장음표시 사용
141쪽
sufficientia nostra a Deo est. Nec mim ipsum enim cogitare voluntarium est ideo bellum habet. Scire' autem no est voluntariu:quia est in eis, quae per se nota sunt:& maxime in primis impressionibus, non est in potestate arbitri,1cire, vel non scire: propter proximitatem illorum ad intellectum,& vehemen rem , impressionem eorum, quamuis aliquo modo scientia voluntaria videtur, ut studere, inspicere librosi querereri ideo laudabilia vel non . Obici sed obij ceres,sicut prima principia ingeriit sui scie tiam, certitudinem, sic prima probabilia credulitatem: ergo credere non est voluntarium incidi sis, sicut nec scire in istis. Respondetur probabilitas Rii. quatacum sit non ingerit credulitatem, seu fidem ex necessitate hominibus intelligentibus, exercitatis: cum ipsi certi sint, non omne, quod videtur esse verum, verum esse, vel etiam sinule vero,esse
Verum. Idem autem est probabile quod verisimile, idem quod videtur verum. Sapientum au emest tam a veri similitudine,& probabilitate quam a fietoi falso colore timere semper, & cauere.Illud tamen verum est, quod ille qui credit principi; stilogistice ordinatis necesib habetis credere conclusioni posita credulitate principiorum, necessitate non absoluta, sed conditionata. Voluntaritim tamen simpliciter est, di berum de omni probabili. Vt ei quis credat vel non credat quoniam nihil adeo probabile est, quod non habeat aut dissuasio nem, qua posti videri filsum aut saltem qua poΩsit videri non credendum esse propter periculum
erroris sufficit enim sapienti, cum veritatem apprehendere non potest: non illud a falsitate, i rion errare atque non falli. Quem ad iodum, beli tori cum hostem superare non potest, satis est ei non superari ab ipso. Et negociatori:cum lucru c pere non potest,si damnum e uitet.Et ne putes phi-
142쪽
aosophantibus leue damnum credulitatis χptasenis xrrorem; hoc enim totis studiis fugere contendunt: ne scilicet superentur ab erroribus: ne pro veritate, quam quaerunt accipiant fallentem pro babilitatem , aut pro verisimilitudine mendacium.
Notandii tamen quod cogitare si nudum est, solum cogitare , informe es valde, materiale si non habet assensionem,aut certitudinem,aut dissentionem. de nec ab ipsa materia supra quam cadit,
quantumcumqne bona sit aut mala Vmquam r-i , matur aut delaominatur nec umquam habet ex ea laudem veli; luperium . Cogitare enim quantun ,
cumque hombilea quantucumq; detestandum malum, si nudum e :t, ut dixi laus, non est maliam, sicut tu nec videre malu malum est,quantumcumque visum malum sit, dummodo videre nudisit a delectione, Massensione. Alioquin Deus malus esset, qui ornrnia scit videt Hete ille . Ex quibus patet quod quis potest per liberum arbritrium opinionem aliquam,
vel rationem vel argumentum, vel anctoritatem paruam abij cere,contemnere. nolle sentire,aut susi
adbim de credendo iuspendere:&secundum hoc conscientiam suam informare. Ad de est Matthetu de Cracouia libro de rationali diuinorum operum ubi sic dicit. Hoc argumentum non est bonu, nescio soluere dubiu,quo4 circa hac conclusione occurite igitur debeo de ea dubitare, ratio est, quia magna
dubia occurrunt circa conclusiones Geometricς,&infallibiliter demostratas. Item similiter circa fidei
conclusiones. Item non est materia tam facilis qui usubtiliter inuestigantibus occurrant m ea quae Ixaliquando, aut numquam Dite plene possunt ab solui. Vnde conelusionibus fidei, vel rationi, seu argumeto,quq fidei consona sunt,aut rationi,que euidens est, generaliter approbata,vel alijs co similibus,mes indubita ter adhaereatri quousque aeque, vel magis euidens,aut sortis ratio occurrat, quae etiam
me assensum plene diu retebatur. Et si hoc quidem
143쪽
Dcefent,non ta multi vacillarent: sed quia multi vo lut statim vacillare quam cito occurrit dubium,vel argumetum quod nesciunt soluere ideo multi erroiribus implicantur, dubijs, ac infirmatur in fide: de se sciolos putant,quod peius est, vel alijs osse dunt. Haec ille. Unde intuemur quasi in luce quales sint, de quibus dicitur Eccles xl x. Qui facile credit, leuis est corde, minorabitur . sed quid de ilis, Qui , qui proprer defectum naturalem, aut accidentalem stio. melancholiae vel inaniae, scrupulos deponere non possunt, de qua infirmitate naturali dictum fuit supra tractatu isto capitulo quarto inuinto . Rem spondetur quod Deus neminem obligat ab impossibile, secundum beatum Hieronymiain. Et iii ijs, quae non subsunt libro arbitrio secundum philosophum, nemo laudandus est nec vituperandus: per
conlequens talibus, nec meremur nec demeremur.
