장음표시 사용
171쪽
ad austrum et orientem terrae Canaanis, vid. not. Ru
50. 'Ετων τεσσαρακοντα) Vid. not. ad Vs. 25. 'Εν ἐρημω του ορους Σινα Exod. IlI, 1. circa montem Chorebum haec evenisse narrantur. Chorebus autem et Sinai sunt duo iuga unius eiusdemque montis, qhOrum iugorum quod Sinai dicitur est ad Occidentem, Chorebus ad Orientem. ωφθη αὐτω αγγελος Κυρίου Aμ- paruit ei nuncius Ioυae. Qui hic et Ex. IlI, 2. μυae nuncius, idem in illa narratione et ra; o a Mose promiscue appellatur, et ipse hic angelus se nominatrare M. IV, II. zWi, R ill, 12., coli. ibid. Vs. 6. 15.16. 18. IV, 5. Intelligendus est mediator, seu summi. Numinis internuntius . cuius ministerio illud, reserente Mose, in populo Hebraico gubernando et moderando est usus. Ille igitur Dei nuntius apparuisse Mosi dicitur ἐν φλογὶ πυρος βατον, in igne flammae rubi, Lie. in rubo ignito et flammeo, seu simpliciter in rubo aria dente. Quod vero Iova in specie flammae Mosi apparuisse dicitur, congruum est vetustissimorum hominum opinioni, sub ignis specie et Deum ipsum, et alias humana praestantiores naturas sese mortalibus conspiciendas praebere. Plura vid. in Scholl. ad Exod. ill, 2. Esententia mori fuit .meteoron, ut interdum procul stantihus circumiacentes regiones ardere videntur prae Tu hedine coeli, praesertim ubi copia vaporum incendi so- Iet, ita ut ardeat Iocus, nec tamen consumatur.
71. ΚατανοῆσM Κατανοεῖν h. I. est, quod Latinis dicitur, contra intueri, accurate aliquid Octilia se di
micere. Versio LXX. num, Exod. III, L hac voca
172쪽
IN ACTA APOSTOLORUM. CAP. VI. 167
expressit. Eodem sensu est haeo vox spud Iosephum, aliosque Scriptores. 'Εγινετο - αυτον Vox Dei eum ita allocuta est. Multis Interpretibus Moses non auribus videtur percepisse vocem articulatam, sed cogitationes in mente sua exortas habuisse pro voce Dei, excitantis eum, ut liberaret Israelitas. 52. 'Κγὼ - σου Ego Sum Deus patriam, maiorum, tuorum, scit. quem illi coluerunt, et qui eos beneficiis ornavit. Κντρομος - κατανοῆσαι= Tremefactus Moses non audebat propiuε intueri visum. Vitae aut oculis timebant, qui numen aliquod adspiciebant, vid. Scholl. ad Gen. XVI, 15. coli. XXXll, 30. De ut. XVill, 16. Iud. VI, 22. 25. Luc. Il, 9. Act. IX, I.
8. al. Ceterum transposito ordine haec in Exodo leguntur, quae a Stephano Vs. 32. et 53. memoriter citantur.55. Λωτον - ἀτία ἐστίν J Detrahe ca Iceos; locus enim, in quo consiStis, SanctuS eεf. Discalceatum stare vel incedere in locis sacris haud dubie erat indi- , elum reverentiae Deo habendae, cuius vetustissimi mo-xis vestigium praeter nostrum locum etiam Ios. V, 15. reperitur. Vid. melaten. ad h. I. Braunius de vestitu Sacerdot. hebr. L. I. c. I. l. q0. et 50. ET Krause ad h. I. Locus ille, ubi rubus ardebat, numinis praesenis
ita veluti consecratus γῆ αγία), ideoque non minore
Teverentia calcandus erat, quam templa sanctissimis ceremoniis dedicata. Nudi pedes etiamnum apud Orientis populos ad religionem pertinent, et reverentiam erga reges et proceres indipant. Hinc Mohammedani templa sua nonnisi detractis calceis ingrediuntur. Plura veterum de hac re testimonia vid. in Scholl. ad Exod. III, 5. et es daε alte una neue ΜOmenland P. I. P. 261.
