장음표시 사용
341쪽
IN ACTA APOSTOLORUM. CAP. XVI. 33r
futura praedicebantur, Pytho vocari coeptus est. Suidas, Hesychius et Phavorinus Πυθων explicant: δαιμο νιον μαντικον. Proinde homo πνευμα ΙΠυθωνοe est istiusmodi δαιμονιω μαντικῶ Perfusus et correptus, et vaticinia cum furore et ecstasi proferens. Eiusmodi vaticinia proserebat et haec ancilla. Translatum est illud nomen ad homines lySos, qui Dei cuiusdam amata se . tura praedicere posse credebantur, et nominatim IIυ
omnium veterum Consensu Significat hominem Len-
triloquum, hominem qui clausis Iabiis loqui solet, ita
ut in gutture, Pectore et ventre loqui videatur. Ipsi Ueteres hos homines, quos vocant etiam ἐγγαστρι αυδο , et σrερνομαντεις, asserunt fraudatores suisse, qui lucri Caussa futura praedicerent, quasi revelata sibi a Deo, intus in pectore verba e Tormante. Appellantur autem
isti homines Pythones ab Apolline, quia Apollo PDthius credebatur esse vaticinandi Deus , quasi homi nes orti e familia Pythii Apollinis, et ab eo ornati hoohenescio. Plutarchus de desectu oraculorum: τρυς ερογατ-ριμυθους Ευρυκλέας πίλω, vinia Πύθωνας προσαγορευομένους, ventriloquos Eurycleas ab Euricle, huius divinationis inventore) olim nunc Pythonas Nocant. Galenus glossar. Hyppocr. ἐγγαστρα υθοι, οἰ κ κλεισμονου του στόματος φθεγγοαενοι, δια το δοκεῖν ἐκ τῆς γαστρορ φθέγγεσθα, cIau4o Ore Ioquentes, ut videantur ex υentre loqui. Schol. ad Aristoph. Vesp. 1014. Ουτος, ῶς ἐγγαστρίμυθος λέγετα Ἀθηνησί τ' αληθῆ ματευόμενος δι α ἐνυ et ἱ ρχοντο ο αυτ ιν δα μονο e. Qui plura desiderat, adeat Vmichii commentat. de servis Veterum fatidicis. Serva autem illa utrum fuerit ven- trdo qua, an satidica, quae clara voce oracula ediderit, certo constitui nequiti Etenim inquit I uinoelius
342쪽
Πυθων, ut vidimus. est nomen generis, cuius singularem speciem constituunt, qui ἐγγαστρυευθοι olim dicti
sunt. Probabilis tamen est Demingit Obss. P. II. p. 201. , inossia et I alchii sententia, feminam illam
ἐγγαστριμυθων numero non esse adscrihendam, quum Lucas Vs. 17. verba distincte prolata ei tribuat, quum eam secutam esse dicat Paulum eiusque comites, atque adeo per id significet, eam per plateas et cursitando vaticinatam esse, ἐγγαστρίμνθοι vero vel insidentes cuidam loco, vel prostrati in terra oracula sua ediderint. Recte quoque plures Interpp. observant, servam illam non tam fraudatricem suisse, quam potius morbo hy
sterico, seu daemoniaco, ex more loquendi tum recepto, laborasse, sique Per eum nonnumquam abreptam esse
in surorem similem ei, quo Pythia, Tiresias, aliique
gentilium μαντειe agitati essent. Nempe Persuasum erat seminae, sa vaticinia edere posse, esse deum aliquem, qui ignota et sutura ipsi aperiret. ξυς ἐργασίαν - μαντευοuo J Quae magnum quae4tum conciliabae d minis suis Daticinando. Est enim ἐργασία h. I. quaestus, seu Iucrum. Apud Veterea in mancipiis et servorum familia etiam hariolos fuisse, qui mercenaria spera vaticinarentur, ita, ut quicquid suis vaticinationibus Iu crati essent, in quaestum dominorum suorum cederet, exemplis comprobavit Walchiva in dias. I. des se is etc. P. I. sqq. κυρίοιο Non insolitum fuisse, ut unus servus. aut Serva, plures dominos haberet, ostendit y lchius diss. 2. p. 16., qui idem dis& q. p. 14. huius rei causam tum in ipso peculio, quod haeredibus haud raro commune permansit, tum in summo eorum mancipiorum, unde magnum lucrum sperandum erat, Pretio, quaerit.
