장음표시 사용
721쪽
IN EPISTOLAM AD ROMANOS. CAP. X. or
tissimas region G. Idem valet de propagationεEνangelii ad omnes populos, quod Davides Ps. XIX, 5. de propagatione eognitionis Dei naturalia per so-
Iem et sidera cecinit. Quemadmodum nempe astra totum terrarum orbem collustrant, eoque ipso ubique
intalligi potest, esse Deum; sic etiam, quum Apostoli in ilIustrioribus urbibus fuerint, ibique et praedicave-xint et miracuIa secerint, inde fama rerum tantarum pervenit ad omnes terras Hias, idque sufficit. Nam inde sequitur, Iudaeos et gentes potuisse doctrinam Christi cognoscere, si voluissent. Pro ὁ ς Θογνοοαυτῶν in hebraico textu est p linea eorum; LXX interpretes autem Iegisse P, p, multorum est sentemtia. Potuerunt tamen etiam μὰ in terpretari ὀ φθον me diυτων, nam denotat etiam Nemum Sonantem, Ades sonoras. Formulis ποῦσα η γῆ . et τα πυκτα τῆς οἰκουμένης non est inhaerendum, qGasi Apostolus dicere volueriti doctrina Evangelii promulgata est omnibus omnino nationibus In toto orbe terrarum; nam historia repugnat, nec suit haec mens Apostoli, sed hoc vosuit, Iudaeos, qui tum reiiciebant doctrinam, et gemtes multas potuisse eam cognoscere, fit voIuissent.
19. 'Aλλα λέγω, μὴ, Ουκ ἔγνω 'Iσρα λι) Porro quaero, num Draelitae ignorarunt I miusque generis hominibus, omnibus gentibus tradendam esse Exangelii do-etrinam p Potuerant Iud ei obiicere, se divinandoquidem assequi potuisse, si ipsi religionem Μessiae
recusarent, eandem ad gentes esse transituram. Huio Di iii Oo by Co le
722쪽
rationi ita occurrit Paulus, ut simile quid diu a prophetis declaratum suisse, rursus locis V. T. confirmeti
Osred πισξο λέγεο Μοses, qui Davidem, vel Iesaiam v. 16. tempore antecedit, hoo dicit. Deut. XXXII,
21. Πρῶτος pro προτερος, resertur ad praecedens testimonium ex Davide. vel potius Iesaia. Semlerus: prior, so. nobis Apostolis. ἐγω - εθνει) Ego ad aemulationem Provocabo υOs Per Mn- populum, i. e. per populum, qui eo nomine non est dignus, quia nul- Iag, aut malas habet leges. ἐπὶ ἔθνει - υνιαo Propter populum impium ad iram prOυocabo Dos. ὐνοο
Qoeabo eos ad odium et inυidiam contrα gentes, quibus antea non inυidebant. Moses Israelitis no-m; ne Dei minatur poenas gravissimas, si negligentes forent Iegum divinarum. Sensus egit Rem ita evenire patiae, ut eos male habet favor insignis, quo gentiles
qui hactenus Populus meus. non fuerunt, amplexurus sum, dum nempe Vincentur ab hostibus. PauIus verba Μosis non citat tanquam vaticinium de vocatione gemitum, hed hoc tantum vult, diu praedictum esse, Israelitas non ita esse electos in populum Deo peculiariter proprium, ut aliis gentibus benefacere uoIit; sore,. ut siti interdum populi longe sint suporiores Israelitis, idque iam aliquoties sectum, nunc magis quam unquam antea fieri. Factum id erat praecipue in destructione regni Iudaici per Chaldaeos, quam non poterant nouIudaei aegerrime serite, quippe qui omnes alias nati nes longe steteriores indiearanti
723쪽
iN EPISTOLAM AD ROMANOS. CAP. X. et is
