장음표시 사용
171쪽
Ad probationem autem dico poenam peccati quandoque peccatum elle , quandoque Uero peccatum non esse, videlicet, peccatum est quando voluntaria est, ut homicidium ab homine ebrio admissum , aliquo modo voluntarium ei in sua causa, quia homo praevidere potuit antequam ebrius esset suturum fortasse ut homicidium committeret si foret ebrius; sed poena peccati peccatum non est quando nin est voluntaria, uti contingit in praesenti casu, infideles enim apud qhosnunt iam annuntiatum fuit Christi Evangelium , ignorant praeceptum creden di ignorantia nequaquam voluntaria , qui te ire nee divinare possunt ex peccatis quae contra legem naturalem com
mittunt sequi ignorantiam fidei velut poenam sibi propter illa peccata inflictam , quo fit ut ejusmodi poena non sit illis voluntaria. Utrum liceat cum Infidelibo
Notandum primo eiusmodi commuis
ni eationem vel intelligi ratione eorum quae non pertinent ad religionem , ut si quaeratur , an liceat cum infidelibus conversari, manducare, deambulare; vel ratione eorum quae ad religionem attinent, an liceat v. g. vendere infideli vestem sacerdotalem aut aliud quod ad illius eultum superstitiosum maxime
accommodatum sit. Notandum a. communicari posse cum
infidelibus in materia quae pertineat ad religionem , vel directe uel indirecte ;directe quidem, ut si quis interesset sacrificio Idololatrarum ; vel in directe , ut si quis venderet alicui infideli lignum ad fabricandum idolum , aut oleum ad peragendum aliquod sacrificium . Ubi ¬abis id quod in directe ordinatur ad salsam infidelium religionem , vel ad illam ordinari per se & ex natura sua quod moraliter loquendo nullum alium
habeat finem & nulli alteri usui sit; Τ Α T 'U S
uel ad illam ordinari tantum per accidens & ex libera voluntate ipsius infiis delis , quibus positis haec de proposita
difficultate statuimus. Dico r. licitum csse comunicare cum infidelibus in iis quae ad religionem e rum non pertinent, v. g. in convictu , uti expresse docet. S. Paulus I. ad Corint. cap. Io. his verbis: Si quis vocat
vos infidelium ρο υustis ire, id est vocat vos ad coenam aut prandium, Omn quod Σobis avouitur , mauducates nihil interro eantee propter conscientiam.
Oblervant tamen Theologi non ita iacile communicandum esse cum . haereaticis, quando publice & nciminatim suerunt de nunciati ἔ juxta Extra Oagantem ad eυιtanda scandala sunt omnino vitandi . Attamen fatendum eli hanc legem non semper ubique & eodem modo viguisse in Ecclesia ; ratio haberi debet
Similiter multis legibus quae in iure
Canonico leguntur , cautum fuit ne Christiani eum Iudaeis communicarent, etiam in rebus politicis quae ad religionem non attinent. Uerum in rigore non solent observari eiu .mose leges quae per contrariam consuetudinem in dive sis locis & temporibus immutatae sunt. Dico a. id non esse licitum, si quod inde oriretur scandalum ; ut ibidem significat Apostolus. Si quis autem dix rit , hoe immolatiam es Idolis, nolite manducare propter illum quι indicaυit propter conscientiam , hoc est, propter scanis datum quod paterentur amitentes , eo quod putarent eum diabolo mancipxtum q. ii manducat Idolothyta seu cibos Idolis sacrificatos . Addit enim verbis immediate 'sequentibus e Conscientsam ανιe dico non tuam , sed attritus . Igitur si metus sit icandali, non licet Chrii lapis communicare cum Infidelibus etiam in iis vitae actionibus quae mere poli 1 caesunt & ad iplam infidelitatem non pertinent .
