D. Io. Georgii Rosenmülleri Scholia in Novum Testamentum. Tomus 1. 5. .. Tomus 3. continens Acta Apostolorum et Epistolam Pauli ad Romanos post auctoris obitum curavit et praefatus est d. Ern. Frid. Car. Rosenmullerus, litterar. oo. in univers. Lips.

121쪽

SCHOLIA

tionem ρυκ, non tantum h. I. ubi, quum de spir tu Dei sermo sit, Apostoli persona non respicitura, sed etiam . omnibus N. T. Iocis, ad quos Interpp illi provocare

solent, Propria sua vi socipiendam esse. , Sensus ergo est: Non nobis, sed ipsi Deo, cujus spiritu nos agimur, mentiri eumque tentare Busus es, coli. Us. I. 5. 'ΕεNυεε) α σε ρυμ, animam exhalaυit; εα-bito exspiraυit. DTale quod non opinatus erat Ananias, dolum suum illico detectum ipsumque publicae ignominiae traditum iri. Vehementissimis simul verbis in se invectum audit Petrum. Subito ergo terrore perculsus animam inlat, mirante organ Petro ipso. α Ita minrichsius et Idem ad Vs. haec observavit: ΜΡetrus haec ellatur, ex eis, quae viro acciderunt, concludendo ad ea, quae indubie et uxori imminere existimat, persuasissimum habens, ob tantum scelus, in quo duo conspiraverant, neutrum effugere posse divinam vindictam.α Alii quoque Inte p., veluti Mortiε, metelius. Stoletius, Ammonius chrit Durn. B. 1. p. 2yi 3. etc. Ananiae et Sapphirae mortem e legibus naturalibus explicari Posse Statuunt, quum experientia doceat, haud raro fieri, ut homo repentino terrore vel e vestigio vita privetur. Iidem tamen Intemp. eoncedunt, haec non nisi divina providentia moderante accidisse. Nos quidem cum iis consentimus; qui Ananiam et Sapphiram singulari Dei interventu interemtos fuisse credunt Magnum enim fuisse crimen ab An. et Sapph commissum, patet ex

iis, quae ad Vss. 2. 3. monuimus. Peccarunt autem eo gravius, quod id secerunt 8cientes ac volentes, re deis liberata, nullo periculo aut metu urgente. Iusta ergo et opportuna et necesssria erat eorum poena, ne fraus suis autoribus esset utilis, et ut omnes intelligerent, Diuiti eo by Cooste

122쪽

IN ACTA APOSTOLORUM. CAP. V. 11 r

hanc novem societatem esse honorum honestorumque hominum coetum. Alia, et multo gravior Caussa poenae erat, ut insigni hoc exemplo auctoritas Apos olo. Tum confirmaxetur. Quodsi enim fraus ista successisset Ananiae eiusque uxori, et fama huius rei sparsa esset,

haud dubie orta esset suspicio, mentiri Apostolos, dum dicebant, se frui auxilio Dei, et amari Spiritu sancto;qna re imminuta fuisset eorum auctoritas. Ceterum volunt nonnulli, in eo quod hic narratur, es8e Exemplum

eius promissionis, quam dederat Iesus Apostolis Io. XX23. Nimirum phrasin κρατεὶν ταο άμαρτίας explicisnt: miraculosis modis infligere poenas peccantibus. Hoc Petrum secisse dicunt quum denunciaret hominibus illis subitam mortem. Sed Petrus uxori tantum, non ipsi Ananiae denunciavit mortem; nec liquet, num Petri ea fuerit mens, ut Ananias et Sapph. extinguerentur: id certe dissertis verbis non dicitur. 6. οἱ νεω esροιὰ Gυenes e coetu Christianorum,

tum congregatorum, qui Vs. 10. νεανμκοι vocBntur. Vel significantur seriai, apparitores, qui O PI, νεα νίσκοι, pueri audire solent. MOshemius . in Commentario de rebus ChriStrarior. ante Con1 tantin M, Apostolorum et ecclesiae ministros fuisse arbitratur. ΜΤalesκ

inquit p. 114. h Μ nisi hos juvenes fuisse statuas, intelligi nullo modo potest, quamobrem Roti sine mora surrexerint atque cadavera Ananiae, uxorisque ejus extulerint atque humaverint. Homines autem si fuisse cogites publico in ecclesia ministerio fungentes, rationem vides, quare ne moniti quidem triste illud ossicium sibi sumserint. Et suisse publicos ejusmodi ministros in primo coetu Christianorum, nemo certe dubitavcrit, qui