μῶν sive λέγει, dicero audet, ingenue profitetur, non metuens furorem Iudaeorum, qui hoc tanquam pessimam calumniam in populum Dei dictam interpretari poterant. ευρέθην τοῖς ἐαὲ μη seruosnu Haec et sequentia verba desumta sunt ex Ies. LXV, 1. ordine inverso, et agunt de reprobatione Iudaeorum, in quorum locum aliae gentes sint transiturae. Cognois acor ab iis, qui me non curabant. ΕὐρIσκειν τον Θaον, est Deum cognoscere et colere . quemadmodum μη δετειν νον Θεον, Deum non solere, vel curare. ἐμφαν ς - ἐπερωτωσι Innotui per revelatio. nem non conεulentibus me. 'Επερωταν, hebr. inprimis de oraculis expetendis dicitur. Potest tamen etiam synonymum esse του ζητεῖν, pie colere Deum. Tum phrasis ἐμφανὸς ἐγενόμην explicanda est: beneficiis eos excito ad me coIendum, mihique Obaequem
21. Προς - λέγει De Israelitis Nero dicit, Ies. LXV, 2. II p ὀς, de, adDe sus. Est oratio exprobran
iis, et accusantis populum ob suam in impie agendo pertinaciam. ολην - αν λέγοντα pemetuo beneυOlentiam meam offero populo non Obedienti et refractario. Extendere manus ad aliquem, est obviis ulnis eum
advoeare, hino vero bene fieta alicui offerre. Oλην τῆν ὴμέραν. PVT ,2, perpetuo. Hebraicum D LXX.
interpretes duobus verbis expresserunt απεβουντα MUαντιλέγοντα, Populum non modo non obedientem, sed et contumaciter se opponentem iussis. vox ἀντιλέγειν apud nostros non de verbis tantum, sed et de rebus usurpatur. Luo. II, 34. Act. XIlI, η5. t
724쪽
I. Λέγω - λαον αυτου; Quaero igitur: num Deus poPulum auum repudiauit 2 Posset aliquis hoo intelligere ita, ut putet, ex mea sententia universum pDPu- Ium Iudaicum exolusum esse a benevolentia divina etheneficiis Μessiae, quod absiti Mi γένοιτο, haec non est . mea sententia. Non universam gentem Iudaicam exelusam esse a henevolentia divina, ostendit nutio Apostolus, partim propter Christianos e Iudaeis, ut eos de tristissima hac gentia suae conditione Iugentea quodammodo exigeret, Partim propter Ethnico - Christianos, ut iis Iudaeorum fato insolenter insultantibus omnem fastus superbiaeque materiam praecideret; utro que vero ad pie adorandam Dei sapientiam et benignitatem excitaret atque compelΙeret. 'Auer ω Θ a γ ν Θ . repellere, abiicere, deinde vero negligere, αυ-Sari, quod, quae aversamur, fi conspectu nostro soleamus amovere. Populus opponitur certis quibuadam eiu bus. καὶ γὰρ - Βενιαμιν) Quasi dicat si hoo dicerem, omnes omnino Israelitas Deo exosos, iam et ego sina' ulla spe salutis essem, et frustra tanta perpeterer. Sumenim et ego non tantum ex Abrahamo ortus, sed et ex Israele, nempe per Beniaminum. Designate originem suam explicat, quo minus de ea dubitetur. 2. οὐκ ἀπωσατο-προέγνω n repudiauit Deus populum εuum, quam ab aeterno cognitiam habui . Eos nempe non reiiciendos decrevit, quos praevidit credituros esse in Christum. Declarat nempe Apost
Ius, se hio non intelligere eum populum Dei, qui ge-
725쪽
iN EPISTOLAM AD ROMANOS. CAP. XI. et21
nus ducat ab Abrahamo, sed eum, qui fide et morinus imitetur Abrahamum. Huno POPuIum suum Deus non reiicit, sed perpetuo amat et amabit. Cf. o. IX, 6. sq.
