D. Io. Georgii Rosenmülleri Scholia in Novum Testamentum. Tomus 1. 5. .. Tomus 3. continens Acta Apostolorum et Epistolam Pauli ad Romanos post auctoris obitum curavit et praefatus est d. Ern. Frid. Car. Rosenmullerus, litterar. oo. in univers. Lips.

531쪽

ipsi, Ps. CXLV, 21. Μatth. XXIV, 22. Rom. III, 20.

Ex his significationssius primariis ortae sunt multas aliae secundariae, per quendam orationis tropum. Huoxeserenda est notio ea, qua σάρε denotat externam hominis conditionem, corpore inprimis conspicuam, internae hominis dignitati oppositam, statum viliorem et tenuiorem. Σπέρμα, hebr. I 7, Pro graeco γενεὰ, γένος. q. Του ορι σθέντος - νεκρῶν Qui tamen effeticia ter declaratus est Dius Dei, per υim diυinam ab eo tempore, quo in υitam rediit. Voce ὀ v Ioe σου Θεου plerumque significatur promissus iIIo Ps. II. rex et dominus, nomine Filii Dei insignitus. Io. I, 30. XL 27. Unde Iudaei Messiam, quem expectabant, filium

Dat nominabant. Alibi 'ius Dei est is, qui locum

Dei tenet inter homines, Io. X, 54 - 37. sensu fere eo dem. Videtur igitur hoc etiam loco o υἰὸς του Θεοδ ynonymum esse σου Xριστου. Potest tamen simuI etiam

respici ad disinum illud, quod in Iesu est. et quo in- pHmis ab omnibus aliis hominibus diseernitur; nam opponitur νω γενομένον ἐκ σπέρματος Δαβὶδ κατα σαρκα, Va. I. Του ορισθέντος, i. e. δειχθέντος, αποφανθέντος, κριθέντορ, ut Chrysostomua explicat. 'Ορί a ιν nempe est de ire, pἰans declarare. Aot. XUlI, 31. 'Εν δ νάμει, pro adverbio δυνατως, Potenter, i. e. Q aeiter naeheriiratich. aQ rina liberaeeugande Are; nam

Potens argumentum est essem argumentum ad netemdam fidem. Κατα πνευμα αγιωσυνης, est idem quod πνευμ- αγιον. abstracto αγιωσυνης Posito Pro conor

to, ut alias est σῶμα rite ταπεινώσεως Phil. II, 21. pro σωματι ταπεινῶ, Rut νίος τῆς α πης Col. I, II. pro αγα τω, et in sexcentis aliis. Sed πνευμα αγιον h. L

532쪽

628 . . . ci i SCHOLIA

neo est disina natura Christi, ut Reumannus aliique voluerunt, neo conditio Christi excelator, quod Prohare voluit Anonymus in Elchhornii Repertorio fur bibl. und momenI. Litteratur, P. II, P. 1. sqq. Istas

interpretationes nec usui loquendi, nec contextui esse consentaneas egregie demonstravit D. Aug. Noesseli in disput. qua illustratur το πνευμα τῆς ἁγιωσυνχre Rom. I, 4. Uid. eius exercitationes ad Sacrarum scripturarum interpretationem, Halae, 1805. P. 119. sqq. Ipse Per πν. ἁγιω r. intelligit vim illam divisnam, qua Iesus iactus est Sanctus, i. e. Filius Dei. o. I, 35. IV, 28. 34. Io. X, 36. 1 Tim. III, 16. Ex mea sententia intelligi potest vis et divina Potestas, cuius documenta Christus dedit post resurrectionem, λάνα-στασεως νεκρῶν, Apostolis tribuens vim patrandi miracula, et dona ad tradendam et propagandam religionem necessaria. Ch Soatomus, Theodoretus, aliique Veteres per Spiritum sanctum intelligunt effusionem spiritus sancti, vel dona eximia post resurrectionem Christi per operationes spiritus sancti in Apostolos aliosque discripulos colIata; quod eodem recidit. Κατα. per, ut 1 Cor. XII, 8. aliisque locis. Quum nimirum Christus ex mortuis in vitam revocatus, et in coelum evectus, Spiritum sanctum largissime super Iudaeos et gentes effudisset, tum manifestatum, Eo tanquam de coelo pronuntiatum est, ipsum esse Dei filium, summa poteistate praeditum, et a toto humano genere agri

acendum atque colendum. CL Aol. II, 33. z6. 6. Δί οὐ-ἀποστολην Cuius benescio aecepi munus Apostolicum. 'Eν δια δυοῖν, i. e. χάριν ἀποστ

