D. Io. Georgii Rosenmülleri Scholia in Novum Testamentum. Tomus 1. 5. .. Tomus 3. continens Acta Apostolorum et Epistolam Pauli ad Romanos post auctoris obitum curavit et praefatus est d. Ern. Frid. Car. Rosenmullerus, litterar. oo. in univers. Lips.

351쪽

iN ACTA APOSTOLORUM. CAP. XVII.

gligentia alii, quibuscum vivit cives, et praecipue ILheri nepotesque, deterioris fiant conditionis, quam fuissent absque eo. Nuirinlitis: MCur vero Paulus se non initus est Iegum Rom. Praesidio adversus duumviros, quum eum virgis caedi iuberentp Nempe tumultus in soro obstitit, quominus ad civitatis iura provocaret, aut exaudiretur. Confirmat hano rationem ipsum vocabu- Ium ακατακρωους. 58. 'Εφοβηθησαν) Metuebant maledatis erimen, quod Verri minatur Cicero eirca finem Uerrinae ultimae. Ita enim constituerant Ieges, ut in eive Romano laeso, ipsa populi Romani maiestas Iaesa crederetur.

40. Ei νῆλθον ερ σἐν Λυδίανὶ Al. Ieg. προς τ. Λ. Ingressi sunt ad Lydiam . s. domum Lydiae, adi

runt Lydiam. Utt Eamus ad me. παρεκαλεσαν αυτους Hortati eos sunt, ut in fide constantes manerent, quanquam se abeuntibus. ἐξηλθον 9 Ex urbe; nempe , tum ne Periculis ga ingererent non necessariis, tum quia Macedonia, quam ipsis Deus commendaverat, Iatius patebat.

1. Διοδευσανσεο-ale Θεσσαλονίκην θ Per Amphinolinet Apolloniam facto itinere, Denerunt Thellatonicam. Amphipolis, primae regionis Macedoniae meis polis, haud procul a Philippis, ad fluvium Strymonem sita, . quo, eam undique assuente et tingente, nomen accepiti Vid. die bibl. Auerthumali. VA III, p. 595.

352쪽

Quatuor ad minimum in incedonia erant urbes, qua Apollonia dicebantur, una mari Ionio adiacens; alia alta erat in monte Atho; tertia intri Strymonem et Nastum; quarta denique inter Amphipolim et ThessaIonicam imteriacebat, quam Ptolemaeus in Geograph. L. III. 'Aπολλωνίαν Mυγδονίας vocat. VocabuIum διοδευσαντες innuit, Paulum cum sociis Amphipolim et Appolloniam nonnisi in transitu peragrasse, veluti urbes in via sitas, quas non Propter peragenda negotia petebant, sed Per quas Thessolonicam petentibus brevissimum patebat iter. Apou Ionia igitur a Luca memorata, est illa Mygdoniae, quae medio sera itinere inter Amphipolim et Thessalonicam

sita erat. The alonica autem est urbs praeclara ad sinum Thermaicum, secundae regionis Macedoniae metropolis, olim Thermae vocata. Vid. interthumo. I. c.

ἡ συναγωγη Articulus habet emphasin. In aliis Μac doniae urbibus non erant synagogae, Eed proseudhae, supra o. LVI. 13. 2. I. Διελέγετο αυτοῖς απὸ των τραφῶν Alii rectius distinguunt: διελάγετο αυτοῖς, οἰσό των γραφῶν διωνοίγιον - παρατιθέμενος similis verborum structura

adest infra XXVIII, 23. , multa cum illis disserebat, ex Scripturis apertum faciens, et locis prolatis offrmans. Nam διανοίγειν h. I. notat, aperire, indicare,

ritatem Scriptoris citare. Sio saepe Athenaeus V. e. g. ως Νωανδρος παρατιθέμενος το ἐορ νεφελῶν Ἀριστοφανους ώς φῆσι παμφιλος, παρατιθέμενος Σπιχαραου. ἐν ἐχω καταγγέλλω υμῖν Transitio ab oratione obliqua ad directam, frequens et aliis, et nostris maxima Scriptoribust.

