D. Io. Georgii Rosenmülleri Scholia in Novum Testamentum. Tomus 1. 5. .. Tomus 3. continens Acta Apostolorum et Epistolam Pauli ad Romanos post auctoris obitum curavit et praefatus est d. Ern. Frid. Car. Rosenmullerus, litterar. oo. in univers. Lips.

221쪽

dem Iesum ipsum, cuius regnum devastaturus erat, quasi ante oculos stantem sibi visa est si minrichsitis. Post

verba ou συ διίκεις in editionibus impressis Iegitur Iongior periocha haec; σκληρου σοι προς reor' λωιτίζειν. τρεμων τε mi ειπε' κυριε, τί με Θελεις ποιησ* ἰώ. ἰ κυριος πρός αυτeν. Glossam bano esse, ex Iocis parallelis XX lI, 10. A XVI, 14. et ex paraphrasi compositam, prodit multiplex inter paucos, periooham rem serentes, discrepantia. Omittuntur etiam haec verba iumultis Codicibus . in antiqua Latina versione, a Chrysostomo et aliis Patribus hunc locum tractantibus; unde etiam in recentioribus editionibus .sere omnibus recta sunt omissa. Explicationem vid infra ad O. A XVI, 14.

G. 'Aλλ' ἀνάστηθι -- Surao et adi urbem,' tibi tibi, quid faciendum sit, declarabitur. Εἰς την

πολιν, Sc. Damascum. lam igitur Saulus sperare incipit, aliquem Christianorum Damascenorum sibi declaraturum

esse, quid sit faciendum. Et hae eius cogitationes, quas secum volutabat, sistuntur ut consilia per φωήν illam, quam iam a lesu ipso audire sibi videbatur, ipsi sup - ped tata. 7 OI δὲ - θεωρουυτεο Comites' autem itineris Odstabant attoniti, sonum tonitru quidem audientcS, sed neminem viderit . 'Ευνεος graeci scriptores latis frequenter usurpant de eo, qui vel mentis imbecillitate stupidus est, vel obstupefactus terrore, admiratione, et qui sive ob illam naturalis stuporis caussam, neo loqui facile, nec audire possit. Gana beta utit. φαυη hic nihil pliud est, nisi tonitru , Vs. 4 Hoc audiverunt quidem Pauli comites, sed quid sibi vellet, non intellexerunt;

222쪽

IX ACTA APOSTOLORUM CAΡ. IX.

nam articulata verba ne Paulus ipse quidem audivisse videtur. Quomodo hio locus conelliandus sit cum O. XXII, s. XXVI, iq. infra ad illa loca dicetur. μηδένα Θεωρουντες DSiquidem,si inquit Heimachsius, urediores

sorsan, servi, lictores, non eadem Prava conscientia agitari poterant, quam Saulus doctior acriorique phantasia commotus. Ram etiamsi et hi mala inferre stat erant christianis hominibus, non nisi ministerium suum . adhibebant Saulo domino re titiinoelio tamen probabilius est, Paulum , ut a latronum et siccariorum impetu tutus esset, in societate cum aliis iter ingressum esse, et comites ipsius consilium itineris ab eo suscepti ignorasse. Ex nostra quoque sententia non necesse est . ut statuatur, illos Pauli comites ei a Synedrio eum in finem da- tol esse, ut christianos Damascenos vinctos deducerent; sed quo consilio Paulus hoc iter suscepisset, facile scire Poterant, quum Damasci quoque haec res non ignoIa esset, Vs. 11. 14. . '8. 'Araωγμένων - ουδένα ἔβλεα Pro ουδένα habent οιδὸν Cod. quidam, Versiones Syr. , Arab. I. pen., Vulgatus, sed ex correctione ut videtur. Sensus est: Quan-quiam Oculis erat asteriis, neminem tamen coriapici EbΠt, et is sensus clare exprimitur infra XXII, 11. ubi eadem historia resertur. Coecus ergo iactus fuerat. Nempe vis fulminis praestrinxerat aciem oculorum ita , ut nihil videre posset. Coecitatis causa fuisse videtur amaurosis temporaria, a luce nimia orta. Qua de re yid. plura apud Eichhornium I. c. P. VI. p. 13. Illud Rutem ουὁένα non solum ad Iesum, quem in phantasia viderat, spectat, sed Bd praesentes socios omnes, qu rum neminem videbat - Ηoc phaenomeno naturali RI