Dico 3. Non licet eommunicare directe
172쪽
cte eum infidelibus in iis quae religionem
eorum spectant, illis v. g. suppeditando res quibus constaret eos est e usuros ad cultum superi titiosum; ut si quis infideli venderet lignum ad fabricandum Idolum , vel Iudaea Agnum ad celebrandum Pa scha. Siquidem non licet cooperari adactionem de se malam & illieitam :atqui in ista hypothesi Christianus emisraretur ad actionem de se & ex natura sua malam; subministraret enim res ad salsum idololatriae cultum de se destinatas: igitur non licet commercium habere cum infidelibus in eiusmodi rebus quae ad eorum religionem pertinent . Unde Apostolus a. ad Corint. cap. 6. Nolite jagum ducere eum infidelibus, qua enim participatis iustitia cum iniquitate, aut qui Drietas luci ad tenebras ' .... propter quod exite de medio eorum separaminι, dieit Dominus, immundum ne tetigeritis. Et Tertullianus lib. de idololatria cap. 6. Poter , inquit , lingua negare quod manu confiteris, verbo dest uere quod Delo struis P Immo tu colis qui facis uteoli possent; talis autem non spiritu vilissimi nidoris ali jus, sed tuo proprio, nec unima pecudis impensa , sed anima tua illis ingenium latim immolas , illis Iud
rem tuum Ithas, illis prudentiam tuam aerendis , plus es illis quam Sacerdos, cum per te habeant Sacerdotem. Quibus verbis
mirum in modum exprimitur quid pe cent & quantum idololatriae saveant qui Idola infidelibus fabricant. Quod si res quae suppeditarentur infidelibus , per se & ex natura sua non ordinarentur ad aliquem usum supersti. tiosum , sed indifferentes estent ad hune vel illum usum , non viderentur Peccare Chri iliani eas subministrando in illo rasu , quod quidem vocant communicare eum infidelibus indirecto, si quis y. g. ipsis venderet lignum quod de se indifferens est ut ex eo fiat Idolum , vel scamnum , non peccaret Christianus agens aliunde & cum recta intantione .
Tom. VII. I D E. I 69 tametsi hoc ligno usus suisset infidelis
ad fabricandum Idolum , quia nimirum infideli non cooperatur ad actionem de
An tiuat eum Infidelibus disputare.
od spectat disputationem publicam
Christianornm eum infidelibus , utrum nempe sit licita vel expediat, a paret ex diversa Ecelesiae praxi aliter &aliter super isto negotio Ddicandum ense secundum varias temporum, loci &personarum circunstantias. Ac primo licitum non videtur laicis disputare de rebus fidei eum infidelibus, uti nec cum haereticis , quia nimirum id expresse prohibetur in Iure canonico sub poena excommunicationis cap. quicunque. Tum vero quia eum laici fere omnes sint indocti & illiterati, magnum esset periculum subversionis fidei, maxime eum infideles & haeretici in eiusmodi disputationibus semper provocent ad Scripturas quas salsis versionibus & interpretationibus contorquent , qua quidem in re Christianos laicos vel etiam astantes facile deciperent &in erroribus suis irretirent. Porro haec prohibitio non cadit modo in laicos indcctos, sed etiam in doctiores , si qui forent ex laicis , quia leges respiciunt calus ordinarios ,& icitelligi debent secundum id quod
evenerit ut plurimum. His consonant quae scribit S. Paulus ad Titum , cap. a. Herelictim hominum post uuam o secundam eorreptionem δε- vita. Hoc enim praecepto abunde insinuat Apostolus non esse eum haereticis disputandum , quandoquidem vitandi sunt; non ait, post unam aut alteram disputationem sed post correptionem .
