장음표시 사용
251쪽
tem, et piam illam anxietatem, qua, v x diversorium alti gerant, ad quaeritondum Iesum Eucharisti cum continuo avolabat ; quin aut pluvia decidens, aut viae lutulentae, aut praeruptae interdum devexitates obStarent, quominus , quem unice amabat, diligenter perquireret. Romam cum devenis et, ut bem illam principem , cui facile omnes Regum Aulae, sin minus de splendore , de Sacris certe monumentis concedunt; insolita quadam laetitia , et voluptate perfusus est; ac magnifica illa Templa, et veneranda loca , quae Cnristi Athletae conspergere sanguine , religiosissime percursa t. Ibi cum aliquandiu moraretur negotiorum Pro vinciae causa ; ut haec intra paucoS menses confecit, longinquam denuo peregrinationem instituit . Inde ad Hispanos manu Sociorum facta , quos Mexi cum ab Europa, uti moris erat, deferret; e portu demum Gaditano solvit, ingenti profecto navis, in qua vehebatur, utilitate: si quidem idoneam ibi ratus occasionem in animorum salute ad laborandi , ad nauticam tumbam , vectoresque Sacra verba faciebat, praeinceptis Christianis erudiebat, ultroque oblato Poenitentiae Sacramento, ad eluendas animi sordes alliciebat suavissimus. In familiari etiam consuetudiue de coelestium rerum amore. defluxa mundi gloria, de peccati turpidine frequenter, atque industrie sermones immiscebat. Accidit quodam die, cum eiu ς modi colloquium, multis circumsistentibus, in titu)ς et, ut male quidam suspicatus in se unum illa verba prola.
252쪽
ta, superbus nimium efferbuerit , minacique ore in Franciscum iras profuderit. Ille, qua erat mansuetudine animi, plane testatus est: cum in vitium dixisset, non hunc, non illum vitio affectum in mente unquam habuisse; attamen paratum se omnino, siquid hominem offendisos et , poenam imprudentiae luere, veniamque propalam deprecari. Quod satis quidem fuit, non ut offensi duntaxat iret S restingueret, sed ut 3 ngularem Francisci modestiam egregiis postmodum laudibus ipse praedicaret; ac sui doloris voces cum caeterorum omnium moestitia
coniungeret, cum paucis post diebus Pater Savettis id nominis inter nautas praevaluit ex ea navi in Praetoriam translatus est. Ratio autem translationis fili eiusmodi: Ioachimus Monse ratus, Marchio Cruillensis, Imperii Mexicani renuntiatus Praetor, in illa Praetoria Mexi cumferebatur. Is cum Jesultas aliquot Secum duce ἀre praeoptasset, nec suam aperuisset voluntatem , priusquam Gadibus solvissent; vix aquaisturas naves ad Portuditem , vulgo Porto Rieo , apta licuerunt, temperare sibi ultra non potuit, quin, saltem duos ad se transferri Socios, palam postularet. Illico Superioris iussu ad Praeistoriam Franciscus immigrat; cuius utique pietatem , religionem, mansuetudinem cura e propinquo perpenderet Monserratus, ipSum conia scientiae Rectorem sibi voluit, ac totis quinque Praeturae annis nunquam a tanti hominis consilio declinavit. Eodem ipsum honore prosecuta est Praetoris uxor, Maria Iosepha Acun
253쪽
na, pari, ae Vir, tum sanguine, tum religione foemina . Neque tamen quod ad Primarios acincederet , idcirco erubuit suam vili pt puto ministrare operam, aut ad illum de rebus Divinis colloqui, aut peccata eo fiteri volentibus aures
