D. Io. Georgii Rosenmülleri Scholia in Novum Testamentum. Tomus 1. 5. .. Tomus 3. continens Acta Apostolorum et Epistolam Pauli ad Romanos post auctoris obitum curavit et praefatus est d. Ern. Frid. Car. Rosenmullerus, litterar. oo. in univers. Lips.

261쪽

Antiochenum extra Palaestἰnam, et huo illuo ibant redibantque, Vs. 22. 29.28. Λιμον μέγαν μέλλειν ἔσεσθα Pro μέγαν cum aliis libris Iegendum videtur πιγαλ v. Constat, Buctoribus Dioni Cassio Lib. LX. Suetonio in Claudio c.

28. et Tacito Annal. XII, 45. sub Claudio non semel sed aliquoties, nec in Iudaea solum, sed Romae etiam, Praecipue tamen in Iudaea, famam esse grassatam. Kreb-sius, qui omnino hic conferendus, illam samem, ab Agabo praedictam, pertinere existimat ad Claudii annum

quartum, quo fames exorta est, quae anno sexto adliuo

duravit. ἐφλ' ολην τῆν οἰάουμένην Intellige aut magnam Romani imperii partem, aut terram Iudaicam, ut Luo. II, 1, quod posterius Probabilius, quum v. 29. discupuli Antiochiae habitantes cibi igitur fames non saeviit, dicantur pecuniam misisse Christianis in Iudaea degentibus. Confirmat hanc sententiam Iosephi Iocus Antiqq. XX, c. 5. g. 2. ubi de fame Ioquitur, quae Fado et

Tiberio Alexandro Procuratoribus, καrα τνν Ιουδαίαν fuerit. Idem c. 2, 5. commemorat, Helenam, reginam Adiabenorum tum temporis venisse Hierosolyma, atque same urbem premente, multisque alimentorum inopia pereuntibus, misisse alios Alexandriam, qui vim magnam tritici coemerent, alios vero in Cyprum, qui caricarum sarcinas advehi curarent.

29. Καθως ηυπορεῖτο τιο Prout cuique luppetebat. Elliptica est locutio, in qua Genitivus wματων saut simile quid supplendum est: uti cuiquct Opes Sur petebant , pro sua quisque iacultate. Plane Strabo Lib. III. Celtiberos vocat χρηματων ευτορουντας, diυiις. mus III. 17

262쪽

SCHOLIA

ωρισαν) Descripserunt, definierunt pecuniae certam summam. εἰς διακονίαν Ad leυamentum Pa Uyerum. Cf. supra c. VI, 1. το ς κατοικ. - αδελφοχὸ Qui pauperes serme erant; nam Sua iam erogaverant, a Iudaeis autem quod sperarent, non erat. Christiani Palaestinenses divitiis opumque abundantia Antiochenis Ionge inferioressuisse videntur. 50. Πρὸς τοῖο πρεσβυr0web Idaeo Prima est presbyterorum in ecclesia mentio. ludaeis pr dicti, non solum qui iudiciis publicis, sed et qui synagogis singulis praeerant. I Otum autem regimen ecclesiarum Christi consormatum fuit ad synagogarum exemplar. Ex epistolis Apostolorum utcunque colligi potest, hos Christianorum Presbyteros partim docuisse, partim rerum externarum curam in eoetu christiano habuisse. δια χειρος Per, hebr. more.

pus, nempe regnante Claudio, Romanorum Imperatore. Redit hic Lucas in tempus praeteritum. Nam fames, de qua c. XI, 27. sqq. Post mortem demum Herodis Agrippae fuerat. Herodes iste, de quo hic sermo est,

apud scriptores profanos vulgo Agriρρα et quidem Maior, dicitur. Hic Herodes s. Agrippa nepos fuit Herodis illius Magni, cuius mentio Matth. II., filius Aristobuli, Herodis M. iussu intersecti, et patruus Philippi Tetrarchae. Titidum Regis, et Tetrarchiam, quas Dial: tacta. Corale

