장음표시 사용
551쪽
IN EPISTOLAM AD ROMANOS. CAP. I. 647
νουν, PharsSis Ουκ ἐδοκήμασαν vertit non dignum iudicarunt, ut in vertendo servetur Paronomasia. Vid. Hoppe ad. h. I. Θεον έ ν ἐπιγν ωσει Αχειν idem est quod Θεον ἐπιγινωσκειν. Nam Ferbum , cum quadam Praepositione constructum, reddendum est cum suo casu per ilIud Verbum, ad cuius significationem expressum nomen proxime accedit. Sic F. o. ἔχειν τινα
ἐν οργῆ eleganter dicitur pro ὀργίζεσθαί τινι, alicui
iraSci; εχειν ἐν αἰτίαις τινα, Pro αἰ ιασθαί τινα, accu- Sare aliquem. παρέδωκεν - νουν Ita Deus tradidie eos in mentem reprobam, i. e. permisit, ut ad mentis perversitatem deIaberentur. De verbo παρέδωκεν vide supra ad v. 24. HESychitis: 'Aδοκιμον, πονη- ρον, αποβλητον. αχρηστον. Dicitur proprie de metallis, a. nummis haud Probis, νομισμα αδοκιμον. Unde trans- Iate ις δ οκι iEo O ineptum et perueraum denotat. τρι μη
29. Πεπληρωμένους πασς αδικία - κακία) Plenos omnis generis iniugiitia, εcortatione, nocendi cupiditate, inhoneεto lucri εtudio, malignitate. Πορνεία, quod editiones post αδικία exhibent, recte omittitur a recentioribus Criticis; deest enim in nonnullis codici-
hos, et a contextu huius loci est alienum. Recensentur vitia, quibus iniuria insertur aliis, eaque exprimuntur tribus vocibus: αδικία, πονηρία, κακια, interiecta voce πλεονεξίας, quae caussam simul omnis αδικίαο continere solet. Aucta sunt synonyma, ut omnia flagitiorum ambitus exhauriretur: iniustitia, agi utia, cuiusVis 'generis malitia. Πλεονεξία, habendi cupidialas, Habsuchi. Κακοηθεια, malignita3, mal olentia,
552쪽
g. d. κακον ἐν τω ελι. malum aliquid in ipsa hominis indole. Innuit studium aliis astu, , occulte et sub amicitiae specie nocendi. Ρraesertim haec malignitas studium involvit et habitum dicta et facta aliorum sinistre interpretandi. Ioseph. Ant XVI, 5. 1.30. Ψι Θυρισταρ) Suευrrones, i. e. homines, qui erimina et vitia aliorum veI vera vel ficta in clandestinis colloquiis divulgant, et aliis quasi in aures insusurrarit. Sic Themistius orat. 21. explorat. de Carione dicit, illum nonnisi eo consilio in domos ingressum esse, Iνα λαλησν καὶ ' λιθυρισν, καὶ διαβαλλν, ut
loquatur, Ut inguSurret, Ut caIumnietiar. καταλαλους γ. Calumniatores, qui absentes perstringunt. Cic. pro Flacco, 5. in maledicenti34ima eiυitate. Θεοστυγειής,
ρισται Impios, vel potius: Deo infestos, in homines iniurios. Sic apud Iosephum A. I, 11, 1. Sodomitae describuntur ut tales: εἴς τε αν αἰπους υβρισταὶ, καὶ προς το θεῖον α σεβεις, in homines erant contumeliosi, et in numen diυinum impii. υπερηφα-νους, αλαζονας Superbos, gloriosos, iactatores. Theophr. Ch. 34. ἐστι δὲ υ π ε ρηφ αν ία καταφρονησίς τις πλjν αυτου σων αλλων. Aristophanes Equit. 269. αλαζών. Schol. ο μείζονα τῆς ἐαυτου αειας κοπιrαζων και φρονων. Plautus II, 19. AlazOh graece huic nomen est Comoedia ε - Id nos Iatine gloriosum dicimus. ἐφευρνταο κακῶν SceIeriam inberitores, i. e. explicante Theodoreto, qui non solum mala vulgo usitata patrant,
sed etiam alia excogitant. 2 Macc. VII, 31. Tacitus A. IV, 11. Seianus facinorum omnium repertor habe-bbtur. Aen. II, 161. Scelerumque inDentor Ulixes.