173쪽
scendere, ubi aut Protegit suos, aut hostes ulciscitur. Omnino Deus ex antiqua persuasione credebatur ad humanum morem consilia agitare, deliberare, rebus ex omni parte perpensis decernere, locoque ipsi, quo quid perscere vult, adesse, ita tamen ut in sensus et oculos non incurrat. Maxime autem tum deScendere dicitur Deus, cum aliquid facit in terra, quod praeter usitatum naturae cursum mirabiliter saetum praesentiam eius quodammodo ostendit 55. πιν ηρi εσαντο ) Quem noIuerunt Bgnoscere, ut supra c. III, II. Praeparantur dicenda de reiecto Messia. Haud obscure Stephanus eo ipso Iudaeos sui temporis taxat, quod aeque ingratos et iniustos se praestiterint erga Iesum, ac maiores eorum erga Μοsen. Λυ- q. d. non δικαστήν sOIum, sed et maius quid,
torem, ducem per desertum. εω χειρὶ αγγέλου, per angelum, ex noto Hebraismo, quo vertitur Per. Exod. capp. I. II. li, modo Deus ipse allocutus esse Mosen, modo angelus ad eum missus esse dicitur. Utrumque idem fere est; nam ipsi Deo tribuendum id quoque est, quod per angelos facit. Constans fuit Iudaeorum opinio, per illum angelum missum ad Mosen, Israelitas ductos per desertum, monitos et servatos, CLad Vs. 30.33. Oυτος ἐφ αγεν αὐreυο) Lale praedicat et benescia, quae Μοses populo praestitit, et honores quos uDeo accepit, ut eo turpior sit populi in eum contumacia, minusque mirum, si talibus orti parentibus, in
174쪽
IN ACTA APOSTOLORUM. CAP. VI. 169
Iesum ingrati et immanes fuerint. 'Κρυθρα θάλασσα 3Mare rubrum, hebr. η'Uta, Propr. mars G Igas, quo nomine designatur sinus Arabicus, quia resertus est in fundo alga. Plura de variis maris istius appellationibus vid. in dem ait. v. neuen Morgent. P. li, P. 1. sqq.
in coetu in draerto, cum angelo, qui in monte Sisnuitico loquebatur cum eo, et cum maioribuε NOStris, qui accepit praecepta dialubria, ut nobis ea traderet. 'Εν τῆ ἐκκλησία, in coetu. Fuerunt, qui putarent, omnem indicari coetum Israeliticum, hoc sensu: in omni isto itinere Moses in coetu Itraelitarum, i. e inter Iscaelitas in deserto versatus est cum angelo; qui cum eo in monte Sinai loquebatur, et mediator erat inter angelum et nostros maiores. Sed crecte monente Hrnu-εiob articulus σν indicat, Stephanum certam quandam populi concionem in animo habuisse, scilicet concionem ad audiendam legem convocatam, quia de legis Promulgatione Exod. XlX. sermo est. Μετὰ τού ἀγγελου Σινῶ Qui ei legem promulgabat. Deus vocatur a Mose Exod. XIX, 3. XX, 1. quem Stephanus hic angelum
vocat. Vide modo dicta ad Vs. 50. 33. Γίνεσθω μετατινος notat υersari cum aliquo. Quum Deus per angelum Iegem perferendam ad maiores nostros curaret, Moses cum illo i. e. cum Deo, Iegem promulgante)familiarissime conversatus est. ος εδε ζατο λογι
Multi explicant: qui accepit praecepta εaluberrima, ad felicitatem ducentia, ut i ζῶντα idem sit quod ζωο. ποιουντα. Lex haud raro in V. T. dicitur vita,
175쪽