533쪽

III, 2. 7. 8. Σαρια, bene ium. 'Aποστολη, munus ApostoIicum. 'Ελάβομεν ad solum Paulum reserri potest, de se ipso' saepius numero multitudinis scribentem. Aliis est gratia diυina. ut sit sensus: gratia diυina atque adeo καὶ 3 ipsa muneris Apostolici dignitas mihi contigit. Ela υπακο)ν-.ἔθνε σιν in

suadeam omnibus gentibus obaequium cloctrinae eius . PraeStandum, quasi esset: α στε πείθειν ἡ μοῖς πασι τοῖς Eθνεσι την ὐπακοῆν τῆς πωτειυς, i. e. Dae υπακονῶσι τῆ πίστει. 'Τπακοη, ObSequium. Πίστις, religionis doctrina, ut Ps. LXXXVI, 11. GaI. I, 23. 1 Tim. IU, 6. Sio caussam affert, cur ad RomanOS scripserI quofi nondum viderat. Universe enim munus Apostoli ad Iudaeos et gentiles spectabat. 'Υπὲρ τού ονοματος αυτου vuIgo reserunt Bd υπακ. πιστ. Pro εἰς το ovομα αυrου. HOPPs eoniungit cum χαριν κ. απ. 4ein APO stela me, die Ehre sein Apostet tu seyn. Vertenda esse videntur haec verba: propter nomen lySiUS, PTO- pter ipsum, i. e. in ipSiuS Christi J honorem, ut Christus agnoscatur et colatur inter omnes gentes.

6. 'Εν οἶς - σιητοῖ) Quorum in numero υOS quoque estis, quiPRe a Iesu Christo υocati, per institutionem adducti ad religionem Christianam, Κλητος proprie est is, cui destinatum et oblatum est aliquod beneficium, nominatim is, cui destinatum est beneficium religionis christianae. Cf. infra c. VIII, 9. 7. Πῶσι - κληροχ δερι o omnibus Romae Deo dilectis, qui Christo nomen dederunt. Post 'PUt delendum est comma. 'Aγιοι dicuntur Christiani, quem- . Tomus III.

534쪽

admodum Iudaei in V. T. z z TR, CP, Deo consecrati, Deo cari, inter quos verior cognitio Dei et verior cultus est. χαρις-Xριστου υOr Dei patris nostri et Iesu Christi, et prospera omnia υobis contingant). χαρις, fabor dibinus, vel tota phrasis χαρ. υμ, Ponitur Pro χαίρειν. ευπράττειν. Εἰρην , ', prospera omnia, ut saepe. Verbum πληθυν- Θεθ1 in eadem formula additur, I Petr. I, 2. et 2 Ρeir. I, 2.

8. Quae nunc sequuntur ad Vs. 17. pertinent ad praefationem, et continent captationem benevolentiae. Laudat Apostolus Romanorum Christianorum in religione constantiam, ac testatur suum erga ipsos studium, eosque videndi desiderium: Πράυτον μὲν ευχαριστῶ τήν Θεω μου γ Anes Omnia, inprimis gratias ago Deo meo, vel concise dictum Pro πρωτον αἐν εἰδέναι υμῶς, o τι ευχαρ. r. Θ. μ. Ante Omniα 4ciatis velim, me gratiaε aggre etc. Πρωτον b. I. non est ordinis particuIa, respiciens secundum, sed intengionis, significans inprimis, ut apud Ioseph. Ant. X, 10. 6.Eυχαριητεῖν τινι, gratias agere, hoc sensu apud honos Scriptores occurrere, Hrebsius et Loranerus nuh. I. probant. Scriptores Attici χαριν εἰδέναι usurpant. διὰ Σ1σου Xριστου) i. e. tanquam Iesu Christi discipulus a. legatus. Similis phrasis extat o. II, 2ὐ ubi διῶ γράμματος καὶ περιτομῆο παραβατης νοιδου est is, . qui tanquam Iudaeus , s. guum scriptam Iegem haheat, et circumcisus sit, tamen violat illam legem. Edigo non opus est, ut haec verba διὰ γXριστου reseramus ad τω Θεαμου, et explicemus quem Per et propter Christum ut Deum mihi propitium Ueneror. Υπερ, i. e. ενεκα υμων. ν πίστις υμωνὰ Obεequium