ἐν 'Hube In historia Eliae, in illa parte libri Regum,
quae, quod res Elias contineret, ideo metonymice de eius nomine appellatur. ως-Iσρα M Dum Israelitastipud Deum hoc modo accuSat. Sicut ἐντυγχάνειν υπέρ τινος est negotium Glicuius commendare, intem 'cedere pro aliquo, ita ἐντυγχανειν κατά τινος, est aliquem accusare. Participium λέγων quod addunt nonnulIi, ab optimis codicibus abest. Quemadmodum olim, inquit in sequentibus, tempore Eliae, numerus Israelitarum, qui a Baalis cultu obstinuissent, longe maior erat, quam ipse Propheta crederet, sic etiam nunc satis magnus numerus Iudaeorum Servatur, etiamsi Paucissimi servari videantur. I. Κ ε - ἀπέκτειναν I Reg. XIX, 10. 14. Aha-hus rex, impulsu reginae IeSebetis, Sidonia stirpe oriundae, multos prophetas interfici iusserat, I Reg. XVlII, 4. 13. καὶ τα - κατέσκαψαν θ Et altaria tua diruerunt. Κατ ασκαπτ ειν, εuffodiendo mertere, diruere. Altaria illa, quae everga' dicuntur, ea erant, quae pii in decem tribubus in veri Dei honorem sibi struxerant, ex quo Permissi non erant ad templum ire, quo tempore lex de altarihus alibi struendis cassare
videbatur. ζητουσι τῆν ψυχην J Vitam mihi adi
O χρηματισμος 9 Monitum, s. Oraculum disinum. X ρν ia αν ίζειν dicitur de omni ratione, qua Deus aliquid hominibus praeter ordinem significat, ut mus ΠL. 46
726쪽
Matth. II, 12. Κατελιπον - σν Βωαλ Serυavi mihi septem millia hominum, qui Baalis imaginem non adorarunt. Ty Βααλ, i. e. τν εδειόνι τῆς Βααλ. Baal, idolum Phoeniciorum et Cananitarum, in versione τῶν LXX. in genero masculino ὀ βααλ dominus , et βααλ domina occurrit. Coluerunt illud numen sub
imagine tauri, aut vitulae. Imago tauri exprimebat solem: imago vitulae aut vaccae exprimebat Iuriam, ut Moloch vocatur rex coeli, sol, et melechet, regina coeli, luna. Illum a viris, hanc a mulieribus cultam
esse existimat Abarbanel ad Ier. NLIV. I. Oυτως - γέγονεν Sic quoque nunc reliquiae, i. e. pauci Se aritur per gratuitam Dei benignitatem. Λευμα idem denotat. quod καταλειμμα su-Pra IX, 27. pars popuIi. 'Ε κλονή, libertas, deinde vero propena a VoluntaS. Xαρις, unde flRit εκλογη, est Dei bonitas, benignitas, beneficium. 6. Εἰ δὲ - ἔργων) Sin autem ex benescio so. Deus nunc servat paucos, in Christum eredituros sequitur; id non ferita εργων so. του νόμου, PT Pteropera, s. eX merito; non Propter observationem legis Mosaicae, per quam Iudaei favorem Dei mereri volunt. Em hic et mox postea abundat. ἐπει -- Alim quin benescium non esset beneflcium, sed officium, sive debitum, ὀφεαρμα, c. IV, 4. ΓIνsται, Pro ἐστί. εἰ δὲ ἔργων, ουκ ἔτι ἐστὶ χαρις, επεὶ το ἔργον νυκω ἐστὶν Κργον Haec recte desunt in Μanuscriptis optimis, nec non in multis Uersionibus et Pallibus. Ceterum parenthesi includendum est hoc comma; non enim ad universi Ioci consilium, sed ad solam, quae Praecesserat, χάριτος vocem Pertinet.