salus, quatenu ei obtemperantes selices reddit, Decit. XXXV, 47. AI In universum autem λογια dicuntur Ora-eυIα et effata diDina Rom. Ill. 2.; eadem σντα, quippe θεου ζῶντος, vocantur. Vid. quae de sensu voco. ζῆν et Οοποιεῖν observavimus in Scholl. ad Ioan. VI, 51. edit. sexta p. 475. Parum varisimile est quod
Krausius suspicatur 3 Stephanum Iudaeorum opiniones et commenta secutum esse, qui verba, quibus declarata esset lex per angelos, animata et anima praedita Gλογιαζωντα). suisse. fabulabantur. E recentioribus quoque nonnulli vertunt: υiυα Dei υOcs promulgata. 39... Κα, ἐστραφησαν - Αιγυπτον Corde reuersi
sunt in Aegyptum. Quod silii interpretantur: redire volebant, reditum in Aegyptum animis agitabant; alii
rectius: desiderio ardentissimo tenebantur, redire ad mores, idoIolutriam, luxuriem Aegyptiorum. Nam in iis quae sequuntur sermo est de idolorum cultu, nec eo tempore, quo Israelitae ab Aarone petebant, ut ipsis simulacrum vitulinum formaret, de reditu in Aegyptum cogitabant, sed iter pergere volebant. Israelitas
autem idolis in Aegypto cultum praestitisse docet locus Ezech. NX. T. S. 24. coli. Levit XVli, r. coli. Vs. I , ad quao loca os not. in Rosen mulieri Soholiis. 40. Ποασον ν μῖν Θεους Finge nobis Deos. Sed sub θεουο. Exod. XXXII, 1. ubi cs not. 'm,re, non intelligendi sunt plures dii, Aaron enim unum dumtaxat vitulum, non plures imagines secit, Hebr. d m, Retiam de uno vero Deo adhibetur, et cum verbo plurali iungitur, ob terminationem pluralem, ut Gen. XX, 13. XXXV, 7. Hoo loco unum tantum Dei simula-
176쪽
IN ACTA APOSTOLORUΜ. CAP. VII. 171
crum significari, apparet quoque ex Neh. IX, 18. or προπορευσονται ημων qui antecedant nobis, qui nobis sint duees itineris. Populi parum culti . vel expeditiones vel itinera facientes, Deorum simulacra Praeferre, et ab iis selicissimum eventum expectare solebant. Ubi enim Deorum simulacra conspiciebantur. ibi et ipsis Praesentes esse, sique praesidio suo opitulari credebantur. o γάρ Mωυσῆς - αυτωθ Hebraica locutio, Pro: τω γαρ Mωυσν τουτίν ουκ οἴδα αεν τί γέγονε. M uum abiisset Moses, neque usquam cerneretur nubes, nisi sortasse in aliquo Sinais iugo, Israelitae sine dubio putarunt, Μosen interiisse, neque Deum iis amplius velle leges ferre, sed eas ipsorum arbitrio relinquere; igi.
tur sibi ius esse crediderunt, religionis formam constituere. Ante omnia Deum Israelis simulacro quopiam effingere voluerunt, ut viderant ab Aegyptiis numina omnia sub certis imaginibus coli H Clericus ad Ex. I. I. 51. 'Ε μοσχοποίησαν Haec vox conficta est ad exemplum multarum, quas ad eum modum finxere LXX.
Fecerunt Ditialiam. Quae superstitio scilicet fuit Aegyptiaeae idololatriae. Apud hos enim et .Apis, mirificas 'vitulus, cultum habuit divinum Bovis illius imagine Aegyptii sanctissime colebant Osiridem , seu, ut alii volunt, MneDim, qui uterque suit symbolum Solis. Cf. rabions hius in Pant. Aegypt. L. IU. o. 2 g. 16. Sel-denus de Diis Syris Syntagm. 1. c. q. Bochartus Hiearoκ. T. I. L It, c. 34. edit. LiP8. 1793. P. 339. sqq.
