장음표시 사용
71쪽
Deus non potest ei negare, qui facit quod in se
est, suam bonitatem, misericordiam o dat ergo ei hoc est, infundit gratiarmis. Cum Apostolo concordat scriptura Ecclesiastici sexto cicensia Cogitatum habet in praeceptis Dei, in mand tis illius maxime assiduus esto , ipse dabit tibi cor bonum, concupiscentia sapientiae dabitur tibi. Secundo sic. Nam dicit Augustinus super Roman cap. s. Iussi ficati ex fide pacem habeamus rDeus recipit confugientes ad se saliter in eo essed
iniquitas sed impossibile est, quod in eo sit iniquitas: igitur impossibile est , quod non suscipiat confugientes ad se, sed faciens quod in se est confugit ad ipsum, ergo necesse est quod ipsum recrupiat, sed ipsum recipere fit per susceptionem gratiae ideo ut prius. Τertio Apocal. 3. Christus dicit. Siquis apern rit mihi intrabo ad illum, cenabo cum illo hoc
est delectabor Et Isa primo . Dominus ait. Conuertimini ad me , ego conuartar ad vos Ex quibus sic arguitur. Impossibile est summam veritatem mentiri, sed necesse habet verum dic re, implere sed dicit conuertenti ad ipsum is, quod conuertet se quod ad parientem intrahit. Cum ergo faciens quod in se est, conuertatur ad veritatem primam,&aperiat, ut intret, necessario sequitur, quod talem ad gratiam recrupiat.
Quarto quaerit Ansel in libro de Casu diaboli
Quare Lucifer non habuit perseuerantiam: Faa aut horsiit quia Deus non dedit aus, quia ipse non accepit. Sed determinat istam quaestionem dicens quod hoc non fuit, quia deus non dedit. sed quia ille non accepit, cum Deus semper P ratus est dare: ipse vero non erat paratus accipere. Cum igitu, faciens quod in se est paratus euaccipere gratiam Dei igitur et emi
72쪽
' Quinto . non minus Deus diligit Christianos,
vel aliquos peccatores in nouo testamento: Quam dilexit in veteri testamento immo plus videtur diligere in nouo testamento quia Christus frequenter ait. Non veni vocare iustos , sed peccatores ad poenitentiam a Matthaei . Marci . Lucaeus tres parabulas ponit, scilicet de oue
dragma perditis, diligenter quaesitis,i de filio
Prodigo, sed inveteri testamento misericordissime vocavit peccatores Isaiae 49. dicens. Dixit
Sion de reliquit me dominus, dominus oblitus est mei. Nunquid obliuisci potest mulier infantem suum, ut non misereatur filio uteri sui. Eta si illa oblita fuerit, ego nunquam tamen obliviscar tui: ecce in manibus meis descripsi t. Hane etiam indicibilem Dei bonitatem ad humanam genus ostendit beatus Dionysius, in Episto-Ia ad Demophilum , quae Epistola intitulatur de propria operatione in bonitate Dei in qua xedarguit Demophilum, qui poenitentem a venia exclusit Pronat enim, commendat ibi be tus Dionysius mansuetudinem , cimsericordi a Deo lumme placere, cicae ostendit triplicia
ter primo exemplo, patrum veteris testamenti. Secundo exemplo, Angelorum . Tertio exemplo, Christi Primo exe lo patrum veteris te-namenti, scilicet de Moise, qui sui vir mitissimus super omnes homines , qui habitabant in
terra numeri I 4. Ideo etiam ei Deus sicut ami cus amico locutus est , ei se ostendens. Secundo de David dicitur in Psalmis. Memento domine David, omnis mansuetudinis eius ideo christus de eius progenie natus est Parisormiter Iacob , qui se mansuete ad persecutorem Esau habuit, & iustincatus est Ioseph similiter non se vindicans de iniuria contra fratres suos.
