D. Io. Georgii Rosenmülleri Scholia in Novum Testamentum. Tomus 1. 5. .. Tomus 3. continens Acta Apostolorum et Epistolam Pauli ad Romanos post auctoris obitum curavit et praefatus est d. Ern. Frid. Car. Rosenmullerus, litterar. oo. in univers. Lips.

311쪽

iN ACTA APOSTOLORUM CAP. XIV. 307

oliquem facere discipulum, adducere ad numerum diis

cipulorum. 'Aντιοχειαν , scit. Pisidiae. 22. Παρακαλουντες - τού Θεου Ex παρακαλουμτες rePetendum απo του κοινου est λέγοντες, cuius notio in

τν παρακαλουντες inclusa Iatet. Expone igitur, ausi scriptum esset, παρακαλοῖντες ἐμμένειν τν πίστει κλλέγοντεο ara δε . Sio apud Ioseph. Ant. U, I, 18. Sensus est, Per multiplicea calamitates intrandum esse in regnum Dei, i. e. eos, qui velint divini regni eo sortes , seu beneficiorum, quae huius regni civibus promissa sunt, participes fieri os not. ad Io. III, 3. , oportere perpeti mestas calamitates. Calamitates autem intelliguntur illis temporibus religionis causa Perserenis

dae. Ab his enim calamitatibus occasionem sumsterunt Apostoli monendi Christianos recentes, perserendas e se calamitates religionis caussa, ut eos adhortarentur ad constantiam. De aliis miseriis vitae, quae non Pertunent ad religionem, h. I. non est sermo.

23. Xaιροτον σαντεςJ Quum constituissent. Nam χειροτονεῖν, CONStituere, eligere, vid. not. ad X, Ol. SoIe quidem χειροτονεῖν sumi de quavis electione, etiam

quae ab uno vel paucis fit; sed electioni, de qua hic

agitur. accessisse Consensum ecclesiarum, credibiIe est. Caeterum habemus hic norum exemplum antistitum, ex ipsis recens conversis sum torum. προσευ μενοι μετὰ νηστειῶν Haec apte connectuntur eum praecedentibus,hoo sensu: Presbyteros eligebant, rem tanti momentia rie deliberantes, meditando, precibus landendia. Huinoesius et precibus ardentissimis factis presbyteros constituerunt. Vid. not. ad XIII, 2. I. παρέθεντο αὐr. 20 Disitire

312쪽

σω Κ. Tradebant illos curae Domini eius, cuius religionem suacmerant. Botiis votis eos eommendabant Deo. Παρέθεντο. commendabant. Sio saepe apud Iosephum, ut Hyphe ostendit.

2s,. ΕΔ Ἀτταλειαν Attaliam Ptolomaeus in ora maritima Pamphylias ponit post Lyciam. Sic et Strabo. L. XlU. Alii Lyciae attribunt. Sed provinciarum fines a Romanis saepe mutali. Hodie: Attalia, An talia, Sotalia. Vid. Auerthum.A. l. o. P. 194.

26. Εἰς 'Amοχεια Nempe Syriae, ut sequentia ostendunt. Peraeque igitur ac Apostoli, Evangelium per

Palaestinam prosesai, Hierosolyma saepius redeunt: ita et hi Iegati non continuum suscipiunt iter, sed Antiochiam, palmariam illam sedem, revisunt gubinde, requiescentes ibidem, de successu conatuum suorum ratio nem reddentes, atque ad nova pericuis adeunda accinis gentes se et instaurantes. οθεν - ἐπληρωσαν I Ubi commendati erant faυori diυino ad peragendum υρω, quod iam absolυerant. Sic recte plurimi vertunt. CLUs. 23. XX, 32. Exornavit Meas his verbis hanc sententiam : unde dimissi erant ad evangelium paganis praedicandum 27. 'Aνηγγειλαν - αυτων POSuerunt Omnia,

quae Deus iis exhibuisset benefeta. Est Iocutio hebrai- ea. Nam verbum naev cum particula CP saepe ita usu patur, ut sit alicui boni aliquid exhibere. Grotitiarquanto honore eos assecigget Deus per tot hominum conversionem. Ηνοιδε Θυραν) i. e. Occasionem dedit, ut 1 Cor. XVI, 9. aliisque loci .