Nam Cancellarius tractatu de pollκtione, de simi-tlibus sic dicit Dicunt doctores aliqui,quibus assen itio,quod aliquando non tam meritorium est credere, sicut velle credere, nec dolere sensualiter de peccatis, sicut velle dolere δε non posses probat per psalinus, qui dicit. Desiderium pauperum exaudi
uit dominus praeparationem cordi eorum audiuit auris tua Deus, inquit, iudicat nos secundum superioris rationis arbitrium, voluntatem . iudi Cium,i non secundum ea, quae nobis inuitis, atq. Contra nitentibus, portio sensualitatis inferior ad , uehit, producit qualia sunt volubilitas imaginatiouum&phantasDrum . Stimulus insuper car- .nis illecebrosus, aut vincentes vacillationes Pra terea timidaris incertae sunt cogitationes nostrae
super agendis, super eis credendis: quae nostris nequaquam sensibus attingimus,l consimilia Decipiuntur ex hoc multi ex simplicibus distinguere nescientes inter ea, quae portio animae superior agit
per sensumi ea, qui portio inferior patitur abla .s Perioris assensi arent idcirco talis spe ali; lal.
144쪽
hre eonsilium,aui nesciunt illud prat stare sibi. Qua re se est ob turbam certo passionum simul irruem erum tumultuantem & rixantem.
. septimam regulam Delarat alentem ad depositionem scrupulorum per epichian,euius pro prietate ponuntur, σοctuplex doctrina
secundum eam datur, quarum tres decla rantur. cap. XX. SEptima ex eodem postremo regula per scrupulorum depositione. Necessaria est preceptorum discreta Epikeysatio,seu interpretario vel declaratio.Equitas. n. dicit Cacellarius ubi supra,quam nominat principalis epichim praeponderat iuris rigoes xi, ut inquiunt iurisperiti Est autem aequitas iustitia pensati omnibus circustantij particularibus dulcore misericordit temperata Hoc intellexit qui dixit. ipsae etenim leges cupiui, ut iure regatur. Et sapies. Noli esse iustus nimis,alioquin, si1ma ultitia, Suma iniustitia fit. Ambulandu enim est in virtutu doctrina via resia, ut nec strictius fiat Dei mandatum,nec Iatius quam ipse mandauerit: qua uis inde possint sumere aliqui,aut malitiae velamen libertatis, aut ecotra in delperationem corruere,non tamen omnibus pro omni tempore cloco praedicandum asserimus omnem veritatem. Est igitur Epikeyae virtutis considerare non nudum praeceptum, sed circumstantias omnes particulariter ipsum vestientes. Vnde philosophus. v. Eihy.epichian existens interpretatiuit eum melior est quam iustitia legalis. Item secundum hanc virtutem praecepta Dei, acclesiae, a Cpraelatorum, seu iudicum benigniter interpretari possimus. Nec valet, si contrarium dicatur: quod esus est legem interpretari, cuius est condere Esto enim ut dicit Ioan.de Cambaco lib. et . de consola
done theolosiae quod in foro causarum interproin
145쪽
TER Τ A. retatio non susciat, nisi quae fieret a principe, vel a