Seeundo, licitum est Pastoribus, ac praesertim si sint docti&litterati, publicis disputationibus certare cum infidelibus & haereticis propter rationes oppositas, quia videlicet eiusmodi disputationes in pnblicam utilitatem vergere possunt. Y Quate-
173쪽
Ziatenus infideles aliquando veritate co- gravissima peccata eommittunt e sed inpii ita convertuntur ad fidem Christianam , hoc eos reprimere non tenentur , nec de- . N in ipsis etiam fidelibus augetur hoc bent Principes Christiani, cum peculiaris pacto di robiratur fides . Eam rem S. haec cura ipsis non incumbat juxta hoc Pauluet horia vir Titum cap. I. Epill :lae S. Pauli effinim i. ad Corint. c. 3. Quid
ad eam sbi comparandam doctrinam qua enim mihi de iis qui foris Iant , judica-
possit alios contradicentes arguere , hoe re ρ Praetet quainquod non m .igis Princi-
est, adversus haereticos disputare: Oportet, pes Christiani sterire pollunt in infidcles inquit, Episcopum sine crimine essie .... sibi non subditos propter peccatum infi- amplectentem eum qui secundum doctrinam delitatis, eo quod fravii sinum dii & Deo est, fidelem sermonem, ut potens fit em mi gnam inscrt inruriam, quam P Uyter
hortari ιn doctrana sana, oe eos qui contra- alia peccata mortalia, ut adulterium, ii dirum arguere. Huius rei exemplum prae- micidium &c. sed nec tenentur, nec debuerat ipse Apostolus de quo dicitur Α- bent Principes Chri iliani agere in infi-ctuum 9. cap loquebatur quoque Gentibus deles sibi non subditos propter peccata ,
o disputabat cum Graecis. quae committunt in legem naturae, puta Id tamen prudenter & cum discretio . hom cidium Sc adulterium inde er i in ne incertis circunstantiis praestandum est: magna sequerentur incommoda , Perre
nisi enim per tales disputationes publi- tuae forent in regnis & inter populos dita cum procuretur bonum si quod timen- sensioncs, infinita bella; igitur. dum sit fidei subvertendae periculum, ut Dico secundo, tolerari etiam aliqua n. contingit quando is qui disputat sufficienti do posse a Principibus Chtillianis ritus indoctrina & eruditione non est praeditus; fidelium subditorum , si nimirum id po- vel quando habemur illae disputationes stillet Ecclesiae uti Lias, exempli gratia, coram sinplicibus & inderes; vel deni. si per ejusmodi ii ierantiam maius uua
que quando certamen initur cum aliquo retur malum, qualis eli et manifesta totius
infideli uel haeretico in rebus divin s ver- Reipublicae perturbatio, tum vero si insatissimo , dubio procul in istis circun- de sperari merito posset illorum converis stantiis ab omni publica disputatione ab- so per aliquod tempus procrastinando, si inendum ell. se enim ipsemet inus se gerit multa mala permittendo propter maius bonum , vel tartim tolerari debeant Risus D elium . ne malum pejus accidat,
' Dico tertio , ritus infidelium subdito-QUaestio est, utrum principes Chri- rum impediri merito posse his sublatis cir-stiani, penes suos res det suprema cumstantiis. Et ratio est, quia principes potestas in aliquo Imperio vel Ἀ- possunt legitime imi edire in suo imperiocularis , vel Ecclesiastica , licite possint ne publica fiat perturbatio: tenetur qtian- uel teneantur tolerare ritus superstitiosos tum in ipso est publicam pacem procura- infidelium . Qiiaestio autem institui potest re. Nemo autem nescit mani fistum im- vel de infidelibus subditis illonim princi- minere periculum bellorum intes populos, pum, vel de infidelibus minime subditis. vel subversonis fidei pro Christianis, si Dico primo tolerandos esse ritus eorum lieita sit infidelibus rituum superstitioso- infidelium , qui Christianorum Principum rum observatio, uti & si diversarum re- potestati subjecti non sunt, siquidem nul- ligionum ab haereticis fiat professor igila suppetit ratio, nullum sundamentum tur 3c infideles subditos & haereticos im- Iegitimum coercendi hac in parte infide- pedire potest Princeps Christianus, ne riles ; . si qua enim esset ratio , maxime tus superstitiosos observent.
quia infideles eiusmodi ritus idololatricoς Disputant inter se Theologi utrum li- observando Deo injuriam saei tint , & eeat Principibus Christianis terras infidelium
174쪽
sum invadere aperto marte, eo praecisequba ii indeLς sunt . Quxilio haec in utramque pistrena, det nuὲtur rcferetue V se limia, icii cet hoc ella i. citum sense iunt Holtiem s in capitulo quod Iupra Lis, i a- normitantis ibi duin, Alvarus i)e agitis l. I.
de pu Ecce Iiae cap. 37. Joan. Maior.
nes , S. Antoninus, Sylveiler , & Alphonius a Caliro . Contraria tamen sententia communiter traditur in schi iis ..Et ratio cli, qu .a infideles eo solum nomine quod infideles
sunt, suarum rerum dominium non ami-
seiunt, ne Christianae religionis proscisio ius tribuid i rincipibus illos per vim fp liandi , ut aperte colligitur ex Script inris. Daniel cap. a. suae Prophetiae sic alloepi itur Regem Nabuchodonosor: Tu Rex Reetim es , Deus cati se re enum oeso
tesudinem imperiam o gloriam dedit tibi, omnia ιn quιbus habitam filii h
minum besiae agri, et lucres quoque απ- Ii dedit in manu tua , o Iub dit one tus universa conmitiis. Item Chri illis Dominus ait ivlaith. 22. Reddite quae sunt foris Coarr. Et Lucae 22. Reges gentiti in
In hunc lentum docet S. Augustin. se mone 62. olim O. de verbis Domini, licitum non esse vi & armis saevire in idololatras nisi ab illis Principibus , subqu
rum potes late sunt . Sic habet cap. II. . Verbis *Iorum ne credatIs, Nec timeatis .
