장음표시 사용
91쪽
Apostoli quoque, Per aliquod certe tempus, venerunt, atque etiam Petri animo, quum ipsa verba IlI, 21. pro loqueretur, ista reipublicae et libertatis Iudaicae ἀποκα - τάστασις obversato, et quamquam non sola ad αποκ. πάντων ab eo relata est; 2 restitutionem veri Dei cultus et vitae sanctitatis per Messiam; ao renovationem mundi physici. - Ιam vero subiungamus, quod Ven. Prineterum sugit, illam videlicet interpretationem egregie confirmari iis, quae Ezechiel, Propheta, cecinit, cui persuasum suit, selicissimo tuo aevo, quod tristia exi Iii tempora sequuturum sperabat, non Solum quae ad cultum religiosum civitatemque instituendam atque administrandam spectant, omnibus numeris absolutissima fore, sed etiam totius regionis statum habitumque plane novum, eumque florentis8imum Ornatissimumque exstiturum. Egit Egechiel de hac re indoa Lap. NXXI. Talia serebat opinio illa, quae per pIurimas antiquitatis gentes pervaserat, de redituro seculo Bureo, revolventibus gese atque redeuntibus quatuor mundi aetatibus. In hunc sensum EZech. XVI, 53. Iegitur, Deum reStiturum Sodomam in pristinum Statum. Quod explicandum est ex opinione illa de rorum omnium ἀποκατάστασει. Qua de re Servius ad
Virgil. Eclog. IV. quae ad istam sententiam est intelligenda ad Vs. q. i is Dixit fnitis OmnibuS Secu- illa ruraug eadem renouari; quam rem etiam philosophi hac disputatione colligunt, completo magno anno omnia εidera in suos ortus redire. et referri ruratis eodem modo. Quod si est idem siderum motuS, nece3εs eat, ut μmnia, quae fuerunt, habeant iterationem; uniυeraa enim ex a4trorum motu Peridore manifeεtum est. Hoc aequutus Virgilius,
92쪽
IN ACTA APOSTOLORUΜ. CAP. III.
locus dictus κατ' αποκαταστασιν, i. e. Per omnium rerum Nolubilitatem ex aiderum ratione υenien
daeos Messiae temporibus exspectasse renoυationem mundi physici, seu αποκαr. πάντων. Erat nempe haec iis sententia, universam rerum naturam, perfecte a Deo conditam, Per peccatum primorum hominuni labe veluti Bdsper8am esse, corruptam et imperfectam redditam; sed hano corruptionem, pariter Bo malum morale, aliquando sublatum iri; adeoque fore, ut quando Messias advenerit, omnis mundus, igne destructus, restituatur in pristinam illam persectionem. Pertinet huc Iocus in Bere- schithrabba fol. 11. I.: S.Berachiach nomine R. Samue- Iis dixit: quamυis creatae fuerint rea perfecte, tamen, quum primus homo Peccaret, corruptas Suri neque redibunt in statum auum congruum, donec
tabitur totum opus creationis in melius, et redibit in alatum auum perfectum ac Purum, quariS erat tempore primi hominis, antequam peccaSSet. Ipsum vero etiam Petrum illam opinionem amplexum esse, aperte docent eius vecta 2. Petri III, 7. sqq. coll. Apoo. XXI. 1. Iudaei autem, iam antequam in terras exteras deportarentur, quotiescunque magnis publicis malis oppressi essent, ultimae sive ferreae aetatis sinem adesse sperabant, quam feIicissima aurei seculi exceptura
93쪽