Iegissatores bene tamen sudicit virtus Epikeyae in foro conscientiae, non solum circa eraecepta humana, sed etiam circa praecepta diuina: Maia o Nota. magis circa diuia, quanto Deus orationabilior est magisque benignus, quam quicumque alius legislator . Vnde secundum eumdem per virtutem Epi heyMoetiiplicem doctrinam conscientiae scrupulo th dorsae, proficuam colligere possumus. Prima est, quodctrirn inter duram,& benignam circa praecepta senten im tiam, pro benigna est potius ceteris paribus interpretatio facienda ut per uilhelmum cap. D.&alios supra patuit: Cuius ratio est: quia praecepta Dei non sunt ad tollendum omnem spiritualem dulcedinem, qualis certe tollitur, quando quis nimis scrupulose praecepta interpretatur,in timide nimis. Nam sicut tinea vestimento, vermis ligno. ita tristitia veri nocet cordi Prouerb. used Cassianus lib., institutio . de vitio tristitia i quens, sic exponit Satis, inquit, euidenter ac proprie vim noxii huius ac pernitiosi viiij spiritus diuinus expressit. Vestimentum enim eis tinearum attactum nullius preti j vel honestiis poterit ulterius
habere commertium. Idemque lignum vermibus exaratum , non adornatum vel mediocris aedifiiij, sed ad combustionem ignis merebitur deputari. Ita igitur Manima, quae edacissimis tristitiae morsibus deuoratui: iuntilis erit vel vestimento illo Pontificali: quod unguentum Spiritus saneti de coelo descendens, prius in barbam Aaron deinde in oram vestimenti eius. Sed nec ad structuram templi illius sphii ualis atq. ornatu poterit perimere, cuius Paulus architectiis sapiens posuit fundamenta dicens.
Vos estis templum Dei, spiritus Dei habitat in
vobis. Quo circa Christus Matth. II. dicit, conso. Iando.Venite ad me omnes, qui onerati estis:& ego recipiam vos. Vbi dicit beatus Hylarius, legis diseficultatibus laborantes, peccatis seculi inuolut OS
146쪽
dit augii enim meu suave est, inus meumrieue. Secunda doetrina secundum virtutem Epikevae a. ruen est:quod nec Deus nec ecclesie in tessit per sua prPeepta obligare ad vix possibile alicui. Vnde S.Τho. super. di I 7. dicis. Praecepta iuris positivi, non se extendiit vlara intentione pricipientis,quiest finisse nostr ece Pti: haec autem est charitas. Et prima seclidae.
hbile Ps dicit 'Nullus obligatur ad impossibile illud
antem impossibile ad quod nullus boligatur; videtur secundum virinem Epikeyae in lege noua, quae est, pernetae libertatis, interpretandum non solum de ab lute impossibilia nec de eo etiam, pro ut di et doctoris sonant verba,quod vix est possibile ut pote nimiam habens di multatem fallas non appa
ret quomodo inteliigi possin illud Christi consola
torium. Otras meum leue .uomodo enim leue dicitura quod multuma aut nimis discite dicitur Tertia doctrina est. Nec Deus,nec ecclasia intentdit mediantibus suis praeceptis aliquem obligare ad hoc, quod sit fatuus idest talia praecepta loco M tempore non obligant quemlibet, ubi eorum observantia foret ridiculosa,saltem apud discretos,&ho Exem nos viros. Patet illud a simili de votis ex diuino priplum cepto Deo reddendis ad quae Deo reddenda si sint stulta, ut dicunt doctores, communiter nullus obligatur Auctoritas est ad hoc late Innocentii in iure urgio.super cap. Nouiter de ser excom.&eodern tituli cap. cum medicinalis lib. . Ratio orem etiam assignari quia praecepta ecclesiae dantur ex charitate, quod saltem praesupponendum est, praefuinendum. Sed quod ex caritate statutum est
non debet contra charitatem mil tare,ut ala beatiis
Bern lib. deptae c. dispe Militarentantem praecepta ecclesia contra cliaritatem si obligaret ad sui obseruationem in casibus ea obseruando, fatuusmorii quem iudit arent obseruantem viri boni & discreti, ac deriderent.