123쪽

SCHOLIA

vel statum ejus, et formam conventuum aetatis illius ante oculos sibi posuerit. Loci nimirum conventuum Pu gandi, sedes et mensae collocandae, libri sacri asserendi et tollendi, convivia amoris celebrantibus christianis dapes apponendae et paὲinae' tollendae, multa denique alia agenda erant, quae certos 'flagitarent homines. αΣυνμειλ ν αυτον) Sepulturae praePararunt eum, ut apud Iosephum. Ant. XVII, 3. 5. Θανονταὶ δὲ περ is είλας, - Ἱεροσολυμων ,ἀγομενος, ταῖῆcηφίου, mortuum quum sepulturae sera aratum Hierosolymas deportaSSet, sepultura dignatus est. Συτέλλειν et περιςέλλειν nam utrumque promiscue usurpatur significant ObυOIυere. de cadaveribus, quae fasciis et linteis sepulcralibus obvolvebantur. Tum vero συστέλλειν generatim adhibetur ad denotandam omnem curam, quam PollinctoreS Cα-daυeribus adhibent, ut, membro, collocare, urigeres,

componere faciem, fasciis inυOIυere, Neates induere, de qua re vid. Cuperum in observati. Lib. II, o. 9,riuinoelio praeserenda vidatur ea Verbi potestas, qua denotat linteis obboἶυerct BParum, ait, Probabile est,

Ananiam, cujus vitae finia ita comparatus erat, ut Omnem OPerogum apparatum et honorificam sepulturam dissuaderet, more solenni fuisse compositum.α Sed de

hac re certi quid vix definiri potest. ἐξενέγκαντες)ἐκφέρειν quoque est Verbum de re sunebri proprium. Θαψανὰ Notum est, Iudaeis hodie in more esse posutum, mortuos aut eodem die quo mortui sunt, aut quamprimum id fieri possit, terrae mandare. Si funera interdum aliquot demum post mortem diebus efferebantur, tactum est id propter exsequiarum apparatum. 8. Et τοσουτου) Tantine fundum vendidistis, commemorata 8cilicet pecuuias summa, quam vir ipsius

124쪽

IN ACTA APOSTOLORUM. CAP. V. Us

attuIisset. Verbum αποδίδωm, proprie reddere, in serma media significat vendere; nam qui aliquid vendit, jubet sibi reddi pro eo pecuniam aliudve quid. 9. Tl so. γέγονεν οτι Cury συνεφωνηθη ημιν

In hoo conspirastis. συμφωνεῖν, conciriere, eonSentire, h. I. conUenire cum aliquo de aliqua re. IMeyhabi thr euch gleichsam υerschworen ' Ceterum vid. not. ad Us. I. si ποδες των Θαψαντων ci. e. οἱ Θαψαντες νον ἄνδρα σου) Ii qui Sepelierunt maritum tuum. Est mos Hebraeorum, quem et Scriptores N. T. secuti sunt, homines exprimere per Partes corporis, quarum qualiscumque coniunctio sit cum ea re, quae iis tribuitur idque quum iaciunt, totam Personam contuentur, non cogitantes de istis partibus. Vid. Ernesti Prolus. de vestigiis linguae ebraeae in Iingua graeca. 10. 11. Ἐπεσa - ἐερμνεεν In muliere terror eo maior erat, quod audiret, maritum esse mortuum, et mox ipsam elatum iri mortuam. - 11. Καὶ ἐγένετο φοβος μέγας κ. r. λ. magnus timor inυasit totam eccle4iam, et Omnes qui haec audiebant; omnes reverebantur Apostolos; ex iis enim, quae evenerant, cOI-ligebant, Deum singulari auxilio Apostolis adesse, eos non impune laedi. 12. Δια των χειρων των i. e. Per

Apostolos; Hebraismus frequens. De porticu Salomonis vid. ad Io. X, 23. Sequentia verba: . ἐσαν - γυναικῶν parenthesi sunt Includenda. Cohaeret enim hic Vs.cum Vs 15. Illam tamen parenthesin psychologicis Io-gibus adversari contendit Zieglerus in Gabieri Durn.

