장음표시 사용
731쪽
iN EPISTOLAM AD ROMANOS. CAP. XI. et ar
ἐθνων ) Si paucitas eorum emOIumento fuit gentibus, veIr εi eorum conditio deterior salutaris fuit gentibus. 'Hremitae est vel paucitas, vel conditio deterior , cladea. Huo reserri quodammodo potest locus Ies. XXXI, 8. οἰ δὲ νεανίσκοι σονται ε ἰς ἡττημα, i. e.
Vincentur, prOεternentur ab hostibus. Illa incredulitas multitudinis, et paucitas Iudaeorum credentium facta est opulentia gentium, quia occasionem istam arripuit Deus gentes vocandi. ποτω-αυτων; Quanto magis eorum Iudaeorum multitudo exemplo suo ac
doctrina alios adhuc e gentibus ad fidem perducet pHebraicum R,D LXX. non tantum πληρωμα reddunt, sed interdum etiam πλῆθος, ut Gen. XLViII. . 19. Est igitur πλῆ ρωμα h. I. multitudo. Dictum est hoc Christianis e gentibus, ne iudaicam gentem sper
13. 'Υμῖν γαρ λέγω τοῖο εθνεσιν bis Christianis e gentibus hoc dictum eεto. Commata 13. et 14. in parenthesi legenda sunt. Perpendere eos i et, quanta selicitate fruantur, dum interea Iudaeorum magna Pars peccet, sibique noceat. ΕΘ νη vocat eos, qui fuerant gentiles. ἐψλ' οσον - δοξαζω Quum ego εim gentilium Apostolus, honori duco mihi administrationem muneris mei. 'Εφ' οσον, quatenuS, in quantum, vel subaudito vocabulo νον, quamdiu, Matth.
IX. 15. 'ΕΘνων ἀπόστολος, ex Christi mandato Act. IX, 15. Gal. II, 7. Apostolum gentium se dicit Apostolus , non quod non et Synagogas. et quidem Primo semper loco adierit, sed quod praecipue in ea loca se conserret, ubi 'plurimi essent gentiles. Δο εάζειν τῆν
διακονίαν, celebrare, Iaiadare munuS, honorem sibi quaerere ex muneris administratione.
732쪽
14. Ειπως - ἐε αυτων ) Si fortasSs consanguineos meos ad aemulationem excitem, et ad εalutem adducam. Η σαρε h. L per Hebraismum consanguineos vel gentem denotat, ut Ira Ies. LVIII, 7. Exemplo suo monet Christianos ex gentibus, ut et ipsi optent, et quantum in ipsis sit, promoveant conversi nem Iudaeorum. Equidem, inquit, Iibenter gentibus Evangelium annuncio, et gaudeo de muneris mei successu, sed gentem meam adeo non despicio, ut potius salus eius mihi maxime sit curae cordique. καὶ σαπιωσιν ἐς ἐε αυτων Et ad εalutem aeternam s. ad religionem christianam aciducam. 1 Cor. VII, 16. IX, 22.