353쪽

IN ACTA APOSTOLORUM. CAP. XVIL 149

Et adiunxerunt se Paulo et SiIae. Προσκληρουσθω apud Philonem persaepe notat Se adiungere, coniunctum GI , adhaerere, ut pluribus Iocis allatis doeet Loesner in h. I. των τa σεβοαένω ν 'Ελληνων Proselyti videntur suisse, quod Articulus suadet, qui definitius quid designaro solet. E Grotii sententia σεβἴμενοι Κυληνες hic sunt pii ex gentibus, qui legem quidem Μosis

non susceperant, sed, idololatria et pravis moribus reis

lictis, unum colebant Deum, et nemini faciebant ini xiam; qui gradus erat ad Christianismum. 5. Z λωσανος - πονηροῖς Iudaei autem qui iIIis fidem non habebant, ira incensi assumgerunt ci Cumforaneos quosdam homines malignos. Magna hio est Iectionis varietas. Haud pauci libri habent: προσλαβόμενοι δὲ οἰ 'Iουδαῖοι et ἀπειθουνrae, omisso ολωσα τες, in aliis Codd. omittituae ἀπειθούνeae. Griesbachius, Knappius, Schoitus et Vaterus Iegendum esse putant: ΠροσHβόμενοι δὲ οἰ Ιουδαιοι κ. r. λ. Tων ἀγοραῖαν Hesychius: ἀγοραῖοι, s ἐν αγορῶ ἀναστρεφομενοι. Phiro de prino. creat: ἔμποροι κ καπηλοι mi ἀγοραιοι. Vox . Dequens prosanis ut mistentus docet, denotans homunes, qui omne sere tempus in foro, inepta curiositata ducti consumunt, concionibusque adfixi haerenti Latinis circumforanei, Subroatranei dicuntur. Cicero orati

pro maeco: Opisces, tabernarios, atque Omnem ibram cisitatis faecem, quid est negotii concitare' κει οχλοποιῆσαντες, ἐθορυβουν τῆν πολινὰ Commota

turba tumultum excitarunt ciυitatis 'Επι στάντες τῆ οἰκία 'Iήσονοe 3 Adorti Gedea Iasonia. Κατα το σιωπ- μενον indicatur, apud Iasonem quendam hospitio aeceptos tuno fuisse Apostolos.

354쪽

SCHOLIA

et. 'Aπέναντι των δογματων κ. πρ. y 'Aπέναντι, i. e. ἐναντία, seu κατα. Contra edicta Caesaris faciunt. βασιλέα - 'Ι σοῖν b i. e. alium a Caesare, qui se mundi dominum dicebat, et apud Graecos κυριος et βααλευς audiebat. Christiani vero Iesum quoque vocabant κυριον, non Iudaeae tantum, de quo upud Pilatum accusatus Iesus fuerat, sed totius humani generis. 9. Κάι λαβοντεe το ἰκανον ὰ Accepta satisfactione. Latina phrasis. Sensus esse videtur: Quum esset eis satisfactum defensione Iasonis et ceterorum. Alii interpretantur de satisdatione iudicio sisti. Fortassis etiam promittere coactus est Iason, se hos homines non amplius hospitio exeipere velle, et, si sorte redituri ossent, hos deserre apud magistratum. Vid. Michaelis ad h. I. Bretschneider in Lex. λαβοντες το Δανον, postquam iis satisdatum erat, sui I. Praedes sIstendo aut pec niam deponendo cos. Hyphii obss. I. p. 197. . Foret ergo Δανον nostrum: Caiation.