223쪽

miniatao tonitru Deus, quum vellet Paulum monere, Praesentiam suam declaravit. Sio Ioseph. Antiqq. t II, 5. 2. sulgura et tonitrua in monte Sinta Exod. XIX, 16. indicia praesentias divinae fuisse dicit. Atque eodem modo profanos quoque Deorum suorum adventum de scribere solitos, patet ex Aeneid. VIlI, 5 q. fit Ovid. Fastor. IlI, IS . Memorabile sane documentum singularis providentiae divinae continet haec Pauli historia. Nisi enim in itinere Damascum ei contigisset id, quod

hic narratur, sortassis nunquam ad ga rediturus, sed in pristina sua superstitione Iudaica perseveraturus fuisfiet. Hoc autem Phaenomeno aliisque, quae in proxime sequentibus memorantur, providentiae suae documentis Deus, cuius summa in animos potestas, et qui cuique homini ad meliorem frugem redeunti auctor est priorum cogitationum Iargitorque, Pauli conversionem, antea

iam Praeparatam, persectam reddidit. χειραγωγούντες ὀa αὐτὸν Manibus deducentes, ut coecis fieri solet. 9. Κ' ην - επιεν Et per tres dies permansiecoecus ni Ique cibi υel potus sumsit. Quod indicio est, hoc triduum meditationibus super tam memorabilire, quam sibi accidisse compertus erat, precibusque ad Deum infra comm. 11 ab eo transactum esse. 10. Ἀνανειο) Graeci perhibent, fuisse unum ex sep tuaginta discipulis, et in ordine Diaconorum; quod ve-xisimilitudine non caret. Cetera vero, quae de eo eiu que morte narrantur, Partim maxime incerta, Partim operte fabulosa sunt. Vid. H alchii Ienensis antiquitates Damascenas. 6. 20. Ananiae cuiusdam meminit etiam

Iosephua,Antiqq. XX, 2. Sed eundem esse, de quo

224쪽

IN ACTA APOSTOLORUM CAP. IX. 219

Lucas haec narrat, nota est verisimile. Vid. Michaelis ad h l. ἐν ὁράματι, in υisione. Macrobius Somn. Scip. l, I. Visio eεt, quum quis id bidet, quod eodem mindo quo apyaruerat, eveniet. Suetonius in Augusti vita da s. . Catulo: Ac die proximo Obυium εibi Augustum quum incognitum aliaε haberet, non sine admiratione contuitus, Simillimum dixit puero de quo somniasset. Credibile est ita Paulum Ananiae visum ac si

eum oculis usurpasset: nimirum vultum, staturam, totamque reIiquam habitudinem Pauli animo eius, obversata fuisse; eaque singula ab eodem paullo post, quum Paulum adiisset, secundum ορα iam veritatem fuisse agnIia. Vid. Pricaeum ad h. I. In somnio hanc visionem contigisse Ananiae, totus narrandi modus ostendit. Αου ἐγω, Κυριε) Est promtitudinis et obsequii formula. vid. Gen. XXIl, 11. XXXI, 11. Exod. III, 4. Ammonio verisimile videtur, Ananiam Saulo vel Hierosolyma Tarso petenti vel in festis diebus Hierosolymis obvio, iam antea fuisse familiarem. Eandem sententiam defendunt Eich. , minrichs., riuinoelius, qui οραμα, quod Ananiae et Saulo obtigit, de cogitatis eorum animo per naturaIes caussafi subortis, de visione, sive somnio nat

rati explieari posse arbItrantur. Secundum hanc inte pretationem, sic se res habuit: Fama de eis quae Paulo prope urbem acciderant utor Hein richsii verbis), per urbem percrebescens et ad Ananiam Pervenerat, qua re inductus ille, moderante divina providentia ea accidissh, tentandamque esse vism aliquam, qua, huic Phaenomeno insistendo, ad christianas partes traduci idem possit, licet anxius et fluctuans existimavit. Iam quae mente isse cum perpendit, in somniis eadem apparent, quae ut colloquium frid. ad Ua. q. exprimuntur. Idem ad Us. Disiligod by Cooste