343쪽
iN ACTA APOSTOLORUM. CAP. XVI. 339
17. Aυτη - σωτηρίαeὰ Paulum et eius comites esse Iegatos divinos, intelligere potuit haec mulier ex Pauli rebus gestis. Docuerant enim per plures dies in hac urbe, et inter alia dixerant etiam hoc, se σωτηρίαν tradere hominibus. Hoc igitur repetit mulier, et diciti hi homines vobis οδον σωτηρῶς monstrant. Quod autem laudavit Ρaulum et comites, in eo callide fortassis instigantibus dominis) egisse videtur. Voluit nempe sibi conciliare maiorem auctoritatem, quasi ipsa cum his legatis divinis haheret communionem.
18. Διαπονηθεὶς δὲ Ο Παυλοe J Molestia autem affectus . . sollicitus de ea re Paulus. Ideo vero aegre tulit Paulus, quod nollet sibi auctoritatem parari per illam mulierem, quam tantum lucri caussa vaticinari constabat. Ne autem callidi homines hac muliere ad quaestum faciendum abuti pergerent, valetudinem ei ixestituebat PauIus, et ita fraudi sinem faciebat κω ἐm- στροφας - τῆ ωρα Et retro conυersus, Spiritui cli- xit: Iubeo te in nomine Iesu Christi discedere ab illa muliere; et exiit Spiritus hoc ipso momerito. E quibus verbis colligi potest, servam illam non meram fuisse fraudatricem, sed morbo hysterico, daemoniaco dicto, Iaborasse. Dum Paulus spiritum discedere iubet,aecomodat se loquendi usui, qui apud Evangelistas sa Pissime occurrh. καὶ ἐξῆλθεν αὐri λωρα Mulier ab illo horae momento consanuit, desiitque vaticinari.
19. Iδοντες - τῆο ἐργασίας αυτων δ Ouum υἰderent domini puellae, eυanuisse εpem lucri Sui. ἐπὶ νους αρχοντας Ad magistratus. Ad duumviros coloniae, quos iam dicet στρατηγους, praetorea, honoratiori vo-
344쪽
cabulo, sicut Capuas duumviri praetores se dici volebant. Heinrichsiust isΗio subito conticescit prima pensona pluralis, et videtur Lucas periculorum novitate perculsus subterfugisse, aut alia quadam de causa societatem PauIi misisse. Ergo non adest PauIo versanti in cetera Macedonia, Athenis, Corinthi, in Asia, Ephesi, in Graecia, sed post longa demum Pauli repetitaque itinera, in eadem ipsa Philipporum urbe, in qua Perplures annos substitisse videtur, Apostolo denuo iungitur. XX, 5. 6. Sed et Timotheus secessisse ad tempus a P. videtur, qui c. XVII, 1q. demum iterum adest; ergo P. et Silas soli ad tempus munus Apostolicum obeunt. 3 CL Eundem ad Us. 10.20. 'Εκταράσσουσιν ημων τiiν πολιν) i. e. Pacem et tranquillitatem civitatis, stabilitas leges turbanti
cultus religiosi, ut supra VI, 14.' Apud Romanos nesas fuit deos colere, aut eorum cultum commendare, nisi qui essent Publica auctoritate constituti. Se ius ad Aen. VlII. 1 87. Cautum fuerat et apud Athenienses et apud Romanos ne quis noυas introduceret rei, giones r unde et Socrates damnatus est, et Chaldaei Dei Iudaei urbe depulsi. Cicero de Iegibus Lib. II. 8. Separatim nemo habessit Deos. neve novos; fied neo advenas, nisi publice adscitos, prisatim colunto. Maecenas ad Augustum, narrante Dione Cassior το
μεν Θειον πάντη παντως αυτος τε σέβου κατα τοι πάτρια,
καὶ τους αλλους τιμαν ἀναγκαζε, τους δε σενίζοντάς τι περὶ αυτο καὶ μίσει καὶ κολαζε, diυinum numen Omnimodo et omni tempore iuxta leget patrias coἶe, e
