuendi unicuique Jus. suum , sumendo ly IH stricte pro Iure 'proprietatis ordinato ad utilitatem habentis illud ἡ &quod unice ex voluntate habentis obligat,
aut cessat obligare, utc mmunitet docenti
atqui solum Justitia commutativa respicit huiusmodi jus stricte dictum; aliae vero vi tutes Justitiae , etiamsi rediciant Ius , deponant operationem debitam , non re ciunt tamen jus strictum; ergo ratio importata per nomen justitiae non est eadem in
ri objic. r. Si Justitia distributiva, vi
dicativa, & legalis non redicerent Ius risorosum alterius, non essent partes subje
ctivae , sea species Iustitiae, fra solum s LIII. De
sent partes potentiales , ut obedientia, e tas , Religio, Gratitudo , libet alitas, amicitia , & reliquae virtutes, quae sunt ad alte rum ; sequela non admittitur; ergo nec id, unde sequitur. Resp. cum Lugo n. so Ius, quod te Leitur a Iustitia commutativa, esse jus stim Iime dictum. quod non competit distributivae, vindicativae, Sc legati; quibus convenit etiam respicere quoddam jus rigoro. cim , quod non re bicitur ab altis virtutibus ad alterum de ideo caeterae virtutes ad alterum dicuntur esse partes potestativae Ju.litiae , quia nec re*iciunt jus strictis mum, nec rigorosum. Contra vero distria butiva, vindicativa, di legalis dicunt ui pa res justitiae subjectivae, Se species Justitiae; quia quamvis non re*iciant uni voce jus stri4ctissim iun , re biciunt tamen quoddam ius rigorosum. Quare deficit a ratione Iustitiae veracitas, gratitudo, obedientia , Iiberalitas 5:c., quia non supponimi debitum fiandatum in titulo alterius, quandoquidem no bis potius, quam aliis debemus exerciti imharum virtutum: Resilio vero, Pietas , O, servantia, quamvis re inciant lationem deis bati , non tamen debita adaequabilis ut reis spicitur a quaris iustitia a contra vero dustributiva , & vinclicativa re biciunt detulum superioris, qui tenetur distribuere bona com . munia , 3c punire delicta. Legalis etiam rospicit debitum, quod habent Cives ad tuen. dum bonum Reip. per legum observantiam sergo apte quatuor istae virtutes dicuntur pariates subjectivae , seu lpecies justitiae s quis quid sit utium Fidelitas ad veracitatem, an ad Justitiam reducatur VII. Objie. 1. Si distributiva non re iaceret jus strictissimum, sicut commutativa , non contraheret onus restitu onis Acceptor Personarum , qui Justitiam distributivam violata sed contrahit; ergo. Malor conitat,
quIa onus restitutionis contrahitur ex vi
latione Iuris alieni stricte dicti. Mn. prob.
tum ex D. Tho. hic qu. 6 a. a. r. ad tum quia Acceptor Personarum injuste se gerie tam relate ad cives, quibus denegatur omcium publicum, quod meremur, quam rela te ad I cmp. , quae multa damna tu it, dum officia publica administrantur ab indignis . Resp. nego min. cum Suari, Lugo, Leg. Rebel l . , & aliis ex D. Thom. qu. 6 . Contra vari. . injeti apud Dicastili. de Iust. I. L. tr. a. disp. 8. dub. 8. 8e ratio est , quia Ius strictum ad officium v. g. vel cathedramiton acquiritur a digniori , antequam iIlisoaseratur; ergo si Oiscium, vel cathedra
70쪽
noti conseratur . non violatur jus strictum,
.atque adeo non contrahitur Onus restituemdi. Antec. prob. quia jus strictum sive in Te, sive ad rem respicit commodum privatum , de unice pendet a voluntate habemtis illud; atqui exigentia , quae est in digniori , ut sibi officium, vel cathedra conferatur , non respicit commodum privatum, cum non debeant ea conferri digniori in num proprium, sed in bonum publicum; nec cessat talis exigentia per meram volun talem dignioris cedentis Juri suo ι quandoquidem offetum publicum conserri debet digniori , etiamsi Ille renuat s ergo non habetur in diguiori jus stiletiun ad Donum
publicum antequam conseratur. . Confirm. Quia tunc non datur onus P .
