Joannis Aloysii Maneiri veracrucensis De vitis aliquot mexicanorum aliorumque qui sive virtute, sive litteris Mexici inprimis floruerunt. Pars prima tertia

301쪽

Non quidem potuisset ad constantem hane Societatis praescriptionum custodiam pervenire,' nisi et corporis maceratione, et perpetua de animi motibus victoria suffultus. Utraque egregius a tenero, quamparcissime alebatur, et pene dixerim, vix quantum satis esset ad mortem arcendam; nihil unquam de ciborum delectu curans, nisi quod iis potissimum assuescere voluit, quos debili corporis constitutioni magis idoneos iudicabat. Ad haec, sexta quaque seria, sabbatoque ieiunium servabat: quem sane morem a pueritia inceptum, nisi aegritudine interveniente, nunquam abrumpere ausus est; quinimo piae isti consuetudini quasi sacramento constrictum credebat se se. Pluries macerabatur hac voluntaria inedia, quam instar purissimi flosculi offerebat ante solemnia Mariae Viris ginis , aliorumque Divorum, quos praecipuo Cultu, et religione prosequebatur. In his dieribus ieiunio destinatis ita secum erat severus, ut, siquando ex familiaribus unus aliquis infirmae ipsius misertus valetudinis ad modicum invitaret ientaculum; aut sere nunquam; aut a

gerrime obtineretur, id invitationis ab illo suis scipi. Nullius unquam flectebatur preeibus, ut, quanquam afflictus valetudine , carnes illis diebus gustaret, in quibus ab Ecclesia prohibentur et quod si Superior id facere ex potestate imperaret, eo frugi carnibus vescebatur, ut R etor idem de re monitus non semel iusserit, denuo illum refici statim a prandio. Cum puer adhue grammaticae daret operam, iam assueve.

302쪽

rat cilicio , et flagello corpusculum m*cerare quam in semet austeritatem sane adauxit, poSt- quam Societati nomen dedit. Id autem, ut caetera omnia, ne latum quidem unguem I cedens a conscientiae Moderatoris consilio: a quo haenari opus erat adolescentis fervorem ;ne fracta morbis Valetudo rueret omnino in deterius . Et hoc Joannes vehementissime lamentabatur , quod aegram corporis constitutionem sortitus, vacare non posset sibimet castigando ad flagrantissimi desiderii mensuram . Caeterum quantum de hoc demere cogebatur Moderatorum imperio, tantum in assidua cum affectibus mimi luctatione semet vincere adlaborabat. Natura fuit praefervidus, atque ad iracundiam pronus quam tamen adeo compressit, ut mutaSSe prorsus indolem videretur. Proinde in ejus vultu Perquam raro comparuerunt irae motus, illetiam, qui non ab animo conscio, sed ab ipsa natura sunt: blandus erat semper , in colloquio subridens, et cum obvio quolibet religiose hilaris , atque amoenus . Vi opus erat extrinsecus

illata, quoties agebatur de quacunque ipsi procuranda commoditate . Bononiae cum angustum

illi cubiculum obtigisset, quod quidem Sole percuSsum mane toto, aestivis mensibus habitari vix poterat; ex amicis quidam secreto impetravit ab alio familiari, ut pro senestrae custodia lineum velum ultro Joanni largiretur. Quod accipere donum postquam ille diu restitit, iteratis tandem precibus cessit: neque vero ad veli usum devenit. nisi post novum cum amicis certamen,

303쪽

Id proiecto constitit, tremendo illo quatri4uo Joannem enervatum omnino fuisse, ac viribus imminutum. Utique aegrotus ipse credidit, illud Medici praeceptum sibi esse mortis decre. eum ; nihilo tamen secius vitam obtulit libentissime obedientiae victimam, secum tacite volvens illustre hac de re Loiolae documentum.

Quidquid medicamenti nomine ipsi afferebatur,

quanquam gravissimo esset odore , nomachumque moveret, ridenti sumebat vultu, quasi palati voluptatem satiaret; quin unquam indicium nauseae vel curiosi spectatores animadverterent.