345쪽
IN ACTA APOSTOLORUM. CAP. XVI. 241
tit alii colant, effice, qui vero Peregrinos ritus introducunt, eos et aυersator et punito. Cf. Sueton. vit. Augusti, c. 93. Iul. Pauluε Sentent. V. 21, 2. qui novas et usu vel ratione incognitas religiones inducunt, ex quibus animi hominum moveantur, hone4tiores deportantur. humiliores capite puniuntur. Eadem vero Iex etiam et clarius contra hariolos erat lata. Neo Pau. Ius eo, quod daemonium expulerat Iegem Rom. violarat. Vid. Meyeri Verauch einer Hertheid. u. Erlutat. d. Geach. Iesu u. d. App. aua Profanacribenteri P. 572. Prae aliis autem Iudaeorum sacra odio fuerunt
Romanis. Iudaei ergo ob id ipsum, quod prae ceteris
tranquille vivere neque Romanorum sacra Perturbare
debebant, tanto gravius solebant puniri. Vid. IVetatentiam ad h. l. Fortassis etiam hoc arripuerunt seditiosi isti homines, quod Paulus et Silas Iesum regem et dominum dicerent. et multa loquerentur de regno Dei, ad quod invitabant homines. Haec res eam speciem I, here poterat spud imperitos, quasi novam civitatis sormam introducere voluipsent. Quare dicunt: Non licet nobis suscipere et observare haec instituta, quia cives Romani sumus.
22. Οἱ στρατηγοὶ - ραβδί ιν Sio A. Gellius, LII. Destimenta detrahi imperatiit, virgisque multum cecidit. Diodor. Sic. XVII, 55. οι δὲ τας ἐσθητας περιρμγνυντες καὶ γυμνοῖς τοῖὸ σω αασι ἐπιβαλλοντες τάς χελρας. Seneca in controversiis, ut verba legitima reserti 4Mmmoυe lictor, dispolia, verbera. Praetores, ut plebi tumultuanti satisfacerent, Paulo et Silae flagellationem decreverunt, eosqua in carcerem coniici iusserunt, ut alio dia accuratius in rem quirerent. περιέρηγνυμι,
346쪽
περὶ et φηγνυμy undique abrumpo, de vestimentiar
detraho, morio prorsus, omni beste exuo aliquem. 23. Παραγγείλαντες τῶ δεσμοφυλακι Praecipientes eiarceris custodi. Huno custodem ea eris nomen habuisse Stephanae Graeci perhibent, et eum egse, G
ius mentio fiat 1 Coe. I, 16. XVl, 15. 17. Quae tamen
2q. ΚΝ τους ποδαο - εὐλοO Pedes eorum incluale in lignum, i. e. alligaυit compedibus ligneis. Το εὐ- λον fuit instrumentum ligneum, quinis hino et inde soraminibus certo invicem spatio divisis excavatum. Inhaeo foramina vel pedes, ut h. I., vel etiam cervix, manus et pedes noxiorum inserebantur, vincuIIsque adstringebantur. Hino πεντεσυρ γγος vocatur. Aristoph. Equites 1046. Latini ne tim vocant. Plaut. Captiv. III. 5, 71. Nam noctu rist o Dinctus custodiebatur. Vid. Henr. Valerii annot. in Euseb. I ist. eccles. p. 88. edit. Μogunt. Lucianus Toxari 29. οὐδὲ α ποτεlνειν τα σκέλη δυναμενον, ἐν πω ευλν καr εκεκλε ισμένα, qui ri que extendere crura pOSset, ligneis compedibus d Dincta. Hesychius ποδοκακη, ὀ ἐν λω δεσμος, ἐν φοι κακουργοι δεσμεύοντα . Fuit tamen discriminis aliquid inter etύλον et ποθοκακνν. Grotius: Min veteri lege Attica habemus, δησαντων ἐν τω γλω οι ἔνδεκα η ἐν τε ποδοκακν. Puto ποδοκακην esse quas ligneas εOleas aP-pellat Cicero, ευλον autem, quod Iigneam custodiam appellat Plautus. 35. νουν τον Θεον Laudes Deo canebant, et gratias agebant pro honora sibi habito, in eos quod Disiligod by Cooste