Τω nempe vitulo ex auro facto, quo uti volebant pro Symbolo veri Dei. don enim ipsum simulacrum pro Deo habebant, sed peccabant in eo, quod violabant Iegem Exod. XX, 4. latam. γ- ευφραινοντο -
177쪽
αὐ uJ Et laetati sunt da opere manuum guarum. Exod. XXXll. Celebrabant epula sacrificalia, edebant, hinebant, aurgebant saltandi caussa. Est descriptio diei sesti. 42. In explicando verbo ἔστρε, γε Inte p. dissentisunt. Erant qui coniungerent cum παρέδωκεν, ita, ut ἔστρεψε vim Adverbii obtineret ut interdum hebr. NED, et verba iuncta redderent veΙ rursus tradidit, vel Dicissim tradidit, hoc sensur Israelitae degeruerunt cultum veri Dei; ergo Deus vicissim eos tradidit id
Iolatriae. Hein richsius ἔσπρεψε et παρέδ-εν Conne tit cum αυτους, hoc sensu: convertit animos eorum ab
una idololatria ad aliam, atque ad cultum sideribus praestandum pronos reddidit, i. e. Israelitae ex uno idolo- Iatriae genere in aliud delapsi, non animalia solum, sed et astra, solem sciI aliaque sidera Us. 43 3 divino cuI- tu prosequuti sunt. Plures aliorum explicationes a timIit riuinoelius. Nos quidem cum Krausio et Nuinoe- Iio verbum ἔστρεαka accipimus pro απέστρεψε, et Subctu-dimus ἐαυrον, quae ellipsis frequentissima est, vel τοπροσωπον αυτου Ies. LXIV, 7. Dicitur autem Deus se vel faciem suam aυertere, abscondere, ab iis, quibus insensus est vid. o. o. Deut. XXXI, 17. ; metaphora a regibus desumis, qui eos, quibus indignantur, in conspectum suum admitti vetant; contra smicos, quoties placet, admittunt. Recte igitur rina uεius, hunc ver borum nostrorum sensum constituit: Iratus igitur Deus nil eorum curae habuit, eosque variis flagitiis atque idololatriae crimine pollui passus est. Παρέδωκεν α τους) Quum Deus homines tradere dicitur peccato, sensus est, eum permittere ut homo peccet. Verba
178쪽
activa saepe usurpantur de iis, qui alicuius actionis non ipsi auctores sunt, sed eius patrandae occasionem tanatum Praebeut, vel eam non impediunt. Est igitur sententia in V. et N. T. satis frequens, qua Deo moderante ea accidisse dicuntur, quibus homines ipsi male et perverse agunt, Deusque illis molis eos quasi tradidisse perhibetur. PIura de hac re vid. in Scholl. ad Exod. IV, 21. Similia occurrunt Rom. I, 2q. 28. 2 Thess.lI, 11. Στρατια τού ουρανου, Σ'UE I rQS ,2 Deut. XVu, g. significat sidera. Στρατια vulgo multitudianem militum significat. Hebraei autem, quos Hellenistae imitantur, non militum tantum, sed et rerum aliarum, interque has ip3arum quoque stellarum multit dinem lcg dicunt, Gen. II, 1. Καθως - ταν προῖ - των In libro 12 prophetarum, qui olim uno volumine iungi solebant. Locus extat Amos V, 23. 26. vi σφαγια κ. τ. λ. P iam mihi υictimas et ferta obtulistis per quadraginta annos in deserto, Israelitae ' Σφάγια , Uictimae, sunt animantia, Θυσια, alius generis oblationes, ferta. Propheta, cum negat, Israelitas per 40 annos in deserto sacrifioia obtulisse Deo, contradi-eere videtur Mosi Exod. XXlU Num VIl. et IX. Respondent interpretes, leges de sacrificiis eorumque o dine et modo eum iu finem a Deo datas suisse, ut non tam in deserto, quam in terra Cananaea observarentur, et Propterea maximam partem in deserto fuisse neglectam. cf. Deut. Nil, 8. sqq. Quibus Dathius addit iPxophetam hoc tantum docere, Deum non tam victimis delectari, quam potius iustitiae et pietatis studio, quodv. 24. commendarat; Propterea eum passum fuisse, ut ille sacrificiorum cultus omitteretur: Populum vero abusum esse ista libertate ad alium cultum idoloIatricum
