장음표시 사용
611쪽
σου Θεου sunt ii, qui non obediunt Deo. Quum igitur
tales essemus, tamen κατ λλαγημεν - Θεω- Καπικλάσσειν τινα τινὶ est conciliare aricui amicitiam cum
aliquo, inter ambos emure amicitiam. Quodsi igitur
parata est nobis amicitia cum Deo, nos nihil ab eo metuimus'; amamur a Deo, et nos redamamus eum. IIIa condonat nobis peccata. nosque in aeternum felices reddet; nos vero grati sumus Pro tanto beneficio, veneramur eum, colimufi sanctitate Vitae. Iam argumen.
tatur Apostolus: Si Christus nobis potuit prodesse moriendo, quanto magis Proderit vivendo P Prodesse, ibberare nos cσ ωθησο με Θα et felices reddere. 11. οὐ μονον δὲ) Sc. σωθησομ εθα ἀπο τηο οργῆς, . 9. 10. αλλα - Θεω) Sed gaudemua etiam de Deo nobis propitio, atque confidimus, nos insuper bona et
aeterna, et maxima Consecuturos. Καυχω μανσι, subis
audito ἐσμὲν, quoad sensum idem denotat quod κα χωμεθα. Sio Participium Benoni .pud Hebraeos usurispatur. ἐν τω Θεα. de Deo, quod nempe Deus ipse
sit noster, quod nobis saveat, et curam nostri paterinam habeat. Δια του κυρίου - ἐλαβομεν Idque totum per Dominum noStrum Iegum Christum nobis comtigit, utpote per quem Deo reconciliati, atque in amicitiam cum eo restituti gumiaε, favore eius fruimur. 12. ostendit iam Paulus v. 12 21. beneficium, de quo hactenus disputaverat, pertinere non ad Iudaeos tantum . sed ad omnes omnino homines, et hanc selbeitatem nos debere soli Iesu Christo, lege, circumcisione, omnisque meritis nostris exclusis. Illustrat rem totam populari quadam ratione, instituens compara-
612쪽
tionem Christi cum Adamo, qui quodammodo SOIus auctor peccati et poenarum haberi potest. Quemadmodum nempe peccatum ab uno ad omnes transiit; sio quoque redemtio per unum omnibus contigit. Ca- vere nobis debemus, ne nimis extendamus Christi et
Adami similitudinem, quae prosecto est quaedam, sed levissima. Sic etiam Christus comparatur Meschises decho Hebr. Ull, I. 21. Mosi IX, 6. iterumque Adamo 1 Cor. XV, 45. Δια τουτο - ἔμαρτον Quapropter,
sicut per unum hominem peccatum in Dasit genus humanum: ita etiam Per peccatum mors cmiseria pe asit omne3 homineS, eo quod omneS peccarunt. Putant plerique interpretes in hoo comm . esse prola- sin, cuius apodosis sit φ 18. Nomio haec formula est sormula transeundi brevior, α, αποδοτος, quali invita communi saepe uti solemus Nostrum: Atio, ge- de so wie, ut Oogitatione supplenda sint haec: ἐλα- βομεν καταλλαγων δε αυτου, ωσπερ κ. r. λ. Sed referri
potest ωο ad καὶ, ut Matth. VI, 10. Potest etiam quae est Mori sententia) in sine commatis applicatio suppleri: Sic liberatio a malo per Urium introducta
est. 'H ίααρτία non est Peccatum orginale, quod in scholis dicitur. Nam sermo est de Adamo, qui primus peccavit, et respicitur ad O. I. et II. ubi Paulus evicerat, Iudaeos et gentiles esse υφ' αμαρrίαν. ibi vero sermo est de peccatis actualibus. Peccatum εἰς του κοσμον εἰσῆλθε. invasit genus humanum, i. e. coepit esse inter homines. Similes formulae sunt: Luxus in vasit terram, provinciam aliquam; i e. coepit esse in illa terra. Hanc αμαρτειν, seu peccandi consuetudinam et licentiam introductam esse dicit, δι' ἐνοe ανθρώπου. Per unum hominem, Adamum, qui Primus Peeoa
613쪽