ni tutionis, atque adeo non violatur jus structum , quando damnum illatum resarciri non potest ; atqui damniim illatum per a Ceptionem perlbnatum, qua vioLmit justitia distributiva, conserendo ossicium publicum minus digno, resarciri non potest; ergo Acceptor Pei sonarum non tenetur ad resi, tutionem . Prob. min. Nam nec potest re-
arcu i damnum illud tolIendo a minus digno ossicium illi collatum, cum per collationem acquisierit jus strictum ad illud, u de non potest amplius ab eo tolli; neque potest recalciri tale damnum bonis propriis; quia quodcunque bonum solvatur in compensationem, non fiet, ne ossicium a minus igno exerceatur; ergo damnum illatum per violationem iustitiae distributivae nullatenus potest resarciri. Quare injustus
distributor b Ortim communium non tene
eur testituere digniori, ut jam ostendimus , Aec ipsi communitati; quia relat ad communItalem non est injustus, sed infidelis , communitas enim non intendit obligare Princidem ad conferenda ossicia publica dignioribus cum tanto onere, ne multis perpl xitatibus , & perturbationibus othum aperta
VIII. Notandum tamen , aliquando vi Iari Iustitiam distributivam simul. di comis mutat vam, quando scilicet intercedit pactucum Rep. de conferendis ossiciis publicis iuxta meritum civium; puta fi Pnnceps ob id mei cedem accipiat a Rep in quo casia procul dubio per acceptationem personarum, uuia violatur etiam Iustitia commutativa , datur oblisatio compensanda damna, quae emergunt Reip. quia tamen quicquam debeat restitu ipsi digniori praetermisso. Praeis terea quando oppositores concurrimi ad M. nescium, vel cathedram, tunc violatur et
tam Justitia commutativa , si praeserat minus dignus, ut docent communissime , contra Sotum , & Navar . quia intercediequoddam pactum implicitum inter opposito. Ira , & Collatorem beneficii, quod conse. ratur ei, qui praevalet a & ideo Acceptis personat um in hoc casu tenetur compensaro digniori damnum illatum. Hinc patet i Iulio ad prob. n. dicen. do , D. Thomam Ioc. cit. obli gare ad restituationem illum, qui violando justitiam distri. butivam , violat etiarn commutativam apropterea Princeps , conserendo ossicia puώblica positive indignis , tenetur ad restitu tionem damni Reip. illati; quia quamvis nociteneatur ex Justitia , sed ex Fidelitate conis ferre hujustnodi ossicia dignioribus, tenet tamen ex Justitia non conferre ea postive indignis, ut docent communiter apud Lessic. 33. & Lugo disp. r. n. 34. Idem dicas si Episcopus ad beneficia curata eligat minus dignos , cum ex Tridentino , & ex Propo sitione 4 . damnata ab Innoc. XI. teneatur eligere digniores . Sie etiam Princeps , se Gubernator violans justitiam vindicativam condonando in damnum Reip. poenas deli ctis debitas , tenetur ad restitutionem erga Remp. quia simul violat Iustitiam comm tativam, cum ex pacto implicito obligave rit se cum Rep. de vindicandis delictis , juxta dictamen rationis. 2. Iustabis: Si Testator relinquat petro I Q aureos distribuendos pluribus pro mensura meritorum , tenetur Petilis ad restituti nem, si non distribuat prout debet; 8c t men solum violat iustitiam distributivam sergo Princeps violando justitiam distribu vam in collatione o 'orum communium, tenetur pariter ad restinitionem. Res p. Petrum in tali casu violare etiam iustitiam commu tativam, & ideo obligari ad restitutionem 3 dum enim Testator donat bona propria illis, eo ipso ab iis acquiritur jus strictuin ad roo. Aureos i unde si non distribuantur juxta mentem testatoris , iris rogatur injuria stricte tacta trahens onus re stitutionis: conti a veio digniores in Rep. non habent Jus strictum in ossicia publica.& communia, ut ostendimus a Nideo Princeps violans justitiam distributivam non te netur ad restitutionem. IX. Ex dictis habes , Ex sola vioIatione Iustitiae commutativae oriri onus testituemdia quia sola commutativa iespicu Jus lui- iste ductum panens luitatem . cujus violatio parit injuriam . Ex qua doctrina innumeri