Iies non dicti ut Idolorum suorum . Sis praejiet Deus , det omnia in potesate, quomodo dedit' quod fractum es . me enim' dicimus charιtati veytra , ne facimtis Via , qua nia in pot6lam vini a non 6ι se ut faetaris ιliis . Pravorum hominum ι, furto ruris circumcellιonum tibi potui. rem non habent saevire velle mo ri properant sne causa . Aud/jiit quae volis legimias omnes quι nuper in Manetlibus adfusis se cum data sebis 1uerit terrain' 'tejiatem p prius ais, in potesatem: se dixit quae facienda sunt aras eo rum , inquae se destrueris P liacos eorum tam minuetis oe omnes titulos eorum confrim
cite, tibi nobis non ι kata potestir, ποπfacimus tibi data es, uou praerei mittiamus -. Multi Pagans habent istis aiam, natιιnes in Jtin is suis, numquid accedimus σ cou ring mus 8 Prius enim agimus t Iuc la ιn eorum corde fran amus .
Qu bus aede Concilium Constanti ense hatic Uiclephi damnati e propositionem : iἰus es Dom/nus civilis dam es in m
ter infidcleg , eo praeci te qui infidelis est . amittere dominium temporale in sua br- na ; Concilium enim loquitur de quolibet peccato in genere , nulla adhibita distinctione infidelitatis ab aliis peccatis
Et certe si penes Principes Christianos esset', bellum in serie infidelibus, quod pere ultum id stolatricum magnam Deo faciunt iniuriam ,. eadem ratione posse, tetiam iure belli spoliare alios Christianos propter gravissima peccata , propter homi ei dia , adulteria &alia id genuς, quae
contra Deum ipsum committuntur I a surdum consequcns , totus enim Orbis cctntinuo per bella inscitaretur, nullum esset regnum quod alteri belli m non postet legitime inserre . t laeterquamquod, tametsi ius illud diceretur restringendum ad solos infideles, cum Christiani in mente ali
rum puta MisbOmetanorum reputentur infideles & barbari ,- cum idololatriae accusentur a Iudae's, poterunt eodem land
mento ditionibus suis spoliari ab illis h minibus qui putabunt obsequium praestare se Deo l.tam a Christianis iniuriam ulciscentes quapropter longe magis rationi consentanehim est affirmare infideles non elle oppugnandos eo solum nomine quod 'sunt infideles.
Neque est quod dicatur eiusmodi bellum Dei ipsius autoritate & teli imonio solemniter fuisse approbatum, quando praecipit Israelitis ut gentilium terras inva-d ni , Deuter On. I a. cap. Subvereite omnia loca , in quibus coluerunt gentes quas
175쪽
issum . Dissiliste in v eorum σχ' confrimgise saluas, Leos igne comburite m. Siquidem quod Deus ex peculiari sua voluntate & absoluta autoritate jussit in certis occasionilari uolens injurias sibi sistis vindicare , non debet trahi ita exemplum, quasi cuilibet Principi sub praetextu religi nis idem licite fieri possit. Careerum iam monuimus hanc sente tiam solummodo veram esse de infidelibus
praecise spectatis ut infideles sunt, & ita ut non debeat ipsis billum in serri propter infidelitatim ; si enim sint infideles Ap
satae, si terras occupent quae legitimo k-xe pertineant ad Principes Christianos , si denique quibusdam injuriis illos assiciant, aliter omnino ratiocinandum est . tartim Principes infiisses suum servem dominiam in subiutos Fιdeles ..
