Consolatorium timoratae conscientiae venerabilis P. fratris Ioannis Nider S. Theologiae professoris de Ordine Praedicatorum

111쪽

sam . Aut ergo ille, qui facit contra opinioneis magistrorum, utpote habendo plures praebendas, facit

contra veram opinionem, S sic, cum laciat contra legera Dei, no e acusatur a peccato, quamuis non faciat contra conscientiam , sic enim contra lege Dei

saceret. Ηqc verba sancti ho.non possunt intelligini si de illis, ubi manifeste patet exscriptura,vel mclesiet determinatione, quod sit cotra legem Dei, de non de illis intelligit, Nui illud noti appaset . Sicue seipsum declarare videtur supra tacto allegato ter tio quodlib. q. x. Alias enim sibi contradiceret in eodem libro . quod non est credendu. Ex quibus sequi videtur expresse,quod non oportet semper tutior opinionem eligere de necessitate salutis, sed suffcit tutam eligere. Nam tutior est gradus compararitiuus praesupponens positiuum, scilicet aliam tu tam esse opinionem patet dilud,quia tutiores videntur esse opiniones praefatae aliorum,quam quas sanis Gisahomas ibi tenet. Item patet ex argumento sto ubi supra quodlibeto iij. q. xta ut tactum est, quando aliquis propter contrarietatem ductorum adhibet dilisentiamin quirendo de .veritate,nec qperit quod Iufficienter eum moueant argumei atraria, licet talem moueant 'mam leuia, qui in quarto dist. xviij in quaestione literati docet Gij-cienda esse,& conscientias in chntrarium insoria ancus Nec mirum, quia per talem diligentiam vide tur homo facere,quod in se est,ut patet ex parte dicunda. c. ix.&x Ad idem vi detur e quodlib. iiiii xiiij Vbi quaerit.Vtru vitari debeant illi excomunicati circa quarum excomunicationem sapientes cotraria opinantur. Respondetur quodHcommunicationis aliquorum dubitatio autem praecedit,sentenistiam iudicum,aut sequitur si praecedit puta si nonia dicitur esse declaratum per iudicum cerisuras illos esse excommunicatos. tunc non sent vitandi, quousque certo iudicio terinthetur . In hoc enim casa verum est, quod dicitur, quod in mitiorem partem G in te

112쪽

dxcium esse perspexeris, iudidum intra portas vid. verba variari. rvenies assacerdotes ρα iudi cem , qu re' ab dii, in quqcutaque dixerint i sectambiguum oriatur post concordem iudicum deqterarinationem . magistiandum et sententiud eum, ut probat ibi Ecce quomodo orictoribuseolia

hahaere,&honvitium Pris et MA' Semando patet phinei pale per Alii siod quem aI. legat Canceli de Gersono . raelatum ce polliω orsa D lam inquit,scum,domino, ut Ilielmus Alti sodorensi , quod Tegula magi liralis , videlicet duis hilans de aliquo an se illicitum, Mitante dii his, ita

hid agens, peccat, quia diaerimini si commistito In regulam intelligendam esse de dubiis tali.

quod est vehemens, aut magis, aut que, ducit montem credrae , quod est mortale illicitum, sicut quodest licitum secus elaim et v bl mens plus nise atur 3 iudieat quod ast licuum quan illici

quamuisnon habeat usquequaqM certittidia neuiden V, aut firam, quia nee hoc ipsum misitur ulidebita de hoc infra latii cap.xxiij.

in s&xiij. γοῦν loti ΟΥ ΓΠ Tertioipatet, illud per plures antiquos Theolo .e-8s Canisustas,deuotione in literat aemulaum is oscit Diei innina, Viricus super secundo senilia distin. x xij.& concorda, In summa, quem Utrii man. in latrinia vald inquam, ut simpta ductum est quod si quis de aliquo dubio, maginportu, consuliterit de quo nulla habet auctorit: rem E prellain; virum ita; si vel non, dummodo isemeti sibi bonam,conscientianI, post quam magis pesitos consuluerit c. etian si res aliter se habueti uam ipse sentit, e xcusatur . Feci enim quod potuit Deus autem Iului, impossibile nequirit ab