15. Εἰ γαρ- κόσμου θ So. ἐστὶν s. ἐγένετο. Ouum enim reiectio eorum occasionem dederit, ut muἶti ex gentibus Deo reconciliarentur. Et, quum, Io. XIII, 32. Act. IV, 9. 'Απο βολη, reiectio, Per metonymiam essectus pro caussa, est contumacia Iudaeorum, Propter quam a Deo reiecti sunt, idem quod πα-ρα πτωμα U. 11. 12. et ἀπιστία, v. 20. Κατ α λλατ i, occaεio reconciliationis, sc. cum Deo. τίς /-νεκρῶν o. onne receptio eorum futura esset quasi Nita ex mortuis, i. e. exoptatissima, et allatura gentibus etiam maxima commoda P Resurrectio ex mortuis metaphorico denotat magnam et laetam rerum conversionem, maximam felicitatem. Ter. Hecyra V, 4. Egone qui ab Orco mortuum me reducem in Iucem feceriε, εὐnam aina munere a me abire ' Προσλν ρις contrarium est το αποβολῆ, receptio in Dei fauorem, qpam praecedere debet conversio ad Christum. 16. Ostendit Apostolus etiam Iudaeis reliquis adi-
733쪽
m EPISTOLAM AD ROMNOS. CAP. XI. et29
tum patere ad gratiam Dei, si ad Christum convertantur, et ad hano rem illustrandam utitur nonnullis simi
αγιον ἐστι. Si primitiae sunt sanctae Deo consecratae , etiam maSsa egi εancta, i. e. humano usui a
Permissa. Ἀπαρκῆ, primitiae, nua n quae offere-hantur e fructibus terrae Israeliticae ad usus hominum iam praeparatis, quinus oblatis, omnes cibi e fructibus huius anni Praeparati, erant sancti, i. e. sine Peccat
iis vesci licebat. Num. XV, 17-21. Cum primitiis comparat Apostolus eos, qui primi crediderunt in Christum, et suemn Iudaeir cum massa comparat reliquos Iudaeos: nondum conversos. Sensus igitur est: Ouum
multi Iudaei per sdem in Christum iam sine oblati
vel consecrati Deo, etiam reliqua pars populi recte potest Docari ad regnum Christi. Alii per την ἀπαρ- χην intelligunt patriarchas, primos gentis auctores, Abrahamum, Isaacum et Iacobum, et Per το φι ραμα omnem reliquam populi multitudinem, distinetam a primis huius gentis auctoribus. Pari modo ex eorundem sententia in sequentibus i ρίζα sunt auctores gentis, et οἱ κλαδοι sunt eorum posteri; ut sensus siti Si Patriarchae Deo fuerunt sacri, posteri etiam eorum sunt, veI esse possunt Deo sacri. Niis stirps non est unus Abrahamus vel Patriarchae, sed universa gens Iudaica, quatenus olim suerat populus Deo peculiaris a. e clesia Iudaica. . Tum sensus esset: Si universa gens recte Potest vocari popuIus Dei, etiam singula eius membra nunc possunt per fidem in Christum conso. crari Deo. Noppe: Populua ex parentibus sanctis stirpem ducens ipse rat εanct .
734쪽
1et. Εἰ-ἐDκλασθησαν Quamυla autem quidam rami defraeti sunt. Utitur voce agricolarum, qui inutiIes ramos defringunt; sic etiam Iudaei increduli tuno temporis a iuribus populi Dei exolusi sunt. Eu- Phemismus est, cum dicit quidam pro Ionge plurimis.
- δὲ - ἐν αυτο O Tu autem, qui Oleagier era εtirpilatorum insitus es. Unum aliquem gentilium alloquitur Pro omnibus. 'Κν αυτοῖς. i. e. positus es inter inmos iIlius arboris. Ethnici comparantur surcuIu δε-ris. miti arbori imitis. 'Λγριακιος, s. ipsa Olea agrE-εtis, a. subinteIIecto κλαδος, oleae agrratis gurculum 'Εγκεντρ Io ιν proprie est alimulare, diciturque de equis per calcaria stimulandis; hinc ad insitionem sumculorum nobiliorum accommodatur. Indicatur hac similitudine coniunctio gentilium cum vero popuIO Dei, ecclesia christiana nempe, quae ab initio nonnisi ex Iudaeis constitit. καὶ συγκοινωνος - ἐγένου Et Diriguedinis ex radice olisae profluentis particeps factus es. Est Hendyadys, pror τῆς πιότητος τῆς ρὐης τῆς
ἐλαίας . nam a Tadice succus ad ramos diffunditur, et
propria id convenit oleae, Iud. IX, 9. Indicantur vero pinguedine radicia praecipua Israelitarum hona, et imPrimis promissa, quae Deus fecit Abrahamo. Sensus: Vos gentes in societatem υeniatis promissae olim Iudaeis tantum felicitatis.18. Μὴ κατακαυχω σων- Ii despicere ramoa defractos, multo magis adhuc adhaerentes, i. e. absit, ut Iudaeos despiciatis vobisquct inseriores existimetis. ου συ - ρίζα σέ b SuppIe ante haec verba: Cogitare clebes. Scire debea, quod non tu Stirpem ε tentaε, ε. alis, sed ειirps te alit; i. e. vos gentiles
735쪽
IN EPISTOLAΜ AD ROMANOS. CAP. XI. et Ii
cogitetis, salutem vobis oblatam a Iudaeis ad vos Pedi
venisse, non autem vice Versa.
