장음표시 사용
701쪽
vus, qui cupiebat, quique Post praedam currebat, sed Iacobus, invitus sere et aegre matri parens, benedictionem paternam Obtinuit: ita nunc non ludaei currentes comm. 51. et Cerimonias observantes, sed gentes comm. 50. obtinent Dei favorem. Ex quo tamen non sequitur, Plane superfluum esse, ut homo ipse ogat, viribusque divinitus concessis utatur, sed hoc tantum, virium usum solum non sufficere ad id . ut quis voto
suo potiatur, sed unice hoc a gratia et benignitate do vina Pendere. Τρέχειν, currere, Per MetaPh. -- petere, sensu non dissert a Θέλειν. nisi quod intentius studium indicat.
1 7. Λέγει - ιγαραα ὶ i. e. in sacra Scriptura dicitur Pharaoni. Locus est Exod. IX, 16. Γὰρ. NiciSSim. Affert nunc Paulus exemplum contrarium hominis, quem Deus gravius punivit quam alios malos homines, et quidem libera sua voluntate, et ex sapientissimis
caussis, maximam Partem ignotis. ora ala αυτο ἐξ - τειρα σε Proyterea te excitaυi, i. e. regem constitui. 'Εεηγειρα respondet hebraico IV Dyn, proprie: Stare te feci, et manere adhuc in fortunia tuis. Hunc
verum sensum efise apparet ex Μosis narratione, ex
verbis: Iam in eo sum, ut te perdam ἰ Poteram te mor Bo pestifero cum omnibus tuis absumere; sed non statim te perdo; servo te adhuc incolumem. Alexandrini verterunt: διετηρηθης, conse atus G, ut Exod. XXI, 21. Ierem. XXXII, 14. Oπως - τη γν Ut OSterid rem in te potentiam meam me posse te servare incolumem, aut exuere bonis et sertunis, quando volo, atque ego Per Orbem terrarum celebrarer. Nomen meum, i. e. gloria et maiestas mea, αν. Μultis pro-
702쪽
digiis et miraculis opus erat, ut frangeretur Pharaonis malitia, nolentis permittere exitum Israelitarum ex Aegypto, quod maximam gloriam Deo peperit.
. 18. 'Αρα ουν - σκληρυνει) Ergo pro suo arbitrio hunc benigne, illum minus benigne, Del duriter tractat. Τω σκληρυνε ιν OpPonitur ἐλεειν, quod quum sit libere, pro arbitrio benefacere, lex oppositionis emagitat, ut σχίλ ρυυσιν sit minus benigne, duriter tractare, quemadmodum hebr. Ita p sive potius
in Hiph. Npn, iob. XXXIX, 16. 2 Paralip. X, 14.
Itaque Paulus verbo σκλ ρυνειν h. l. utitur alio significatu, quam occurrit Exod. III, 3. X, 27. XI, 10.dam apud Mosen Deus σκληρυνει την καρδίαν ραω, i. e. indureScere patitur animum Pharaonia. Potest tamen hoc etiam loco retineri usitata phraseos significatio, ob versum proxime sequentem, qui Sensu earere videtuli, si rI ἔτι μέμφεται, non ad animi obstinationem refertuT. Τum vero phrasis: ObStiriatum GIiquem reddere. populariter est intelligenda . nec ad philosophicam ἀκριβείαν exigenda. Licet nempe Praevideret Deus, longa patientia et inhibitione Poenarum Pharaonem peiorem redditum iri, tamen subinde nova lenitatis suae erga eum dedit documenta; quo facto obstinatior redditus est eius animus. ut solent morosi ingenii homines, qui nec honitate nec severitate molliri se patiuntur. Ita filius degener et verberibus inflictis irritatur, et indulgentia patris sit segnior: unde oriuntur querelae: ego indulgentia mea filium perdidi et verberibus malitiam non excussi, sed incussi. Quum igitur Deus obstinatum reddidisse Pharaonem dicitur, id minime ita intelligendum est, ac si hominis liber-
703쪽