727쪽
IN EPISTOLAΜ AD ROMANOS. CAP. XI. et23
7. Τι Ουν; Quid igitur ex hactenus dictis sequitur Z ο ἐπιstrar- ἐ πέτυχεν Quod maxima pars tiras. litarum quaerit, id non consequitur. 'Lσραῆλ h. I. sunt Iudaei, qui natione et ortu tantum sunt Israelitae, qui autem reiiciunt Μessiam. Hi quaerebant benevolentiam divinam, sed operibus suis, et Propriis meritis, supra o. lX, 31. X, I. ProPtereaque Eam non conse euti sunt. Pro τουτου Plurimi optimique codices habent τουτο, quam lectionem Hoppe probans, ὀ ad 'Ισ- ροι λ refert, quasi esset: 'Ισραηλ ὁ ἐπίδετar i. e. το ἐπι-οτουν, καίπερ ἐπιοτεῖ τουτο ουκ ἐπέτυχεν, εunt Drae- Iitae, qui magno studio affectant felicitatem in regno Messiae, et tamen non obtinent eam. η G ἐκλογῆ ἐπέτυχεν Metior Nero eorum pars coriSequiatur, sc. benevolentiam divinam, et cum ea coniuncta Beneficia divina. 'II ἐκλογὴ, Pro ἐκλεκτοὶ , quemadmodum περιτοuὴν habuimus supra pro circumcisis. 'Εκλεκτον saepe est, quod in re quaque est eximium, selectum, ut Μatth. XX, 16. οἰ δὴ λοιποὶ ἐπωρωθησαν Reliqui se excoecarunt, vel induruerunt, nempe praeiudiciis suis. Πωρόου ducitur vel R πωροe, callus, denotatque proprie obducto Callo durum reddo, vel a πωρος, coecUS, ut Hesychius: ἐπωρώθ σαν, ἐτυφλωθησαν, sensu eodem. , 8. Καθως γέγραπται Deut. XXIX, 5. Ies. XXIX, 10. quae duo dicta commiscet Apostolus. Et nunc pIurimos Iudaeos tales esse dicit, quales fuerint olim tempora Mosis et Iesaiae. 'Εδωκεν - η κέραο Dedit iis
Deus animum Somnolentum, OculOS COECOS, a Ur surdasi uaque ad hodiernum diem. Πνευμα κατανυε εω ο h. l. est animus Sopore Eeyulfu3, i. e.
728쪽
omnino stupidus et hebes. Apud Iesaiam c. XXIX, 10. n , quod LXX. vertunt πνευμα κατανυ-εεως. Quanquam enim κατανυεις graece COmyunctionem denotat, a κατανυ risco, Pungo; Hellenigiae tamen huic vocabuIo εοporis Potestatem subiecerunt, quasi a κατανυσταζω dormito repetiissent; quare etiam Pg. IV, 5. κατανυσσειν ipsis est idem, quod κατανυσταζειν, dormitare. Πνευμα, cum vocabulo virtutis aut vitii coniunctum, indicat indolem, animi
affectionem, propensionem ad aliquid. Πνευμα κατανυξεως igitur est εomnolentia, der Hang etur Schl righeit, et significat animi qualitatem, quae plane aliena est a discendo et aettendendo. οφθαλμους - ἀκούειν Deut. XXIX, 4. Ies. VI, 10. Est hebraica phrasis, pro: ὀφθαλμους τῆς αβλεψιας, i. e. ουδὲν βλέποντας, τυφλους, et I τα τοὐ μὴ ἀκουειν, ἡγουν τῆς αννοίας. i. e.
ανηκοα. Neo oculi8 neo auribus recto uti volunt. Non desunt media salutis, sed respuunt ea scientes volentesque. φ ο τῆς σημερον ἐμέρας Addidit haec. Paulus, quia istas Prophetarum querelas ad sua etiam tempora accommodari voluit. Caeterum notum est. Scriptorea Orientales Deo tribuere immeditate id etiam, quod non impedit; nos vero, edocti, Deum Pro Summa Sua inuinctitate non posse homines ad scelera vitiaque impellere, recte statuimus, talia esseta ita esse capiendar Deum ea fieri passum esse, nec impedivisse. i
s. Και Δαβὶμανταπόδουα αυτοις Sed Daυid dicit: Conuisium eorum lit ita laqueo et .capturasscisaudi et exitio , offendiculo et remunerationi. Ps. LXIX, 23. Καὶ hic vertendum est: εed. In riatao denunciantur mala his, qui aliquem insignibus malis
729쪽
IN EPISTOLΑΜ AD ROMANOS. CAP. XI. et23
vexaverant. Vexatus ille sic loquans introdueitur: si Et dederunt in cibum meum herbam υenenatam, et siti meae extinguendae bibendum dederunt mihi omphacium. Deinde sequitur: is Fiat mensa eorum coram ipsis in laqueum. Cf. Scholia ad Ps. LXXI. Haec Paulus accommodat ad suam rem. Quemadmo- .dum Davides cinquit, iniustis hominibus denunciat mala, ita et Deus his Iudaeis eontumaciam 8uam erga Μessiam rependet. si τραπεζα αυτων, conuibium. Τρα per meton. cibus, qui mensae imponitur, et convivium ipsum, s. convictus. Παγὶς et Θηρα, Iaqueuε, caPtura, Sunt Synonyma. Laqueus metaphorice d notat periculum, insidiae; nam laqueo insidiae fiunt hestiis et avibus. σκάνδαλον, ἰτῆ D, quod muscipulam s. decipulam denotat, a LXX. Passim σκανδαλον vertitur, ut Ios. XXIII, 13. lud. VIII, 27. et 1 Sam.