553쪽
51. 'Aσυνέrme Expertes oensus honesti. 'Aσυνε- νος Proprie est qui non inteἶligit. et capit, quae dicuntur, et hoc quidem loco, ubi de neglectis offieiis sermo est, qui Nix intelIigit id. quod sensus honesti dictitare solet. ασυνθέτους Persos, qui foedera violant. Hesychius et Suidaε: ἀσυνθέτους, μή ἐμμένοντας ταῖς συ θηκαις, μν συντεθEιμένους. αστοργους Amoris expertes, etiam erga Iiberos. Hesychius: ἀστ όργους, μὴ αγαπωνταe τινα. 1 Athenaeus XlU. οἱ καλουμενοι ορνιθες μελεαγρίδες - ἐστι ὀὲ α στοργον αγὸς τα εκγονα το ορνεον, καὶ όLγωρεῖ τῶν νεωτέρων. Romani liberos, si numerus gravis videretur, aut tolli vetabant, aut iubebant exponi, idque impune; nam et ideo in lege Pompeia de parricidis pater, filium enecans, non comprehenditur. Petronius 116. In hac urbanemo liberos tollit, quia quisquis suos haeredes habet neo ad coenas nec ad spectacula admittitur. ἀσ-ουδ o placabiles, qui non tantum inita foedera frangunt, sed etiam implacabili adversus alios odio servent. Hesychiva: ἄσπονδοι, αγριοι, ἐχθροι, καὶ vj μνω νευοντες φιλίας si διαθέσεως, αδιαλλακτοι. GIOSsar. ἀσπονδους, παραβαίνοντας τὴν μεθ' ορκομωσ ς α φα- λειαν. Foedera temere et nulla de caussa rumpunt: et heΙla aeterna gerunt.
52. Ormες - πρασ mitro Qui etεi legem Dei norunt, c sciἶicet talia facienbes poena esse dignoS, non solum ipsi isthaec faciunt, aed etiam probant talia facientes. Δικαίωμα, lex, quiequid per Iegem est constitutum et sancitum. In versione Alexandrina hebraioo pn et rapta respondet Exod. XV, 25., 26. Levit. XXV, 18. H. l. intelligitur lex naturalis, genti-
554쪽
Iihus etiam cognita, quae tandem a Deo derivaturo υrae, tum ante enumerata, tum istis similia. ἄξιοι Θανάτου - Digni poena; digni qui misere pereant. C. . II, 9. Gen. II, 17. EZech. III, 17. sqq. Σ ευδοκaιν τοδαλλοις Proprie est cum aliis Nelle, cum aliis delectari aliqua re, deinde vero socium esse eorum, quae alii faciunt, eaque probare. CL Luo. XI, 48. Hactenus descripserat Apostolus mores Ethnicorum, quales isto tempore maxima ex parte erant. Progreditur nunc o. II. ad Iudaeos, et ostendit plerosque eorum non melio-xes illis fuisse. f
1.-- κρίνων Quapropter tu etiam inexcusabilis es, o homo, qui damnas, se. paganos. Perstringit nunc Paulus Iudaeos, Per apostrophen allocutus unum aliquem eorum, quem coram adesse fingit, et auditis paganorum flagitiosis moribus, comdemnare eos, quum tamen ipse culpa non minore teneatur, et condemnandis paganis semet ipse condemnet, eorundem illorum reus, quae Poenis digna censeat. Διο, nectitur cum E. I, 32. vel est partieula transitiva: Pro αλλὰ δι' αυτο τουτο. ω gνθρωπε πῶς ο κρίνων Sc. τὰ ἔθνη. Homo Iudaee, qui damnas gentiles. Per hominem Paulus intelligit Iudaeos, quod non minus diserte com . 17. 27. quam res ipsa docet; apud ipsos enim adversus omnes alios hostiIe odium erat, teste Tacito filist. V, 6., ex quo profluebat, ut gentes omnes Deo exosas et ab eo lanisdem perdendas crederent; quod neo Philosophi, neo gentes aliae, neo eorum magistratus secerunt. ἐν ω γαρ - κατακρίνεις Dum enim iudicium fers da allio, ιε-
555쪽
metipsum condemnas. 'Εu α, dum. Cf. infra o. XIV, 4. 10. Κρίνειν est idem quod κατακρίνειν, reum POMnisque aiυinis dignum declarare.