In diuturna illa aegritudine nullus ab eo gemitus prodibat; neque vero signa illa doloris, quae

Propemodum vitare non posse diceres etiam h mines invicta patientia. Quod sane, cum acer-hissimis vexaretur doloribus, prorsus mihi erat miraculo proximum. Et quam sibimet vim inferret, ut hanc afflictae naturae vocem comprimmeret , inde compertum fuit maxime, quod inter dormiendum conqueri saepe audiebatur. Porro signum fere indubitatum habuimus, interitum eius proxime imminere , cum debile vix interruptum lamentum auditum est, quod ille ultra non poterat cohibere. Haec Joannis in postreismo agone patientia , quae ducebat originem a perpetua de internis motibus victoria, toto vitae cursu sibi Constitit: nunquam enim vir ille a patiendo abstinuit, tum voluntaria suimet maceratione, tum internis a Deo immissis agitationibus , tum etiam infirmitatibus. Has inter

gravibus pene semper afflictabatur ad ossa do

loriis

304쪽

loribus, qui feria quaque sext , quasi facta periodo , increscebant: ut a me interdum rogatus ; qui se haberet unum ab illo audierim :

Feria sexta est.

Plura superius commemorata satis declarant, quantus fuerit Joannes in colenda Fide. Ab hac virtute, quae in Christiani praecipuis est, egregia illa pietas erga Numen Eucharisticum descendebat. Assidua, protractaque ad longum tempus cum ipso Numine colloqui a ; servens a pueritia consuetudo , nullo unquam tem pore interrupta, ter in hebdomada reficiendi se dape coelesti; piae. ipsius delitiae in ministrando facientibus ad Aras ; incredibilis voluptas, constantiaque in Missa peragenda, postquam Sacerdos initiatus est; utique demonstrant affatim , ad excelsam in hac virtute perfectionem Rotericium devenisse. Mane quotidie longa,

ut supra memoravimus , Divinarum rerum meis

ditatione comparabat se ad hostiam Deo immolandam : cui Sacrificio cum dabat operam , ea erat sensu uti custodia, pietatis fervore, ac mente ad rem intenta ; ut sacri operis Fidem in adstantibus excitaret. Ne latum quidem unguem ab Ecclesiae legibus in hoc opere Divino aciendo discedebat: legebat assiduus, atque attenta cogitatione volvebat, quae scripsit hac de re Antonius Natalis, vir clarissima pietate. Ac sane, qui corda hominum scrutatur Deus, quadam ostenti specie manifestasse videtur, quam probaret ea fervidi sui Ministri sacrifi .cia: nam cum diu, noctuque vehementissima tussi

305쪽

tussi ad nauseam usque concuteretur, nec nisi

longo post tussim tempore, vires, et quietem recuperaret ; nunquam plane accidit duobus to- eis mensibus, quibus in ea corporis valetudina offerre licuit sacram Hostiam, ut ad aras positum tussis impeteret. Qinimo Ioannes ipse apud Medicum asseveravit, uno Missae tempore sibi ab hoste molestissimo tanquam inducias concedi. Atque hic omittendum non censeo, quod etiam prodigio simile plures credidimus. Tertio Kalendas Decembres sum domesticum sacellum

sacrificaturus ingrederetur, adhuc omnino anceps , num de Corde Iesu, num de Maria Virgine Sacrum faceret; casu apertum in ara re perit sacrorum librum, in quem ubi vertit oculos , Missam conspicit ad impetrandam gratiam bene moripndi: et cum se intus repentino agi sentiret impulsu, singulari pietatis ardore voci obsecutus est, quam existimavit Divinam ; et pro semet feliciter morituro coelestem libavit Hostiam, utique postremam; cum insequentidie ita iam graviter vires languescerent, ut ut tra non datum illi sit ad aram accedere. Tressere totos menses cubili prostratus, ac dolor,hus afflictus, protraxit adhuc difficillimam viis tam ; neque vero dies transivit ullus, quin Euis charistico cibo reficeretur : qua coelesti voluptate ne unquam ipse prohiberetur, orabat enixe Sacerdotem, cuius erat curae commissus, epistolam illam commemorans, qua vincentius Carrata, summus olim Societatis Magistratus,