179쪽
exercendum. LightDotus, quem sequutus est Micha Iis, hunc locum intelligit de sacrificiis spontaneis, aut plane non , aut Taro ad tabernaculum allatis. Neo mirum fuisse, sacrificia illa, quae ipsorum arbitrio magis relicta fuissent, Israelitas idolis potius quam Deo obtulisse, quippe iam ante promulgatas leges ita neere consueverant Lem XVIl, T. , et Moses Deut. Xll, 8.eosdem arguit, in deserto pro Iubitu sacrificasse, ac prout visum ipsis suisset. Sed optime difficultas tolli
videtur, si dicamus, Iimitanda esse verba Prophetae sic: I on mihi uni et soli, non recte, non ex Bnimi sententia sacrificia- obtulistis; cultum meum cum idol Tum cultu coniunxistis. Certe simili modo Stephanum Amosi dictum intellexisse, ostendit Us. qq. Krausius
ad Vs. seq.: non solum illud tabernaculum, in quo mihi sacra fiunt Us. qq. , vobiscum duxistis, verum et aliud, in quo Molocho cultum adhibuistis. qa. Καὶ ἀνελαβετε - τοῖ Mολοχ O υerO SUStulistis in altum circumportastis) tentorium Molochi. Est autem Moloch, I,D, Rex, ut multi existimant, Sol. Minore veritatis specie alii Saturnum intelligendum esse putarunt. Sed Israelitae, Aegypto modo egressi, Aegyptiorum idololatriam inprimis imitati sunt. Illi vero Solem, Lunam et reliqua astra sub variis imaginibus coluerunt. Solem quidem regem coeli et Lunam reginam vocarunt. Id Ola honore regio culta reges vocitabantur. sti enim Iova rex populi sui dicitur Ies. XLIV. 6. : ita idolorum cultores deos suos reges appellaverunt. Eadem ratio fuit nominis bya, quod
itidem eum salsis diis commune habuit Iova; vid. Hos. II, 15. 16. cal. 18. 19. In literis sacris Moloch voca-
180쪽
IN ACTA APOSTOLORUM CAP. VII. 1 ets
tur idesum Ammonitarum 1 neg. XI, 7. et Noahitarum cZ Reg. III, 27 , in cuius honorem populi illi Cananaei Iiberos comburere solebant, uti opparet ex 2Reg. XXII, 10. ter. XXXll, 35. eoll. VII, 51. A quo
impio cultu Moses Israelitas plus una vice graviter hortatus est, e. o. Lev. XVllI, 21. NX, 5- 5. ΣκηνηθTentorium Molochi vel Regis est tentorium in quo repositum erat simuIacrum Solis. Nationes enim paganae, sive in bellum proficiscerentur, sive in colonctas migrarent, deos domesticos lares, penates , et aediculas ναὶ σκους, an quibus repositae erant imagines deorum, secum tulerunt; et in itineribus usi sunt tentorio, quod refigere poterant. Simile tentorium seu tuguriiam etiam h. l. sub voc. σκηνὴ , hebr. , intelligen dum est. Michaelis: Suppli. ad Lexx. hebrr. p. 1747.9 arbitratur, non suisse cistam artificiosam, sed tuguri um e levi et portatili materia, ex gramine, ramis et frondihus fabrefactum, quod non magnum erat, sed exiguum, ut clam, Μose et magistratibus insciis, portari, atque, ubi castra figerentur, in tentorii aliquo angui v occultari posset. Ἀναλαμβανa ιν respondet Amosi I. o. verbo RM, quod significat gestare, secum cirGumducere Num. I, 60. nonnunquam vero sublime ferre,
eleυare, in humeros sublatum ferre Iob. XXMl, 36.
Hino a LXX. h. l. ανελάβετε redditur, i. e. a Iraum tuIistis, cum pompa quadam gestastis. Utraque notio
verbis Rura es αναλαι βανειν h. I. convenit. Constat enim, veteres aliquando deos suos in loco seci etiori positos Recum Esportasse, quandoque vero simulacra eorum in humeros suscepisse, vel in thensis aut Ieci lis multa cum pompa et processionis ritu circumtuliss .