praebere : ut toto reliquae navigatior.is tempore Franciscus esset omnibus Consit artus, Custos Angelus, conscientiarum Moderator . Ita demum cum, tertio peregii nationis anno nondum expleto, Mexicum remeasset, tribusque ad Divi Andreae Collegium mens bus negotia exacti muneris persecisset; ad Professorum domum a Superioribus vocatur, tum operarius, tum etiam destinatus, qui Socis fovendis , ac iuvandis in pietatis rebus incumberet, vulgari nomine Praefecti Spiritus: qua nimirum in domo vicinior esset piissimo Praetori, cui et
frequens erat Sacrae Poenitentiae usus, et Omnino nullum sine sapienti Moderatore consilium. Et ille tanquam minister hactenus fuisset in illis, ac frustra tot annorum operam collocasset; quidquid otii supererat ab religiosis ossiciis, totum in alienae salutis procuratione inissumebat, sive e suggestu orator, sive in familiaribus Christianae institutionis Doctor, sive in sacro Tribunali Judex, Medicus, Consiliarius. Id aetatis, et modicae valetudinis homo, diu, noctuque pedes ibat, quocunque a Superioribus
mitteretur, aegrotos pro criminum consessione
auditurus; quin aut pluvia, aut Solis ardor, aut loca lonsinqua, interdum ad duo milliaria, virum auctoritate venerabilem absterrerent. Nec
254쪽
id semel, aut bis tantummodo in hebdomada:
ingentem enim messem perpauci operarii colli-g bant. DKodecim homines plus minus erant, qui et tam laboriosae provinciae intendebant, et caeteros Ministerio Verbi dantes operam adiuvabant . Et ea quidem opera, quae toto ver tente anni tempore non cessabant; in feriis esurialibus ita adaugebantur, ut credi vix possit , quomodo mortali carne graves tam immani labori sussicerent. Quinquies in hebdomade ad domesticas Aedes Dei verbum audiebatur ;quin imo diebus aliquot, mane , vespere, ac ter tio post lucem . Nec phopterea omittebant, in alienis Aedibus, et per compita concionari. Laetabatur vehementer Franciscus, quod et messis albesceret, et ipse in sudore vultus ad me. tendum destinaretur: ut certe nullus esset vel aetate viridi, vel robusta valetudine, qui laetiori animo in ea ingenti defatigatione versaretur . Ad haec, cernebatur quotidie, Sero iam facto, in culinam descendere , ibique ad vilem, et egentem turbam de Christianae Fidei rudimentis verba facere, mira de Beata Virginenarrare, cum ipso populo vicissim respondente piaculares globos percurrere , unumquemque benigne alloqui, atque ad honestam vitae consumtudinem invitare: quod sane agere cum pauperibus , et abiectis, fuerat illi semper in delitiis.
Ultro etiam se se obtulit Socio Carcerum Praefecto , atque enixe precatus est, ut se comitem ire permitteret, quoties conclave illud horridum , eat amitatis, et miseriae locum, ipse pro
255쪽
muneris necessitate contendcret. Interea vir ille summus ad annum devenerat aetati quinquagesimum , et fere octavum , decimi octavi saeculi sexagesimum Secundum . quo anno in saeviit nova Mexici pestilentia. Franciscus, ut Socii omnes in illa domo Operarii, permagna homin sim turba comitatus egrediebatur, qui praeibant adlue correptos: nec pervenire poterat ad eam urbis regionem, quam primam fecerat itineris metam, quin per viam ad aliorum auxilium supinpliciter vocaretur. Ita cum nec prandendo fer- Ine , nec scmno reficiendis vilibus locus esset; diu, noctuque moribundis propinquus contagi C-nem tandem et ipse traxit, eo quidem graviter, ut postremis amictatus angoribus, ac prope acturus animam crederetur. Attamen servatus nobis fuit miserentis Dei beneficio, qui tanti meriti viro Supremum Provinciae Magistratum pro triennio proximo destinarat. Nihil tale verebatur Franciscus, qui Romae cum moraretur, imbecillem se causans tum animo, tum corpore, clam obtinuerat Prom. s.