347쪽
IN ACTA APOSTOLORUΜ. CAP. XVI. 343
pro Christo pati possent; supra V, 41. Ηοo erat gauis dium in spiritu aancto, in carcere, ubi genua flectera
26. Κη πάντων τὰ δεσμὰ ἀνέθε Non uni, ut supra XII, 7. sed vinctis omnibus, ut scirent, ApostoIoset sibi, et aliis esse utiles. σεισμὸς de terrae motu te. gitur etiam Matth. XXVII, 52. XXVIII, 2.27. Εμελλεν ἐαυτον ἀναιρεῖν θ metu gravioris supplicii. Solebant enim commentarienses, si effugissetit Wincti, eandem pati Poenam, quam vincti passuri fuerant. L. IX, 4. q. C. de cuStodia reorum. 29. Ἐντρομος - ΣΟ Tremebundu ad Pauli et Sitae pedes procidit, scit. quia pro numinis legatis h hvit ApostoIos. Si ansam Pauli capiendi cognoverat, eo magis legatos divinos eos Potuit habere.
50. Προαγαγων αυτους In loeum aliquem camoeris sub dio positum, ut Iiberius respirarent. κυριοι Dominos vocare eos, quos honorare velimus, receptum tum erat, et apud Graecos et apud Romanos. Testis Martialis et alii. Seneca epist. I. O ios, si Nomen non succurrit, Dominos SalutamUS. τι με δει ποιεῖν
Dα σωθῶ; b Quid faciendum mihi est, ut salutem
aeternam conεequar' Quidam verterunt: ut saluti meae consulam ' Non enim credibile esse, hominem paganum de aeterna salute cogitasse. Esse igitur sine Θαι, ut in quavis alia Iingua, saluti suae conSulere. Metuisse nempe carceri praefectum, ne puniretura Diis, quod viros tam vener iles Deoque gratos du
348쪽
riter tractasset. Sed bene se habet vulgaris explicatio. Siquidem inquit minrichatus audierat indutiis custos,
homines quos carceri incluserat, οδον σωτηρίας monstrarisse professos cs. ad Us. 17. 18. . Iam tam evidenti praesentioris numinis signo vera eos loquutos esse edoctus, et ipse hanc σωτηρίας ὀδον ingredi avet, Iicet de σωτη- ρtae christianae natura nondum compertum quid habere potuerit. Huic explicationi favet et responsio Apostolorum. Si sumitur, carceris custodem metuisse Poenas , deorum, Apostoli eius mentem vel non assequuti essis putandi sunt, vel assequi noluisse, et mentem a terrena salute ad eoelestem traduxisse 31. Πlσrςυσου In Dominum Iesum Christum credere h. l. est religionem universam Christi amplecti, eiusque Praeceptis obtemperare. Quare Apostoli nuno praecipua doctrinae evangelicae dogmata carceris custodi annunciant et commendant, ut Patet ex US. 3 2. σω--οῖκρο σου) Sic consules dialuti tuae et famia Iiae tuae. Breviter et concise dictum, pro: Sic consequeris salutem, cuius et particeps erit familia tua,
ubi amplexa suerit Christi doctrinam, coli. Va. 22. 33. II. Καῆ παραλαβων αὐτοῖο Adductos ad κολυμβη-
θραυ aliquam, quae erat intra moenia carceris. ἔλουσεν απο τά u πληγῶν Abluit sanguinem virgis excitatum. παραχρῆμα θ Similia exempla dati sine mora baptismi, habemus supra VIII, 58. N. 47. XVI, 15. Non multa scitu sunt necessaria ad.salutem, sed praecipua illa dogmata altae menti debent esse infixa, vertique in
succum et sanguinem . . - . . .ε. .