535쪽

IN EPISTOLAM AD ROMANOS. CAP. 1. 531

Destrum erga Iesu doctrinam. Nam πιστευειν τινι, s. εἴς τινα, saepe exprimit ObSequium erga doctorem

quemυis. qui diυinitus missum Se prostetur, inprimis vero obsequium erga doctrinam Christi. Matth. XXI, 25. 52. Io. II, 11. καταγγέλλεται ἐν OLF τῆ κοσμωθPraedicatur Iaudatur) in toto mundo, ubicunque nempe sunt Christiani, in toto orbe Romano. notata ad Luc. II, 1.

9. Mαρτυς-ποιουμαιὰ GStem enim habeo Deum, quem toto animo cMO, in tradendo Gangelio fili eius, me in deSinenter mentionem υestri facere. ηαι λατρευω ἐν τω πνευματI μου Cui Serυio quem colo ex toto animo. Λατρευειν τω Θεω hebr. Π π Πη III, colere, υenerari Deum, umore et obsequio. Exod. IV, 23. Deut. VI, II. X, 12. et aliis locis. 'Εν τῆ πνευματίμου, non in speciem, non tantum inter Iudaeos, sed etiam in gentibus, sine studio Partium aut commodi. Sic τοπνευμα ημων est ariimuS Hodier, Rom. VIII, I 6. ἐν σῶ Νευαγγελίω του υίου αυτου In tradendo Evangelio flii eius. Ευπιτ ον, praedicatio EUangelii. Του νίου, pror περὶ r. υ. Alii ἐν τῆ ευαγγ. dictum esse volunt Pro: κατα το ευαγγ. Secundum doctrinae Iesu Christi praecepta, Vel δια του ευαγγ. Ut promissorum diυμ norum, quae continet doctrina Iesu Christi.

. . I

10. Παντοτε - προς υμας) Ita ut Semper in precibus meis orem, ut tandem aIiquando mihi contingat felicitas Deniendi ad UOS. Verba: παντοτε ἐπὶ τῶν προσευχων μου s nonnullis iunguntur antecedentibus. Tum vero redundaret παντοτε , quia αδιαλεωτως praecessit. Εὐοδουσθαι vi etymologiae uotat fortu-

536쪽

SCHOLIA

natum iter habere, imo et generatim proεperos habere successus. Ρosterior haec notio multo est frequentior, et I Io. 2. his occurrit. Sic saepe apud LXX. interprr. et spocryphos V. T. In testam. 12. Patriarch. ἐαν τις υπὲρ υμας ευοδουται, μῆ λυπεῖσθε. Si quis υobis fortunatior est, ne lugeatis. Et tautologicum fere esset, si per εὐοδουσθαι iter exprimeretur, quod iam per vocem ἐλθεῖν satis significatur. 11. ErrorοΘω - στηριχθῆναι νααςJ Cuyio enim UOSDidere, ut tribuam Nobis aliquod beneficium ad animum UeStrum pertinens, ut υns confrmemini cinfide). Xαρισμα πνευuxmκον est quodvis beneficium, quod ad animum hominis πνευμα θ pertinet, seu quod Christiano homini per doctrinam christianam contingit; nam πνευμα interdum etiam sublimiorem doctrinam, Christianam nempe, significat 12. Τοῖτο - καὶ ἐμου Hoc autem ita interpretor, ut mutuum inter NOS gaudium PercipiamuS, per mutuam εcilicet Adem, vestram simul et meam. συι αρακληθῆναι ἐν υμῖν in communis υobiscum

gaudii particeps fam. Παρακαλεῖσθαι est gaudere, gaudiis frui, ut Luc. XVI, 25. Μitigat et mollit, quod

prius dixerat, ne suspicarentur, 1e a PauIo tanquam infirmos contemni. Ego vicissim a vobis fructum, gaudium, et solamen percipiam, ut in amicorum congressi-hvs fieri solet. 13. Οὐ θέλω δε υμας αγνοεῖνὰ Sciendum autem est. Nam habet haec phrasis eandem vim, quam ουκαγνοητέον, vel ου δεῖ da ἀγνοειν, apud Philonem. Dae