125쪽

SCHOLIA

f. theor Lit. 180 l. p. 155 3 quum in parenthesi oratio

uno tenora Procedat, neque ut h. I. constet brevibus sententiis, cum Oratione, quam interrumpit, non cohaerentibus. Itaque ab alia manu haec verba inserta fuisse

ad h. I.

13. Των Γ λοιπων - ο λαοζ3 Reliquorum quidem nemo audebat eos asSectiari; Sed populus eos magni faciebat. Κολλατθαι τινὶ, non hebr. est adhaerere alicui, aεsectari aliquem. Οι λοιποὶ oppositi esse possunt τω λαω, populo, plebi. ' Reliqui igitur videntur esse pruneres, vel etiam divites moribus et ingenio similes Ananiae, ut dicatur, neminem porro ausum esse lucri caussa sese adiungere Christianis. Ex Heinrichsii sententia οι λοιποὶ sunt christiani noυiS4ime conυersi, quorum nemo ουδεὶς populariter non multi J ausus sit, fami- Iiariorem cum Apostolis consuetudinem inire, quia crederent, Apostolis inesse supernaturale quid et divinum, hominique propius accedenti noxium. Ouae interpre- statio Nuinoelio nimis longe petita esse videtur; ipse vero arbitratur, τοtλοι-ους opponi Apostolis in pomticu Salomonis versantibus, et significari reliquos in porticu praesentes, sive christiani fuerint, sive Iudaei. Nam ἐγένετο φιβορ ἐφ' ο λην την ἐκκλησίαν, et ἐπὶ πάντας τους α κου οντ ας ταυτα. Vs 11. Obscurior est verborum nexus, quam ut certi quid de sensu eorum

definite possemus Quae ipsa dictionis obscuritas eorum sententiae favet, qui haec vecta ab aliena manu adjecta

esse arbitrantur. Di iii se by Cooste

126쪽

IN ACTA APOSTOLORUM. CΑΡ. v. 121

14. Mαλλον δὲ προσετο το ΜuIto etiam magis quam ante. Respicitur enim hio id, quod dictum est supra IV, 4. '16. TZςa - τινὶ αυσλ Ut adeo in plateas efferrerit aegrotos, eosque ponerent in lectis et grab batis, ut veniente Petro saltem umbra eiuε unum Et alterum eorum obumbraret. Connectenda haec sunt eum πολλα Us. 12. MDη lectum pretiosiorem signicat κραββατος autem Iectum Uiliorem et humiliorem; ex quo utriusque voc. discrimine intelligitur, non tantum homines pauperes, sed etiam ditiores auxilium Apostolorum implorasse. Quod de umbra Petri dicitur, id non accipiendium est sic, quasi umbra Petri revera habuerit vim salutiferam ad sanandos aegrotos. Petrus enim et reliqui ApostoIi non sua vi sed potentia et D cultate a. Iesu si hi concessa se miracula patrare fassi sunt. Referenda igitur sunt haec ad hominum fidem; talem autem fidem nec ab Apostolis nec a Luca proba tam videmus. Similia fiduciae nimiae et ad superstitionem proxime accedentis exempla vid. XIX, 12. et Matth. IX, 20. 21.

16. Συνηρχε ro- ρικαθαρr- Conueniebat etiam multitudo urbium Dicinarum, asserens aegrotOS et daemoni COS. Τῶν πέριε πολεων, sc. κειμέν ων. 'οχλεῖσθαι, turbari, Uexari, dolore astici. Sed AIexandrini saepe hebr. 7 bri, aegrotans vertunt ὀχλουμενος, ut Gen. XLVIII. I. Mai. I, 13. 1 Sam. XIX, 14. οχλουμενοι ἰπο πν. ακαθ. sunt Daemoniaci, quorum in Evangeliis saepe fit mentio.