225쪽

12. haeo habet: Proxime fidem est, Ananiam, dum adhuc Iudaeorum sacris addictus esset, notissimum fuisse Saulo XXII, 12o, eidemque et compertum fuisse, An niam hunc ex fuga Christianorum GlIII 1-4. Damascum Petil8se. Neminem ergo sciebat, qui dubitantem se et suctuantem confirmare convenientius posset. Huic igitur se confidere statuit, resque perpetua cogitatione Bnimo perpensae et in somniis eidem apparent, quae et hoc loco sub colloquio sistuntur. Cf. Eich hornium l. V. P. 9- cuius verba riuinoelius attulit), qui addit, Paulum sperasse, se Ananaiae ope visum recuperatuTum esse, quum audivisset, Christianos praeditos esse facu - tate morbos sanandi. Nec hac interpretatione admissa, negatur, Dei providentiam ad Pauli et rei ehristianae lalutem rem omnem direxisse. 11. Tῆν ρύμην ευθειαν Ad viam vel plateam umbis quae rectia υoetitur.'Pυαν non est tricus, sed υia. 'Urbes olim in vicos, vici in vias, viae in domos dividebantur. Recta die goracla Sti asse) vocata est haec via, quia eius aedes aequaliter a se invicem distabant ἐν οἰκία 'Iουθα Cum quo vetus hospitium Saulo videtur suisse. Ταρσέα Patrio etihm nomine indicatur Saulus, qui esset I arsensis. Fuit antem Tarsus Ciliciac metropolis. Vid. die bibl. Alteri humsk. Vol. I. Ρ. lI. P. 197. προσευχεται Precibus et meditationibus indulget. Sen. fius: non iam est amplius gravis ille adversarius, iam anceps est et fluctuans, utram partem sequaturi reStat nil nisi ut dubia eius quis propulset, et ad Christianismum eum adducat.

226쪽

IN ACTA APOSTOLORUΜ. CAP. IX. 221

Anartiam nomine, cd de Lenientem, a ibique manus' imponenωm, Ut OCuIorum USum recipiat. Syrus recte accepit ut continuata Christi verba. Et Saulus vidit Ananiam, et Ananias Saulum in visione; quod indieio Erat, non sortuito, sed procurante Deo haec ita evenisse Vid. not. ad Vs. 10. 13. 'Aetro πολλων) i. e. ἐκ πολλιον, ex, sive de multis, sc. ανΘράπων, non ἐτῶν vel χρονων, ut alii volunt. Insignis persecutor fuerat Saulus. τοῖς αγίοις σου Sancti sunt Christiani iam nunc. ' Quum homines dicuntur αγιοι του Θεου. indicatur eos esse sacratos Deo, vel cul-- tores Dei, vel dilectos Deo, ut ex multis U. T. Iocis constat. Ergo non est haerendum in sanctitatis notione, quasi vitae et morum sanctitas intelligatur.

14. Κω ωδε ἐξουσίαν Ostendit Ananias, valde

periculosum esse, eum accedere, qui Potestatem acce-

perat in ipsa urbe Damasco capiendi homines eius professionis, cuius erat Ananias. Fortassis Ananias Iiteris Christianorum Hierosolymitanorum edoctus fuerat, quo consilio Saulus Damascum sit prosectus. Aut, ut tali; volunt, per comites Sauli consilium itineris divulgatum erat. παρα των Est Synecdoche. Ex parte enim nobilissima designatur totum synedrium. ἐπικαλο μένους το ονο αα Qui tibi nomen dederuue. Do. scriptio Christianorum, v. 12. 1 Cor. l, 2. Hoc phrasi LXX. ut plurimum illam hebraeam N a exprimunt. 15. Σκειορ εκλογi Pro σκευος ἔκλεκτeν, inStru mentum exquisitissimum. Hebraismus. Σκευορ proprie Uaε, initrumentum cuiuscunque generis, h. l. est homo,