113쪽

easum ignorantie inuincibilirin omnino inuolun carie, quia scire non potest. Ad idem est Monalis

duci prologo summae suae dicens. Non generatur aliquod praeiudicium erga veritatis sententiam Icuni inter diuersas opinIonesia magistris aD probatis doctoribus scriptis autenticis annotatas

illam opinionem quis amplectitur, quae sibi vide-

ir magis con ua rationi. Unde etini π Humbinns

in expositiora constitinionum ordinis r dicatorum dicit. Quia fructus animarum impediri solet per nimiam austeritate in consili)s opinionibύς, terrentur enim ex hoc ho:nines in tantiim ut 1 altatem negligant , idcirco relaxanda est qualitum is fieri potest austeritas , agendum est benigne cum homiliabus , quia sic melius trahuntur ad salu

tem, curn ei, teritiae mitiores tenentur. Haec Hum

bertus. Et concordat Hostien. qis inuit, e 2 trade M is cogna. spirituali in glossuper capitul Sed vis;quod, ubi sunt diuersae opiniones diuersa iura, .mper humanior est praeferenda, id est rationabilior, i ' mo&aequior, extra de transadi. capitnta finali Vbhver utraqlIe humana est parti minori standu em&ian rori. Ad idem est vijhel GlofRay qesententia raecepti, dissinitionis, exdommimieari tu. ni capit xxiiii dian apicibus inris, i dubitarieteriam sapientes , excusabilis est igimrantia . Vbi si ahquis bona fide partem Illant', vel semidi gerit non deber super hoc conscientiam habo disim, scrupulosam Idem item V uilhel ubi pri in materia de decinetis, recitans duas uni sis dicit, quod illa prima opiniori scilicet quod atulatas:de cimas sine iseccato in seu dis ret1nere possunt lai eci, quM ad haeredes transeant, benignior elido

ideo magis amplectenda. Item reperi tu libris veteribus ordinis nostri Praedicatorum responsa, plura quodata esse videntur a domino Alber eo adhuc vivente, quae sic sonant. Item dkit idem,

quod stater simplex, ves quilibet homo cum saluis

114쪽

nem voluerit, dummodo alicuius magni Doctoris opinionem sequatur. Idem in sententia alibi reperi ab eo dictum fore in scriptura flere . Patetigitur propositum ex antiquis satis, tam theologis, theologorum famosorum. Nam ad idem GoRfri de n. quodlibet. ix. quaest. xvj.Vbi quetrit ancois r teneatur lacere conicientiam de peccato , de

quo confitens non videtur habere conscientiam aliam de aliquo actu, quem confesser opinatur esse Reccatu puta de vitalit9ss de multitudine bene fuietorum, simit ibus , quando confitentis tali copianio non procedit ex protervia, sed ea probabili ra tiotae, debet eum consessor generaliter in forma terclasiet absoluere, maxime confessor ordinaritu,nisi esset peccatum tale, quod certum. manifestivnesset communiter illud peccatum esse, nec de hoc sint, Piniones contrariae,quae abiecelesia tolerisura Sed si non si manifestum quando circa hoc undiapiemum omiones contrarrit, tunc Proponeres fia.

p. prudentes inser reiaquila talia corura hoc di-lcuntur. Maxime tamen hoc debet facere, si ipse coinfessor sit illius opinionis, quod hoc sit Peccatus a Bern Concordat etiam in principali Bernar Claro monmitensis in repli ca contra Goffuiexdem quini me timcens. Si sunt opiniones inter magms Doci dicetes,iouod sit peccatum Alij vero disum quodno, tunergebet in tali casu consulere aliquos de quorum iudicio confidit, in secundum confitium discretorriri. iacere, tescatum reputare, usi non reput- uix

quam uire peritis.