263쪽

IN ACTA APOSTOLORUM. CAP. NIl. 2 I9

Philippi fuerat, debuit munificentiae liberalitatique Imperatoris Cari, Ioseph. A. XVllI, G. 10. qui non multo post addidit tetrarchiam Herodis, fratris ipsius, Lugdunum in exilium eiecti. Neque minus eum auxit et oris

navit Claudius Imperator, qui, teste Iosepho Ant. NIX, 5, 1. imperio Agrippae adiecit, quicquid Iudaeae et Samariae olim ad eius avi Herodis regnum pertinebat. De similia Herodis copiosius exposuit Fischer de Vitiis Lexicor. N. Τ. Prolus. XVIII. p. 423. sqq. Herodes Agrippa, valde studiosus iudaicae legis, ἐπέβαλεν ναύχεψας - τῆς manuβ admOυis, i. e. coepit affligere, nonnullos ChriStianOS. ἐπιβαλλειω, manus iniicere alicui ad capiendum, i. q. ἐπιχειρεῖν. ΚακωσαIτιναο) Distinguitur haec κακωτις a caede Iacobi, et Petri comprehensione, ut significetur, nonnullos christi nos suisse iniuriis maximis affectos. 2. Ἀνειλε - μαχαιρα Filium Zebedaei, Math. XX, 23. qui etiam vocatur Maior, distinguendus a Iacobo minore, AIphaei filio. 'et Iudae fratre. Haec HierosoIymis acta sunt. Alter Iacobus, cuius postea quoquo mentio fit, ab Anania Pontifice fuit intersectus, reg

nante Nerone. BCeterum causae Terumque opportunit

tes, quibus inductus manum iniecerit Iacobo, non exponuntur, quia nonnisi introducendus erat Iector in ea quae sequuntur. Probabiliter nimia πα νσει peccare visus erat Iacobus. Copiosius autem exponitur res parumaria ipsa, quae iam sequitur.α minrichalus.

prehendit Petrum. Volebat e medio tollere ecclesiae capita. Solent N. T. Scriptores verbum προστο μι 'aliis, 1et.

264쪽

SCHOLIA i

ve is addere, ita, ut partim adverbialiter ponatur pro deinde, amylius. Porro, Praeterea, et indicet, aliquem Pergere in sgendo; Partim vero plane abundet. Imitali sunt hac in re Scriptores hebraicos, qui eadem ratione suum γ' aliis verbis addere solent, D. g. Gen.

Vil I. 10 Deut. lIl, ησαν - α μουν Hebdomas Paschalis. His ipsis diebus festis Herodes, qui studium et

zelum avitae legis assectaret, Petrum supplicio tradere non potuit. 4. Tέσσαρσι τετραοίοις σrρα Dωτων ) Quatuor qua- Iernionibus militum, i. e. sedecim militibus. Custodiebant Petrum milites more Romano. Quanto enim studio Agrippa, Romae educatus, si a sacrorum cultu discedatur, mores Romanorum aemulatus sit, sat claredoeent loci Iosep bi Antiqq. XlX, 7, 4. et 5. coli. c. 8, 2. Μilim, quibus custodia captivorum vel carcerum, aliOrumque locorum committebatur, quatuor spud Romanos simul esse solebant, qui excubitum noctis ita faciebant, ut vigiliis in quatuor partes ad clepsydram distri-hutis, singuli deinceps ternis horis vigilarent. Quia igitur Herodes Petrum custodiri voluit a quatuor mili-libus, quorum duo ei alligati ν G. . eum in ipso carcere observarent, totidem ante seres excubarenti facile intelligitur, necesse fuisse, ut quatuor militum quater- Iliones deligerentur, qui custodiae hominis praeficerentur. V d. I Ichii cliss. de Uinculis Petri etc. Hacher de vitiis Lexicor. pag. 432. αναγαγεῖν, et mOX προαγειν est producere aliquem tanquam reum, partim ut ad crimina respondeat, partim ut Poenas luat.