127쪽

SCHOLIA

17. 'Aναώe --Iam Dero Pontifex maximus, et quicunqus cum illo erant, coeperunt υehct- menter indignari Οἰ συν αυτω non sunt assessores Synedrii, a quibus Vs. 21. clare distinguuntur, sed ii, qui in domum eius convenerant eius salutandi caussa. Ab hac sententia sensu non dissert rininoelii interpretatio, qui phrasin σύν τινι εἴνα recte observat adhiberi de iis, qui a partibus alicujus stant. Significantur ii, qui cum pontifice saniebant, qui eadem religionis placita cum eo profitebantur. Ἀρχιερεύς, qui h. I., nullo nomine addito, commemoratur, et qui Synedrium convocavit Vs. 21. . ipse Isaiaphas, sacerdotum omnium princeps, fuisse videtur. Utrumque autem, et Κatapham ct Ananum, Sadducaeorum secta. addictum fuisse verisimiIe est. Hujus sectae ergo eo anno fuerunt praesides Synedrii, quod ex hoc loco, coli Vs. 21. αρχιερεῖς

καὶ OI συν αυτω συνεκ.1το συνέδρ. Spparet. Ceterum cs. not, ad IV, Δ 6. Ἀνατας, hebraico more redundat, et omittendum est in versione. Sensus est: Tum coepit Pontifex M. cum omni comitatu suo vehementer indignari. .

18. Καὶ ἔθεντο - δυαοσω Eosque in cu1todiam dederunt publice. i. e. publico iussu. De v c. τηρησις vid. ad IU, I. 19. Αγγελοο - φυλακῆς θ Quum Iudaei omnia,

quorum Causae proximae laterent, ad auctores invisibi-Ies, ad genios, quorum ministerio Deos ad sua manis data exsequenda uteretur, referre solerent Io. U, q. ;Inte p. nonnulli veluti Thiessius, Echermarinus,minrichatus 9 hano Apostolorum liberationem naturali

128쪽

IN ACTA APOSTOLORUM CAΡ. U. 123

modo effectam esse arbitrantur. Et alii quidem cogi tarunt de fulmine, cujus vi aperta esset carceris ianua; alii terrae motu fores effractas esse statuerunt; alii ipsum carceris cotodem. vel alium quendam, assentienteearceris praesecto, Apostolos liberassa conjecerunt. Eichhornius quoque Nig. Bibl. Τ. III. p. 400. in Commentat. UON deri Engelerscheinungen in der Apostetigesch. contendit, non angelum, Sed casum quendam felicem, in quo Apostoli vim providentiae divinae adi novissent. AcuItatem iis e carcere elabendi dedisse. eosque inde collegisse, se a Deo ita provocari ad novam doctrinam in posterum etiam tradendam. Contra disputavit Storrius Diss. exeg. in libror. N. T. histori aliquot loca P. 2. pag. 81.) hanc liberationem arti humanae tribuendam esse negans. Certa ex scriptoris mente Iiberatio miraculosa. angeli ope iacta, intelligi videtur. Plura de hac re vid. apud Nuinoelium. 20. Πορευεσθε - ταυτης b Itote in templum et docete populum omnem doctrinam felicitatis huius, quam sc. ab ipso Christo iussi estis docere. Tιου ρηματα, doctrinae. Ζων felicitas. Παντα τα ρ ματα τ*ς ςωῆς ταυτης per hypallagen dictum esse videtur, Pror παντα τά ρ ιιατα ταυτα τηο μης. Similis verborum construo-tio occurrit c. XIII, 26. Doctrinae felicitatis sunt doctrinae quihus monstratur via ad veram felicitatem. 21. Το συνέδριον κρή πασαν την γερουσία/ τῶν υίων 'ΙσραῆM Synedrium et totum Senatum IsraeIubcum. Nam γερωσει significat senatum, cui e singulis tribubus erant quicunque aetate et prudentia ad iudi candum idonei viderentur, nec sacerdotum, nec Levi

129쪽

SCHOLIA

larum cIassi adscripti essent, verbo presbyteri, ut monet Seldentis φ. Hebr. I, 15. Sic Philo de Speco. Legg. pura 'in' Deut. XXII, 15 explicat si γερουσία πασα. Supra IV, 8. iidem vocati sunt πρεσβυτεροι του 'Iσραηλ.