115쪽

Ex quo enim opiniones sunt inter magnos Doctores ecclesia non determinauit alteram partem, teneat quam votuerit, dummodo iudicium in hoc xesideat propter dicta eorum, saltem quos reputat peritos. Ibidem tamen addit contra Gothi.quod non resere,an consessor sit ordinarius vel non dummodo habeat auctoritatem audiendi talem Pari modo respondet Petrus de patu super quarto diastin xvij ad similem questionem dicens. Si conses ιser dubitaret utrum illud de quo alius non poenia teret,esset mortale,& iste sibi diceret, quod de consilio peritorum illud faceret, de quibus ex vita conscientia probabile esset, quod non consulerent nisi bene potest se illo iudicio cosormare. Secuca temasset, si esset certus de opposito. Cum pretmissis omnibus satis concordare videtur Henri de Gan. quodlib. primo quaestio xxiiij. dicens.Qvqdam sunt Peccata moxtalia, non diuina lege exprena, sed i xta ea, qui expressa sunt, ex industria rationis inuestigari possunt,& talia tenetur magis distincte sci re unus quam alius secundum personarum distinctionerni gradu i , aliqua magis quam alia, secudum quod ad expressa magis appropinquant sicut νest in articulorum notitia, quasnauis non hi omnium scire, qui horum sunt mortina,&quae non .Quia a delicta quis intelligit. Τamen ad hoc tenetur quilibet,quod cum in dubium venerit, an aliquod quod faciedum est,sit mortale,ut requirat peruiores, aut de ipso si de mortali poeniteat. Vt de ipso locum habeat illud Gregorij. Piarum seu bonarum men . , Itium est ibi culpam itinere, ubi culpa non est haec Henricus.Nec contradicit sibi ibi Bern. Claromon. qui contra eiusdem magistri Henric dicta replicauit . Igitur consentire videtur . Concordat Ioannes de ambaco tam inde consolatione Theologiet libro quarto capit viij. Quam in quaestionibus de culpa&gratia:d. in de consolatione. Inimbijs bonorum virorum vita,alijs viuedi debet esset xegula.

116쪽

regula. Est igitur respiciendum ad facta bonorum. virorum& discretorum si plures tales Lel in pluribus , casu tali eis occurrente, sic vel sede habere inuenires aut estimatione tua iudicares tunc . Uppin, tu similiter agere non formides Dicis sorte ini contrarium,tales viri si bonam habentaeonicientiam, non tamen scientiam, vel si scirem Quod utrunque haberent, forte non sic facerent. Se a re . spondeo quand4 non est oma: nci .cerrum, proba.

bile tamen est, & modicum dubium , quod simul

scientiam habent, lonam conscientiam, quod ita se haberent, si casus tales eis occurreren T, tamen pro excusatione noueris satis esse si similiterfeceris. Nempe in moralibus in circa humanos actus non est demonstratio requirendaris si quis enim certam notitiam in huiusnodi requireret, nominus erraret, quam si in demonstrativisscienti js, de apologis, aut argumentis tonitas. siue persua sonibus rhetoricis contentus esset Hlcibr. Ad idem est Adam supen quarto distin. x Pro enodatione etiam scrupulosarii in conscientiam clarius u. . dhuc cum pr dictis coucordando dici Ioannes de Erdenbercti nostri Oidinis Doctor satis antiquus y exemplificando de materia communica I super quarto diitax tam in prima lemira uuam in secun cla super sententias. Qui, inquit,non haberet pec catum mortalem, tamen crederet se habere, auri credit hoc frueriter, ita quod est quiescens in illata, opinione, accedendo aci Eucharistiam peccat mo Exepi taliter Si autem probabiliter credit se esse in speccato mortaIi 1ed non fit initer , nec aquieseit ut si alicui dure locutus est.& cogitat, tu peccasti mortaliter, sed tunc statim retrahit sis, dicit inistra se non esse peccatum mortale nina est Verum, tamen non suffcienter potest se retraheres quin sibi occurrat. Dico quod in tali east, bene potest accedere tamen semper retrahendo opinionem