sum a Generali Societatis Praeposito, nunquam se posthac ad gubernandi munus promovendum , quidquid judicarent aliter Mexicani Socii . Quod sane promissum vehementibus precibus extortum, litteris insuper Genuam ad ipsummissis, idem Supremus Rector iterum confirmavit. Qua ratione susceptum ille consilium revocaverit, facilis est coniectura. Id certum: sexagesimo tertio saeculi vertentis anno, ing'nti Sociorum Omnium laetitia Frisnciscum Provinciae
256쪽
Ρraesidem declaratum. Inde amicis, et domesticis ipsum convenientibus, de manere novo gratulaturis , haec ab illo audita sunt, plena
cle missionis, atque intimo sensu prola a veiba: Equidem timeo , commilitones mei, quod homo , nulla dignus nomine, ad vestri gubernationem sim e Pectus, certum esse indicium irati nobiscvm Numinis . poenasque fortasse a Μexicana Pro Dineia repetituri. Nullus ibi fuit, qai non crederet , id sincera demissione pronuntiare hominem , quem amarus dolor vexabat intrinsecus,
quod se indignum, qui antecelleret imperio,
arditraretur. Quanto tamen publieae rei bono futurum id esset, facile omnes praesagiebant. Erat Franciscus indole suavissima, in om aes o Lficiosus, humano natus commercio, quem intima consuetudine Socii no gerant, qui cum filenter partiebantur an mi curas, et secretiora conscientiae arcana. quem plane intelligebant, nec temere, nec cum supercilio imperatu tum: vir denique sapiens inter primos, edoctus longo rerum usu, societatis amantissimus, qui vere iustus Deum ti m. bat, atque ad omnem criminis vel umbram expavescebat. Quidquid poterat in subditorum erroribus conni vere, quin religiosam disciplinam offenderet, genio l benter indulgebat. Siquid autem dieendum existimaret, quod ullo pacto molestum alteri futurum odoraretur , equidem testis ipse sum, roganti, nec praecipienti similem loqui. Si quando eos, qui deliquerant, sanare blandis monitis nequicquam tentasset, perantiquum habuit, precibus, et i
257쪽
erimis Iesum in Euchariscia consulere; atque ut ibi semel credidit opportunum, severiorem induere vultum non omisit. Nemo propterea ullus erat, qui, unde quereretur, illo corrigeniste , vel arduum quidquam imperante, metito inveniret: notum enim omnibus haud dubie, siquid unquam tale accideret; ab Eucharistico Numine, quod animo fluctuans ille precatus suerat , cc nsilium descendere . in conscribendis litteris, yro munere frequentissimis, praecisus erat, atque essicax; quae litterae Sive laeta, sive tristia nuntiarent, gravibus erant semper verbis, naturalique , nec fucata maiestate com Iositae ;idque homini peculiare, quod scripto magis, quam verbo, ipsius obiurgatio timebatur. Cum olim ad compescendam dubiam cuiusdam indois
Iem , paterna monita Parum profecissent, publice legendam reprehensionem mandavit, eo ver borum pondere Conceptam, ut audientes opaido
contremuerint, et quidam inopinato perculsus horrore , sine arbitrio de loco surrexerit. Moris erat Provinciam eam immensam bis in triennio a summo Praeside visitari. Nec recusavit Franciscus longaevus iam , visuque propemodum amisso, et languentibus viribus, milliariorum ad sex millia iter conficere: nec toto eo tem pore , vel flumina occurrerent, Vel torrentes
viam impedirent, vel pluvia ingrueret, vel Si-rii ardores aestum duplicarent, tantorum taedio laborum ex ore pii Senis vel levissima lamentatio prodivit. Mire amabat, et perfecte callebat susceptum sibi a teneris annis Institutum;
258쪽