23. Το μεν-ασφαλεία) Carcerem quidem reperimus acεurate clausum. 'Aσφαλεια. frmitas diligentia et cura, qua aliquid munitur et custoditur. 'Κυπατς ασφαλ. igitur est Irmissime, summa cum diligentia. ,24. 'Ο ἰήρευ:) Pontifex Μax. coli. Vs. 27. , qui h I. καr igοχην dicitur ο δερευς, Hoc quidem est valde rarum; reperitur tamen sic s. Mace. XV, 1. 2. Ioseph Ant VI, 12. 1. Ipse Christus Iebr. V, 6. vocatur ἰερευς, sed ib. III, 1. IV, 14. ἀρχιερευe. Οι ἀρχιερεις sunt quatuor et viginti classium sacerdotalium principes,Vid. ad Matth II, 4. Διηπόρουν - γένοιτο τουτο Ambigebant, dubio haerebant de Apostolis , quidniam tandem hoc futurum esset, quorsum hoc sit evaSurum;

es II, 12.

28. Οὐ παραγγελία - άνθρωπου -υrουὰ Nonne ε ere iussimus Nos, ne doceretis de persona hac IU, 18. 21. p Ecce Nero , repleυistis Hierosolyma doctrina Vestra, et vultiS nos Orierare crimine interfecti hominis latius. 'Επὶ τω όνου - τουτ', de Per Sona hac. i. e. doctrinam de Iesu. Vid. ad IV, 17. Βουλεσθε - τουτου.) υultis inducere in nos sanguinem huius hominis, qui a nobis intersectus est; vultis essicere,. ut videamur innocentem interfecisse, adeoque poena digni esse. Sanguinem, caedem in cliquem Di itia o hy Co l

130쪽

IN ACTA APOSTOLORUΜ. CAP. V. 125

inducere per notum Hebnaismum est, Poenam caedis Sucriae alicui contrahere. Quaerunt igitur Pontifex Μ. et assessores: Vultisne nobis contrahere poenam interfecti huius hominiat Hoc non intelligunt de poena a Deo infligendat nam innocentem a se interfectum esse . non credebant; sed hoc dicunt: Vultisne occasione hominis huius interemti turbas dare in populo, facere ut fiant hominum concursus, et res vergat in rebellionem, adeoque nos exponere surori plebis 8 Μetuebant igitur, ne plebs concitata adversus eos rebel- Iaret, tanquam auctores caedis in Iesu perpetratae. minrichsius Pontificem ita loquentem cogitat: Video, vos id agere, ut vere ratae fiant istae dirae, quas sibi imprecata fuerat nostra gens; quum quippe Judaeorum turba Μt. XXVII, 23. exclamasset: το α αα αυτου ἐφ' ἡσμοῖς, mi ἐπὶ τέκνα ηυων. Sed li I. sermo est non depopulo, sed de ipso Pontifice et Synedrii assessoribus. 50. 'Ο Θεος των πατερων υμων Provide hoc addidit, ne quis alium Deum ab Iesu praedicatum crederet, quam eum, quem coluerant Patriarchae. Nuinoelius Petrum his verbis innuere voluisse arbitratur. Iesum esse Messiam, Patriarchis promissum, coss. Io. VIII, 56. ον υμεις διεχειρίσασθε Verbum διαχειριζεσθαι generatim notat, occidere, interimere, quocunque mortis genere, sive sua manu, Sive Blterius, et praesertim de iis adhibetur, qui necem aliorum Uel iubent, Vel Promoυent. De Herode, qui Hyrcanum interjici iubebat, Iosephus Ant. XV, 9. scribit, διεχειρIσατο νον ανδρα. 31. Τουτον - ἀμαρτιων Hunc Deus principem eum e gerbatorem exaItaυit dextra gua, ad dan-