147쪽
Residua quinque doctrinas. aeq. XX r.
δ' Varia doctrina . Qui vult absolui a debito ali-Ν . cuius praecepti, in materia eiusdem notabis Iiter ultra d4bitum: Hoc enim faciendo quis sperare debet firmiter se absolutum lare a debito. Exempli gratia . Teneris ex praeceptis diebus dominieis, sestiuis a seruilibus operibus abstinere. Si autem pluribus diebus in hebdomada, ant etiam regulariter a seruilibus vacare operibus consueuisti praesertim vacando Deo, orationibus intenden- do: casu quo re contingat in die festiuo , quamdam aut ob necessitatem aliquid operari dummodo hoe sine scandalo notabili fiat, te propter haec grauari in conscientia non oportet Patet hoc in simili . Nam siquis alicui teneretur in quinque solidis, ter modum muneris, viginti s centum a Vel mille marcas liberaliter ei daret. Numquid talis deberet bene supponere, quod de quinque s lidis, alias soluendis quietatus esset est enim Deus in infinitum liberalior, clementior hominibus . Ad idem satis exoresso est Cassii Collatione patrum Collatione abbatis Theonis cap. s. in multis locis probando, quod ieiunia&alia huisiusmodi pro loco & tempore seruanda sunt,4 moderanda. Quadragesimae inquit,lege qui iustus est, ac persectus non tenetur nec exigui huius cano innis subiectione contentus est quem prosecto illis, qui per totirm anni spatium delitiis,vel negocijs secularibus implicantur, ecclesiarum principes sta tuerunt: ut hac legali quadragesimali necessitate conitricti riis saltem diebus Domino vacare cogerentur:ac dierum vitae suae,quos totos quasi fructus quosdam fuerant voraturi,vel dicimus Domino dedicarenti te u iusti, quibus lex non est posita,qui spuitualibus offici)s. no exigua illam igitur decima
148쪽
partem, sed totum vitae suae tempus impeduntiquiali eri sunt a decimarum legalium functione Licirco si eos superueniens honesta, di sancta necessitas coarctauerit: audent stationem ieiuni abs vlla disceptatione laxare: no enim decimaru ab eis exigui eas mutatur: quia omnia sua domino sti seculariter Obtulerunt quod prosecto abs'. summo fraudis reata facere ille non poterit, qui nihil voluntarie offerens Deo, inexculab liter soluere decimas suas I gis necessitate compellitur. Illud amen verbum
Cassiani, videlicet, quadragesimae lege, qui iustus
ac perfectus est, non tenetur . Sane intelligendum
est sic videlicet, quia non tenetur ean secundum literam a Deo rigidei onerose obstiuare, Quom nus ipsa lecundum virtutem Epikeyae interpretari valeat: pro loco scilicet,& tempore, dummodo non contra intentionem legissatoris seruare possit,&etiam moderari. Per quod quidem non remouetur, quin quatumcumque iustus de lege comuni seruare teneatur praecepta ecclesiae, sane intellecta secundum intentionem praecipientis. Ex praemiliis igitur patet, quod quis absolui potest pro tempore ala uo debito Per hoc quidem, quod in eadem genere notabiliter facit vltra debitu, maxime in calia, Quo an illud paruum sit, an non sit debitum dubitatur.