Genesis ultimo, dominus Aegypti factus est. Et Abel, qui ambulauit cum homicida statre tae
73쪽
suspicione; immori ipsa lex rigoris vete test.mandauit prouidere iumentis inimici. Exodi 13. Si os curreris boni inimici tui, aut asino erranti,reduces eum. Deinde recolligit Dionysius uniuersaliter quod omnis scriptura Sacra laudat bonos, qui non praeintendunt aliis facere mala: neque per malitia aliqrum mutantur a Propria bonitate P. Vnde dicit glos Natth. L. Nitis est, quem nec rancor,uec ira assicit, sed omnia aequanimiteritistinet:& ad similitudinem Dei , malis in inimicis tales benefaciunt δε extendunt in eos etiam suam bonitatem. Secundo probat exemplo Angelorum4 qui amat homines,4 miserentur gelibus sicut patet Daniel ro quod Angelus egressiis est in auxilium populi Hebraeorum depraecans Deum pro hominibus4Cut patet Zach primo de Angclo qui clamauit ad Dominum dixit Domine usquequo non aedili cabuntur Ciuitates Iudae. Increpans multitudines populi male operantis sicut in principi Iudicum. Quando apparuit Angelus & repraehendit filios Israel. tistantur a malis hominum. Vnde Hestiae 3 . Angelis pacis amare flebunt,4 gaudent in fal- Uatione hominum 1 Luc. s.Gaudium est Angelis Dei super uno peccatore poenitent iam agente . . Tertio probat exemplo Christi, qui ex inness, bili bonitate sua omnia ad esse produxit, Momnia in esse conseruat omniasti vult assimilare sibi co municans eis propria sua secundum eorum capacitatem , recedentes ab ipso amat si certat reuoc re ad se exemplificans de nilo Prodigo misericorditer suscepto haec omnia Dionysius ponit in sententia , ut similia probat Damas libo . cap. dicens Bonusi omnibus in super bonus Deum: totus superueniens bonitas propter abundanteneriis diu cias, non. sustinuit solum esse eius bonum sutipsius secundum naturam a nullo scilicet Pax-ticipatam. Huius gratia fecit quidem primumta intellectuales vi coelestes virtutes deinde en
74쪽
&intelligibili, scilicet hominem ut omnia quide, quae ab ipso facta sunt, commiliaicent eius bonita-.tem tradidit nobis propriam imaginem&se usum proprium: assumpsit ipse pauperem imbecillem naturam nostram, t. nos ' urget cincorrupti Nota. biles faciat, & participes rursus constituat eius di uinitatis Anaci .
uid seu scrupulosa Conscientia quid scrupulus.
scientia, fides, dubium, o ambiguitas, similia. Et quomodo disserunt a con scientiis interse. Cap. I.
dictum est, que rectitudinem habet, vel videtur habere in iudicandomunc de tertio principa li agendum videlicet de Scriipulosa Conscientia, quae suspitionem vel dubium habet aestim rem,seu vacillatione de re agibili vel credibili. Quia vero talis scrupulus natu ram morbi habetspiritualis . Idcirco videndii erit de eius natura, de nocumento, profectu de eius catla,medico,&medicina curatura. Est autem Scru scrup pulus quaedam vacillatio cohsurgens cum formidine ,ει aliquibus coniecturis debilibus&incertis Nam si ex vehementibus argumentis, probabilioribus tam pro hac parte quam pro altera dubitatio consurget,iam non scrupulus solum vel leuis Moralis trepidatio dici oporteretinediaetoralis o traiiseres certitu. sione certitudo, veti saltem opicio,&idem videtur vel op.