cui adamussim intellige ido, assiduus navarat operam. Proinde ad eos in unoquoque Collegio Socios, qui a Consiliis erant Rectori, singillatim conscripsit: Meminissent, ex Societatis Institiato teneri re , siquid gra Dius in ea domo , quam ineolerent, accidisset, Provinciae Praesidem monere . Hoc eodem amore ductus, datebat maxime, Societatem aviditatis crimine incusari. Quapropter lihellum supplicem Excellentissimo Praetori obtulit Societatis nomine, in quo vehementer deprecabatur, immunem eam esse iuberet a ministeriis apud Cali fornios, aliosque remotos indigenas, qui Fidei iugum subierant, atque in tranquilla obedientia Hispanam potestatem reverebantur. Non defuturos, aiebat, vel ex sacris Deo familiis Apostolicos homines, vel Sacerdotes alios, qui eiusmodi animorum curam et libenter acciperent, et fideliter obirent . Interea vero suos Regi exhibebat subditos , qui remotiores gentes in Christi verbo debellarent ; si dignos eos crederet, quorum ope. ra uteretur . Scriptus erat libellus ea iudicii maturitate , verborum que essicacia, ut vir in causis forensibus apprime clarus, cui praelegendum Franciscus dederat, sapientiam auctoris extollens laudibus, de successu sperandum optimo praesagierit. Atque ea quidem inprimis memoranda dicebat Levallius: Equidem polliceor, Eκ-cellentissime Princeps, ut nos ab boc onere solis vendos Retia judicarit elementia , nulla supellectili onustos profecturos inde Socior omnet, qui
unam Iesu e cruce pendentis imaginem, et precum
259쪽
Meerdotalium eodicem secum a1portabunt. Praetor de re mature deliberandum censuit, Regium Mein xici Senatum consuluit; Pontifices, et Praefectos, quorum ditioni suberant abdicata Minisi ria, quid illis videretur, interrogavit; ac tandem ad Supremum Regis Consilium in Hiς pania veteri rem integram defcrendam arbitratus est. Ab hoc Regio CInFilio respon8um expectabatur. Ad internoscenda Subditorum ingenia , et cui quisque muneri pra fi tendus esset, singulari fuit pruam tia Francis us. Ita et Augustinum M drqueZium , hominem quidem in Christianis rebus tractandis, et prono endisun cum, ingenti Mexicanorum utilitate domui praeposuit, quam Exercitiorum vocabant; et
Xaverium Ategrium qui abhinc bimestri Bononiae vita functus, doctrinae laudem in uir que Orbe meruit) ex oppido remoto vocavit, atque in urbe principe collocavit. Nimirum litterariam rem ex Instituto promovere , q tantum suffecissent vires, animus erat Sapienti Moderatori : proinde translato Mexi cum Ategrio munus imaosuit duplex, .ut et M Xlcanam rem Jesulti cim posteritati mandaret historicus; et Academiam regeret pro litteris humanioribus rquae quidem Academia cum instituta olim suis.
set Alumnorum bono , qui ad Diui Ild ephon si
Seminarium, post alia exacta scientiarum curis
ricula, proni in has litteras serebantur; ince tum omnino , qua temporum iniuria intercidi set. Vallisoleti Philosophiae Magistrum X ve
rium Clavigerum cui fere iam biennio e vivis
260쪽
ablato lacrimas dedimus nos, ut meritos hono ores litterati quam plures Itali) vehementer horistatus est Moderator Levallius, ut in tradenda philosophia, praesentem Sapientis Europae consuetudinem magnifaceret. Quanto Mexicanorum bono facta sint ea omnia, illustre testimonium est, tot nunc florere in Nova Hispania Sapientes ex Alegrii, et Clavigeri schola progenitos. Tentavit etiam, graecae linguae adiumento, et mathematicis cognitionibus Novohispanos excoli : quae nimirum et sua natura inserviunt ad mentem perficiendam , et pulcherrime litteratum exornant. Quod suum consilium ut executioni aliquando mandaretur , per litteras egerat cum supremo Societatis Moderatore. Ac desti
narat iam Angelopolim ad Diui Ildephonsi Collegium pro graecae lingue schola; Mexi cum
ad Sanctorum Petri, et Pauli pro theatro Mathematico . Utinam et tam recte cogitanti seli- Ciora tempora favissenti Post triennium , Provinciae regimine deposito, rursus ad Divi Andreae Collegium mittitur Gubernator. Atque ut olim renuntiatus, triennium non implevit, novo auctus munere,
Matri tum , et Romam petiturus , ita nunc deinnuo dictus, post annum ab solo hispano cum Sociis omnibus extorris, Italiam contendere iu-hetur. Tertio post die ad veraecrucis portum iter instituit; ubi paulo ultra tres menses commoratus , mari tandem se commisit duodecimo Kalendas Novembres. Ad dies centum triginta duos maris incola navim tenuit: quo diuturno R tem