10. Esi Βέροιανὰ Est urbs Μacedoniae non Procul a Pella. Liv. XLV, 30. secunda pars Μacedoniae

celeberrimas urbes, Thessalonicen et CaSsandriam, habet. Tertia regio nobiIest urbes Edessam et Beroeam et Pellam habet. Beroea hodie vocatur Veria,

vel Nara-Veria. Vid. die interlhumali. Vol. III. p. 397. 11. Oυτοι δὲ ησαν ευγενέστεροι τῶν ἐν Θεσσαλονuram autem erant generosiores magia ingenui quam

355쪽

iN ACTA APOSTOLORUM. CAP. XVII. 351

Thessalonicenses. Ευγεν ο et ευγινεια, quae proprie est eorum, quos natalium splendore illustrea esse fortuna voIuit, etiam de iis dieitur, qui animo et moribus sunt hene constituti, quales h. I. intelliguntur. Philodo Nobilitate: μονους χρη λέγειν ευ γενεῖς τους σάφρο- ναο mi δικαίους Quos et Latini nobiles dicunt. Sene

Ep. 44. Bona mens omnibus patet. Omneε hoc sumus nobilvi. Nos r edeIgesinnet. Ostendebant autem nobiliorem sentiendi rationem eo, quod Apostolis non facerent iniuriam, sed omnia ab iis dicta examinarent, doctrinamque exciperent. οι τινες - προθυαεις Qui sudaei Beroenses) crediderunt verbo, ut Graeci explicant, i. e. ausceperunt religionem alacri animo. ανακρίνοιτες - ουτως ''Aνακρίνειν h. l. est ἀνερεων, ut Chrysostomus explicat. Scrutati Sunt scri*turas. non quod dubitarent de veracitate Pauli et Silae, sed ut,

prophetica scripta eum illorum verbis conserendo, magis magisque in veritate confirmarentur, et haberent, unde alios convincerent.

Dersus ad, illo se h. I. cum ἐπὶ ut alias in se ali vel ώς προe, sere pleonastice Posito, ut ως ἐπὶ sit i. q. εως, usque ad. Aelian. N. A κα ὶ ώς ἐπὶ την γῆν προάγειτο σκάφος. Diodori Sio. XIV. 49. κευυtraxe κατὰ τάχουσπλειν ροῦς ἐπλ Συρακουσίους. Secundum Grolii aliorum que sententiam deductus quidem Paulus est ad oram maria, tanquam navigaturus, et fama ita sparsa, cet Tum reipsa properavit terrestri itinere Athenas. Sed hene minrichalus e MNon praeter naturam accidit, Beroenses, Paulo amicos, Apostolum ea urbe, circa quinqua milliaAum a littore distante, ad proximum portum

356쪽

SCHOLIA

deduxisse inuandoquidem Athenas petere, et quidem ob plura in interioribus terris pericula, quae sibi adsutura

augurabatur, navigatione eo tendere constituerat Paulus , quid, quod et in navigatione ipsa Athenas usque ei comites adfuisse. - thro xον - ἐκεῖ Beroeae ergo

una cum Paulo adfuit Timotheus, qui h L denuo in scenain prodit. Cf. ad XVI, 19.16. ΟΙ δέ καθιστωσεο τον Παῖλον Qui comitabantur Paulum. Καλσταω est, aliquo deduco, comitor, dux itineris εum, idem quod προπέμπιυ, G. XX, 38. Μοris erat Christianis, ut Apostolos ad urbes alias comitarentur, partim honoris caussa, partim ut Wiae duces essent, partim ut iis de hospitio in Iocis, ad quos deducebantur, providerent; cf. c. XXI, 16. Comitari aut Diae ducem e e saepe hoc verbum si nificat, o. g. apud Plutarch. in Pericle: Iussit tini e

tari et domum deducere. εωe Ἀθηνῶν Athenas Cic. de oratore L. I, c. q. vocat Omnium doctrinarum inis ventricta. λαβοιτες ἐντολην J A Paulo.

16. 'Εκδεχομένου i. e. προσδεχομένου. Expectante, sive opperiente Paulo, eos scilicet, quos iusserat Bo-cersi, Silam et Timotheum, qui redierunt ad eum, quum am Corinthi versaretur, XVIII, 5. παρωευνετο - αυτῶ)Commotus ei fuit animus. Quum enim nobilissimam Graeciae urbem, philosophiae studiis celeberrimam, helli pacisque artibus florentissimam perambularet, purioris religionis vestigia iure quodam exspectabati κατείδωλον Idoris refertam, ex analogia adiectivorum cum Pra