227쪽

cuius mἰnisterio aliquid effici potest, οργανον, hebe. Polybius in Exuerpit. de virtuti. et vitiis P. 1402. rΔαμοκλie ο μετα Πυθίωνος πεμφθεις κατασκοπος προς 'Pωμαίους, υπερέτικον ην σκευος, ευφυὲς καὶ πολλας ἔχοναφορμας εἰς πραγματων οἰ ονομίαν. Vid. Raphelii Ohss. Polybb. p. 326. του βαστασω το ονομα μου Ut nomen . meum celebrando Perferat ad gentes etc. Continuatur metaphora, nam vasis utimur ad res huc illuo circum- serendas. Βασταζειν h. l. metaphorice est: tradere, di-υia arE, et ονομα του Xριστου doctrina Christi. Sensus est: ut me et doctrinam meam annunciet, longe lateque divulget. 14. 'Εγω γαρ- παθε ν Ego Dero illi ostendam, quanta debeat mei cauSsa perpeti mala. Γαρ h. I.

non est nam; non enim est nexus, horum verborum cum

v. 15. Verre igitur: Nero, insuster, citque etiam, veIsimili modo. Secisus est: Saulus paullo post multa ob religionem Christianam experturus est maIa, et tamen constans erit; quae aliis fecit, Iubenter feret. Hoc eo pertinebat, ut Ananias desineret metuere virum, qui mox ipse sua sponte maxima mala toleraturus sit prop- the religionem. Fortassis eiusmodi cogitationes iam ante somnium animo volutaverat Ananias, Paulum Christi doctrinam suscepturum non esse, quum quantopere Iudaeorum furor in ipsum, a rebus eorum deficientem, exardesceret, facile praevidere posset.

17. Ele riu οὶκίαν Illius Iudae, de quo supra Vs.11. 'Ε Θεὶe ταο χεῖραρ Duplici de causa, tum ad sanandos oculos, tum ad impertiendum πνευμα, vid. ad Vs II, 16. εἴσε - ἁγίου Brevem summam colloquii Ana-

228쪽

IN ACTA APOSTOLOR . CAP. IX. 223

niae cum Saulo iudicat Lucas; nam plura ab utroque dicta esse, non est dubitandum. Cf. XXII, 4. sqq. 18. 'LLσει Deme) Veluti squamae, quasi deciderint humores in oculis arefacti. Cf. Tob. XI, 13. Lucam Sauli sanationem ita enarrasse, ut de miraculo ipse cogitaret et Iectores de eo cogitare vellet, apparet coli.

XXII, 13. 19. Καοῦ λαβων τροφήν ἐνί) Et cibo capto

re. LXX. interpretes Gen. XLVIII, 2. id de viribus corporis ponunt, pro pIn Confrmaυit se. Voco. ο Σαυλοο in multis Cood. desunt.

20. Καὶ ευθέ se Et statim. Nuinoelius Versum 10. cum 20. sio coniungit: Et postquam per aliquot dies cum Christi sectatoribus Der5atus erat, protinus in synagogis docuit etc. ἐν ταῖς συναγωγαῖς) Sem per enim Apostoli primum Iudaeos assati sunt, ut aut eos converterent, aut omnem eis excusationem adime- irent. εκηρυσσε τὸν Xριστον ) Lege Ἱησουν, ut habent nonnulli Codd. et Verss. Nam quaestio erat, an Ie Rufi Nazarenus esset ille Christus . sive Dei filius. Messiam esse Dei filium, hoc per se omnihus Iudaeis notum erat. Cf. infra iVs. 22. Docuit autem Paulus, Iesum hunc, neminemque alium esse filium Dei, i. e. Messiam Iudaeis promi8sum.