sint tempora, auspice rege magno e stirpe Davidioa , oriundo. Quae spes αποκαταστασεως, ex Petri doctrina in secunda Christi in terris apparitione una cum Messiani regni inauguratione ἀποκα r. illa est exspectanda , propagata est inter Iudaeos; et inde enata opinio de mille annorum regno, in quo Iudaei Hieronymi aetate, ut ipse in Commentar. ad EZ. XVI. 55. refert. somniarunt: ,. Sodomam esse restituendam in antiquum statum, ita ut sit quasi Paradisus Dei, et quasi terra. Aegypti. Ierusalem quoque tunc esse fabricandam, et omnes filias eius, urbes videlicet, et urbos, et castella, quae sub ipsius sint Potestate, florituras ut prius floruerunt, et ipsam Ierusalem auro et argento, et pretiosis lapidibus exstruendam, de qua et Iesaias vaticinetur I. 26. t Constituam iudices tuos sicut prius, et comitiarios tuoS aicul a principio, et post haec Docaberis ciυitag iuεtitiae, mater ciυitatum,fdelis Sion. - Loquutionem, quae in fine loci nostri exstat: ἀπ' αἰῶνοο hebr. rra ivm. denotare iam olim, ab antiquuειmla inde temporibuS, satis est
22. Μωσῆς μὲν - εἶτεν Haec cum antecedentibus non cohaerent, sed in eo est Petrus, ut Ostendat, Prophetas de Μessia eiusque temporibus vaticinatos. Exorditur a Mose. In mente autem habet et memoriter
laudat locum Deut. XVIlI, 15. Prophetam mei In-εtar e medio tui ex fratribus tuis excitabit tibi G-υa, Deus tuus; huic auεcultate. In hoc autem Deut. loco, si contextum consulas, non agitur de iMessia cos. E. F. C. Rosenmiaueri Scholia ad eum Iocum), neo eo arrogantiae processit Μoses, ut Messiae se conferret;
94쪽
iN ACTA APOSTOLORUM. CAP. III. 89
sermo Potius est de Prophetarum serie, ut adeo in Hebraeo Sing. positus sit Pro PIur. , cuiusmodi enallages exempla obvia sunt; aut collective
Monuerat enim Μoses in praecedentibus Israelitas, ut caverent, ne hariolos adirent, et hanc addit nunc rationem, quod Deus ipsis veros Prophetas sit excitaturus ; quos quomodo a falsis Prophetis discernendi sint, docet Vs. 20. sqq. Sed prosecto non cohaeret rNolite adire hariolos; nam Deus vobis prophetam Messiam excitabit. Quod autem Moses dicit: Prophetam mei similem, id sic intelligi debet: Prophetam, cui
Deus eadem ratione ut mihi voluntatem suam pates ciet, quique eam ad vos perseret, ut ego retuli, talem, inquam Prophetam, semper per futura tempora vobis excitabit Deus. Post verba cς ἐμε subaudiri videtur rmisit, Quemadmodum Deus me misit, hic in posterum etiam mittet Ρrophetas. At vero quamvis in hebr. tex- tu de pluribus divinas voluntatis interpretibus agitur e Iudaei tamen, qui Christi et Apostolorum aevo vixerunt, unum golummodo eumque Μessiam, intellexero vid. infra Vll, 57. . quem hanc ob causam τον προφη- την τον ἐρχομ ενον εἰς τον κόκτμον appellarunt Io. VI, 14 . Haud enim concedebant, alium Prophetam cum Μose posse comparari. Et sic manifesto Petrus ipse sensit, adeoque intelligi voluit. promissum Iudaeorum m orbhus Messiam, qui, pariter ac Moses, Dei consilia ipsis patefacturus, legesque ad res agendas Numinisque cuI-
95쪽
23. Εστα δὲ - του λοαῖ Eυeniet autem, ut un-- quisque, qui non paruerit illi Prophetae, deleature populo. Εσται, ut hebr. ην . Πασα 'ρυχῆ, ,2, quilibet. 'Εἴολοθρευειν est vox Alexandrinae dialecto propria, quam in Atticorum scriptis forte frustra quaesieris, occurrit illa quidem apud Iosephum, Antiq. VIII, 11, 1. παν ἐξολοθρευσω σου το γένος, sed hoc, non dubium est, quin a LXX. Senioribus hauserit. In textu hebr. Deut. XVIlI, 19. , quem Noster re exit, legitur: Alexandrini verterunt:
ἐγω ἐκ Cyσω αυτου, ego in eum animadυertam, eum puniam; Vulgatus: ultor existam. Petrus nec verba hebr., neo versionem Alexandr. , sed sensum tantum , et fortioribus quidem verbis reddidit. In Vers. Alex. verbum ἐφολοθρευειν occurrit Gen. XVII, 14. Ex. XII, 13. Lev. XVII, 4. at nec non in libris scriptorum recentioris aetatis, veluti Sap. XII, 8. 1. Marc. II, 40. Hoc autem 1'etrus voluit, eiusmodi hominem non agnosci proci Ue regni Dei, excludi beneficiis per Μessiam pro missis et Partis. 24. Καὶ παντες - ημέρας ταυτας Recte iam
