장음표시 사용
571쪽
IN EPISTOLAΜ AD ROMANOS CAΡ. III. 36r
nis , num istorum per ia Melitatem Dei cin servandis promissis sustulerit' Ἀπιστεῖν non cre dere , non habere sdem. Fateor, inquit Apostolus, non digni erant Iudaei hoc beneficio; nam maior eorum Pars semper fuit et nunc est perfida, denegans Deo fidem et obsequium. Sed hoc non impedivit, quominus Deus staret promissis. Misit Μessiam e gente Israelitica oriundum, et nunc etiam Iudaei fruuntur hoc commodo, ut ex vaticiniis V. T. facilius discere possint quam Pagani, qualis sit Messias, et qualis vera religio. Cf. Etiam Matth. XU, 24. Aot. XIlI, 46. et infra c. IX. huius epistoIae. mστις Θεου, veritas, seu fidelitas Dei in servandis promissis, Exod. XXXIV. 6. 4. Mη γένοιτο Absit, ut hoc credamus. γινέσθω - , λευστηρ Fidem datam aeruabit Deus, etiamsi Delomnes homines Idem fallant. Γινέσθιου h. I. dicitur Pro εσται, Fel: πιστευτέον ta εἶναι αὐτον vel : maneat hoc. Posterior sententia desumta est a
Ps. CXUl. 12. 'Aληθ ο pro eo, qui sit honao fidei; φευστης Pro eo, qui sit malae; perfrius, fidem in
appareas in dictis tuis. Pa. Ll, G. Δικαιωθile, hic est pro hebraeo p SP in Hal. Λόγοι h. l. sunt promiasa;
nam de veracitato Dei sermo est. Καθώς γέγραπται. Sollicet, et in hac re verum est illud, quod Ρs. LI. 6. dicitur. καὶ viis σης - σε Et caUSSam uincaε, Si iudiceris, i. e. si homines de te iudicare velint. Noιαν Graecis eleganter dicitur, qui in iudicio caussam vincit. auperiorque discedit. Haec interpretatio LXX. Seniorum, quam presse hic Paulus secutus est, a ver
572쪽
hia hebraicis recedit, sensu eodem manente. Κρίνεσθαι h. I. passivum est; non enim dicitur vincere iudex, qui sententiam seri, sed accusatus, cuius causa diiudicatur. Deum flare promissis, inquit Paulus, et sem-Per recte agere, in hac eliam caussa, de qua disputamus, valet. Praestat quod Abrahamo et posteris eius
promisit Gen. XXIl, 18.3, quamvis posteri eius hoo beneficio non sint digni. Ex qua re veracitas et henignitas Dei quam maxime elucet. 5. Εἰ δὲ - συνδετ σι θ Quodsi υero improbitas nostra benignitatem Dei illia atrat. 'Αδικία, i. e. ἀπιστία v. I. 4. Δικαιοσυνην ChrysostomuS et Theodor tus ad h. I. recte interpretantur diDinam erga homines benignitatem. Hegych. συνισταειν, φανερουν, βεβαιουν, παρατιθέναι. Est hic μίμη :, nam ipsa verba Iudaeorum, qui Romae erant, repetit Paulus. Sensus
est: Si igitur, ut tu ipse dicis, Deus stat promissis, non obstante infidelitate et improbitate nostra v. I. q. , et quod magis est, benignitas eius nostra improbitatefit illustrior, non potest nos punire. μὴ αLκος - τῆν ὀρνην) IXonne iniuatus esset Deus infigens poenas' Soletine est ἐπιφέρειν de poenis. Iosephus Ant. VI.
sceleratis promeritas insigentem poenas. Nirnhilis est integrae huius locutionis notio apud Thucydidem, VlII, 83. Horum omnium AStyochum eSSE Gucto rcm, επ ιφ έ ροντ α οργ αο Τισσα φερνει dici ἴδια κ*θη, qui priυtiti emolumenti caussa iniuritis Tigsayhernicori donet. κατα ανδρωμον Loquor, ut solent homines, qui insito quasi vitio culpam omnem a se amoliri,
et in alium coniicere conBntur.