vit, et omnium peccantium agmen ducit. Adamus nempe suit Iabilis natura ita comparatus, ut cupiditas facile praeponderare posset , et revera IsPsus est. Omnes eius posteri sunt eiusdem naturae, infirmi, Iaborant imperfectione morali. Μon mirum igitur, omnes variis modis peccasse, et adhuc Peccare Ioari. III, G. Quomodo autem per Adamum peccatum invaserit genus humanum, an Per negle tam educationem, vel mala exempla, hoc non explicatur ab Apostolo. Καὶ διὰ rite cuαρrtae ὀ Θανα roeθ Sc. ε Variae auut vocabuli ο Θανατος significationes in sacris litteris. St. gnificat nempe mortem naturalem, capitale supplicium, miSeriam omnem E Peccato oriundam, et in hoc et in futuro aevo. Hoc posteriore sensu sumitur saepissime inprimis in Epistolis Paullinis, e. o. Rom. VI, =1 - 23. UlI', 13. Quo sensu autem accipiatur in singolis locis, id diiudicandum est ex rei natura et totius sermonis serie. Iam nostro loco Ialiori sensu. de quavis poena peccati, et de miseria e peccatis oriunda esse sermonem, vix dubitari potest. Nam supra c. I,
sa dixerat, eos qui vitiis dediti essent, ἀγυς του Θανάτου εἶναι, Poena dignos esse. et infra F. 15. τωθανάτω opponuntur singula beneficia, Christi merito in genus humanum collata. Utitur autem Paulus vocao Θάνατος pro noxa peccati et vitiositatis ob Gen. II, 1et. Sensus igitur huius loci est: Et per vel propter) peccatum Omnis generis miseria humanum genus τώ κ μον 9 inυasit. Omnis enim miseriae humanae caussam et originem e8 e peccata, ipsa quotidiana experientia docet. καὶ ουτως-ημαρτον Et sic noxa ad omnes homines Peruenit, quia omnes peccatores deprehenduntur. Nempe tam late poena pa- Tomus III. 39
614쪽
tere dehet, quam eius caussa, ri αμαρτία. lam vero Apostolus supra demonstraverat, omnes, et Paganos et Iudaeos ὐφ' αμαρτίαν εἰναι, C. lli, 9. et πάντεc ημαρταν, c. III, 23. Unde sequi ur , universum humanum genus εἶναι υτοδικον τω Θεω, D. lI , 19. Εφ' ω, pa ricula caussalis tantumdem valet ac διοπι, quia, eo
quod, quandoquidem, ut 2 Cor. U, q. Ρhil IU, 10. Multa Ioca collegit inentenius ad h. I. Thomas -- gister: ἐφ' ω, ἀντὶ-νοῖ διοσι. Vorinus: ἐφ' ω αντὶ
του Lorι λέγουσιν 'Aττικοὶ Uulgata habet: in qu O. Vndo mirabiles ortae sunt disputationes, quasi mens Apostoli fuisset: nos omnes in uno Adamo Peccavis8e, illiusque culpam nostram factam esse. Sed in latini. tale minus eleganter iri quo neutr. gen.) ssepe sumItur pro eo quod, quia, unde ipsa vulgata versio ἐφ' ω
nunc reddit in quo, Phil. III, 12. nunc sicut, Phil. IV, 10. Μulta egregie de hoc loco monuit Iacobus Vernetus cin Selectis opusc. Genev. 178q. p. 268. sqq.)caute tamen legendus. μ αρτον, Reccare Solent, ut
in aliis plerisque locis huius epistolas. Ceterum hens monuit Erasmus ad v. 19. non de infantibus. sed de adultis, ut in tota epistola, ita et hoc loco Paulum loqui. Cf. supra eap. II, 12. III, 23. Summa totius sequentis disputationis, satis obscurae, est haec: Sicut omnes Adami posteri, non tantum Iudaei, sed etiam gentiles peccant, et miseri fiunt, ita omnes, non tantum Iudaei, sed etiam gentiles per unum Christum consequi possunt remissionem Peccatorum, et felicitatem. Haest est doctrina, a qua probe distinguenda est argumentandi ratio, qua Paulus utitur. Disputat nempacum Iudaeis ex concessis. Nam Iudaei erant in ea opinine, peccatum Adami fuissa caussam omnis huma-
615쪽
nae correptionis moralis, omnisque miseriae. Vid. Chri-Stoph. G. Ammonii comment. de Deatigiis Theologiae sidaicae in epistola Pauli ad Romanos in novis opusculis theologicis. GOett. 1S03. S. P. 63. sqq. Recte, ut mihi quidem videtur, statuit Ammon p. q. , Paulum Pharisaeorum allegorematibus et interpretamentis mi draschicis initiatum, in sua ad Romanos epistola multas attulissea doctrinas rahbinicas. quibus dogmata christiana involveret, et sublimiora Messianismi, quum allegorici, tum moralis placita n nimis iudaeorum insi
13. Αχιγι - κοσμω Nam cis Adamo usque ad Μosis J legem peccatum fuit in genere humario.