Casaubonus monuit, verba ita esse con8truenda: γωοσοι των καθεξῆο ιλάλησαν et recentiores N. T. Editores incisi notam post καθεξῆς induxerunt. Vertendum igitur este Non Μoses solum,) υerum et Omnes Prophetae inde a Samuele, quotquot nimirum deir eps oracula ediderunt, etiam haec temPora an-
profert Petrus. Siquidem Μessias, sperataque ab eo temporum felicitas magna illa erat meta laborum, quo collineabant omnia vota, in Prophetis expressa; nec sa-
96쪽
cile quemquam prophetarum invenies, qui in futura felicitate depingenda non exsultaverit. Item tamen frustra laborabis, si e singulo quovis prophetarum aliquid eruere annisus sueris, quod ad Iesum refert nostra dogmatice. Quodsi Petrus diserte ait, κατηγγειλαν ταύρμήρας ταυτας, non quidem necessario is erit sensus: haec nostra tempora merite praeυiderunt, sed κατηγγειλαν aliquid, quod ἐν ημέραις ταύταις ratum est, ita est Omnes moderante sapientissimo numine, ut quaecunque de suturo nationis sospitatore cecinerunt vates, in neminem quadrarent melius et convenientius, quam in Iesum. D Λαλεῖν saepius est Daticinari, coli. insta XXVI, 2p. 2. Petr. I, 21. Pro vulgari προκαr γγειλαν rectius a ii legunt κατηγγειλαν.
25. 'Τμεις ἐστa - πατέρας ημων) Vos ii eatis, ad quos pertinent Daticinia prophetarum, atque il- Iud promissum, quod Deus dedit nostris maioribus. Hebraico more usio alicuius rei saepe dicitur is, qui cum illa re ullo aIi quo modo coniunctus est, ad quem illa res pertinet. Θιαθηκν, inta, Promioεio. In V. T. sirii prophetarum sunt discipuli prophetarum. Hoc autem Ioco omnes Iudaei ita vocantur, quia Prophetae ad eos missi erant, et quia libros Prophet rum Iegebant. κώ τῆς διαθηκης,3 scit. υίοὶ, ad quos promtagio pertinet. Gen. XII, 5. X l, 18. et imprimis XXII, 18. Οου ἐν τω σπέρματι σου - τῆς τῆς Per POεteros tuos unum ex posteris tuis) felices
erunt omnes nationes terrae. Τὸ σπέρμα, Vrt et po-Eteros num. Plur. et unum posterum significat, ut Gen. IV, 25. ubi de uno flio usurpatur. Petrus quoque do uno postero, Iesu, hoc nomen collectivum ac-
97쪽
cipit, ut Paulus GaI. III, 16. Πατριαὶ σῆς τijς h. l. non
sunt familiae consanguinitate coniunctae, sed simpliciter nationes terrae. LXX. illis Gen. locis posuerunt τα ΚΘνη et αι φυλα Si ille Abrahamo promissus ho- nefaciet omnibus gentibus, quanto magis consanguineis suis, si modo hi impedimenta auserant. 24. 'Υμῖν - απέστειλεν αυτον ) Vestro inprimis bono misit Deus quem excitaυit, filium suum. 'D1θουν in multis Codd. deest. Excitare hic non este mortuis ad vitam revocare, sed convicuum facere, prophetia aliisque donis. Respiciuntur enim ea quae Praecessere, προφή1την OB αναστ Ῥει, Us. 22. Sio et surgere tribuitur prophetis Deut. XIlI, 1. XXXIV, 10. Sirao. XLVII, 1. Sic h. l. αναστῆναι est prodire, iurbere. 'Υμῖν vestro commodo. Πρωrον, inserim iS. E- λογουντα υμας, ut υobis benefaciat, felices υos reddat. ἐν το αποστρεφειν - υμων 9 Si quisque Destrum se heriat a malina sua et Ditam emendet. Alii μο- στρέφειν transitive sumunt, et ita coniungunt cum antecedentibus, ut sensus sit: ut felices vos reddat, dum unumquemque Nestrum ab4trahit a sceIeribus suis.