stianorum quorundam ex gentibus, sicut ante Iudaeorum Posuit. ἐεεκλασθησαν - ἐγκεντρισθω Defracti εune rami, ut ego imererer. Deus, Iudaeos abiiciendo,
mihi locum iacit. Ergo potior rum Iudaeis. 20. Καλω:) Bene, dixisti scilicet. Formula dictum approbantis, ut et ευ. εἴτε, καλῶeγε. Τν ἀπιστί . Pro τῆς απιστίας ἔνεκα, quia Messiam repudiarunt. τη πί τει εστηκας i. s. Per fidem divino favore frueris, ICor. X, 12. Εστηκας, nempe ἐν σν ἐλαία. sei ιψηλο- φρόνεἰ IVe 4uperbias, es. in . XII, 16. αλλα φοβου)Sed modestus esto. Nam φοβοο hic opponitur superbiae, et significat humilitatem, modeatiam. 21. Εἰ γαρ - φείσητα0 enim Deus natu Iibus ramis non Reyercit, caυε tibi, ne fortasse nec tibi parcat, i. e. Quum enim Deus non pepercerit Iudaeis, qui propter genus ah Abrahamo hi Patriarchis pertinerent ad populum Dei; nunc suppΙendum est: φοβου, caυe tibi. 22. In ρυν - Θεοῖ Considera igitur benignitatem et severitatem Dei. 'Aποτ ομIα, ε erit*, durities. Sic Plutarchus de educat. lib. ἀποτομίαν opponit τη πιχιον τι, dicens: δει τους πατέρας, τῆν των
ἐπιτιμηματων ἀποτομίαν σν πραοτητι μiγνυναι, Pa tres reprehensionum semeritatem manεuetudine tem-yerare Oportet. Κρίσις ἀποτομος, lententia, ε.
736쪽
poena εθυera legitur Sap. VI, 5. 'Επὶ μὲν ἐκκοπηση Smeritatem quidem erga eos qui peccant; benignitatem Nero erga is, Si modo dignum te praebueris benignitate; alias tu etiam resecaberis. Post χρηστοτ τι suppleri debet Θεοῖ, ut sensus sit: Si Dei ho nitatem retin-s, s. ea recte utaris, ut Aet. XIII, 43. ἐπει καὶ συ ἐκκοπήστ ὰ Alioquin et tu excideris, i. e. ex populo Dei excluderis. 'Eπaι, alioqui, ut . 6.