357쪽

IN ACTA APOSTOLORUM. CAP. XVll. 355

praepositione καrα iunctorum, ut καταδενδροἰ, καταμ.-πελος, κατακαρπος etc. PauSanias in Attic. 24. 'Aθ - ναlοις περισσοτερον τι si το ς αλλοις ἐς τα Θε α ἐστι στου-

GD. Livius XLV, 27. Athenas inde plenas quidem et ipsas Uetuεtate famae, multa tamen Nisenda haben- ites almudacra Deorum hominumque, omni genere et artium cnSignia. 17. Τοχ σεβομ οις Nempe τῶν 'is Di 2. Pros btia. ἐν τῆ ἀγοραὶ Quo maxime populus coibat. Sed et Philosophi forum frequentabant, et cum obviis disputabant. Dio Chrys. de Socrate: περὶ τὴν αγοραν τα πολλα ὀιαrρίβων. Quum plura Athenis suissent sora, quorum duo potissimum celebrabantur, alii h. I. cetias sorum intelligunt, quod erat tu Ceramico, alii noυum, quod

extra Ceramicum erat in loco, cui nomen Eretria. Nullum enim sorum, nisi Ceramicum et Eretriacum, absolute dictum esse οἰγορα, sed semper Bdditum nomen, tquo cognosci posset, quod designaretur. προς τους παρατυγ παναγυ 9 Non alloquebatur quemvis obvium, sed Prout Occurrebat quis, qui ad audiendam Evangelii doctrinam aptus proclivisque videretur. 18. Τινὲς δὲ των 'Κ πιαουρεIων ηρψ των Στροῖκων Duo genera Philosophorum nominat, maxime alienorum a christiana religione. Nam Epicurei neque mundum creatum a Deo credebant, neque Deo curam esae re- Tum humanarum, neque honum aliud, quam quod sensibus Perciperetur. Stoici vero Deum quidem mundi opificem agnoscebant, sed omnia fatali necessitati adstricta, et Deum ipsum fato subesse credebant. Negabant sapientem suum quicquam Iovi cedere; dissentie-

Tomus III. 23

358쪽

SCHOLIA

hant in definienda animorum post mortem conditione. Seneca ep. 73.r νυem plus non Porae quam bonum Nirum; DNem diutius bonum esse, et lapientem nihilo minoris Se aestimare, quod Nirtutes eius spatiobrmiore claudantur. Ep. 53. : Est aliquid, quo εα-piens antecedat Deum. Ille naturae benescio non timet, suo sapiens; ecce res magna, habere imbeciNlitatem hominis, securitatem Dei. Manu quaerendam

mortem potius credebant, quam serendam servitutem, contumelias aut graves morbos. Plura huc non pertinent. Uuum vero Epicureorum aeque ac Stoicorum

dogmata doctrinae Christi quam maxime opposit& fuerint, non mirandum, hanc doctrinam a Paulo propositam philosophis illis displicuisse. συνέβαλλον αὐτω Congressi dunt, disputarunt cum illo. Adhibetur vox praesertim de famiIiaribus congressibus et colloquiis PhiIosophorum. Subaudire potes vocem λογους, sic enim plene Euripides Iphig. in Aul. Vs. 850. αωχρου δέ αοι γυναιξι συ μβαλλε ιν λογους, turpe Nero mihi est, Ioqui cum mulieribus. CommunB sere omnium Stoicorum fuisse fertur vitium, ut in disputando erga di sentientes admodum difficiles se praeberent. Vid. in

totum hunc Iooum k Ichii diss. cui titulust Stoicorum eum Paulo disputatio. σπερμολόγοο Nugator. Dicunt Athenienses, de quibus hic sermo: Quid dignum tanto feret hic promissor hiatu ' Sunt haec dicta ex Ioci

genio. Anacharsis apud Lucianum; τουτο ἐκεῖνο ην αραo ἐγω περὶ υμων ἔκονον των Ἀθηναων, οσι a ra εἴρωνες ἐν το ς λογοις. Est autem Graραολογος, ut diximus, Suida et Hesychio interprete, ipsoque Glossario N. T. ga rutus, nugator. Nimirum σατερμολόγος dicitur o MMρματα λέγων. Primario aio vocantur aviculae vel anima-