tatem sustuIisset, sed quod eum in vita eonservando, casionem ei dedit, Pertinaciam suam , factis demonstrandi, et tandem Post multa Patientiae documenta non clam et tanquam in carcere occidit, sed tanquam in theatro totius mundi, ut supplicium eius esget illustrius, et ad terrorem aliis incutiendum aptius.10. Novae obiectioni occurrit Ρaulus. Dicere nem. Pe aliquis poterat, non consentaneum esse vel benignitati vel iustitiae Dei, quod eos obiurget atque reprehendat, qui male agant, quum tamen aliter, quam Deus illud decreto suo firmasset, vivere ac sgere non POS-sent. Quanquam haec conclusio legitime o Pauli doctrina duci non poterat, erat tamen necesse, ut ille omnem Iudaθis elabendi atque contradicendi opportunitatem eriperet. Pergit igitur: 'Κρsχ--ἀνθέστηκε; Dices igitur mihi: quid e4t igitur, quod Deus Succenseat nobis, quem enim si tua disciplina probatur,) reperia ἔ, qui Dei re4latere υoluntati queat p) in Indicativus ἀνθέστηκε ponitur pro Subiunctivo, et praeteritum pro quovis tempore, quasi dicat: τίς αυθέστν; Ηano obiectionem refutat Paulua dupliciter; primum
sic, ut doceat, non esse hominum examinare mores
Dei atque reprehendere velle v. 20. 21. deinde, ut iis etiam hoc permittatur iudicium, tamen Deum non temere aut contra rectam rationem Dgere, sed plane sa-Pienter et .summis suis virtutibus declarandis acoommodate. V. 22. 23.
XI, 28. σὐ r - Θεω) Quo tandem iure tu audes
704쪽
cum Deo altercari y Humanam imbecillitatem non
decet cum Deo disceptare, ac veluti caussas ex eo quae-xere, cur hoc vel illud faciat P Non dicit Apostolus, Deum sine iustis caussis aliquid agere, quod profecto numine sapientissimo esset indignum; sed hoc tantismvult, temeritatis esse, si homo sibi praesumat, has caussas diligentius, quam par est, exquirere, et si non datum fuerit, eas penitus cognoscere, eum reprehendere, vel cum eo disceptare, quasi iniuste egisset. ιι
ἐρεῖ- ουτως; Num dicet uas υel ορυε AIinum, ei, qui fnxit, cur me sic tractasti P Sumtum hoc ex usu, Ies. XXIX, 16. XLV, 9 Nihil autem aliud in
, sticat, quam non debere homines reprehendere facta Dei, opificis sui. Ποιεῖν pro Dativo habet Accusativum in hoc sensu ut Matth. V. qq. 21. Η ουκ - π λου Nonne Aulus potestatem habet in lutum ' Nonne pro arbitrio suo uti potest
Iuto p Resero nempe cum aliis του πηλου ad ἔχει εξουσίαν. Si autem refertur ad κεραμευς, redundat. εκ του - ατιμίαν Ita ut ex eadem massa aliud υas ad
honestos, aliud od υiliores usus frigere possit Z Sap. XV, 7. Ius habet figulus non modo ex eodem luto
facere . quae velit, vasa, sed et facta refingere, et exesculentis, si velit, facere matulas. Multo magis Deo competit ius liberrimum in suas creaturas, nec est Milo modo serendum, si eorum, quae Deus agit, velimus esse censores Bo iudices. Nam quum homines se ipsos omniaque, quanta sunt bona sua liberalitati divinae debeant, atque Deo non solum nihil sapientius dici aut fingi possit, sed tanta etiam summae eius sapientiae achenignitatis in nos documenta extent; quomodo nisi Distii do by GGoste
705쪽
summam per stultitiam et impietatem dubitari potest, quin Deus in constituendis rebus nostris sapientissime nobiscum et elementissime egerit p22. Εἰ δε- μώλειαν Si Uero DEUS, quum Deblet ostendere geUeritatem, et manife4tare potentiam Auam. non subito Perdidit, sed gustinet et tolerat magna patientia homineε puniendos, qui duam sibi perniciem contrahunt quis eum hoc nomine vit perare potest Z Supplenda est formula: ουκ ἐδευσίαν; Post repressam superbiam obtrectantium paulla tim caussas aperit, cur Deus maximam partem populi