23. Κati ἐκεῖνοι - ἐγκεντρισθεσονται Contra autem siIi ludaei , si Idem Christo pertinaciter denegare desierint, stirpi populi Dei rursus inserentur, vel potius inseri poterunt. Possunt gentiles iterum reiici propter incredulitatem, Iudaei vero iterum recipi per fidem. Δυνατός γαρ ἐσπιν, i. e. δύναται γαρ. Nihil est Praeter incredulitatem, quod Deum impediat, eos rursum Pro suis adsumere, et Paterne tractare. 24. Εἰ γαρ σο - ἐλαία) Si enim tu, ex Oleagiro tibi naturaIi resectus, et praeter naturam insituε es in oleam cultam, quanto magis hi naturales crami)inεerentur Oleas Suae ' Sensus est: Quum tu, separatus ah illa gente, Deorum cultui dedita, in qua natus es, additus fueris populo Dei, non per natales, sed divino beneficior quanto magis hi, qui nati sunt in illo Populo, rursus in eum recipi, denuo huic coetui addi Possunt 826. οὐ γαρ - εἰσέλθν J Nolo enim Nos ignorare, O carusimi, arcanam hanc rem, ne υobis nimia placeatis, nempe duritiem illam ex parte populo rarae- Iitico acciduεe, usque dum magna mulltitudo gentie
737쪽
Iium accesserit cad coetum Christi . Μυστήριον estres arcana, quam homines, nisi Deo dante, Mira nequeunt, ut 1 Cor. XV, 51. et dicitur etiam de homi num arcanis, Tob. XII, 6. Iudith Il, 2. ινα ια - φρονιμοι i. e. ne existimetis, vos esse ita prudentes, ut vestro ingenio possitis, quae sutura sunt, Praenoscere; veI, ut Beeta explicat, ne intus inεOIracatis, ut φρονιμος non ad prudentiam, sed ad assectum reseratur. Ora επιωρω τις - γέγονεν Quoεdam Israelitas le excomcaεse. De voce πώρωσις cf. U. 7. 'Aπὸ μέρους, opponitur σω ποῖς. F. 26. ρω μα, ingens multitudo. Gen. XLVIII, 19. D Cit,ta vertitur aemu
απιστία. Καὶ Ουτου, Pro και rora, καὶ επεισα. Sio v. Theophrast. Charact. c. 18. Πας 'Iσραηλ, cuius sutura salus praenunciatur, opponitur τω μέρει, m 25.
i. e. illi parti populi Iudaici, quae primis christianorum sacrorum temporibus in rebellione adversus Christum perseveravit. Πας 'Iσραὴλ Inde orta est opinio, fore aliquando universae gentis Iudaicae conversionem ad religionem christianam, et quidem conversionem simultaneam cetne aligemeine Iudenbeliehrung); fore ut omnes, qui sunt eodem tempore in orbeterrarum Iudaei, vi divina, miraculo divino perducantur ad religionem christianam. Sed πας saepe est maxima Para, παντες, plerique. multi, ut 1 Cor. VIII. 1. eou. v. 7. 1 Cor. VI, 22. Non definitur, quando id sit eventurum, an ait eventurum eodem tempore, aut Per Iongum temporis de.
738쪽
cursum. Qusnquam enim v. 25. tempus definiri videtur, ubi dicitur, Iudaeos lare contumaces donec Copia gentilium se adiunxerit coetili christiano; tamen iterum non definitur, quanta sutura sit haec copia. Ergo nihil aliud praedicitur nisi hoc: maximae partigentis Iudaicae destinatam esse magnam moraIem felieitνtem. Sed alii hoo concedere nolunt, et vertunti Terbum σωθη ται et gemari Poterit; cui sententiae vero obstare videntur vaticinia v. 26. M. allata. Accedit, quod talem rem, quae per se Patet, usuque venit, APO- stolus non fuisset dicturus μυστηριον F. 26. Restat igitur ut sermo sit de conversione magnae partis Israelitarum, quae eodem iure μυστῆ ριον dicenda sit. quo gentilium eonversio infra XVI, 25. et Eph. III, 4-6. Ob easdem et alias rationes παο 'Ισραῆλ non potest accipi improprie de Christianis ex Iudaeis Ethnicisque collectis, Secundum mutenti aliorumque sententiam, aut Paulus non eventum Praedicit, sed consilium Dei indicat, aut potius Ioguitur de magna Iudaeorum turba, quae pauIo post, eversa republica Et combusto templo, ad Chriatum accessit. καθωύ γέ- πραπται J Ies. LIX, 20. 21. Ηδει- 'Ιακὼβ Veniet e Sione liberator, qui aυertet yerueraitates a Lacobilis. 'Ο ρυο νος - , σωτῆρ, mesaias nomen. E Sione, i. E. ex gente Davidica, cuius erat arx in monte Sione exstructa. Pro ἐκ Σιὼν LXX. interpretes hahent rua κα Σιών, hebr. lPS,. Fortassis ex liber