359쪽

iN ACTA APOSTOLORUM. CAP. XVII. 555

Iia, quae semiuibus collectis vitam tolerant; hio improprie σπερμολογοι sunt homines de alieno viventes, quos parasitos vocant veteres, quale hominum genus 4cumrilitate, garrulitate et adulationibus sibi victum quae-xere aliisque placere studet. Plutarchus discri aduI. etiam. adulatoribus duo vitia cognata tribuit, κ, σπερμολογίαν, Paraεiticam υiυendi rationem. Verba inconsiderata, quae ab iratis vomuntur, idem de ira σπερμολογα ρηματα vocat. Est etiam σπερμολογος

idem ac graculus, Kraehe, Aelater, quae avis in omnibus Iinguis est imago Ioquacitatis. μων δαιμον ν -

εDm vos, PeregrinOS, DEOS annuntiare Nidetur. Δαιμονιον et δαίμων generatim de quovis numine adhi. Bentur; interdum etiam deos minores, qui Ueroes apud Graecos audiebant, significant. Quo sensu h. I. δαιμόνιον.accipiendum videtur. Non rarum quidem Athenis Publico scito extranea numina admittere, sed privatim id non licebat. Valerius Max. L. I. extri Athenienses Socratem damnaUerunt, quod nouam religionem introducere Didebatur. Socrates vero non tam

Propterea capitis damnabatur, quod novam religionem doceret, quam quod receptos deos contemneret, et deos Esse negaret. Xen. diem. I, 1, 1. Vid. supra ad XUI, 21. ora τον 'Iησουν - aυνγγελίζετο Putabant gentiles, iuustrium virorum, heroum, animos a corporibus sepa-aeatos fieri Deos minores, servatores humani generis. Vid. Chalcidius, commentar. in Platonis Timaeum β. 155. Diogenes Laert. L. VIII. segm. 32. Paulum simile quid docere putabant Athenienses, quum eum docentem audirent, Iesum esse Dei filium, σωτῆρα hominum, degenere humano praeclare meritum, et post mortem coelo Teceptum; esse igitur Iesum Heroem, dei cuiusdam

360쪽

SCHOLIA

filium, ipsumque post mortem deum ordinis inserioris. Plur. δαιuονων per enali gen numeri positus est pro Singulari, vel cuti Huinoelius observat), usi sunt Athenienses illi plurali numgro, ex inani persuasione, fore ut in posterum de pluribus diis ex Paulo audirent. Verba: οτι - ευηγγελίζετο Lucae sunt, nec Atheniensium. Neque igitur, etiam si philosophorum illorum verba a Luca relata existinaes, idonea ratione probari poterit, AthenienSes voc. α νάστασις quoque de Dea intellexisse quod nonnulli volunt); ut adeo littera maiuscula 'Aνασrα τις scribendum esset.

19. 'Κπιλ βόαενοί τε αμουθ Eumque prcheriSum, non vi et obtorio collo, sed seemo est de leni et amica apprehensione ac ductione; quo sensu επιλα ιβ. legitur Μarc. VIII, 23. Luc. IX, 47. Act. IX, 27. Σπι τον Αρειον παγον o Areopagus, q. d. Martis collis, vel simpliciter de Ioco, vel de collegio iudi eum Atheniensium, quod ibi erat, accipi potest. H. l. ipse collis Martius intelligitur, locus, in quo Mars, qui Halirrhotium, silium Neptuni interemerat, caussam capitis dixit, audientibus duodecim diis. Ducebant vero Paulum non ad iudicium, sed ut explicaret doctrinam suam, quod ibi multi esse

solerent homines eruditi, senatores, oratores et alii. Cf. Vs. 34. Ceterum Romanorum quoque tempore AreΟ-

pagi auctoritatem fuisse, cernitur in Valer. Max. VIII, 1. extr. δυνάμεθα γνωνα Licetne nobis per te discere, quod ait tuum Dogma, cuius sis in Philosophia sectae' Scoptica et haec sunt dicta, sicuti praecedentia. 20. Ξενίζοντα - χυαων 9 Per grina non audita nobis prius) affera ad aures nostras. Sunt nempe --