537쪽

καρπον τινα in fructum aliquem conεequar. Nam ἔχειν Saepe notat, coriSequi, Obtinere. Dionys. Ant. L. VI. τὰ μέγιστα ἔθοντες ἀγαθά, maxima consecuturi bona. Posset etiam verti: Ut fructum aliquem exhibeam. Quanquam enim oppido Tarum est, ut ἔχειν Ponatur Pro παρέχειν, sat frequens vero ut notet: Obtinere; contextus tamen Us. 14. 15.) huic

explicationi favet. 14. 'Κλλησί τε-οφειλ σης εἰμὶ Graecis aeque ac barbaris, cultis aeque ac incultis debeo fossicium docendi) Βαρβαροι sunt populi omnes, qui non Graeci. Βαρβαρόν ἐστιν ονοαα τὰ οὐχ ἐλληνικον, docente Ammonio. Plato Polit. 'Aν inra νον γένοe οἰ πολλοὶ διανέμου ν, τὸ μὲν ἡ ληνικον ως εν ἄπο πάντων ἀφαιρουν- τες χωρὶς, συμπασι δὲ τοιο αλλοις γένεσιν, απείροιο οἶσιν βάρβαρον μα κλησει προσείποντες αὐτὰ, δια ταυτην τῆν κλῆσιν καὶ γένος εν αυτο εἶναι προσδοκωαν. Strabo I. οὐκ ἐπαινέσας τους διαιρούντας απαν το των ἀνθρώπων πλῆθος, εἴς τε ἔλληνας καὶ βαρβαρουe. Per βαρβάρους itaque Romani etiam intelliguntur. Neo ulla con- violi notio voci βαρβάρου apud Veteres adhaesit, quoerecentioribus demum temporibus ei accessit. Nolim tamen operose dispulare, utro nomine h. l. comprehendantur ab Apostolo Romani, an ' Ελλησι annumerenturan βαρβαροις P Usus videtur esse hac formula, ad exprimendam universalitatem 'Aνοητος, amenS, demENS, h. l. est incultu5. rudis; σοφος autem cuIlUS; D'm praecesserat: Graeci et Barbari Constat autem Gra cos essB cu Itos, barbaros incestos Hesychius: 'Ελληνες, φρόνιιιοι, ητρι σοφοὶ. Βάρβαροι οῖ άπαιδευτοι. e φειλέτης εἰμὶ Debeo, ossicia nempe muneris Apostolici,

538쪽

quod mihi mandatum est Miror, Noypium potius

verterer Μultis enim diυerataεimisque hominum g neribus ipse quam plurimum gaudii et solaminis . debeo. Repugnat enim contextus, Vs. 15. Vulgari interpretationi favet etiam ine o. XIlI, 8.16. Οἴτω το κατ' ἐua προθυμον I. e. ro προθυμον μου ἐστὶ. Adeoqus paratus Sum. Προθυμον Suh8tantive adhibetur, ita ut idem quod προθυμει, promtitudinem, υoluntatem. desiderium significet. Euripid. Iphig. in Taur. etiam uti nostro loco infinit. habet sequentem. Dicit ibi Iphigenia v. 989. το μεν π ρο Θυ- ριο ν πρίν σου δεῖρ' ἐλθε, Ἀγρεί γενέσΘαι, υOluntatem equidem habui, priuaquam huc VenireS, Argos proficisci.' Coniungi possunt verba τα κατ' ἐμὲ πρόθυμον, et verti: propositum meum eSt. Nam καταο. Accus. Saepe ponitur pro Genitivo, ut ευαγγ ον κατα 'Ματθαῖον , pro Maerθαίου. Sic Act. XXVII, 2. τους κατα τὴν 'Aσίαν τοπους, loca Asiae. Thucydides D. I. τα κατα Παν σανίαν - καὶ Θεαιστοκλέα, facta minSaniae- et Themistoclis. Alii post ἐμὲ posito commate vertunt: Quantum quidem in me eSt, υehementer

cupio et . .