Duo Principes infideles dominium habere in subditos Christianos , seu isti semper fuerant fiucles, seu recens adsidem fuerint conversi. Nititur concluso his apud nos certissmis principiis quibus constat Ecclesiam non habere potestatem in temporalia Renum, uti alibi invicte demonstrabimus; si enim Principes infideles dominium mitterent suum in eos subditos qui convertuntur ad fidem, id solum accideret, eo quod Ecclesia infideles privaret huc siis dominio , quod omnino temporale est . Antecedem autem patet mani se ste ex iis Scripturae locis iam in praxedenti conclusone adductis ubi Christus D minus id expresse significat, Matth. ΣΣ. p. Reddite quae sunt Casaris Caesari . Et S. Petrus I. Epist. cap. a. Sui,cti
esse omni humanae creaturae propter Demn
tanquam ab eo misss aes vindictam ma
lefactorum. . . . . . . Omnes honorate, frater
nitatem diligite Detim timete , Negem honorificate , servi Iubditi Gote in omni rimore dominis, non tantum bonis e ' m desiis , sed etiam distitis. Item S. Paulus a Rom. . cap. I . Omnis anima potesa,
tibus f limioribus subdita sit , non essenim me fas ms a Deo , quae autem sunt, a Deo or nata sunt . Itaque qui re is pes6ivii, Dei ordinationi resistit ς qui amiem resisunt , ins μι damnationem a quirunt. Nam Principes non sunt timori boni operis sed mati Reduite ergostmnibus debita, mi tributum , tributum
cui Dedigat , vectigal - Αmbo Apostoli alloquuntur fideles , ipsisque praecipiunt', ut subditi sat suis Dominis & Regibustist vendo tributa & vectigalia , Regi v,. inquam , infidelibus , tune enim nullus adhuc Princeps saecularis fidem Christi
Unde S. Augiistinus in hunc versic lum i 'sal. I 24. Non relinquet Dominus virgam peccatorum super fortem justorum, haec scribit, non viat te facere fuerbum Christis , contigit tibι ut Chr/stianus GLeereris. o haberes Dominum hominem , non ideo Chrisianus Delus est , ut dediagner/s Iervire O quantum debent
diuitas Cis isto qui Abs componit domum,tii si fuit ibi Iervus in elis , converrat illum Christis non ei dicat , dimitte Dominiam tuum, jam cognovisi eum qui vertis est Dominos ; ille forte impius ess
ut malis serviat. Quae quidem S. Doctoris verba mirum in modum hanc sen
An liceat Infideles coeere ad Fidem, amplectendam. IN fideles vel sunt Insantes vel adulti . de infantibus h: e nulla erit quaeilio , videbimus enim in Tractatu de Bapt Lmo , utrum infantes infideles licite ba-prietari possint invitis puentibus . Unde superest non agendum de adultis , & quaeritur utrum bcite dc prudenter cogi pos.ssi ab Ecclesia & Prineipibus Christi nis ad fidem amplectendam . . Certum est eos infideles cogi posse ad fidem sisti piendam , ii prius fuerint tam
176쪽
ptietati , fidemque Christi atram fuerint
ofessi , quales nimirum sunt Haeretici Apostatae . Est enim rationi naturali maxime consentaneum , Ecclesiam sus
habere & potestatem in eos qui fuerunt ejus filii eique eatenus sublesti ; ita ut tanquam desertores & rebelles haberi posesnt: sed tales sunt Haeretici & Apostatae qui fidem in Baptismo susceptam deseruerunt, matrem habuerunt Ecclesiam, e cuius sinu tanquam perduelles egressi sunt e legi poteli super ea re quod scribit S. Augustinus in Epistola 93. ad Uincentium & I 83. ad iani factum C mutem, ubi ex professo ostendit leges Primcipum recte implorari p e ab Ecclesia adversus haereticos qui vi & armis compellantur ad fidem , modo id fiat non studio vindicandi, ted animo eorrigendi. Difficultas itaque proponitur de illis i fidelibus qui fidem Christianam nunquam professi sunt , quales Mahometani & I
Infideles adulti cogi non debent ad fidem suseipiendam; haecque assertio imtelligi debet de omnibus infidelibus , et iam de iis qui sunt alioquin subditi Principibus Chrallianis . Id aperte colligitur ex Scripturis ubi legimus Christiam non aliam viam praescriptisse Apostolis ad fidem persuadendam quam praedicationem verbi & doctrinam , Matth. 28. Docete omnes Fntes. Et Marci ultimo, Praedicare Ευangelium . Nullibi vero ait adversus pervicaces vim et Ie acti hendam ,
quin potius amice admonet Apostolos futurum ut persecutionem patiantur: Ecce ego mitto vos scat agnos inter lupos .