Iudaici reficiat, et gentes propter fidem in Christum recipiat. Dant nempe ludaei Poenas suorum peccatois Tum , et voluntariae incredulitatis. εἰ δὲ ciunge eum i νεγκενo quid tum; quid in eo est iniqui ' θέλων ἐμδείεασθαι, pro καArερ ἔθελε ἐν Simplicior tamen vi detur esse measelii interpretatio: Quiam autem constituisset Deus seυeritatem OSteridere, et, quantum effcere posait demoriatrare, magna cum patientia tulit eos, qui ira se diυina dignοε reddiderunt, atque sibi ipsi contraxerant miSeriam. ΕΙ δε Θέλων, intellige se, pro νθελεν, ut V. 28. Primaria igitur propositio est in verbis: ἔνεγκεν - εχ απώλειαν. Hac in re Deus duo sibi proposita habuit, unum, quod declaratur in illis: cv. 22.9 voluit Deus ἐνδείεασθαι ritu οργῆν κ. r. λ. alterum quod est in his: v. 23. καὶ ἱνα γνωρων-εἰς δοξαν. illa ἀνακολουθία, s. dupIex veris
horum structura, quae est in comm. 22. 23. neminem
offendet; huius enim exempla et in N. T. et in profanis Scriptoribus extare, notum est. To δυ να τὸ ν, i. e. τρο δυναμν. Ηνεγκεν, toleraυit, non subito perdidit,
706쪽
sed diu, ut ad meIiorem mentem redirent, expectavit. Σκεύη h. I. sunt homines, quos Apostolus nEno υasa nominat, quia Praecesserat simili Ludo vasis et figuli. Ita continuat metaphoram, ut fiat allegoria. 'ορτή. Poena, ut sis epius. Itaque σκευη όργ io sunt homi-ΠeS puritendi. κατηρτισμιένα εἰς ἀπωλειαν, qui guam sibi perniciem contrahurit. Accipiendum enim κα-τη ρτ ιον μεν α voce media, S. reciproca ut Actor. XIII 48. 'Aπωλειαν, omnis generis miseriam et huius et suturae vitae intelligo, ad quam se composuerant Iu .daei. Si cum aliis vertist homines facti iaci summam illam perniciem, populariter est intelligenda phrasis,pro: certo et ineDitabili fato Merituri. Io. III. 56. Col. III, 8. Quae caussa sit c0rti exitus miseri, id
noti est in formula, sed tu re: quia partim longue vitae multa scelera non deposuerunt, quantumvis Deus indulserit, partim extare debet luculentum exemplum scelesti, eiusdemque ob scelera miseri. ' 23. Καὶ Dκ - εχ δολυ J Εἴ ut declararet summam suam beneυolentiam benignitatis suas capticibus, quibus certa et Parata erat felicitas, i. e. ad christianam religionem aditus. Iterum supplenda est formula: ουσι εχει εξοικτια , αοεα Θεου, Dei maiestas
nonnunquam etiam dicitur de singulis attributis divinis, et hoc quidem loco de benignitate divina, conspicua in convertendia Ethnicis et Iudaeis. Πλούre: τῆο δολο, i. e. δόξα nrερβαλλουσα, immenSa benignitas. Eph. I, 7. 18. lI, 7. Σκευη ἐλέους hic vocantur Gentiles, et ii ex ludaeis, qui in Christum erant credituri et opponuntur Iudaeis impiis quos v. 22. vocaverat σκευη οργῆς. Hos Deus προητοίμασεν εἰς δο-
707쪽
iN EpISTOLAM AD ROMANOS. CAP. IX. 703
εαν, destinaυit ad felicitatem. Nam προετοιμαζειν, quod alias est 'raepararct, interdum etiam significat destinaro ut Gen. XXIV, 14. Matth. XXV, 34. Loquitur Paulus de iis, quibus destinatus erat aditus ad