2. Οἰδαμεν - πρασσοντας Scimus enim nempe nos Iudaei , iuste puniri a Deo haec talia faciente4. To κρωα, m , poena. Το κρίμα του Θεου ἐστι- eto. more hebr. Pro κρι σονται παρα Θεου elo. Κατα τῆν ἀλωειαν, i. e. αλ θινον Neritati comentaneum, ab omni Partium studio alienum. a. 'Οτι συ - σου Θεου ta Te effugere Pοεβο PQ nam diUinam, propterea, quod Iudaeus sisy Vetus
est Iudaeorum error, quem etiamnum retinere Folent,
ut Praecipuam populi sui dignitatem comminiscantur, Propter quam fieri non possit, ut Israelita aeque B gentilis homo a Deo damnetur, dummodo scilicet rit Iegis studiose coluerit. Matth. III, 9. Ιo. VIII, II. Gal.
IV, 21. eto q. 'Η του πλουτου - σε αγMO An tu Eummam eius clementiam, lenitatem et longanimitatem parvi facis, non conriderariS. eam te ad mentem FariiOrem reducere Delle 'O πλουτος τῆς χρηστοτητος, in
genS, Summa benignitas et clementia. Sie Vpd a IPs. R 8. CVI, 7. et ara Ps. LXIX, 1et. In iis
quae sequuntur ανοχῆ est lenitas disinα, quae Iudaeis in tot tantisque peccatis indulsit, et μακροθυμία est ἰentitudo quasi animi, qua Deus poenas distulit. ἀγνοῶν Non conaiderans; nam IVP hebraeum saepe est attendere. οτι το χρ στον- αγεἰ Qusa benignitas Dei ta ad laniorem mentem reducerct Nuit. Το .
556쪽
χρηστον, adiectivum neutri pro Substantivo, ut o. I;19. Mετανοια sensu Iatissimo est immutatio εenSuum et Ditiae. Iosephus Ant. IV. ἐπειρατα τοι ς νέους ἐπανορθουν, καὶ εἰς μετάνοιαν αγειν, ων retr ραττον, ad saniorem mentem reducere. Tu alios omnes cru-
deIiter damnas, dum Deus omnes Benignitatis suae di. vitias in te essudit, nec tantum peccanti breves indu aias concedit, sed longa Patientia ad se invitat. 6. Κατα δὲ - Θεοῖ) Tu autem per tuam pertinaciam et mentem insanabilem auges tibi poenam in id tempus, quo iustitiae suae seυeritatem demonstrabit Deus. Σκληρόν c, proprie durities, metsph rica est pertinacia, inopia sensus veri et salsi, turpisao honesti. Κατα σκληροτητα, Pro σκληροτητι, Vel δι σκληροτητος. Καρδία αμετανοητος, mens inemendabilis,
insanabilis. Θησαυρέεια σεαυτῶ οργὴνJ Auges tibi poenam, so. infligendam. Philo II. Alleg. p. 80. D. εἷσὶ ἔσπερ αγαθιῶ ν, ουrω καὶ κακων παρα τῆ Θεω Θ η - σ αν ρ οι. Deut. XXXII, 33. 35. h. I. poenam designat, quam Deus ut iustus iudex infligit. C. III, 6. XlI, 19. XIII, 5. Similiter et Prosani. Demosthenes adv. Midian : σω θρασαντι δ' ουκ ἴσην τῆν ό ργῆ v,
in convectu omnium iustas exiget poenas. Καὶαποκα am, pro: ἐν νεαποκαλuφθ ἐυται ὴ δικαιοκρισία σου Θεου. De poenis post mortem corporis essct sermonem, dubio caret. 6. 'Oς αποδωσει - αυτου Qui rependet unicuiqua
557쪽
uti meruit faetis suis. Nihil planius: Bonis factis
hona, malis factis mala Deus reddet. Hoc interest quod poena non potest per iustitiam excedere mensuram criminis, Praemium autem, si accedat daniis Itho. ralitas, potest esse maius, quam quantum facta per ste . valeant.