573쪽
s. Mii τένοιτο AbSit ut hoc statuamus. Absit, ut ex eo quod improbitate noatra benignitas Dei illustretur, eliciamus tam impium consectarium, Deum non iuste infligere poenas malis. ἐπεὶ - κοσμον Alioquin si ita esset ut tu dieis v. 5. quomodo Deus iudi-Care inumanum genus po4set 8 'Ο κοσμοο, α,υ, iuriiuersum genus humanum. Gen. XVIII, 23. vel etiam Pagani. Si obiectio haec v. 5. Proposita) valeret, Deus nullum hominem punire posset, nec Iudaeum nec Ethnicum. Iuste autem puniri Psganos a Deo, ipsi Iudaei concedebant. Ergo per instantiam respondet, et Iudaeos ipsorum gladio iugulat Paulus.
r. Et γαρ - κρLοακι; Si enim veri Dei gloria per meam indololatriam illustrior si, cur adhuc
ego etiam tanquam idolorum cultor puniar' Sio vertendum esse puto. 'H άλη.θεια σου Θεου, Uerus
Deus, c. I, 25. ψεύσμα, idem quod 1kεῖδοο eodem loco,) Idolum, quod colitur, vel etiam idolorum cultus.
'Επερ πτευσεν ια δοῖαν, i. e. περασσοrisaeo ενδοῖού ἐγένετο. 'Aμαρτωλος, idolorum cultor. Gal. II, 15. Κρώεσθαι, puniri, ut saepe. Paulus in persona pagani hominis loquitur. Si tu Iudaeus, inquit,) impunitatem speras, ego Paganus eadem ratione impunitatem sperare possum. Nam per idololatriam occasio datur vero Deo ostendendi se solum esse verum Deum , gentium autem Deos nihil esse. Alii priora huius commatis verba vertunt: Si enim benignitas Dei mea improbi. tale illustrior redditur. 'Aληθειαν esse dicunt δικαιοσυνην, ν 5., et ψευξM, Omnem improbitatem, ἀδικ Διν. v. b. ut Apocal. A XI, 27. Sed nostra interpre
574쪽
tatio et usui Ioquendi et seriei orationis convenientior
quidam nobia obtrectantes dicere nos affrmane mala faciamus, ut inde bona eυeniant ' Si rerum esset, inquit Paulus, id quod vos atatuere videmini, non puniri a Deo homines eos, qui peccatis suis Occasionem dant illustrandae henignitatis et potentiae divinae, sequeretur licere mala sacere, si hona inde eveniant. καὶ ui, est oratio elliptica, quasi dicat: καὶ τί μιν λέγομεν , vel ut alii volunt, μῆ οτι pro ori μῆ, curydiam οτι pro cur habuimus etiam Marc. IX, 11. Veribat καθὼς βλασφημου αεθα - λέγειν per parenthesin Iegenda sunt. Videmus ex hoo loco, Iudaeos per calumniam dixisso. Apostolos facere mala, ut inde bona Eveniant. Hoc obscurum est. Videtur autem innui hoc: Apostoli paganos a superstitione gentili traducebant ad veri Dei cultum. Hoc bonum esse Iudaei concede-hant. Sed iidem Apostoli nomine Iesu Nazareni docebant et doctrinam Iesu religione Iudaica praestantiorem esse affirmabant. Hoc ita interpretati sunt fortassis Iudaei, quasi malis mediis uterentur Apostoli ad consequendum honum finem. Iam negat quidem Paulus so aliosque Apostolos mala sacere, ut bona inde eveniant, sed non adeo improb4ndum soro, inquit, si ita faciant, si obipotio v. 5. valeret. Addit vero e - τοκρίμα ἔνδικον ἐστι) Ouorum poena eat iusta, qui digni sunt, quos Deus perdat. HeSychius: ἔνδικον, δίκαιον,αῖον. Non tanti facit hoo dictum Iudaeorum Apostolus, ut operose golvat, satis hahens id detestari, et calumniam dicere, et quidem poena dignissimam. Iam
575쪽
IN EPISTOLAM AD ROMANOS. CAP. III. s I
ad institutum revertitur Paulus et ostendit, Iudaeos nihil meliores esse gentilibus. o. II, 25. sqq.