21. 'Ο πορθησας Verbum πορθεῖν clare id quod λυμαίνεσθαι, VIII, GJ, si de hominibus aut animali hos

229쪽

usurpatur, Verti Potest: Perdere, opprimere, Use ge neralis notio trus continet speciales, nimirum hostiliter tractarct, captiυos abducere, Occidere, ut patet ex locῖs a Hyphio laudatis. 22. 'Ενεδυναμου ro Confrmabatur, sive corroborabatur; fortior fiebat in dies, sc. fde, et firma persuasione Iesum esse Messiam. Atque cum hac persuasione crevit et πο ρ σει, nam quo magis attonitos eos videbat, eo fortius insistere eis docendo, refutando argumentisque rem susm comprohando conabatur. συνέχυνε Pudesaciebat, confusos reddidit argumentis. συμ- Docena, OSteridens συμβιβαύειν proprie notat coniurigere, compingere de partibus corporis arcte iunctis Eph. IV, 16. Col. II, 19 , tum: cogitando reSconferre, colligere infra XUl, 10. et ex adiuncto: demonStrare, docere. Haec verbi notio, quae 1 Cor. II, 16. et aliquoties apud LXX. interpretes Occurrit, ἀrara est profanis. Occurrit tamen in ocello Lucano detiniυerao, c. III. εἴτερ αληθῶς o λογος συμβ paθι, di quidem reUera ratio docet. 2 . Ως ὀὲ ἐπληρουντο 13uom ἱκαναὶ) Completiε satis multis diebυε, i. e. post tempus longius. Prosectus est nempe Paulus in Arabiam, et post aliquod tempus

reversus est Damascum, ut ipse narrat Gai I, 15 - 18. Auctor huius historiae multa exponit compendiose, et temporum multa momenta coniungit. Ex riuinoelii aliorumque sententia εμέραι ἱκαναι reserri possunt ac de-hent ad omne tempus commorationis Sauli in urbe Damascena, antequam in Artibiam tenderet, ut adeo i ιαχ ηα ραιο annumerandae sint illae quo χι τινὲς Us. 19. ubi not. cf) memoratae.

230쪽

iN ACTA APOSTOLORUM. CAP. IX.

24. 23. Cf. 2 Cor. XI, 52. 55. ex quo loco disci.

mus, Iudaeorum precibus sectum esse, ut Ethnarcha ab Areta, Arabiae rege, Damasco et circumiacentibus ditionis suae regionibus praesectus, ad urbis portas custodiam collocaret, adscitis forte nonnullis Iudaeis, qui indicarent, si Paulus accederet et fuga se incolumem extrahere vellet. Ce riuinoelii Commentae. ad h. l. 26. Παραγενο αενος - 'Isρουσαλὴμ Monuamus iam ad Vs 23., Paulum non statim ex urbe Damasco Hierosolyma prosectum esse, sed contulisse se in Arabiam. Ex Ioco citato GaI. I, 18. discimus, eum. post triennium demum, quum rediisset Damascum, prosectum esse Hierosolyma. Ergo Lucas triennii historiam omisit. Omnino credibile est, Paulum per hoc triennium non suisse otiosum in Arabia, sed religionem christianam iis etiam in locis ab eo esse propagatam. ἐπειρα ro κολλασθαι τοῖς

μαθητα Familiariter conversari cum illis, ut T 13. X, 28. 27. 'Επιλαβομενοσ) Manu eum prehendenS, ex Hebraismo redundat. προς τοὐς Ἀποστόλους) So. Petrum

Graeci ad Barnabam reserunt, et recte, propter Ala quae sequuntur de Damasco. Conveniebat enim id potius narrari ab aliis, qui id scirent, quam ab ipso Saulo praedicari. - 'b σου) Et quam libere Damasci profeεgus ait nomen Christi, i. e. Christum. Vid. ad Io. XVII. 11.28. Κή ην - 'Ιερουσαλημ 3 Itaque assidue cum tDIis Dersatus eat Hierosolymis. Vid. supra o. I, 21. Quindecim dies se apud Petrum co moratum esse, sorb