Haec verba usque ad comma 15. parenthesi includenda uidentur. Dixerat nempe Ρaulus V. 12. Omneε omnino homines fuisse et esse peccatores; quod etiam Iudaei de Paganis concedebant, quos κατ ἐξοπιν ἀμαρνω- λοὐ e vocare solebant. Hanc Propositionem hoc principio niti nunc docet, quod aliqua extiterit et extet lex etiam Gentilibus data, ante Mosaicam, quae Iudaeis unice lex vocabatur. Cf. supra c. ll, 14. 15. 'Aμαρτία - νομου Peccatum autem non imputatur nisi ex lege existente, nisi adsit lex, a qua sit discessum. Ergo, inquit, lex aliqua extabat ante et praeter legem Mosaicam, lex universalis naturae, qua condemnantur quicunque peccant, quoquo modo Pescent.
1q. 'MX ἐβοισίλευσεν - μέλλοντεo Atqui regnaυie mors noxa e peccatis oriunda ab Adamo uaque ad Mosen, in eos etiam, qui non peccarunt sicuti
616쪽
peccatum regnavit ab Adamo usqua ad Μosen. omnes
homines, non tantum ii, qui poat legem Μosis datam,
sed etiam qui ante eam vixerunι, peccatores suerunt. Regnavit autem o θανατος, noxa e vitiositata oriunda v. 12. . καὶ επι - 'AEαD Etiam in eoa, qui non poecurant aicut Adamuε. 'Κπὶ τῆ ομοιωματι, pleonastice, sicut δὶα ταχέων Pro j αχέate, et καλλος, pro καλιυς, gio etiam hic, Pror ομοί- τῆ rαραβατεισου 'AHu Quaerunt interpretes, in quanam re quae
renda sit haeo Adami posterorumque eius dissimilitudo, utrum in eo, quod Adamus per se libere et OPerte, posteri contra tantum in ipso et tacito; an vero, quod ille eontra disertam legem. hi vel plane non controleges diaertias, vel saltem contra alias deliquerint' Mibi videtur in eoi esse dissimilitudo, quod Adamus peccavit contra legem positivam, e resSam, posteri autem contra legem naturae. ἔς ἐστι - μέλλω το a QM.
inter Hia significat imaginem, effigiem. Iudaei quorum loquendi morem Paulus hic imitatur, Μessiam appellare solebant futurum Adamum. Similitudo inter Adamum et Christum est haec, quod ab illo uno invectum malum se extendit ad omnes omnino homines, non ad Iudaeos tantum, sed etiam ad alias gentes omnes; ab hoc uno autem , Christo, beneficium remissionis peccatorum et felicitatis aeternae se pariter non ad Iudaeos tantum . sed ad gentes omnes ex consilio Dei dissundere debet. Is est cardo, quo tota similitudo vertitur. Ratio autem, cur Paulus loquatur de Pe cato et noxa υεqus ad Mosen regnante, in promtu est. Suniolebat nempa pro consilio suo, ostandem contra Iudaeos, quod etiam anta Mosaicam legem ali-
617쪽
IN EPISTOLAM AD ROMANOS. CAP. v. 6
qua lex extiterit την ἀμαρτίαν condemnans. Eodem
consilio supra o. IV. itidem contra Iudaeos Probaverat, ut quis placeat Deo non requiri observationem Iegis Mosaicae aut circumcisionem, siquidem Abrahamus Deo placuit dudum ante legem illam datam, etiam antequam circumcideretur.