suam, quia enim Deus nou exigit ab homine imporsbiles

117쪽

Τ I A. Io sibile i& non potest se retraheres ergo potest be- me accedere; taliden semper retraheno opinionem uam similiter idem dicit in lectura sua prima; in exemplificando defractione stentu siniteligioso, Iste induit, qui non acquiescit incredulitate lua, sed quasi in quadam timiditate, timet se habere -aliquid peccatum, quo exsciatu indignus ad rece-lptionem Eueharisti e Sieut si noli credat limpIici ter esse motiale loqui in claustros, sed timet, quodlfrequentia aliquo modo potest esse mortalis, p--se frequenteri claustro locutus est, jamen non simpliciter credit lioc esse mortale, sed timiet talisinon peccat, lanmoeetiam quilibet cum Rhodam timore debet accedere ad hoc sacramentum reputans semper se indignum esse, facta, tamen diligen- i discussione conicientiae seq. haecdia . --.

Ostendit Hem rationibus cap. XIIIM

sque modo probatum est auctoritatibus d ctoximi , quod non quodlibet dubium facti,

sissicit ad causandum peccatum mortale, quando 'uid agitu illo dubio state te quodlibet dubium juriso Nunc qqiue probatur rationibus partia Can- gestarii tractata de contractibus. Nam in casa De Rulst. Cretalis extra: de sentent excomiminicati ΝΠhus capitulo inquisitione. Si uxor incipiat per nouam informationem dubitare an attineat viro suo in gradu prohibito quo dubio stante, petat Vir debitum, quid tunc aget uxor Si enim negit, est in periculo trans ressionis iniustae, spolianes vi mam corpore , In quod ius habet. Si vero attineat viros οἴ& concedat est in periculo mortalis luxuriae. Resistondet RE. Vbi supra Innocentius Papa tertius, quod si fuit impedimentum, nec reddete debet, nec exigere , etiam si excomnuinicaretur . Si autem non cit pro certo, sed credit esse impedimentum, tunc auteonscientiam habet ex credulitate probabili, discretae

118쪽

screta, quamuis non euidentiis manifesta , tunc debitum potest reddere, sed non debet exigere, ne in adulterio, vel contra legem coniugi3 vel contra iudicium conscientiet committat ostensam inue conscientiam habet ex credulitate leui vel temeraria, tunc ad sui pastoris consiliuin, conscientia tali expulsa, vel deposita licite potest exigere cred-λω, dς re Ex glosa iuper verbo probabili quaerit. Sed . io dices probabili Respondet puta quia vidit habili Virum super cosanguineam sua in locis suspectis, in

hora suspeeta silui cu sola, ante nutrimomu, huiusmodi praesumptiones probabilem inducunt credulitatem, vel quia publice dicitur ab omitibus Ad hoc facit, deir sumptionibus trito & capitulo litentius ras similem casum tangit magister in quarto dist. Mur. xviij. sanctus Tho in quaestionibus ibidem literalibus, ubi sic dicit. Quid mulier faciet,quae virum in aliena terra defunctum putat ovi alium ducit quid inquam facist de reddendo debitum secundo viro.Respondet magister in textu, quod excusatus, si caret opprobrio malae voluntatis.1ho ibi leta de Taran.&ie.deratu. Albertus,distinguut praecise sicut in prscedenti casa Innocetij. Ex quo oportet,quod monane dubium vel scrupplus liget sic, Casu, Mod non possit sacere in eontrarium secundo probatur propositum principale ponatur enim casus; qui est creberrimus quod dubium it apud doctores aliquos ex una parte quod aliquid debeat agi, dicentibus allas in numero pari co*trarium , quod oppositum fieri debeat. Na hoc in facto scismatis intendentium de Papatu Depe fuit. Nunquid tune scrupulus quilibet aut dubium habentem ligat ad

causandum mortale peccatum. Nemo hoc asserit

ted obediendum est, ut in dubio superiori dictun est probabitur cap xvij. probatum est suprata

capitulo ix.