313쪽

ire ACTA APOSTOLORUM. CAP. XV. 109

amplexis, qui ex Iudaea uenerant, go. Antiochiam. Ora ἐάν - σω θῆναι Nisi circumcidamini more Mo-aaico. non potestis fieri felices. Σ ω Θῆ γ α ι h. l. non simpliciter de aeterna saluto est intelligendum, sed de ea salute, vel, felicitate, quam Iudoei a sua circumci- sione repetebant Haeo autem felicitas ἱn eo erat, ut circumoisi reciperentur in foedus cum Deo, et fierent

membra populi Dei. Dicebant igitur illi Iudaeo-chriesitani Antiochenis r Nisi fueritis circumcisi, non pote- γstis seni beneficiis, quae Deus populo suo Promisit- ὸ non potestis ad Messiani regni se licitatem eniti. Sub

circumcisione vero reliquorum etiam rituum Mosaico; rem observatio comprehenditur, ut patet ex comm. 6. Plerique bona fide credidisse videntur, circumcisionem et Iegem Mosaicam, utpote a Deo mandatam, etiam a Christianis esse retinendam. Alii vero tenaces veterum rituum suisse videntur ex arrogantia, vel metu, ne RIudaeis reliquis vexarentur. Cf. GaIat. II, q. 2. Γενομέν ο - προς αυρουe fgitur orto tunc His- sistio haud parvo, et commota disputatione inter Paulum Barnabamque et illos. Nam Paulo et Barna hae imposita necessitas, eum illis hominibus disputandi. Στασιο, dissidium. acni3 contentio frαζαν αναβxistiva ordinarunt ut ascenderent. t e. proficiscerentur. καὶ σιναρ-Σὐτῶν Hi, quinam suerint, nescimus. Adnumerare illis possemus Titum, Gal. lI, 1 - s. 3 ctum modo de tertio hoc itinere, quod Hierosolyma hic suscepisse Iegitur Paulus, ibi sermo essot. Cf. minrichsii Pro. Dissili sed by Cooste

314쪽

legg. Bd Act. p. 69. προς - 'Dρουσαλῆαὰ Maior enim Apostolorum et ecclesiae HierosoIymitanae apud Christiauos erat auctoritas, quam Pauli et Barnabae. AdiIlos igitur recurrebatur in rebus controversia discutiendis, sicuti in quaestionibus ad Iudaicam religionem pertinentibus ad Synedrium.

d. Προπεμφθένrεοὶ insciose deducti. Significatur

enim hoc verbo officium, quod ab amicis atque notia praestatur discedentibus . tam verbis et oratione, quam iactis et opera; et inde sunt λογοι προπε ανικοὶ. ἐκ niγου- μενοι) scit. τοις aὀελφο ς ἐν τν Φοινίαν καὶ Σαμαρεία enam rantes , Christianis ita Phoenicia et Samaria degentibus. τήν ἐπιστροφῆν τῶν ἐθνῶν Conuersionem Gentilium. go. ad Deum, nempe Cornelii, Antiochensium, Cypriorum. Pisidarum. Pamphiliorum, Lycaoniorum, Lyciorum. q. 'Aποδεχεσθω, excipera aliquem hospitio, i. e. libenter, humaniter, ut XVlu, M. Tων αποστολων Quorum praecipui erant Ioannes, Petrus et Iaoobus,Gal. II, 9. οσα - αὐτῶν uantopere iis adsuisset Deus. Vid. ad. Xlv, 27. 5. Κεανέστησαν - πεπιστευκρνεο Sicut Antiochiae quidam e Iudaeis facti Christiani, ita et Hierosolymis quidam duriorem iIIam defendebant sententiam, praecipue autem ex illis, qui Pharisaei fuerant. s. 'Iδεῖν περὶ του λογον τούτω) in cognoacerent ista de re, vel de hao disputatione , s. quaestione. Anhio conventus pro eoncilio possit haberi, neo ne, disputatur a doctis. De qua re consulendi sunt auctores, qui

315쪽

IN ACTA APOSTOLORUM. CAP. XV.

norum ante Constantin. Μ. P. I i9. sqq. Ceterum Praeter Apostolos et presbyteros illosque legis ritualis pro

Pugnatores, magnam quoque Christianorum multitudinem convenisse, Tarratio ipsa docet, coli. Vs. 12.22. 25.