Iubetque , si contingat eos resistere quibus praedicaturi sunt Evangelium , nihil ipsis aliud esse praestandum , quam ut excutiant pulverem de pedibus hiis & in
aliam civitatem abeant , Lucae I .. Iu
ris, Er non susceperint vos, exeuntes in Fateas ejus, dicite o Etiam piaverem ,
vita appropi quavis regnum Dei . Unde patet per vim & metum, bello & armis infideles cogi non debere ad fidem. Et ratio est quia , ut iam diximus , Ecelesia non habet ullam potestatem in eos homines qui au ipsam nu lo titulo pertinent nec unquam pertinuerunt: Quid enim , inquit Apostolus I. ad Corint. cap. s. mihi de iis qui foris sunt iudiea-νεὶ sed infidet les nunquam pertinuerunt ,& nullo nomine pertinent ad Ecclesiam;
omitto ad probandam istam sente tiam quasdam adducere rationes quibus passim utuntur nonnulli Theologi. Non debent, inquiunt , per vim & metum infideles adigi ad fidem suscipiendam , quia credere voluntatis est . Secundo quod eli supra rationem & naturalem hominis captum debet libero voluntatis arbitrio relinqui . Tertio , quia manifestum est in te multa committi sacrilegia ab ejusmodi infidelibus qui per vim & metum
coguntur ad Sacramenta accedere . Omitiato , inquam haec. usurpare momenta , quia nimium ex iis probaretur: nimirum, ut nemo non videt, sequeretur nee M.
reticos debere ad fidem compelli , quod non pertendunt hujus nostrae sententiae
Objieies: Lkitum esse per vim cominpellere ad fidem aperte significatur his verbis Patrisfamilias quae leguntur Lucae 4. Exi in vias m fens er compello
intrare ut impleatur timus mea . Igitur .
Dist. ant. Compelle intrare per verbi divini praedicationem , per exhortationes& doctrinam. C. Per vim & arma, N. nihil certe impedit quominus De sensu interpretemur verba Patrisfamilias qui Meloco mittit servos suos qui ad magnam coenam adduci iubeant convivas ; quilibet enim alius agendi modus est omnino lienus ab instituto & mente Christi D mini &Apostolorum, qui sub nominibus Patrissa milias & servorum ibi designa tur . Praeterquamqfiod S. Augustinus ici
177쪽
trare , explicat de haereticis & schismaticis: Quaprepter , inquit cap. 6. f ρ
re accepit Ecclesa , hi qui inveniuntur in viis o sepibus , id eji , in haeresibtis
e T schismat: fur , co Antur intrate , muqtita coguntur reprehendant , sed quo e
Objici cs, hanc esse Dei ipsius methodum , ut nonnunquam homines pcr me
tum & terrorcs compellat ad fidem suscipiendam , manifeste colligitur ex divi Pauli exemplo , cuius conversionem logimus Ael. 9. cap. cum enim Dominus ei apparuisset cecidit, in terram & ut
ait. Scriptura i Tremens aesti ens dixit,
Domine quid me iis facere Z Igitur &Principibus Christianis licitum elle videtur. infideles pedi vim. & metum ad fi
Respondeo eiusmodi exempla prorsus insulita in exemplum trahi non debere, praesertim eum. Christus parem, agendi
modum nulli bi praeseripserit Apollolis quos
d fidem suam ubique terrarum pGicandam misit .. Deinde cum Deus in illis casibus' exir ordinariis metum incussit quibuidam hominibus , penes ipsum fuit, eosdem se ad fidem trahere ut voluntarie& libere per gratiam victricem determi-narentur , quod praeliare non possent Principes Chri litani quando metum incliterendi Infidi libus . Neque vero adversus hanc ncitram sententiam adduci. debet prodigiosa S. Pauli conversio , quia tametsi dicamuς infideles non esse ad fidem bello & armis compellendos , pii ramus tamen eosdem merito reprimipi ii e , cum apertis persecutionibus saeviunt in Chri ilianam religionem , licet enim iuxta legis naturalis. dictamen vim vi repellere.