16. οὐ γαρ - Xριστουθ Nam honori mihi duco

munus tradendi religionem christianam. Vorsiones antiquissimae, ut et codices optimi et Patres in omi tenda voce Xριστοῖ consentiunt. Ουκ ἐπαισχυνομ.αι, Per με&Mσιν prot honori mihi duco Evangelium praedicare. Iudaei, inquit Apostolus, convitiis me proscindunt, vocantes Apostatam; gentes me vexant; omnes ad mortem ignominiosam me deposcunt. Sed pudorem Diuitigod by Gorale

539쪽

IN EPISTOLAM AD ROMANOS. CAP. I. 535

et contumelias contemno, ut Dominus meus, Hebr. XII, 2., imo haec honorifica mihi esse existiso. Aperte omnia doceo. Contumeliae me nec terrent, nec ad silentium redigunt. Εὐαγγέλιον h. l. est annundiatio Mangelii, institutio in religione Christiana. δυνα- ιυς - πιστευονm Etenim ineSt ei bis summa conferendae salutis in omnes, qui crediderint; vel δυνα - μιο abstr. Pro concreto: inSigniter potens υel efficax, vel etio pro διδαχη θεία δυναμένη σωζειν. Hanc vim et efficaciam ducendi nos ad σωτηρίαν, i. e. ad scientiam, tranquillitatem mentis, et vitae emendationem, atque ad sempiternam felicitatem, habet doctrina per ipsum argumentum suum Inhalia. Nunquam potentius Deus id egit, ut hominum animos sanaret, iisque salutem aeternam conserret, quam nuno per Evangelium. Sicut vero medicamentum non prodest, nisi haustum.

ita neo Evangelium, nisi fides ei habeatur. Quare ad

h. I. est religionem Christianam Suεclyctrct, assensum

ei praebere, eaque recte uti tanquam duce ad salutem efficacissimo. 'Iουδαίω τε πρωτον και Κλληνι Post Alexandri Μ. expeditionem gentiles omnes a Iudaeis Graeci appellari coeperunt, quia Graecos magis noverant Iudaei. Quare Syrus h. l. τους statim gentiles interpretatus est. Iudaeis πρωτον profuit Evangelii doctrina, quia a Iesu ipso, et deinde ab Aposto- Iis primum Iudaeis annunciandum fuit Evangelium. Aol. III, 25. 26. XIII, 46. Iudaeis primo loco tradi de-hebat doctrina Christi Hoc et sequenti commate 17. continetur primaria thesis, quam in dogmatica huius epistolae parte tractat Apostolug, quae est haec: religionem christianam rase auxilium efficacis3imum

540쪽

536 SCHOLIA

perducendi quo is homines qui eam ε cipiant, Eive sint Iudaei SiDe Pagani, ad Neram felicitatem et

pliυs Iudai5mυ. 17. Δικα:οσυνη- οσεταG Nam per eam religionem christianam, ευαγ-Dον, Vs. 16. manifestatur benescium diυinum, quod tribuitur propter sdem fiduciam in Deo repositam 3 credentibus fiduciam hano habentibus , ut in hac etiam re Galeat illud, quoc scriptum eli : PiuS per sduciam serυabitur. Est in his verbis aetiologia prioris commatis 16. Caussa

nempe indicatur, cur religio christiana agnoscenda sit pro efficacissimo adiumento salutis. Δικαιοσυνη ut he-

hraicum IR saepe significat faυorem, beneflcium. Ps. CXLIII, 1. Intelligitur illud heneficium quo Deus

credentibus peccata remittit gratis, propter Christum, non ob legis Mosaicae observationem. Huius beneficii participes felicitate fruuntur. Unde in eadem re Paulus promiscue utitur verbis δικαιουν τα ἔθνη et ευλογεῖν σοι Mira , GaI. IlI, 8. 9. 14. Genitivus Θεου indicat eom, a quo proficiscatur et tribuatur illud beneficium. Vide

uberiorem vocabuIorum δικαιουσθαι et δικαιοσυνη explicationem in a c. III, 20 - 22. 'Aποκαλυπτεσθαι rev Iari, manifestari dicitur, quod antea ignotum erat. 'Εν αυτῶ, So. ευαγγίλίω, per religionem christianam. Πίστιν autem, quae ex parte hominis requiritur, esse fiduciam in promissionibus divinis reponendam, patet ex loco Habacuci, qui statim additur, et exuberiore Apostoli tractatione c. III, 20. sqq. Opponitur persuasioni Iudaeorum, qui se propter sua merita et Iudaismi observationem consequi posse δικαιοσυνην Diuitiam by Cooste

라틴어 텍스트