7. Πολλῆο - γενομένηe Quum diu disputatum esset; Paulo et Barnaba libertatem Christianorum ex

gentibus conversorum defendetitibus, Iudaizantibus autem observationem autoritatemque rituum Mosaicorum uringentibus. υuεῖς ἐπδετασθε - πιστευσα Ποε tig, Deum

iam dudum me sibi elegissa, ut per me Pagani audirene doctrinam EυangeIii et file id am εu4ciperent. Constructior ὀ Θεορ ἐν μῖν ἐδελέξατο est tota hebraica, ut 'na ἐξελέξατο ἐν Σιων, elegit Sionem. Deus elegit nos, i. e. me Petrum. Loquitur de se in ΡIurali, et ἐν Nae, est id quod ηαοῖο, me. 'Aφ' ημερωναρχα ων, ab antiquiMimis inde temporibus, iamdudum, iam olim ut Ps. XLlU, 2. 2 'u'r seu: ab incunabulis rei christianae. Quum autem addit Petrus: Deus me elegit, respicit ad historiam, quae

narratur Act. X. p. 'o καρ ὀιογνωστηο Θεος ἐμαρτυρησεν αὐτοχ Cui peropectae et notae Sunt animi cogitationes, Deus. adproba Dit eos, i. e. declaravit eos haud indignos, quibus Evangelium annunciaretur; testimonium savoris sui iis exhibuit. αὐτορ est Dativus commodi. Morus: Erlegie ihnen etiam Beaten einen Berueis ab, eto. καθως καὶ

316쪽

a12 : SCHOLIA . . ii ,) Qui circumcisi sumus, et Mosis instituta obseravamus. Proinde lites, quae iam agitabantur, diremissa iam ipse Deus videri poterat. 9. Ecl οὐ 'εν -- 4 αυταν Πihil di creυit, i. e. Hiscrimen fecit nullum inter nos et iIlos, quod quidem attineat ad gratu ii savoris beneficium, conserendum credentibus. τῆ et στ,ι - αυτῶν Fide puras ebi, ciens mentes ipsorum. 'H πι me, scit. Christi doctri: nae adhibita. Quae sides quum e cognitione doctrinae

versum significare potest, ut saepius. Christi igitur doctrina Deus mentes Paganorum purgavit, dum eos a perniciosis orroribus liberavit, et sagitiis eripuit eorum mentes Perducti enim sunt religione christiana ah idolorum cultu ad cultum veri Dei, atque ad cognitionem viae salutis, quae ipsis antea incognita suerat. Hoc igitur vult Petrust Ipsemet olim credideram. gentiles nonnisi circumcisione et observatione rituum puros effici,

et d gnos ε ocietate populi Dei reddi posso. Sed Deua

nunc satis declarat, omnes illos recipiendos esse in societatem populi Dei, quorum mentes religione Christi ab erroribus et a vitiorum impuritate sunt purgati. Quum igitur mundati sint, non debent amplius immundia ain censeri. Bene Heliarichaius: AA pravis cupiditatibus olim circumcisionis ritus purgavit proselytos, a Paganismo ad ludaismum accedentes; iam vero purgat πί- irrae, fides Iesu Christi doctrinae adhibita, eos, qui agentibus ad eius cultum accedunt