I. Προσευχη - ἐκκλησίας) Asaiduae Preces fusae auste a coetu Christiano. 'Εκτενὸς, extenSus, inten-

265쪽

IN ACTA APOSTOLORUM. CAP. XII.

εul. Προσευχη ἐκτενης significat intensas, ardentes, vehementes Preces. Eiusmodi precibus msgna vis attribuebatur. Hebr. XIII, 1 S. 19.

. t .

s. Ti νυκτὶ ἐκείνς Quum producturus scilicet esset

postridie Herodes Petrum. Somnus autem Petri indicat bonae conscientiae et confidentis Deo animi securitatem. μεταξυ - δυσὶ θ Militibus adligatus et quidem dua-hus catenis. Utraque nempe manus, ut eo tutior esset custodia, singulari catena fuit onerata; ita, ut dextra ad alterius militis sinistram, sinistra ad alterius dextram efffet alligata, ope nempe manicarum, quarum sermum et usum I lchius I. c. descripsit.

narrationis summam hanc esse arbitratur, ut Petrus modum liberatidnis ipse ignoraverit, ideoque beneficium acceptum singulari providentiae Dei uniυerse assignaverit, quod ipsum solum exprimat angeli mentio. Fieri potuisse putat, ut Petrus ab ipso praesecto, qui ei saveret, vel ab alio quovis homine ereptus sit. Sed lege quae contra disputavit Storrius in dissert. exeget. in libror. N. Τ. historio. aliquot loca P. II. Psg. 84. sqq.

Alii statuunt, sulgur nocturno tempore carcerem penetrasse, et soribus perruptis liquasse catenas Petri, qui tamen illaesus manserit; huno vero, quum expergefactus eustodes carceris ictu fulminis prostratos vidisset fulminis quasi ductu sine mora per eos transiisse soras in plateam, nutequam sensisset, se Dei potentia e cArcere liberatum esse. Huiusmodi coniecturas aliis dii -

266쪽

dicandas relinquimus. Interim hoc est verum, saepe ministerio angelorum adscribi operationes divinas, ex faussis naturalibus ortas. Exemplum habemus in ipso hoo capite v. 23. ubi angelus Herodem percusisse dicitur. Ceterum quocunquo tandem modo Petrus carcere Iiberatus sit, continet haec res .insignius providentiae divinae specimen, Apostoli vitam tuentis, atque ad largiora rei christianae incrementa asserenda conservanti8. CLIDinrichali Excurs. ad h. l. ἐν τω οἰκηματι θ Dἰκημα idem est quod δεσιαωτήριον, carcer, apud Atticos Praesertim. Vid. ρke et metSteri. παυλο δε την πλευ- ραν Percussit latus. Ut solent, qui aliquem volunt excitare. ἐξέπεσον 9 Solvente illo angelo.

8. Περlo σου, praecinge te. Vestes Orientalium ad

imos usque pedes demissae erant, quas succingere, et circa lumbos subligaculo arcte ac firmiter constringere moris erat, ne currentibus, laborantibus, aut etiam Pugnantibus impedimento essent. 'Τπόδνσα τα σανδάλια σου, indue calceamenta tua. Περιβαλου το δεκάτιόν σου, circumda tibi Leatim tum tuum.

s. Prorsus ignorat Petrus, quid sibi fiat, ut accidit hominibus ex somno expergefactis. Visionem sibi opparere Putabat. 10. Διελθοντες - τῆν πουν Non contemnenda est LigUooti sententia, coniicientis, carcerem hunc suisse extra civitatem intra duos extimos muros. Si enim fides habenda scriptoribus Iudaicis, tripIex murus urbem Ηi rosolyma cinxit; quorum interior et antiquissimus sexaginta, exterior nonaginta, medius quatuordecim turres Di ilir Ooste

267쪽

IN ACTA APOSTOLORUΜ. CAP. XII. 263

habuit. Per primam custodiam Lucas intelligit primos excubantes Nigiles, metonymice, uir hyoctem custodia ducit insomnem ludo. Vero simillimum est, gravem soporem, Deo ita providente, artus militum oωcupasse, ut nec liberationi Petri obsistere, nec eius rationem edisserere valuerint. ἐπι - τῆν φέρουσαν