religionem christianam. Iuerat Deus aliquando ex ambobus eundem coetum efficere, neque ab eo semper separatoct esse Paganos, idque ita eventurum dudum praenunciarat. Unde quum nunc sieret quod per consilia divina fieri debebat, quum id, quod iis certum
Paratumque erat, acciperent, non obsistere debebant Iudaei, Deumque reprehendere, ut sua illi libertas in propaganda religione constaret. 24. Oυς καὶ ἐκαλεσεν ἐμας leS i. e. tanquam homines bonitatis suae capaces) ina itaυit et nos. Potest etiam ους καἰ positum esse pro διο καὶ, ex Apostoli more periodos periodis iungendi Per relativa. ουο resertur ad σκευη ἐλέους, v. M- quasi non σκευη dixisset, sed ἀνθρα roυς. Καλεῖν, ad religionem Christianam adducere. ου μονον - εδνων Partim ex Iudaeis,
partim ex aliis gentibus, et quidem plures ex aliis gentibus, quam ex ludaeis, quod in sequentibus declarat pluribus.
25. 'ne καὶ ἐν τω ' λαηε λέγει) Nempe Deus, quia propheta Ioquens introducitur. De sumta sunt hago verba ex Hos. II, 25. non plane iisdem, vel eodem ordine positis verbis, sed sensu salvo. Agit autem Hoseas da
decem tribubus, abductis per Assyrios, ex quibus pauci simul cum Iuda et Beniamino erant redituri in patriam et rursum suturi Dei populus. Non est igitur in his verbis proprie vaticinium de vocatione gentium, neo
708쪽
ApostoIug tanquam vaticinium de hao ro adducit hoc dictum; sed est argumentum a pari. Reserenda haeo sunt ad verba F. 24. Ου αο νον-Ἱουδαίων. Non est novum, inquit Paulus, quod nostro tempore fit; nam et alio tempore, simili occasione Deus usus est eadem Ithertate recipiendi in gratiam, quos olim neglexisset. Iterum nuno fit, quod Hoseas olim dixit, sed modo multo illustriori. καλέσω - λαον μου Eοε, qui populus meuS non ampliuε erant, Vocabo populum meum. i. e. eos iterum Bgnoscam Pro Populo meo. Nam καλa ιν saepe est effcere. Loqui autem Prophotam de Israelitis decem tribuum, patet ex s. I, 6. 9. Hos Deus, quod Baalis cultui dediti essent, pro filiis suis habere recusaverat. τῆν -- Et populum haud dilectum agnoscam Pro dilecto Pontilo.
Foemininum usurpatur Rccommodate ad nomen R
quod propheta ominis caussa filiae e meretrice susceptae imponere debuerat, quam Deus cum natione Israelitica comparat, Flos. I, 6. II, 6. 7. 26. Και ἔσται - ςωντος) Ex Hos. II, 1. Et siro ipso loco in terra gentilium nempe, ubi dispersi erant , ubi dictum fuerat illis: Nos non estis popinius meus, ibidem agrisScentur pro fliis Dei Cisi, vel immortalis, quum nempe illis restituet Patrias sedes. gr. 'Hσαίας - Ισραηλ Iesaias vero de Israelitis palam pronunciat. Κραζειν hic, ut Io. I, 16. est: palam dicere, s. Prosteri. 'Υπερ, de , ut 2 Cor. I, 6. et aliis locis. Quod modo v. 25. de loco Hoseae diximus, hoc idem valet de hoc loco Iesaias, qui extat o. X, 22. Agit nempe locus de liberatione Isaeli-
709쪽
ει EPlSTOLAM AD ROMANOS. CAP. IX. Ios
tarum ex exilio Assyrio - BabyIonico. Cf. notanda ad. v. 29. ἐαν ν - σωθησε ιδ Ex innumera populi multiitudine reliquias vel pauci) εeruabuntur. Insignem multitudinem cum arena comparare Profanis etiam est usitatum. Virgil. Georg. II, 105. Ut numerus quem qui scire υelit, Lybici Delit aequoris idem discere quam multae Zephyro turbentur arenae. κατάλειμμα, hebr. Iatine reliquias vertere possis' Sirac. XLIV, 17.28. Λόγον - δικαιοσυννὶ Persciet enim et aubito. absolυet rem pro Neracitate Sua. Verba Ies. X, 22.