Vid. Rom. NI, 26. 2. Tim. IV, 4. Quum hoc fiat per doctrinam, sunt, qui voco. ἀπ έστ ειλεν αυτον explicent de docfrina Iesu Christi; vobis Iudaeis misit primum misit doctrinam de Iesu. .
1. Ita τεσr σαν αὐτοῖο Superυenerunt ipsis, eo Sensu quem hoc verbum apud Latinos habet, quo celeriteae
98쪽
IN ACTA APOSTOLORUM. CAP. IV. 93
praeterque gyem venire denotat. Id enim eleganter Graecis ἐπιστηναι τινι denotat. Vid. et Luc. XX, 1. o στρατηγος του Δρου Praefectus templo. Erant στρατηγοὶ του ιερου Praefecti excubiarum Leυiticarum, quorum erat munus Cavere, ne quis tumultus intemplo oriretur. Solebat nempe certus numerus sacer
dotum per singulas hebdomadas die noctuque excubias agere in templo, ut pararent ea, quae ad victimas et ornatum templi paranda essent. His praeerat unus ex sacerdotibus, qui ὀ στραrηγοe του Δρου audiebat, et cui id muneris incumbebet, ut ordini consuleret. Cf. not.
ad Luc. XXII, 4. 2. Διαπονούμενοι) aegre et graυiter ferentes. Cf.
infra XVI, 18. καταγγαλειν ἐν τω 'Iησου τὴν αναστασιν τὴν ἐκ νεκρων Annunciare probatam exemplo Christi mortuorum resurrectionem. 'Εν τω 'D1σοὐ in perlona, in exemplo Iesu. Sadducaei, ut ait Iosephus, satum negarunt, ctique omnia nostro arbitrio subiecerunt; animas mortales esse, et Propter ea resurrecturas non esse, dixe
runt. Quamobrem aegre ferebant Sadducaei a quorum secta ipse tunc suit Pontifex maximus, V, 170 quique
tum ab horum partibus glarent, Primores Iudaeorum, quod Apostoli, suo more, Iesu Christi exemplo atque auctoritate declaraverant, mortuos et pos4e in vitam redire, et esse redituros; ideoque in Christi resurrectione, resurrectionis nostrae argumentum et pignus inesse, ut iam pro certo cresti debeat, eum idcirco revixisse, ut nobis quoque spem reviviscendi saceret cf. 1. Petr. I, 3. q. . Iesua in terris vivens acerrimos hostes Pharisaeos habuit, sed redivivus et redux in coelum factus, Sadducaeo s. Pharisaei enim sub ecclesiae primordiis mitio-
99쪽
res se praebuere causae Christi; quin etiam Christianorum patrocinium interdum adversus Sadducaeos susceperunt. Vid. V, 17. sqq. XXlli, 6. sqq. Resurrectionem mortuorum Pharisaei ipsi profitebantur; sed Iesum Πazarenum e mortuis revixisse, id pernegabant. Sacerdotes h. l. commemoratos qui non e secta Sadduc. fuisse videntur, quum interiecta sint veriba καὶ ο στρατ. r. Αρου hoo male habuit, quod homines idiotae docerent populum in templo. I. Ερ τηρηαν In cuStodiam. τηρη De rarius