εἰς τὴν πόλιν E carcere in ipsam urbem Hierosolymorum. Sine dubio turres interioris muri duplicem habuere portam, quarum altera ad civitatem, altera ad pomoerium, sive illud spatium, quod inter interiorem et medium murum suit, duxiti αυτοματη) Aυτοματως seri dicitur, quod fit sine labore humano. 11. Κα. ὁ Πέτρος γενομενοα ἐν ἐαυτω Petruε υem quum ad 1e redita3et; i. e. quum somno penitus dissipato. et animo ex stupore ob rem inopinatam iterum collecto, satis sibi conscius esset, et quid secum ageretur rectius intelligeret et perpenderet. De his, qui ex stupore aliquo et Perturbations ad se redeunt, Polyb. I, 49. ταχυ δ' ἐν αυτω γενομενος. Horatius Epist. II. 2. 138. ubi - redit ad Sege. Καὶ - - 'Iουδαίων Ex omni exspectatione populi Iudaici, i. e. ut salleretur exspectatio populi Iudaici, ut frustra esset omnis illa exspectatio.

12. Συνιδων τε) Considerato tibi locorum raset, quaesivit proximam domum sidorum sibi. Considerans, vel desiderans, quid videlicet agendum esset, ut saepoBpud Pro sanos. του ἐπικαλουuέiου Mάρκου Graeci huno Ioannem cognomino Marcum, Evangelistam Marcum fuisse perhibent, consobrinum Barnabae, cuius Petrus ad Evangelii praeconium opera sit usus.

268쪽

SCHOLIA

13. Τ Θυραν του πυλωνος) Ianuam et eatibuli, s. aediculae portam contineritis. Per πυλωνα Cori claυ , s. concla Dici intelliguntur, quae portae adiacent, s. Superstructa sunt. Sio Polybius L. XV, c. 29. τον χρ αα- πιστικcγ πυλωνα τήν βασιλείων vocat portam regiae et vestibulum, in quo reges soliti de negotiis conveniri. υπακουσα 3 Hoc loco denotat nudire pulsantem Ostium, et sciscitando cognoscere quis pdsit. Desmosthenes in

μετελθεῖν αυνον, iussi Bncillam, quae, quum audiisset pulsaritem, Prae Sto fuerat, Drcessere ipFum. 'Pα φη) Menander Antistita ap. Stob. bis 'Pο η, mulieris nomen.

Quemadmodum Susanna nomen habet a liliis, IIadassa a myrto, ita Rhode a rosis.15. 'Ο αγγεΛού αυσου ἐσμ) De angelo tutelari hoc plurimi intelligunt. Si hoc est, congregati illi loquuntur ex opinione vulgi; nam Iudaei et ethnici angelos tute Iares singulis hominibus dari crediderunt. Christiani igitur illi, qui seirent, Petrum sollicite custodiri, et in

vincula esse coniectum, ut de eo supplicium sumeretur Us. q. , quum sibi minime Persuadere possent, Petrum e carcere evavisse, pulabsnt od fuisse eius genium tutelarem, ut significaret, illum moriturum esse, et congregatos moneret, Precarentur, ut constanter mortem subiret. 17- Κα σεμας - ουνὰ Κανασείειν in universum est, alicui manu, Nel cilio quocunque modo, Sigrium

ι Iure. Sic est apud Iosephum A. XUlI, 16, 2. Deinde

inprimis Oratores καrασείειν σν χειρὶ dicuntur, quum, orationem habituri, manu silentium in dicunt: sp . evn.