laudabat maxime, hac Divina dape recreari

306쪽

quotidie sacerdotes, quos diuturnus morbus ad Sacrum faciendum impediret. Hocce desiderium quotidie mane suscipiendi Numen Eucharistiacum, non modicam alias aegroto ipsi molestiam afferebat: quippe insomnes ut plurimum noctes cum ageret, ac levissima coena reficereis tur , oppido amictabatur matutino languorer quod tamen corporis malum patientissime tolerabat, ne dies unquam illucesceret, in quo Divinum alimentum animo deficeret. Neque vero hae Iesu corporis praesentia matutina conis tentus , per diem saepius ardentia iterabat vota Iesum ipsum recipiendi; ut in eadem vota etiam a sensibus alienus proruperit supremis illis momentis, antequam ad Superos immigraret. Reliis. rimam in Deo fiduciam eatenus innutriebat, ut statim a lectulo volaturum' se ad beatam aeteris nitatem firmissime speraret, una Dei fretus misericordia ; quam sibi praesto semper futuram

nihil dubitans affirmabat, quidauid omnino esse posset, quo sive in animi , sive in corporis rebus indigeret. Atque inde quidem illa in Rotericio tranquilla constantia, sive aliquod . periculum immineret, .sive irrueret inopinata calamitas: quoniam de supremo securus auxilio, nec umbra quidem dubitationis aestuabat, quin ille ipse, qui tentationem immitteret, immissu- . rus etiam esset cum tentatione proventum. Charitate in Deum flagrabat ardentissima, quam abunde comprobat suum illud autogr phum, anno ante mortem exaratum: Ambas,ajebat, manuν tollerem , es maMima eum gratia

307쪽

rtim attiane venientem mortem susciperem : quam

doquidem dissolvi eupio , atque ex corporis .ujus carcere, ex hac mortali vita, ut malis, et angoribus , ita etiam plena inaniratibus, immigrare Φebementer desidero . Ob tandem venisset illa dies Z Quam erret mihi laeta , et Iucunda θ Etsi enim judicium timeo , malo tamen mori , totumgue me Dei misericordiae committere. Neque huiusmodi desideria in illis annumeranda, quae ab inconstantis pietatis motu nasci videmus inte dum ; deinceps facile deservescunt, atque ad periculi aspectum languent omnino, desinunt, emoriuntur. Nihil ea Ioannis voluntate conristantius ; quam sane palam fecit, cum primis

morbi impeteretur accessionibus: tunc enim praeconceptum mortis desiderium eo increvit, ut comparenti Medico aperte dixerit: Ntillum profecto jucundius ad me verbum pronuntiaveriν , quam si tandem aliquando a te audiam, istam mei corporis, et animi compagem quamcitissime dissolvendam. Sed cum magno in pretio semper habuisset, alienam voluntatem , et iudicium suis votis antehabere ; cedendum duxit ramicorum precibus, qui suadebant pro viribus , ut, praemisso Superiorum consensu, in Divi Xavexit honorem voti religione se obstringeret, in Ethnicorum, seu Neophytorum salute in udandi; si modo Xa verius ipsi vitam exoraret a Numine , ac Socii exules aliquando ad patriam rein vocarentur . olim cum amico familiariter colloquens: eatenus, dixit, mortis desiderio aestuare

se, quoniam maximopere vereretur, ne di rij-

308쪽

eeret Numini noxa vel levissima in societatis Praescriptiones. Et cum amicus blande illum

erigere , ac roborare tentasset, ea plura Commemorans, quae, inter mortales dum ageret,

in Dei posset honorem emeere ; Ioannes illico: Plus mihi est , inquit, ad mortis expetendum adventum , timor Dei ossendendi vel unius praescriptionis violatione, quam incia quaecunque possem ipsi Numini praestare, ut propterea exoptem --jusce mortalitatis rerminor inibi produci et quippe incia illa vel maκima Divinae Moestgti sunt debita ; unam autem legem si violavero, Diνinae Sanctitati displiceo. Ita quidem , objecit alter, cum de noxis loquaris, in quas libera proruimus voluntate; quas autem quasi deprehensi, atque abrepti naturae fragilitate committimus, utique honus remittit, nec inde irascitur patientissi mus Deus. Atqui, exclamat sincero animo Ioannes,