75쪽
esse scrupulus, quod apud alios dicitur nisillanimitas, quae est tediosa rerum aduersarum iners, inconsiderata fractatu deiectione.Est etiam timor, fuga, por quam angustia mentis fluctuanti ex conistrariorum expectatione generatur. Idcirco secundum dominum Albertum, inde 'uatuor Coeuis. assignatur disserentia inter scientiam, dem, seu credulitatem , opinionem, seu dubitationem, seu ς ambiguitatem, scrupulum. Nam scientia propriepide, . est eoruin, illae cognoscutu per causam, ex prin-chedi jipus , quae impossibile .est alter se habere Fides lita, . seu credulitas est perfecta persuasio unius partis Opio. Per multa probabilia, Vel per authoritatem dicen-
tis opinio est acceptio unius partis cum formidiane alterius, ita tamen quod ad illam, quam sermidat non habetur ratio expressa, formidatur tamen propter debilitatem rationis alterius partis. Vnde Bern.lib. s. De consideratione ad Eugenium Papa,
dicit Opinio est quasi pro vero habere aliquid Bubita.quod falsum esse inscias. Dubitatio est intermina, tus motus rationis super tranq; partem contradi.
ςxup ctionis per aequalia media Scrupulus autem est, Vt dictum est,i videtur idem esse suspitione ex lauibus saltem procedente. Similiter idem vide- tur aliquando esse, quod timor, iustianimit c. Et sic sunt quinque gradus inter praefata quo ad cerSuspi titudinem Nam ultimum, videlicet suspicio minitio. iram habet certitudinis de se dubium,fluctuat optanto ad unam partem plus se quam ad aliam determinat. Fides ad unam partem simpliciter se firmat. - Scientia causam videt. Unde etiam S. Tho.&Petr. de Pal. super quarto, distin 38. Differetitia est inter scientiam , conscientiam, seu credulitatem me scrupulum conscientiae, quia scientia est, quae habet euidentiam sine formidine de opposito, non est nisi verorum. Conscientia est summa credulitas de aliquo, quod sit verum,& est aliquod verorum
aliquando falsorui ea stante ligatia non faciendum
76쪽
dum contra canis . Nec res resutrum quis ad talem credulitatem firmam inducitur argumeuto eiii,vel probabili quia etiam haereticus,qui leui argumento deuiat a fide, ligatur conscientia erronea licet quando ex argi mento leui oritur, debeat credulitatem abiicere,vel contemnere,aut vincere:vt docebitur insta cap.ro.& 7. Scrupulus vero consci-
entiae est. qui iam in principio huius capituli dissinitus est. Sunt praeterea scrupulorum conscientiae quidam, qui inlurgunt ante factum alii post factum solum inquietat animum,ante factum insurgit scrudulus diuersis agibilibus, vel credibilibus: puta de licite Euchar. Sacrameto sumendo.de debito in m ' trimonio reddendo, qfidubitatur de impedimeto le gitimo De contractibus rerutemporali ii praetica do,de clericis concubinariis vitandis,& sic de aliis infinitis. Paci modo ex variis factis de praeterito insurgunt diuersi scrupuli. Notando etiam quod scrui pulus praedictus,saritii busdam vocatur erronea co- scientia, ab aliis pusillanimitas, ab aliis timor con' scientiae, que omnia pro eodem recipiuntur, vel tabi proxima sunt. Est tame crronea conscientia duplex. Primo eorum,qui nimis habent latam consci C6kja entiam,dicentes illud, quod malum est esse bonum, nimis bonum ice versa malum, de qui biis Isaias. s. lata. ait V qui dicitis bonum malum,& malum bonum, ponentes tenebras trecem, ducem tenebras, po
nentes amarum dulce,&dulce amarum Tales sunt
1imiles illi,qui transire volens ligntim transuersaliter super ripam positum,ut latius iter appareat: Be rillos oculis superponit, sicq latitudinem fictam '
pede calcate volens in aquam cadit Alia proinde
conscientia erronea est eorsi,qui nimis acta sibilo mant costi etia,aut scrupulos nimios:sicut Maeabe 'μnutate se tra redi preceptia de sanetificatione sab bati committendo bellum in necessitate in die ' μμ
77쪽
occisi. r.Nachab. 2.tales sunt,equenter illi,qui de nouo sunt conuersi ad Deum de eccitis, similes illi qui per pontem satis latum habent ire, iugum. n. domini suave est, inus eius leue Matth. I. re Psal Pax multa diligentibus legem tuam domine & latum mandatum tuum nimis . Quem tamen potem madatorum Dei magus aliquis strictum ad paruitatem similitudinis fili,aut calami apparere facit, qualis magus est diabolus, qui hoc moraliter quibusdam solet facere, prς sertim quando viam mora perpurius medium relpiciunt, scilicet stantibus eis in tali proposito, puritate, quod necPro toto mundo,nec pro vita sua Deum vellenes offendere.