7. Τοχ μὲν - reἱM J IIIla quidem, qui Pery tuo υirtutis studio gloriam et honorem et immortalitatem veI sempiternam felicitatem appetunt. Κατ' υπομονην h. l. est idem quod ει υποαονῆν, et iungen- , dum cum ἔργου αγαθου. Tum vero υποαον , quod P Prie exspectationem significat, ponitur hic pro conStan tia, quemadmodum υπομένειν est peraeuerare, Matth. X, 22. Εργου αγαθος, Pro ἔργων ἀγαθῶν, quod Bdmodum frequens est, ubi rerum atriciarum universi. tas significatur. Est igitur υποuονξ εργου ἀγαθου, Con stans virtutis studium. Δοῖα καὶ τιναχ, κ. άφθαρσία, est periphrasis felicitatis aeternae, quae ob honorem favoris divini, quo pii fruentur, et perpetuam durationem erit maxima. ἐωῆν αἰωνιον So. αποδωτει. Felicitatem aeternum dabit. Huius rei nos certos plane sedit Evangelium, vel eo solo nomine faciendum 'maximi. ε
8. Τοχ δὲ - ὀργῆ Sed renitentibus, et immorigeris probitati, morigeris autem improbitati, poena
grauissima imminet . Apostolus hio excidit construo- ' . tione, quod saepe facere solet; immemor non αποδο- Θησετω, sed ἀποδωσει praecessisse. οἰώ ἐριθείας, so. οντες. sunt renitentes, qui repugnant Deo, eiusque in- ,
stitutis atque praeceptis, ex hebr. Io, quod LXX.
558쪽
haud raro vertunt: ἐρεθίζεIν - Θεω, ἐρεΘψειν r. Θεον 1 Sam. XII, 24. 15. Deut. XXI, 20. Quando de qualitate morali sermo est, more hebraico ii dicuntur ex hac qualitate esse, qui eam habent, ei dediti sunt, e . g. Io. XUIII, 37. 'Aλήθεια h. I. est probitas; nam opponitur σῆ ἀδικία, improbitati. Θυμού καὶ ὀργή) Tra
αποδοθησεται, imminet. AmmoniuS: θυμὸς μέν ἐστι προσκαιρος, οργὴ δὲ πολυχρονιος μνησικακία. s. Θλπιο καὶ στενοχωρία ΜiSeria summa. Inverso ordine Deut. XXVIII, 53. 55. 57. p SU lSU, ubi LXX. vertunt: στενοχωρία καὶ 3λMrς. Θλίβειν, premere, hino θλίψιe, proato, metaphorice oppressio, calαmitas. Omnis generis miseria, Poena Peccati. Στaνοχωρία est proprie.angustiα loci diocissis permeatu. Deinde vero ut hebr. A, et lat. angustia transfertur ad animum, et quemlibet gummae miseriae sensum CL les. XXX. 6. ἐπὶ πιοῦσαν- Ελληνος) Homini cuique, qui mala patrarit, inprimis Iudaeo, aedetiam Gentili. Πασα ψυχη ανθρωπου. hebraicen hi CDa idem est quod v. 10. παe simpliciter. MNUS quisqvs. Κατεργαζεσθα σο κακου, Uitiis deditum e 'εCEIrate Uiυere. 'Iουδαίου σε πρῶτον Sicut Iudaeum in privilegiis praeposuerat Apostolus, I, 16. sic et eumdem praeponit in poeniar id enim exigit ratio, ut qui Plus accipit, eo plus crucietur, si heneficio non responderit. Luo. XII, 47.10. Δοεα- Κλληνι Felicitas Nero omnigena cui- Dis qui Dirtuti studet destinata est), Iudaeo prae cipue, tum Nero etiam Ethnico. Δοξα και τιμὴ, ho-
559쪽