9. ΤΙ Ουν; προεχο εθα;) Τί ουν, so. ἐστι, quod additur Aet. XXI, 22. Προεχομεθα; numquid prae gentibus habemus' nos Iudaei. Nihil meliores cetexis gentibus sunt Iudaei. Iuno etiam possunt verba τί ουν προεχόμεθα; eodem sensu. Theodoretus: τί ουν κατέχομεν περισσὸM, Cod. Claromoni. a Prima manu, Boerner. et Coυelli lecundus, nec non Lurantis . τί Bυν προκατέχομεν περισσο , Quae lactionis vulgatae magis explicatio quam varietas dicenda est: indeque
patet, quomodo veteres istud προεχοuaθα expo uerint,so. textui convenienter filo, ut e persona Iudaeorum dicta sint. ου παντωe J i. e. ουδαμ ac, nullo modo. Neo
haec pugnant cum v. 1. Ibi enim de commodis et utilitatibus externis sermo fuerat, hic autem Ioquitur Apostolus de praestantia ex interna quadam dignitate repetenda. de morali Praestantia. προyrιασαμεθα γαρ EDicimus enim, supra o. I. II. 'Iουδαίους - εἶναι) i. e. non minus ludaeos quam gentes, quum Christus advenit, flagitiosissimae fuisse vitae. Nam υφ' αμαρτειν εἴναι h. I. ut ex sequentibus apparet, significat, gravibus vitiis addictos esse, unde porro sequitur. illud παν-
σαο hio intelligendum non plane de singulis, sed de
plerisque. Aristoteles Poeticorum O. 20. το γαρ παν τες ἀντὶ που πολλοι κατα μεταφοραν ειρηται. Erant
enim inter Iudaeos quidam honi, quales Zacharias, Simeon, Harina; et lyter gentes, quales duo centuriones, alter in Evangelio. alter in Actis memoratus; sed hi nihil nisi gutta in mari. Non esse fiermonem de Iahe naturali, sed de vitiositate hominum adestorum,
576쪽
sententiis, tum ex Halmis, tum ex Iesaia, nec utique verba semper adnumerans, sed gensum, qualem memoria suggerebat, hene exprimens. Tempora, inguit, sunt istalia, qualia olim a Davide et aliis descripta sunt. Sio et Christus prophEtarum verba usurpat, de aliis temporibus dicta, sed suis non minus convenientia. ut Μatth. XIII. 14. Io. XII, 40. οτι Ουκ - εhJ Non eStyrobus, ne unus quidam. Ps. XIV, 1. LlII, 1. Δίκαιος, probus, rechtichassen. Describitur hoc et aequentibus Iocis non naturalis quaedam hominum ad Peccandum proclivitas, sed ea morum perversitas, quae isto potissimum reipublicae Iudaicae tempore inter Iudaeos regnabat. 11. Ot 1ι ἔστιν - Θεον) Nemo est qui sapiat, et Deum studiose colat. Ps XIV, 2. q. intelligens h. l. dicitur, qui intellectu recte utitur, sicut impius eodem Psalmo vocatur insipiens. 12. Παντερ ἐμDναν omnes declinarunt ca re-oto tramite), i. e. oberrarunt a cultu veri Dei, et via virtutis. Σαα ηχρεαύθησαν θ omnel Ditiis laborrant. Ps. XIV, a. an,M ', una putridi facti Surit, i. e. inutiles et perversi. Quae enim putrida sunt, esui suntini donea; sic illi nulli bono usui. Ουκ ἔστι - ενο: Non est, qui recte agat, ne, rariuS quidsm. χρηστο- τητα, i. e. αγαθον, in Ps. l. c. εως ενορ, hebr.