Quis periculosa sit scrupulifae eonscientia ten-
ιatio squomodo desseri ab Hiis tentatio-mbus nouem modis Cap. II. Porro haec passio, seu tentatio scrupulosae,tim
ratae, seu arctae conscientiae, quae ab aliis dicitur pusillanimitas, differt in nouem ab aliis tentationibus, iastionibus,se ii defletibus animae:prOpter quae etiam plurimum est dura tentatio,& mala rura quandoq; ex ea proiaeniunt. Primo quia qua am sunt passiones forinsecae in membris exteri ribus, quaedam vero intrinsecat,4 in interioribus, talis est pusillanimitas, seu scrupulosa conscie tia unde Deutero. 3. Foris vastabit eos gladius, intus patior. Secundo,quia quaedam sunt,quas non incurrit quis nisi ex paucis causis haec vero causatur
ux multis, secundum illud Iob. 1 . Timebas nocte die, undiq; terrebant te firmidinis Tertio , quia quaedam sunt sine magno periculo haec ero valde periculosa est, quia est, via ad desperatione. dicentem Bernardo , reprobis tribulatio parit pufillaianimitatent,pusillanimitas perturbatione, pe ruitatio delerationem,desperatio vςro interimit.
78쪽
Experimur enim in talibus accidere erroneis, quod euenit ei, qui per modicum lutum transire cauet, yc exinde in magnum lutum incidit, sic qui nimis vult vitare,quod pusillanimitas reputat malum, aliquando cadit in maius debitum, citae arctatur via paradisi, sic quod per lutum vadit in infernum. Quarto, quia quaedam sunt interpellatae haec vero continua . Iuxta illud Deutero. 28. Timebis nocte de die,& non credes visae tuae, mane dices, quis mihi det vesperam vi vespere, quis mihi det mandi propter coidis tui formidinem. Quinto, quia quaedam sunt facile sanabiles ab ista vero cum violemtia aliquem sanari oportet, propter quod Psal. tanquam in signum specialissime gratitudinis ait. Qui fatuum me fecit a pusillanimitate spiritusis tempestate . Sexto , quia quaedam vitia deprehenduntur manifeste esse ilia, sed haec Passio frequenter vocatur virtus ab nabente eam, eo quod criptura dicit, beatus vir, qui semper est pauidus, non cogitat hoc, quod alia scriptura dicit Eccl. . Noli esse pusillanimis in animo tuo, etc. Vnde quanto false putatur virtuosior, tanto est periculosior. Septimo,
quia qu da passiones aliis non obsuctilesilla alios
multos nimis pusillanimes reddit, timidos . Quo Nou. circa sub typo Deuter. a. debellare volentibus dicitur. Quis est homo formidolosus,is corde pauidus, reuertantur in domum suam, ne pauere faciat corda Datrum suorum. O talio,daemones quosdam passionatos plerunq; non multum in se stant, sed per istam magis infestant sicut ursus, ianis magis infestant bestiolas timidas, ut lepores,is ceruos. Sic etiam timiditas summae dat audaciam hosti inse uenti. Vnde Seneca in Epistola. a. Quemadmo-eum perniciosior est hostis iugientibus sic omne fortuitum incommodum maris instat timenti ex aduerso Ideo dicit Apostolus ediuerso. 6 ad Ephesios Confortamini in domino, & in potentia virtutis eius, post, ut possitis stare aduersus insidias diab
79쪽