Qiiinta regula doctrinalis, quod in dubiis bon rum vita debet allijs esse vivendi regula pro via chim est supra cap. i6. Ratio est: quia tales se cun dum virtutem Epikeyae praesumi debent habere rectum iudicium a
sexta doctrina. In ijs, quae solum sunt mala, quia prohibita multum excusat vel in toto vel in tanto, consuetudo: immo in casibus ex vi rationalis con- sietudinis, praesertim si praescripta est, contra ius scriptum multoties faciendum . Ratio dicti:quia sicut Epikera ei moderatius vel interpretatiua legusicine consuetudo est optativa legum interpres:si depositicis egib. sermo fiat. Et inde vita animae dicit
149쪽
Cacellarius. Omnis lex humana vel positiva potest abrogari in eo, quod non necessario parsicipat cuna naturali, diuina.Ηqc autem abrogatio sit per consuetudinem oppositam luxta quod dicunt Iuristae: verum est quod consuetudo est optativa legum interpres nec umquam dicenda est corruptela,nisi ubi legem diuinam, aut naturalem laedere conuincitur. Nam sicut consuetudo dicitur altera natura, sic lex cosuetudinalis, quasi lex naturalia habenda est. Fit tamen abrogatio eius, sicut aliarum constituti
num pro expressam, aut interpretari uam reuoca
tionem, factam ab illo, qui condendi habuit pote- testatem. Fit deniq. abrogatio causa manifestae damnositatis, si lex ista seruaretur Patent haec omnia ex descriptioneis conditionibus lagis bonae:quoniam honesta esse debet iusta & possibilis iuxta naturam
diconsuetudinem patriae loco, temporique conueniens necessaria, utilis Minanifesta, ut habetur ex dictis Isid ri. Ex his liquide constat, quam temerarium em& iniquum, velle omnia decreta siue Ecclesiastica, siue ciuilia ad omne tempus, ad omnem gentem patriam extendere. Quoniam lex, quae pro no tempore , aut loco, aut personis esset
utilisci esset in alijs loco, tempore, personis impossibilis aut damnosa immo velle sit omnia statuta stabilire, hominum est delirantium,&quasi co- tendentium, ut oppositae leges simul observentur. Praeterea positum est in decretos .distinctione quarta: quod leges instituuntur,cum promulgatur firmatur, cum moribus utentium approbantur. Igitur per argumentum a contrario sensu, si moribus utentium nequaquam approbatur illae nullum habent firmamentum: cita populus habet multum in sua porestate dare robur, aut tollere, praesertim ab initio. Quantum autem de tempore sit neccssarium, ut co- suetudo vim legis habeat, vel abrogare habeat lige. Dicimus, inquit, ubi non est laxatum tempus a legibus aliis, debet fieri abrogatio pro ut sapiens iudicabita
150쪽
ucha restissumptionem , dicit sic si, inquit, esse de hoc consuetudo etiam ineralis,& vim legis habens tamen illa, vim legis, non exce dit in obligando, vel in arctando. Et Lo in quocumq casu pretermiciens facere hoc, quod ex imponit, posset extacusari a peccato pura si hoc faceret sine cotemptu, per virtutem Epikeys: qua ratione periculi alicuius considerari potest quandoq. fieta contri verba legis, secundu quod pulchri claratis Tho.priama secun . q. 96. aric. 6. secunda secun . q. I ar ti t. In eodem casu, vel cosimili possct prs termitti talis coluetudo absq. peccat to: puta si etsi prq termitteretur abs'. contemptu per Vsrrutem Epikeyae, attenae do periculum animς, ratione nimiae uolutionis erronescos cienti Unde de consuetudine doli cap rimo circa finem dicit. Generaliter tibi trado bicuq contueri id me se luata animo periclitaretur, non valet hec Host quod potest intelli iliae placiter: vel in casu, Qua re hec Ioannes de Cabaco.
Adsciendum quomodo praecepta diuina uehumana ligent di finiuntur leges diuinae se per
nouem conclusiones fit praeceptorum aliquorum interpretatio. Cap. XXII.
y Erum ut scrupulosi perpret cepta non vltra qui nec csse sit se arcturi putent: de eisde quomodo
Iigent, quantum, quando, ubi,4 qualiter: notandae sunt patrae, iuniciones le 'um,&perceptor v. Cancellari deinde nouem conclusiones eiusdem.
Eigitur Lex multiplex. Qua desa: terna siue prima: alia naturalis hominiim: alia diuina hominu: alia Privata: alia positiva, alia ciuilis,& temporalis, alia Ciuili, spiritualis,alia charitatis Lex enim inienere, est recta ratio practica secundu qua motus.&Operationes rersi in suos fines ordinate regulatur.
V est ipsa talis regulatio in quociaque Lex aeter Lexae na seu prima,est beneplacitu, leti voluntas prs ςyη domitii pri in a.