10. Tl πειρxζετε τον Θεου; J Cur Deum tentatis' Tentare Deum dicitur is, qui agit ita ut velit experiri,

317쪽

IN ACTA APOSTOLORUΜ. CAΡ. XU. III

an Deus aliquid sacere possit vel velit; qui nova desi

derat potentiae et divinae voluntatis documenta. ubi iam extant documenta certissima. Itaque πυραJιν Θνου etiam

vertere possis diffidere Deo. Quicunque vero Deo dinfidet, is ah obandientia ei debita desciscit ad inobedien. tiam, atque adeo Deo re4utit, obnititur Θεομαχει, supra V, 39. . Sio igitur ii, qui iugum legis Μosaicae

imponere volebant Christianis, tentabant Deum, ei dis fidebant, obnitebantur. Dederat enim Deus certissimum documentum, se Paganos etiam selices fieri velle, dum ornelio eiusque familiae largitus suerat Spiritum sanctum. De certo hoc sacto dubitabant illi Iudaismi defensores, et experiri volebant, an res ita sit 3 Veterea quidam omittunt σου Θ A. ut gensus site Cur tentatis, i. e conamini imponere iugum illis elo. Sed vulgaris Iectio Codd. auctor tate firmatur. ἐπιθεBαι - βαστασαι Metaphorice: Alligare graυando fratres, citi ευ-3tinendum ea , quae neque noεtri maiores neque nos Perferre potuimuε. Iugum, de quo Petrus loquitur, sine dubio est lex Mosaisa cum suis ritibus. Dicimur non posse, quod perdifficile est. Valde molesta fuit observatio Iegis Mosaicae ob ingentem illum numerum praeceptorum ritualium, quem videre potes apud Mosen de Holgi in Libro praeceptorum magno. Et Petrus ostendit, quam durum sit, onus tam molestum iis imponi, quos Deus velit ab eo esse liberos.

11. 'Aλλῶ - κακεῖνοι) Sed et nos credimus, non observatione legis Mosaicae, sed Dυore et benignitate Domini Iesu fore ut 4alus nobis contingat, quomodo et ilIis, sc. Paganis, qui non servantur per Io gem Mosis, quam nunquam habuerunt, sed heneseio

318쪽

Christi. Nonnulli haec verba καθ' ἴν τροπον κακεῖ σι non retulerent ad των μαθητων, sed ad αἰ πατέρae. et Petrum dixisse arbitrati sunt: Sicut et maiores nostri per Μessiam se servari crediderunt. Sed adversarii hoo non concessuri fuissent Petro. Pharisaei enim, adversus quos Petrus disputabat, omnino in ea erant opinione , Iudaeos per legem Mosaicam saluta potiri Us. l. , non solo Μeasiae beneficio. Necesse est igitur, ut in conclusione orationis Petrinae sit illud: Nos Iudaei, ut illi Pagani, mero beneficio Messiae, χωρ4 ἔργων νομμου, speramus felicitatem . . 12. Κ ηκονον - δι αυrων Haeo eo consilio comis memorarunt Paulus et Barnabas, ut confirmaretur pluribus exemplis, quod Petrus dixerat supra v. 7 - 9. Nigienim Deus voIuisset, ut doctrina Christi propagaretur inter gentes, non comprobasset Pauli legationem Per miracula. 13. 'Aπεκρίθη 'Uκωβος Loqui coepit. ut supra III, 16. et alibi. Iacobus minor, Alphaei filius hio intelligitur, qui post Petrum maxima auctoritate possebat apud Christianos. 14. Συμεων hebraica pronuntiatione, i. e. Simon

dum primum Deo 'Iacuerit recipere ex gentibus ingentem multitudinem inter cultores nominis Sui. Λαον ἐπὶ τφ όνοματι αυτοῖ, proprie: gentem de nomine 4uo υocatam, i. e. sibi propriam, cultu et obsequio sibi deditam. Verba illai ἐπὶ σω ὀνόματι αυτοὐ desunt in Codd. Uerss. et Patri haud paucis. 'Επεσκέ- ρατο λαβεῖν. Linenter recipere voluit, vel placuit ipsi Disitigod by Corale

319쪽

IN ACTA APOSTOLORUΜ. CAP. XV.