Ius sequitur Uersionem LXX. interpretum. In nostris verbis post συντελῶν suppIeri debet i DG o κυριος ut Matth. III. et in parallelia φωνὴ βοωντος adest υ clamantis. Uerba: λογον συντελων respondent voci guse quum conSumtionem penitus Milam notet, Pro eo graece positum est: adeSse qui rem perinsciat. i. e. rem illam de Iudaeorum internecione. Λογος, πω. et συντ ελεῖν λογον, rem Per ere. Sio Polybius L. IX, o. 57. τῆς δὲ προθέσεως συν--λουμένης, quod inceptum, quum Perfeci 4et. Συντέμνειν, coriScindere, praecidere. in anguεtum contrahere, breDiter absoIυere, de caulais forensibus, quaa celeriter absolvuntur et finiuntur, interdum usu patur; ut apud Philostr. vit. Apollon. VII, 17. συν - σμ σονται οἱ ἐν τα δικαm1ρει λογοι. Sic Dan. IX, 26. πολεμος συντετμηusior est bellum decisum. 'Εν δικαιο- συνν P Sa, pro υeracitate gua. οτι λογον - τῆς) Rem εic decretam exsequetur Dominus in terra. Eadem eum priori sententia, aliis tantum verbis expre M.
710쪽
Orι hebr. ra redundat, vel vertendum : utique, profecto.
29. Καὶ καθιος προείρηκεν 'Hσαειο Persectum hic est pro plusquamperfecto, more Hebraeo; vult enim dicere : εicut in prioribus co. I, 9.) dixerat D4aias. Alius eiusdem argumenti locus, docens, singulari Dei benignitati tribuendum esse, quod pars saltem aliqua felicitato divinitus promissa potiatur. εἰ μή - σπέρμα Πisi Iehoυα Omnipotens nobis reliquidSet seau COS. Κὐ ριο e Σαβαωθ, pro hebr. π RIX m' Deus omnium 'creaturarum. LXX. interpretes in ' libro I. Samuelis et ita Iesaia pro retinuerunt Σαβαωθ, in reliquis libris habent παντοκρατωρ. Pro σπέρμα in hebraico textu Iesaiae est reliquiae, idem
quod καταλειμμα, ut recte Observat Theodoretus, pauci superstites. geminum instar, quae ad Sementem ser-υantur, undct Noυa mesSis exSpectatur. Loquitur autem ibi propheta de vastitate et occidione sub Achaso iacta per Assyriorum regem, quo tempore Deus paucos, si cum ceteris uonseras, Hierosolymis conclusos, servavit, unde iterum cresceret Populus. ως Σοδο αα - ώμοιώθημεν Sodomitis et Gomorraeis similes facti essemuε, e quibus nemo superstes mansiti αἶς Γοαορρα
hic positum pro Dativo Γομόρρα, Ηio Ie
saiae locus non est vaticinium de rebus N. F., sed ab Apostolo positus ideo, quod satis declaret, non esse, quod Iudaei tam iactarent Dei benevolentiam in omnes eos, qui se Iudaeos profiterentur; neque enim hos caros esse Deo universos, sed exosos potius et interne-eioni quasi datos, nisi proborum hominum pietas 1everitatem Dei quodammodo retardaret.