more, pro ουθὲ εὶς, nn IP, pro In R, Exod. XIV, 28. 13. Ταφού-αυμν Ps. V, 10. Guttur eorum est velutib sepulcrum patens, omnia in mortem Tapiens
577쪽
IN EPISTOLAM AD ROΜANOS. CAP. m. 573
et absorbens. Designantur calumniatores, qui loquuntur eas res, quibus perniciem struant aliis. Hesychius: Φαρυγε, λαρυγε. βροχος, σΚαα. Guttur, s. OS,
i. e. vox ab ore Prscedens. Sepulcrum apertum est, quod expectat mortuum. σαιο γλωσσαιο αυrων ἐδολrου-
σαν Ps. V, 10. Verbis fallunt. Hebr. p,n proprio
de butyro Ps. LV, 22. oleoque Prov. V, 2. usitatum, tropice ad blanditias Iaeυes et adulatorias trans se tur, ut Prov. VII, 21. Λ δἱnoe fit dotio is, Etymol. Καὶ ωφειλεν εἶναι ἐδολlεον, ἐδολίουν, ωσπερ ἐποίεον, ἐτοίουν, αλλ' οἱ Βοιωτοὶ ἐπὶ τιον μν ἐχόντων την μωτοχῆν εἰς ex. ἰευτονον, ηποιουσι το τρίτον τω πρωτω Bo- συλλαβον, οἰον ἐυαθομεν, ἐμάθοσαν, εἴξομεν, εΠοσαν etc. Γο - αυτῶν J Venerium Liperarum gub labiis eorum est. Ps. CXL, q. Sensus est: ita est perniciosa impiorum et Ietifera oratio, ut veneno viperae oblita la-hra videantur; afflatur enim exitium et mors, mendaciis, maledictis, calumniis, obtrectationibus et voci&ratione illorum. Pessimum autem venenum est aspidum, quod ανίατον esse tradit Aristoteles de Historia Animalium XIII, 29. Aelian. H. A. II, 2q. 14. 'LLεν - τεαει Quorum υerba diris dicteriisque Pieria Sunt. Ps. X, T. 'Αρά exprimit hebraicum m R, i. e. diras..Πικρία hebr. mordacitalem exprimit et dicteria acerba. Plin. Epist. VI, 8. ne in bilem et amaritudinem υertat iniuria. IV. 11. Cui sententiae tantum bilis, tonium amaritudinis rat. II. 'OB: -αυα Ies. LIX, 7. OA , acuti, i. e. ταχινοὶ ceserea; acuta enim iacita penetrant, unde et
578쪽
da psricuIorum momentis hao voce utuntur, quum v eant morbos aliquos οξει , contra hebetes et obtusi ap. pellantur, qui tardi sunt. Ellipsis est, pror 'ODA Mποδες αυτων cστa δραμεῖν προς ro ἐκχέαι αῖμα. M. peditus et festinatus cursus eorum est ad profundendum sanguinem, i. e. iugulandum innocentes. Est enim impietas semper crudelis et sanguinaria. 16. Σύντριμμα - αὐrsvJ ex Ies. LIX, 8. Clades et pernicies est in eorum ratione ageridi. Συντριμμα, proprie contritio, coniugio, Letaphorice est aerumna, hebr. π ', devastatio. Sensus: Nihil agunt isti homineε, quam ut aliis miserias et aerumnas creent.