Tertio ad idem. Non plus nocet homini errare in articulo fidei qm non est declaratus adhuc ab e clesia,

119쪽

clesia, quod sit articulus de necessitate credendus, quam nocere possit actus moralis contra aliquod agibile perpetratus, qui acius non dicitur esse certus ex scriptura, aut determinatione ecclesia quod sit illicitus patet hoc. quia fides est ta necessaria si- cu morales virtutes,si non amplius, sed constat comuniter apud theologos, quod in materia fidei,

cum doctores sentiunt contracia, licitum est ante determinationem ecclesiae saepe tenere unam parte

vel alteram , sine periculo peccati, vel fidei, ut patet in ad bate oachim, qui tenebat contrarisi magiastro semen pro quo ecelesia postmodum determinauit,extra de sanctaurinitate capitulo damnamus. Nec tamen dietiis Ioachim inhaeresim incidit aut perfidiam. propter hoc, ut ibidem tangitur,quia diructa ira omnia subiecit correctioni ecclesiae,cui obedire Paratus erat, si aliter determinaret, sicut & determinaint. Igitur a simili licet unam opinione etii In ali; moralibus tenere iuxta limitara superius,de limitanda inferius, ubi saltem magis sapientes senoatu ut contraria,&vbi quis paratus est obedire e clesiς scripturet,si ei errorem explana uerit. Quarto patet idem in materia insolubilium, ut fi -- litiu Iuret sit accepturum Bertam in uxorem,si pri to in mum Verbum , quod dixerit, fuerit verum, nubtibulo modo accipiat, si dicat falsum. Tunc dicat Beria nanc ola propolitione Diu non accipes me in v XO re Quaeritu quid aget Titius si enim non accipiat Periuriis eis, quia Beria dicit verum Hec tamen Aelinquenda sunt logicorum exercitijs. Et coclude

dii est ex praedictis omnibus, quod probabilis cer D stitudo sessicit an moralibus, ut non est ponat se qm perisulo, ut sicut dicunt doctores de celebsan' in

te missam similibus, ubi requiritur status gratie, quoa sufficit probabilis coniectura, quia certitudo alia sine reuelatione non habetur, prout in m Talibus dicit Aristo. sumendum esse certitudinem liguraliter ec grosse, quae certitudo non remouet

Omnem

120쪽

somnemamprobabilitatem. vel opinionem alterius partis licet magis declinet ad illam quamad alii, quod sussicit Verba sunt pene per totum C ncella ris, in tractatu de contractibus,

Quinto Nani sec indum, hilosophum , falsumi sepe est apparenter probabilius quam erum. Qi dest ergo, quod aliqui ita statini auditis argumesti

credere oduni, quod audiunt duiatare' bi prius non dubitant. Non itaque oportet semper teneri; quando aliquis sentis vel aliqui tenent contrarium unius opinionis quae a sapientibus nita ludita m

etiam si non tutior appareat. Ex praeimissis praei rea duobus sequitur capitulis quod im* smitrarietatem opinionum eligens matri parten tu Primo lecurus esse detur in conscientia, Primo tu opianio, quam sequitur, nun est euiden*r emit, stam an ser turam, et determinatione Ecclesiae. Sein eundo si lataoper se vel per alium cureiadit pro- tabiliter rationes misit ac, eas alios prudentes coartemnete , aut ij ceres aut latius docebimrAfra capraviij.Te tio, si contentatur is certitudine ciuili, veris. xli, ut i fraexaugeriir. Quarto, si opem habeto a qu04ηςterminationi Ecclesiae in casu quo decli o. 'itur peream, Velitacquiescere,&in materia quae est pro iudicialis, tunc restituere , vel lasesfacere

Quinto, si ibi pro tali opinione format pro posse