XVIII, 21.10. Σκοτισθητωσαν - βλέπειν Fac, ut nihiI omnino cernant, i. e. incidant coeeorum instar in mala ipsis parata; nam solet hoc dici de gravibus miseriis, Lament. V, 17. καὶ τον- συγκαμψον b Fac, ut tergumimorum Semper incia etiar, i. s. onera gravia ipsis impone. Idem valet curvare dorsum, quod Iaraar gravibus impositis oneribus, deinde vero indicatur ser-υitus, qualis innumeris Iudaeorum evenit Per Titum.
11. ΛΦω- πέσωσι; Dico Nero: num ita lapsi εunt, ut pereundum ait ipsis omnibus 7 Dium emrare et desinquere eos passus est Deus eo consilio, ut 1ine spe lalutis eos redderet miseros ' Negat hoc Apostolas, et docet, eo consilio hoc permissum esse a Deo,
730쪽
ut eo celerius ad gentes alias persem possit doctrina Christi, et addit: fore aliquando tempus, quo reliqui, increduli adhuc, Iudaei ad religionem Iesu sint accessuri. πίπτειν, Per metaphoram miserum fieri, perire, h. I. ultimam perniciem denotat, sicut ηπταίειν, imPirigere, peccare, et in specie contra Μessiam peccare incredulitate. ἀλλἀ τω-παραζηλῶσαι αυτουςJ Sed potius ipsorum delicto occasio data est gentilibua conSequendae salutiε, ut per hos ad aemulationem excitarentur cludaei.) Πα ραπτ ω μα h. I. απεοεια, qua Iudaei plurimi Μessiam reiecerunt. Hao incredulitate Iudae Tum data est occasio Apostolis annunciandi Evangelium gentibus. Act. XIII, 46. 47. Apparuit hac ratione, nuti Iam iniuriam Iudaeis a Deo fieri, quod gentes vocaret ad ea, quae ipsi repudiaverant. Contra, si Iudaeorum pars maxima in Christum credidisset, ea obstitisset, negentes, nisi circumcisae et Iegi Mosis subditae, ad
corpus ecclesiae reciperentur Act. XV, 1. XXI, 20. Nunc vero multo minor pars quum essent Iudaei, Iegem dare ceteris non potuere. Sed nunc vicissim gentiles ad Christum conversi παραζήλωσαι, i. e. fidaemulationem excitare poterant Iudaeos, ut et ipsi
12. Εἰ δὲ - κοσμου So. ἐγένετο, i. e. εἰ δια παραπτώs τρο αυτων ἐπλουτμθη ἐσωθε o κοσμος. Si Dero delictum eorum, quo fidem Christo denegyrunt, res saluberrima fuit gentibus. ΤΟ παραπτωμια, eOdem sensu quo T. 11. Πλούτας per hebraismum h. l. est emolumentum, commodum, feIicitaS, res Iongctaaluberrima, ut Hebr. XI, 26. Κόσμος, homines, qui in mundo sunt, gentiles, oppositi Iudaeis. καὶ το-