315 recipere. Similis huic est locutio Ierem. XXXII, q1.

s. ἐπισκέ ρομαι του ἀγαθωσω αὐrουe. Cf. textum hebr. Sensus igitur est: Deus inter gentes sibi collegit coetum, qui dicitur popuIus Dei, aiout olim Iudaei dies-hantur populus Dei. 15. Καὶ τουτω συμφήου νθ Huic rei consonant. Petrus experientiam, et eam quidem, quae sibi obtigerat, produxit; lacobus Scripturam propheticam superaddit.

16. 'Aναστρέψω -- πεπτωκυῖαν ) nursiam aedificabo domum Daυidiε collapsam. 'Aναστρέφω, , Fer hum pro adverbio. Et Hebraeis omne habitaculum σκηνη dicitur, quia ea habitatio vetustissima. κω τα κατεσκαμ μδ α - αυr νὰ Et ea quae diruta aiant in ea resciam, eam reStituam. Tα κατεσκαμμένα, se. μέρη, suffossas, s. diruia1 partes. Κατασκαπτειν, es dere, pro mertere penitus, in qua significatione hoc verbum apud Proianos etiam occurrit, ut Nyphitis docet. 'Aνορθουν, iterum aediscare, instaurare, reficere. Desumta sunt haec et sequentia verba ex Amos. IX, 11. 12.

Domum Daυidia, quam reaedificandam esse Propheta dixit, non esse domum propria dictam, sed effigiem regni Davidici, iacile apparet. Ita etiam mons Sion, ubi palatium Davidis suit, omnem omnino civitatem Israe. liticam indicat. Sensus igitur huius commatis est: ciOLtatem Israeliticam felicitati εuae esse restituendam. 17. 'Oπως αν - ταυτα παντα in Ut reIiqui homines

Deum quaerant, et omnes Nationeε, quas ab eo nomen acceperunt; haec ita dicit Dominus. Ad ωαὶ repete ἐδετησωσίν με. Πάντα τα Misi κ. r. λ. Omnes

320쪽

gentes, de meo nomine Focatae , quae una tum Iudaei aerunt meus populus, Populus mihi petuliaris. Verba Vs. 16. 17. sunt e versione graeca, a qua hebraicus te lus h. l. valde disseri In hoc enim Amos. IX, 12. haec extant verbat in Israelitae) possideant reliquias Edo- rii, et Omnes gcrates qucie abs me nomen acceperurit etc. Alexandrini autem interpretes, quos Iacobus sequitur, pro τ' ro legerunt , transposita Porro Particula et addito ri , pro α. re legerunt M. Sensus huius loci e textu hebraic6 est, Deum post elades Palaestinae publicas essecturum esse, ut floreat iterum civitas asilicia, ut Israelitae accipiant imperium in Idumaeos . et in omnes nationes, quae ad cultum veri Dei essent transiturae. Hunc locum Iacobus, Alexandrinos secutus, memoriter profert, et simul ad alia flexit. Sicuti nempe reditus ex Babylonico exilio saepe est imago recuperatae per Messiam felicitatisi ita hic etiam reaedificatio ciritatis Iudaicae repraesentat sutura simul tempora, quibus civitati Iudaicae per Messiam alia contigit salus. Porro quum in Psalmis et passim in Pro-ι phetis Israelitis promittitur, eos habituros esse imperium in gentes omnes, hoe minime accipiendum est historice; huiusmodi enim imperium Iudaei nunquam habue. runt; sed prophetice innuitur, omnes, i, e. Plurimas

nationes accessuras ease . ad colendum Deum verum, iquem Israelitae colebant. Quare saepe additur, ceterax nationes venturas esse Hierosolyma Dei colendi caussa; Iudaeam soro quasi matrem omnium gentium etc. Ergo prophetico more historica cum Symbolis per illam historiam adumbratis coniuncta sunt. Ceterum recte ob. ervant Interpretes, clariora prophetarum ad sententiam

Petri firmandam testimonia proserra Iacobum Potuias.. Oste