ώ-pietatem posterorum Iacobi tollet s. delebit. Ηe-hmeus textus habet: PT D rata, et reuertentis isto a peceato in Lacob. LXX. vero vel Ioco verbi
739쪽
' II, Iogerunt certe ita explicandum pu
27. Καὶ αυτη - αυτων 9 Et hoc est promissum iIlud, quod Φ4is yra tabo, quando condonaUero ipsis peccata. Ies. LIX, 21. 'H mxρ ἐμου-m tim promi um, sicut Phil. IV, 18. ναὶ παρ' ὐμων, Nestra. Hoc autem loco est ipsa promissionis impletio. Verba: οταν- αιτων, Paulus addidit ex Ies. XXVII, D. Est autem condonare peccata, e miseria quavis, quae ex peccatis oritur, hominea liberare. Quod ad huno Iesaiae Iocum attinet, Praedicitur, venturum esse aliquem nationis liberatorem. Hoe sine dubio iam evenit tum, quum venit Μe8sias, multosque Iudaeorum abstraxit ab ἀπιστία. Hinc autem concludit Paulus, id porro etiam futurum esse, ut quemadmodum tum, quum Iesus in terris apparuit, nationi venit liberator, ita et porro huic genti contingat liberatio a perversitate.
28. Κατα - πατέραςJ Quod quidem ad Eυangelium attinet, Iudaei) a ersarii sunt, propter NOS, quatenus autem gunt electus popuIus Dei, cari sunt propter maiores. Iudaei sunt ἐχθροὶ, so. ipsi Evangelio, vel, .ut alii volunt: adversantur Deo, et quidem δι υμας, vobis Ethnicis commodo et utilitati. Εκληη h. l. est illud Beneficium divinum, quo Deus Israelitas sibi pecvitarem suum populum elegit. Ἀγα-
π τM. so. Θεου εἰσι. Δ ια τους πατέρας, maiorum caussa, quos amabat Deus; quorumque caussa etiam Posteris se bene facturum esse promisit. 'Quum, inquit Apostolus, Iudaei sint popuIus in maioribus suis a Deo electus, eique inprimis carus, utique servari possunt,
740쪽
atque adeo di Deo servabuntur, si mores maiorum imi
29. 'Aμεταμέλητα - Θεου Non enim poenitet Deum donorum et beneficiorum guorum. Κλῆσα
semper eonnotat clementiam et amorem, uti καλεῖν,
et saepe potest explicari per benescia diuina, I Cor. VII, 10. 2 Petr. V, 10. Sermo hic est de dono quo. dam absoluto, ut loqui solent, quum Deus promisit, et quidem Propter Patres, quorum hic iam praecessit
mentio, se nunquam internecione extincturum Iudaeos,
sicut alios saepe populos extinxit. Levit. XXVI, 44. Ierem. XXX, 11. Deinde etiam promisit Deus, se nunquam toti isti populo praecludere velle vias, per quas ad resipiscendum adduci possit. Aliter se rea habet cum donis Dei conditionatis, in quibus Deo tribbuitur poenitentia secundum nostrum loquendi modum. Ier. XVIII, 7. 8. 30. Ωσπερ-απειλία Sicut enim Oos olim Deo non obedisiatis, nunc autem Christiani facti eatia occasione incredulitatis eorum cso. Iudaeorum). τμεχ, so. Chriεtiani e gentinus. Ἐπει Θή-ra σω Θεο, relicto υero Deo, aecuti estis et coluistis idola. Νονδε ηλεηθητε, nunc autem gratia diuina υocati cChra stiani facti) ratis. De vocatione ad religionem Ubis stianam explicanda est h. l. vox ἐλεεῖj, qua utitur M. stolus eo consilio, ut declaret, omnia a henignitate di vina pendere, nihil propriis hominum meritis esse tri huendum. Tri τουτων απειθεία, i. e. δια την τούτωναπειθ'. occasionem nacti illorum cIudaeorum inoro dulitate.