nor gumm , vid. comm. 7. Εἰρηνη HIicitas, omnia hona. α',ν. 'Εργάζεσθαι το ἀγαθὸν, Virtuti studere, honeste Disere. 'Ιουδαίω τε πρωτο Quod tamen non ita capi vult Apostolus, ut vulgo intelligi soIebat, quasi Iudaei omnes propter genus ab Abrahamo ductum, dummodo ritus lege praeceptos diligenter coIuerint. selicitatis aeternae participes futuri sint; sed quod Imdaei, quibus revelata erat voluntas Dei, iacile superare poterant gentiles in virtutis et honesti studio. Quare
11. Οὐ γὰρ - Θεα Etenim Deus ab omni partium studio est alienus. CL not. ad Acf. X, 54. 35. Personam respicere dicitur, qui in iudicio estud respicit, quam quod in iudicium venit, e. g. externam quandam dignitatem, amicitiam ato. Hebraica Phrasis, quam Hellenistae imitati sunt, est aD Deus cum iudicat, non Originem respicit, non natales, aut extemnam hominis conditionem, sed vitam. 12. 'Οσοι γὰρ cνομως ημαρτον Quicunque enim Iegem c a Deo revelatam non habentes υitiose vix runt. Poterant obiicere Iudaeit Paganos nec virtuti studere, neo salutem consequi posse, utpote qui non haberent Iegem scriptam. Quibus respondet Apostolus V. 14. Omnino etiam Paganos habere notitiam recti ethoni. 'Aμαρτάνειν hio ut saepe alias de habitu est intelligendum; υitiis indulgere, scelestam Nitam agere.
'Aνόμως hic valet Tunn qui non habet Iegem,
eam nempe, quae a Deo voce, aut scripto publicata
esti Id culpam non tollit quidem, sed minuit. Luc. XII, 3. 48. ἀνομως καὶ ἀκολουνται Etiam abaque Iege
560쪽
Peribunt, i. e. quamvis Iegem scriptam non habuerint, tamen peribunt, ut, qui per Iegem et iuxta eandem damnantur ludaei. Luc. XII, 43. 48. Minorem poenam.sentient. Sed Peribunt tamen condemnati se. eundum aliam normam quam quae in religione revelata continetur. Qualis vero illa norma sit, statim declarat Apostolus. Meὶ οσαι ἐν νοus ημαρτον Quicumque legem a Deo revelatam habentes, υitiose Ui-runt, Iudaei. Ita saepe ponitue Hebraeis. ideo, quod hic et III, 19. dicitur ἐν νομου, infra v. 14. explicatur, εθνη νόμον εχοντα. δια νομου κριθησονται Per illam legem iudicabuntur. Δια νομου, secundum normam illius legis. Gravibus suppliciis addicentur. Iege eos convincente, quam non observarunt etiam in potissi. mis et facillimis observatu. Moses leos accu3ahit, I . V, 45. Sequitur longa parenthesis' comm. 13.14. 160;
nam cohaeret hoc comma cum v. 16.
13. οὐ γαρ - δικαιω σονται 'Non enim ii. qui Iegem stantum sciunt, Deo probantur, s. Probi a Deo reputantur, sed qui eam obSerVant. De signifificatione verbi δικαιοῖν infra plura dicemus. Hoc loco significat probum declarare. Resellitur hic pestiIens Rabbinorum sententia docens, omnem, qui Iudaismum profitetur, qu aodocunque vixerit, partem habiturum in futuro seculo. Ceterum ακροαγαὶ του νολου sunt non solum auditores, sed et Iectores legis, ut apud Ioseph. Ant. V, 1. 26. regum divinarum periti. Ob Iibrorum manuscriptorum raritatem, plerique audiendo sibi familiares reddere debebant Iibros sacros.