5. 'AD' ιυχ- χαρισμα Plerique vertunt: Nequa tamen par est ratio peccati s Adamitiei et beneficii diυini, quod propter Christum omnibus hominibus contingit. Diversi sunt effectus peccati, et heneficentiae divinae. In verbis: ουχ ως το παράπτωμecae, sub
intelligunt: σου Ἀδο α ην. Sed recte monuit Homberg-hius in parerg. sacr. P. 2is. οὐχ posse interrogative sumi, et Ferti: Nonne Nero par est ratio peccati et benescii diDini' i. e. Nonne beneficium divinum aeque erit universale et ad omnes homines pertinens, ut peccatum fuit universale P Sio facilior est 'sensus et nexus cum v. 12. Vid. Echermanni theol. B trage. Tom. I. fascio. I. pag. 89. L. εἰ γαρ - απέθανον Si enim unius tran3gre ione omnes mortui aurit, i. e noxam et poenas sibi consciverunt. 'Aetro Θ ν η σ κειν sumitur eodem sensu, quo infra c. vi , 20. et in hoo nostro capite ο θανατος. Quod omnes homines unius Adami peccato noxam si hi conscivisse dicuntur, id non intelli gandum esse de influxu quodam physico no necessario.
tota orationis series, et res ipsa manifeste docet. 'Ο Θανατος et noxa ab Adamo pervenit ad omnes homines moraliter tantum, et per liberae voluntatis conta gium, quatenus Adami instar culpa sua sunt inobedientes, sicuti ille inobediens erat, εφ' ω παντερ ημαρτον. v. 12. οἱ πολ λοὶ . cum artiouIo: ni ultitudo, totum
618쪽
genus humanum. Est Hebraismus in hae dictione; nam etiam omnes denotat, et πολλοὶ redditur in Theodotionis versione Dan. XII, 2. πολ μαλλον ἐπερίσσευσε Multo magis Dei benescium per bene-υolentiam unius hominia, Lesu Christi, in multos omnes largissime confertur. 'Hl χαριο του Θa οὐ καὶ ξ δωρεα, Hendiad., disinum benescium gratio-εum, υer beneficium, quod εina hominum meritis confertur. In illo σου ἐνος solo quaerenda est Christi eum Adamo similitudo. Aequum nempe est, Deoque dignum, ut beneficium non minus Iate, imo latius pateat quam noxa. Si igitur ex uno homine transgrediente, ad universam hominum multitudinem, quae Adami instar peccavit, noxa manavit, multo magis ex oonsilio Dei ad eandem hominum universitatem, seu tam ad gentiles quam ad Iudaeos extendere se debet beneficium quod per unum Christum offertur. Ceterum Per quinque versus quinquies idem sera repetitur, variatis quidem verbis, at re semper e dem manente.