diaboli, innuens per hor, quod cordis consortatiῶmultum valet contra demonum impugnationem augustandem causam beatus Augustinus in regula sua, Praelatis dicit. In omnibus seipsum bonorum operum praebeat exemplum,compiat inquietos, consolatur pusilanimus,luscipiat infirmos , patiens sit ad omnes Homo , passiones quaedam ad operationem multu iuuant, ut spes, amor, sed timor saltem ina, ordinatus,& magnus,qui est apud scrupulosbs muti tum impendit operationem, ut probat sanct Thomas. prima secundae.q. .art. . Tum quia rationem pertiirbat,ne possit cernere verum. sicut & ira. tum
quia pigritiam inducit, tum etiam, quia casum comporis facit,& ab opere aliquo coepto statim deficere, sicut siquis mordat luper trabem in alto posita propter timorem de facili cadit,no autem caderet, si incederet super eandem trabem in immo positam propter desectum timoris
Quomodo scrupulas conscientia bona erefert
VErum licet ex premissis appareat,quod ex serra
pulos a conscientia pluria mala possint euenire. tamen'tria tali annexus est timor de pectando , ne offend tur deus. Idcirco etiam multa bonaeam habenti possunt euenire, nam valet nequis recidive in peccata,valet ad restenationem proprij corporis, ad detestationem mundani honoris, ad cognitionem suae fragilitatis, Mad augumentu gra- tiae, virtutis. Primo inquam valet,nequisiecidi-uet in peccata Vnde Hugo. de S.Victore lib. . devg0 6ς anima dicit. M amor De te tenere non potest: salte V a terreat teneat te timore iudicis metu gobem , laqueus mortis, dolor inferni signis urens, vermis rodens, sulfur laetens, flamma tartari, omnia a
80쪽
eve ei in tremore unde Cassiodonis.preuis, cessio. plena commotio, qua domino amabili de timore serit. tur. Nam sicut remissa securitas culpas admittit,ita timor desiderabilis delicta semper excludit. Ideo etiam Iob nono,ait,verebar cmnia Opeca mea sciens,quia non parcis delinquenti:& ecclesia orat. Non intres in iudicium clim seruo,etc. , Psal delicta quis intelligit,ctc. Si iniquitates obseruaueris. Secundo valet timor conscientiae ad refrenationem propri corporis,quena petebat David dicens. On-nge timore tuo carnes meas, Sc. sube quos glos. Ita imple me timore, mers ce hanc thnore , quem nabeo, ut sinciat crucifigcia: Cainibus, id est, ut velim, valeam patibulum tua crucis imitari,catne meas pro tuo nomine martyri,clauis s-gendas tradendo,confige, iniquit catili s meas: idest coruptime carnalia desideria, carnales conctipi lcentias, Idco autem ait carnes , quia inde sciebat praeuaricationem pro Nemre, iota,quod ait confige quasi dicat non solum religa,ut latronem, vellurem,scd configriqui enim diligis testimonia conligit carnes adeo dicit timcreatio quaestimo: lepis hoc non valeat sacere Iam enm, a ciis is timui, haec glosa Tertio valcat ad detestationem miinda inhoncris fricta enim cnscientia multis euenit ex amore, timoreici, cuiam chendereicienter etiam pro toto mundo nollent. Q amobre
Bernardus in quodam sermone ait Cui Chiuius in rς 'cipit dulcescere,necesse est amarescere mi ndum,&mundi appetunt,multis proculdi bio tumuiribus mcorde premuntur. Sic etiam scriptura dici ccla Gloria diuitiim honoratorum, nur im
fr gilitatis experiuntur enim tales soronis ris' rerdum sint subtilissimi Mures si circla, pnω