269쪽

IN ACTA APOSTOLORUM CAP. XII. 265

dem A. VIII, 11, 2. Jακα oea Fuit is Iacobus minor,

Alphaei, auctor epistolae, Episcopus Hierosolymorum. i νοχ ἀθελφοὶ) Iis, qui in eo loco tunc non aderant. Multis enim in locis coetus habebant, ne nimia multi. tudo in unum conglobata suspectiorcs eos faceret. εἰς ετσρον το ου Probabilis est eorum Sententia, qui Petrum Antiochiam prosectum esse putant, coli. Gal. II, 11. Pontifieii non ulli sine idoneis rationibus statuunt, Petrum concessisse Romam, ibique episcopatum suscepisse. Mox eum rediisse Hierosolyma patet ex o. XU. huius libri.

Petror ut Io. XXI, 21. et saepe opud Proianos. 10. 'Ava eρ si αο - ἐκέλευσεν ἀπαροηναι θ CausSaecognisione cle iis inati luta, Poena eos Offci iusait. Ἀπαχθῆναι usurpatur a Graecis aeque ac Latinis de

deductione ad mortem. interdum tamen de abductione vel in carcerem, vel ad poenam qualemcunque etiam non copitalem. Hesyclitus: απά γεσθαι, εἰς Θανατον ελ σθαι. Custodes quorum culpa vinctus e custodia

effugerat, gravissima poena, ea ipsa Plerumque, quae elapso inserenda suisset, spud veterea solebant amici. i κατελθων - διέτριβεν Et descentiens e Iudaea,

CaeSaream profectus est, ut ibi aliquamdiu commoraretur, s. et ibi aliquamdiu commoratris est. Θιεrριβεν, so. ἐκεῖ. Vel interpunctione ad vocem 'Ιουδαίας apposita, εἰς την Καισαρειαν volet ἐν τῆ Κα:σαρεία.

20. Ην δὲ ὁ 'Hρωδηο omittitur hoc nomen in nonnullis Codd. antiquis) θυμομαχίυν Τυρίοις κλὶ Σιμίοις Infestus erat his urbibus Herodes, nocebat illis quan-

270쪽

SCHOLIA

tum poterati Θυμμαχεῖν proprio est, infenso animo bellum meditari. υel gerere. Sed hellum meditari adversus Tyrios et Sidonios vix poterat Herodes; erant enim subiecti imperio Romanorum, quibus ipse etiam regnum suum debebat Est igitur Θυμοu sis h. I. infenso in aliquem esse animo. Prohibuit sorsan Herodes si nonae aliorumque terrae proventuum in has urbes transportationem, quod easdem maxime vexabat. I oo

sensu de Hannibale dicit Corn. Nepos c. 1. quod, quamvis patria pulsus esset, nunquam destiterit animo bellare cum Nomianis, i. e. quod nocere Romanis omni ope annisus sit. Similia loca sunt ap. Polyh. et Plutarch. Ouae commiserint Tyrii et Sidonii, quibusve rebus regis iram Provocaverint, non additur; forsan uti IIein richsius suspicatuc in mercatura cum Iudaeis Herodis imperio subiectis nimium lucrum captaverant, siquidem vix intentanto minas Herode, mitigare regem sibique reconciliare enixissime student. ὁμοδυμ αδον δε παρῆσαν προς αυτον Legati ex communi utriusque civitatis decreto. mi πείσαντες Πεοεiis est, sibi consiliare . sive precibus, sive donis. Xenophon de repubI. Athen. ἐαν αἡ πεων τον αρχοντα τῆς Θαλασ- nisi maris dominatorem Sibi conciliaυerit. σου ἐπὶ του κοιτωνος ) Cubicularium. Supplere Potes οντα, s. γιν μενον, s. τευγμένον. Sic PIutarchus in Othoner ἐπὶ σων ἐπιστοχῶν γενόμενού του ' OΘωιος, qui Othoni fuerat ab eselatolis. ντουντο εἰρ νην 3 i. e. Rogabant hae urbes, Ne ipsarum turbaret tranquillitatem et ne ip-gag, Commeatuum transvectione aliove commercio impedito, Blusve modis, quos facile suppeditat vicinitas, premeret atque infestaret. Pax enim non tantum bello, sed et ακαταστασία* 1 COr. At V, 35. et τω μαχεσθω,