16. Καὶ οα - τὸ δώρημα) Et nonne sic se hah bit Beneficium, ut illa noxa, Per unum, qui Peccavit, veniana I οὐχ cum Homberghio et Echermanno η iterum interrogative capiendum esse existimo. Ρorro est ellipsis duplex. Nam et post δἰ ἐνος ἁμαρτησαντοe subauditur nomen θάνατας, ex verbo απμαιον, quod praecesserat. et post το δωρ αα auditur ἔχει. Plena constructio esset: ουκ ἔχει τὸ δώρημα, δε ἔχει νατοe Γ ἐνόο ἀμαρτήσαντος ἐλθων. Secunda vice idem dixit Apostolus, quod v. 15. dixerat. To μεν γαρ - δικαίω/ια Nunc autem gententia iudicis propter unum Peccatum2 in Omnes lata est; ergo etiam he-
619쪽
IN EPISTOLAM AD ROMANOS. CAP. V. 615
nescium eo pertinet, ut omnes absolυantur. Τ οκρίμα CDEDI, sententia iudicialis: retan Π Σ, Θανα- 'τω ἀποθανεῖσθε, Gen. ll, 17. Κε ἐνος, so. παραπτω ακτος. Ela κατακριαα, sc. ἐγένετο. Quod nempe Adamus expertus est noxam peccati). id omnes eius posteri experiuntur, quanquam non omnes eodem modo. Hoc est documentum, illam sententiam in omnes 'latam esse. Xαρισμα, benescium, quod Christo do- hemus. 'Εκ πολλων-δικαAvuα. y εc. γίνεται, a multis
peccatis ariolυit. Δικαίωμα, absolutio a peccatorum poenis, cuius οPPositum est κατακριμα. Vid. Echer- manu. I. o. P. 91. sqq. 17. Εἰ γαρ- δια του ἐνὸς Si enim unius desieto mors graεsata eat per unum hominem . Βασιλευειν metaphorica significat: Dim uam exercere in aliquem. Δια του ἐνος, so. ανθρωπον. πολλω μῶλλον - Xριστου Nunc ii, qui adepti sunt hoc maximum beneficium et gratuitam abεOIutionem a poenis Peccatorum, per unum Iesum Christum ad multo maiorem felieitatem et honorem eυehi poMunt. Περεισσεία τῆς χαριτος, i. e. χιάρις περισσgυουσα. eximium, maxi-i mum benescium; quemadmodum η δωρεα rii. δικαιο- συνηρ est δικαιοσυνη δεδωρηαένη, immunitas a Poenis Ex gratia conces8a. Βασιλευε ιν nutio est felicitate frui, et quidem felicitate cum magno honore coniuncta. Tertia vice idem dicit Apostolus, sic tamen. ut maius aliquid quam ante inserat. Omnes. inquit, ab Adamo orti homines miseri facti sunt; sed per Christum, alterum Adamum. Omnes remissionem peccatorum et n. Iieitatem summam consequi possunt. Malum ex Psa-oato,est magnum, sed multo maius eat heneficium
620쪽
ea comm. 12. vel κριμα ελθεν ex comm. 16. Quemam
odum per unius chominis) delictum accidit, ut
Omnes homines damnarentur, so. ad mortem et Poenas. ουτω καὶ - ςωῆς Post verba: ουτω καὶ δἰ ενις δικαιωματος, suPPle. το χαρισμα ἐγένετο. Ita etiam pertinius Iesu christi innocentiam in omnes homineε hoc benescium conferri potest, ut υeniam et υitam
aeternam accipiant. Δικαίωμα opponitur τῶ παραπτωματι, ideoque est innocentio Chriati. ΔικαIωσι evero, opposita τῶ κατακρίματι Θανατου, coudemnationi ad poenam, est non tantum absolutio a poenis, sed et eum ea coniuncta felicitas. Quarta vice idem aliis verbis expressum est.
1 f. ασπερ γαρ - κατεσταθησαν οἱ πολλοδε ouemadmodum nempe unius hominis inobedientia peccatores conatituti sunt multi ci. o. omnes . Paulus hio eadem sere quinta vice dicit, sed paullo aliis verbis, ut quum transgressionem Adami iam vocat παρακοην, inobedientiam. Per hanc παρακοῆν Peacator Cori stituti aurit multi, i. e. Omnes, ut supra v. 15. Et 18. Omnes nempe post Adamum peccarunt, et rei facti unt poenae vi Iegis, quae uni quidem Adamo data erat cum comminatione, sed ad hominum universitatem
pertinebati CL Rom. III, 9. ουτω καὶ OI πολλοὶ Sic etiam per unius obedientiam Omnes a poenis Itb rabuntur et felices reddentur, si nempe veIint, et accipiant oblatum heneficium. Obedientis Christi, opposita inobedientiae Adami, qui sensu et facto Deo
renisus et praescripto contraria molitus fuerat, resertur ad eius mortem, a qua constanter repetitur nostra