dieitur pro φυλακ1i. Thucydides VII, S6. ἀσφαλεστα- την τηρησιν. Schol. εγουν φυλακῆν. De variis huius vocabuli significationibus accurate disputavit D. H. Fischer in Supplem. ad Voratii Comment. de Hebraismis N. T. Speo. I. ην ναρ ἐπιτέρα εδη Erat enim
iam Ueεyera. Nam hora nona ascenderant Apostoli Ill. I. ; atque iam multum temporis per ea, quae cap. li, narrata Sunt, praeterierat. 4. Πολ- Ω - -νσε multi autem eorum, qui audiυerant doctrinam, susceperunt religionem chr latianam, et fuit numerus illorum hominum circiter quinque mille. 'Ο λογοe, doctrina, institutio . Apostolorum. λστευειν h. l. est sulcipere religionem chriStianam. ωσεὶ πέντε δ Vel universorum, ut comprehendatur hoc numero etiam illa tria millia c. lI. vel eorum, qui tunc audierunt Petri con. cionem tantus numerus accessit ad priores. Quum autem verisimile haud sit, 5000 homines Christo nomen dedisse, et vix tantam multitudinem ceperit porticus Salomonis, hoc potius dicit Lucas, numerum Christianorum tum accrevisse ad quinque hominum millia. o
100쪽
IN ACTA APOSTOLORUM. CAP. IV. 95
6. Tot e ἔρχον ο) 'Ἀρχοντεe, vi v. 8. disertiva vocantur αρχοντες το6 λαου, non Rlii sunt, quam Syn drii Magni assessores. qui 1. Maco. I, 1η, dicuntur αρ- χοντερ του εθνους. Cf. et Luo XXlV, 20. Io. III, 1. Apud Iosephum XX. 1. 2. αρχοντες Ἱεροσολυμ νHi autem αρχοντες α πρεσβυτέροις. qui ip8e quoque non exigua pars illius senatus erant. hic distinguuntur, quia illorum dignitas, auctoritasque haud dubie maior, quam πρεσβυτέρων erat. Ela 'Ιερουσα tu, pro ἐν 'Ιερ. ut codi oes nonnulli habent. Alii suspicantur plerosque Syne-drii assessores aestivo tempore in villis prope urbem degisse ideoque, h. I. addi, eos Hierosolymis Convenisse. Sed Praepp. ἐν et εχ centies inter se permu
6. Και 'Aνναν τον αρχιερέα κρου Κα αφαν) Annas, socer Haiphae, vocatur Pontifex M. sed ex Iosepho Antiq. XVlu, 2, 2. et Lib. eod. 4, 3. constat, Caipham tum temporis proprie fuisse summum ΡOntificem. Annas igitur, qui ipse hic αρχιερευο vocatur, suisse videtur Caiphae, Ρontificis Maximi, vicarius. Neque quicquam dubitationis habet, quin Ponti sex Μ. suum sibi interdum habuerit Vicarium, , qui dicebatur
vati. ad h. L Sed sortassis eam ob caussam οἱ ἀρπε ρεχ numero Plur. nominantur, quia pontificatus dignitas tum temporis valde iambulatoria erat, ut ex Iosepho discimus. et abdicari iussi non tantum manebant Assessores Synedrii, sed etiam dignitatis pristinae nomen retinebant. Cf. et not. ad Luc. ill, 2, et Io. XVill, 15.