hoc ego inter caetera Divinum recola beneficium, tit Ieges nostras in mente omnes babeam, tanquam in praesentia legerem singular: proinde quoties iutillius unquam violationem devenero, nitii certe eommunis naturae fragilitati , sed meae totum pem versitati tribuendum. Ea nimirum erat conscientiae integritate i Tam assiduo conatu in Ignatii Iegibus mente volvendist Tam soli cito placendi Numini desiderio in suis omnibus Operibus, ver- his , cogitatis Attamen quanquam ea vota migrandi ex hac vita, sine dubio descenderent a perfectissimo Numinis amore, castoque, atque ingenuo timore, noxa vel minima dilectum offendendi ; reperire ille potuit, quod Censor Sui.

inet

309쪽

met perquam severus corrigeret: suspicari enim repente coepit, ac mirum in modum expavescere, ne praefervidum illud moriendi desiderium suam aliquantulum a Divina voluntate seiniungeret. Hoc igitur agitatus timore, totis exinde adlaboravit viribus, ut, quidquid vel boni sperandum , Vel mali metuendum seret; sua in neutram partem voluntas propenderet, sed aequo vultu ad eventus quoslibet, uni Dei adhaeis reret voluntati: quae hominis cum Numine coniunctio perinde in prosperis, atque adversis, fructus est charitatis pulcherrimus. Ac profecto supremis duobus vitae mensibus id unum a N mine postulabat, ut omnino de se ageret ad suae Divinae voluntatis arbitrium: idque sibi Deum precari emagitabat a Sociis, qui de statu valetudinis quaesituri, ad ipsum accedebant. Semel, et iterum per eos dies interrogatus et Num mori cuperet Cupio , respondebat, si Deo placet; neutiquam, si Deo non placet. Paucis an te mortem horis audivit Medicum sibi dicentem : Macte animo esto: proxima tibi est certaminis corona; mori iam desiderabis. Ego o νε, inquit ille , ac nervos intendit omnes, ut ingentem vocem emitteret nihil tale desidero; quin unum miti in votis est, ut prorsus id evemniat , quod vitae, ae mortis Domino libuerit. Egresso inde Medico, Sacerdotem lecto prinpinquum Ioannes interrogavit: Nunquid adversus persectissimam cum Dei voluntate coniunctionem esse posset, de instantis mortis notitia

gauderet Quod cum negaret ille, idque illu-V a strium

310쪽

irorum exemplo roboraret: υἱ- iam Iabris ait aeger , quoniam salis est Dei voluntas, equidem gaudeo . Rogatus etiam: Num speraret in coelum conscende'πe, quin per ignem animas expiantem transiret

male , inquit, vero a Misericorde δεκta, atque Omnipotente meo Iudice; quod si tamen voluntas est Numinir, me ad tempus igne torqueri; bες potius eligo, et jucunditis mibi futurum restor, quam ad aeternas delitias protinus advolare. Ita per totum illum bimensem in dolorum accessionibus frequentissima erat in eius ore vox illa: Fiat voluntas Dei: et siquis amicorum , tot ipsius cruciatuum testis, moerorem significaret: Erro ne, aiebat, ego ex Dei voluntate patior ἰσt tu tristaberis ρHaec Dei charitas, virtutum omnium ma-Nima , cum consistere firma non possit, nisi in homines redundet; bos utique amore prosequebatur ; et quaqua potuit ratione , cuilibet auxilium praestare nihil gravabatur. Damnum dixerim Mexicanis lugendum, quod Joanni ob aetatem non Iicuerit ad exercenda Societatis ministeria devenire: qua enim charitate hominum sagrabat, nulIam sibi requiem dedisset, nullum

Certe novisset terminum, in salute animorum

Procuranda. Et quoad licuit homini sacris non initiato, satis apertum fecit, quam eximius in eo ministerio futurus esset, si et dipturnior illi vita, et feliciora tempora contigissent. Mexici cum Theologiae operam daret, vita functum audivit hominem, aut cognatione, nescio, aut strium aliquot vrur, moribundis