'Oδοι, vitae instituta, l. 17. Καὶ - εγνωσαν) Viam, quas ad felicitutem
ducit, nec sciunt, nec curant. Hebraeis nescire albquis dicitur, quod non curat. Ierem. IV, 22.18. Ουκ ἔστι - - αυτων ex Ps. XXXVI, m N emantiam Deo debitam nunquam sibi ob ocuIOS Po
19. Oιώμεν-- λαλεn Iam υero εcimuS, quaeGunque Iibri sacri dicunt, haee dicere iis, qui illos hibent. Nομου vox, ut hebri m n omnis doctrina I daeas nota, in libris sacris V. T. eontenta, ipsi libri sacra Iudaeorum. In locis igitur adductis Iudaei x Prehenduntur. Dα παν στομα φραγη Sic igitur omni. hias silentium imponitur. Πνα h. l. non τευκῶς, sed ἐκβατικως explicandum esse, Theodoretus docuit. PIutarch. de util. ex inim. p. 88. C. ἐμφραττει το στόμα, αχει, σιωπαν ποιεῖ. Eoo ideo attulit Paulus, ut nihil
579쪽
IN EPISTOLAM AD ROMANOS. CAP. III. set
habeant Iudaei, quo se tueantur, quum haec omnia iis conveniant, quae veteribus Hebraeis Deus exprobravit, neque id negare possint. καὶ inia ιος - τω Θεω Et omne gentis humanum coram Deo reum esSct cog noscitur. 'Υetro δικος est is, qui Potest accusari, meruitque delicti poenam, qui iam est υ ro τήν δίκην, sub Poena, ευriS. τα Θεω, respectu Dei, iudice Deo. Παe o κοσμος, omne genuS humanum. Hoc urget Paulus adversust Iudaeos, qui tales peccati deseriptiones v. 10-18. plane concedebant, sed ab se magnam partem amolientes, ad paganas nationes transferebant, externosque αμαρτωλους, se vero δικαίουσ iudicabant. . 20. Διότι - ἐνωτιον αυτου Proinde propter Obs quium legi praestitum nemo Deo iudice inεOns censebitur. Οὐ πασα σάρε, nemo hominum, ne Iudaeus quidem; de Iudaeis enim in antecedentibus sermo fuerat. Hebraeis omnis nou. valet nullus. Vid. Exod.
XIl, t6. Τα ἔργα τοῖ νόμου, actiones legi congruae. 'Ο νοι ae nuno strictiori sensu est lex de agendo, et ἔργα l νομου sunt facta, quae praescriburitur lege. Nominatim autem Iex Mosaica hio intelligitur; nam Paulus cum Iudaeis disputat, et horum legi vim detrahere vult. Δικαιουν, est reum declarare in-gontem, absoluere reum, Ex. XXIII, 7. Deut. XXV, 1. Prov. XVII, 15. Hano significationem postuIat comtextus, nam π. 19. dictum fuerat i 'omnes homines esse
sontes; hino concluditur. neminem δικαιουσθαι, inεOmtem declarari, ἐνωπιον Θεου, iudice Deo. Interdum ero δικαιουσθαι et δικαιουν in V. et N. T. ita late dicuntur, ut omnem omnino Numinis faυorem, quo et poenae homini remittuntur, et beneficia, omnis-
580쪽
que selicitas conseruntur, simul complectatur, Ies. XLV. 25. et in hac epistola passim. Hinc GaI. Ill, f. s. διωκα ιουσθαι, et ευλογεισθα ι felicitatem adipisci Permutantur, quae ευλογία ibidem F. 14. describitur. Sensus igitur est, neminem hominum probari Deo et . selicem reddi respectu ad observatam Iegem Dei Iudaeis cognitam, ut ad caussam et fundamentum, quasi satisfecerit universae legi in moralibus. Disputat Paulus contra Iudaeos, eosque dedocere vult, ne fie solos, exclusis paganis, censeant δικαιοῖσθαι propter Iegis obserrationem, ne δικαιοσυνην vel felicitatem promissam expectarent tanquam praemium obsequii legi divinae praestiti. Ergo horum securitatem et fastum compescere vult. Nuno etiam caussam assert, cur nemo e pers culpae censeri Possit. si ad ἔργα vetu ου reSpicere velit: ita γαρ - αμαρτίας Lege enim peccatum GgHO- scitur. AgriOScere peccatum est non tantum agnoscere aberrationem a norma, sed etiam concludere id, quod inde sequitur, turpem et noxiam esse discessionem anorm B; non modo agnoscere, legem esse violatam, sed et culpam poenamque violando contractam. Unde concludit Apostolus, quemlibet intuenda lege huc duci, ut
venia sibi opus esse sentiat, et faleri cogatur, Caussam veniae et selicitatis non quaerendam esse in manca Iegis observatione, sed potius relinqui caussam culpae. Non repugnat hoc illis, quae dicta sunt supra c3P. II, et. Nostro enim loco Paulus disputat adversus eos, quifajorem Dei et selicitatem aetegnam tanquam merce dem propter observationem Iegis sibi debitam expecta-hanti Horam fastum compescere vult Paulus, ostendens omnes, optimos etiam homines laborare impero sectione morali, at egere Fenia.