349쪽
IN ACTA APOSTOLORUM. CAP. XVI. z45
Iq. 'Αναγαγων τa αυτους εἰς τον οικον αυτοO Quum iduxisset eos in domum suam, in aedes suas carceri superstructas, ut Patet ex verbo οἰναγειν. quod proprie notat sursum ducere, in loca guperiora deducerechinaussithren , supra IX, 39. τραπεζαν J IJαρατιθέναι proprie dicitur de convivatore Luo. X, 8. aliisque locis. πανοικὶ Cum uniυersa domo, s. fami-I. Cod. Cantabrig. habet συν τω οι κω αὐτου, e glos semate. πεπιστευκως τω Θεω Participium hic caussam reddit. Ideo gavisus est, quod non ipse tantum, sed et Dia eius familia tanta luce perfusa esset. 55. OI στρατηγοὶ θ Qui supra Vs. 10. es αρχοντεγVulgatus bene utrobique magistratui vertit. τους ρα δούχους Lictores. Diatores. Non intelligendi hic sunt' lictores cum fascibus, qui Romae erant, sed lictores cum hacillia, qui apparebant, ac praesto erant misgistratibus colonicis. λεγοντες - ἐαε ιους Subierat duumviros poenitentia, quod in plebis commotae gratiam,
indicta caussa, caedi iussissent homines advenas contra morem. Romanos autem eos esse, nondum videntur sci8se. Hanc vero poenitentiam excitasse videtur terrae motu . Haud dubio, postquam Paulus et Silas in vincula erant coniecti, plura audiverant de eorum doctrina et notis, nec improbabile est, ipsum commentariensem iis retulisse, quae in carcere evenerant Inoile ergo in eam cogitationem devenire poterant, te Tae motum horum advenarum caussa ortum e se. riuinoesius.
350쪽
Et multum auget iniuriam, quod facta erat in publico. ακατακρίτους indicta caussa. Contra ius gentium, et Romanorum. Cicero: Caussa cognita possunt multi a MOIυi, incognita nemo condemnari poteεt. 'Pωμαίους Cic. Verr. R 57. Illa Nox et imploratior Cisis RO- manuS Eum, quae laepe multis in uItimis terris opem inter barbaros et salutem tulit. Civem Romanum omnino virgis caedere non licebat per Ieges P oias et Sempronias: quanto minus caussa indicta P CLoero pro Rabirio o. IU. Lex Porcia Dirgas ab Omnium ciuium Romanorum corpore amoυit. Silam da quo vid. XV, 22.3 civem Romanum fuisse, aliunde non constat. Quare Plerique Interpp. statuunt, in Pauli ve
his esse Synecdochen. I lchius primit. sa r. lenens. P. 281. observat, ipsi sermonis gravitati, quae ex hoo Ioso proluceat, optime convenire. ut in ΡΙurali loquatur Apostolus. Huinoelius tamen pronus est ad er dendum , verba proprie esse accipienda. Neo sine ratione. Nam capitali poena afficiebantur, qui ius civitatis Rom. mentirentur. Exemplum vid. in Sueton. vii Claud. o. 25. ciυitatem Rom. uSurpantes iri campo
Esquilino aecuri percus3it. Quatenus civitate Rom. gavisus fuerit Paulus ipse, vid. infra ad XXII, 28. Ου. γαρ J Non εane, minime vero. Sihi ipsi Paulus debuit, ut postularet honestam deductionem ex urbe. Si enim clam abiisset, paullo post rumor fuisset sparsus, effracto carcere ipsum Rusagisse, quae res famae et Buci
xitati Apostolicas apud Philippenses et alios multum
nocuisset. Porro etiam iure civili et naturali tenebatur immunitatem suam et civitatem Romanam asserere: quid
enim sunt immunitates et iura, si quis ea negligat, et sibi eripi patiatur P Boni civis est, facere, ne Sua ne