Objicies t E duobus malis seligendum est minus, maius vero removendum red maius est malum quod Infideles con- in . dc aperte blasphementi in Deum , . Idola ritibus superstitiosis eoiendo r mint set autem si uel inviti & nolentes Christianam fidem suscipiant , igitur satius eii Infideles cogere ad fidem . Nego minori , quando enim per vim ad fidem profitendam adiguntur Infideles, contingit ut cum edici de pe- Elii Sacramenta nostra usurpent ; unde infinita committunt lacrilegia quae longe graviora sunt peccata quam ritus i pli Idololatrici Inliabis r At licet Infideles qui compellerentur per vim & metum ad fidim non ita sincero animo illam profitere
tur , tamen magnum Ecesesiae procurar tur commodum , quia secutis temporibus:
filii illorum Infidelium saltem poli tertiam
aur quartam generationem bona fide con verterentur ad fidem , quod quidem itai contigisse erga haereticos docet experientia', igitur . . Respondeo malum non esse commitis tendum , ut quodpiam inde eveniat bonum , ac proinde tametsi certum foret filios Infidelium post tertiam & quartam generationem sincero animo professuros religionem Christianam . . quod quidem valce incertum eli, non esset nihilominus licitum violentiara erga illos adhibere . .
De Haeres. . Irca haeresim & haereticos quatuor
examinabimus . . I. Quid, sit haeress . a. Utrum excommunicationem incurrant haeretici ubi & recensebimus varias propositionum haereticarum qualificationeS . 3. Utrum poena temporali juste puniantur haeretici. q. Demum, ut qu modo recipiendi sint. haeretici ad Eccle-sam redeuntes . .
Quid si mress ..Higresis definiture error contra fidem
Catholicam cum ' pertinacia pr
pugnatus ab eo qui fidem suscepit in Ba
Dicitur error, quae quidem voxi teneti
178쪽
rocum generis in hac definitione ; om.
nis enim haere is est error , sed omnis error non cit haeresis; siquidem qui negat conclusionem I heologicam veram , errare dicitur, nec tamen Haereticus est. At neque etiam haeresis consendi des et cum dubitatione circa aliquod fidei punctum , nisi dubitatio .st positiva & deliu
P.citur contra fidem Cirholisam , Har. reticus enim non est quisquis errat in alia quacunque materia , exempli gratia, qui errat in rebus philosophicis , vel in iis ea pitilius quae disciplinam Ecclesiasticam spectant . Additur , cum pertinacia propuguetrus , oui enim praecise errat etiam in materiatidei, neque cum pertinacia suum defendit errorem , Haereticus non censetur :vel Haereticus eii , ut aiunt, materialiter non formaliter , iuxta illud S. Augustini, errare quidem patero, sed bire
Dem que dicitur-eo qui fidem suscepit in Baptismo , quibus verbis haeresisti istingi a tur ab Atherimo, ab infidelitate& idololatria ; Haereticus enim censetur qui postquam semel . fidem Catholicam suscepit , eam in aliquo vel in multis
capitibus oppugnat . Utrum excommunicationem inore ι Horum ubi variae defutantur Pr
positionum Qualiscationes. PMnae quibus puniuntur haeretici d
plicis sunt generis, aliae canonicae, aliae civiles. De ciuilibus mox agetur insequenti disseriatione, ubi examinabimus utrum poena capitali plecti merito possintiueretici I nunc autem de excommuniis catione nonnulla explicanda occurrunt , mitto enim alias in Jure Canonico recenseri poenas haereticorum, saltem quae spectant Clericos, puta irregularitatem , privationem non modo i irisdictionis Ecclesiiasticae sed & beneficiorum , dignitatum & ossiciorum Ecclesiae . . Excommunicatio igitur poena est iure &FIDE. LII facto lata in haereticos , uti manifeste
constat ex lib. . 3. Decreta l. titulo p. de hae teticis , cap. ad aboleudam, se habetur : Universios qui de Sacrameato Corys
ris oe Son uinis Domini nostri Iesu Chri- si , vel de Bastromate seu de peccatorum
Uessione . Matrιmonio vel reliquis Erielemvicis Sacrameutis aliter semire aut . docere non metuunt quam facrosancta Ro
generalιter quoscunque eadem Romana Ee-
suas eum coWilio Clericorum, vel Cleriei ipsi desede υaeante cum ilis, s Ῥομttierit , vicin rum Diacoporum haretitos jud caisrint, vinculo perpetuι auathemistis inuodamus. Cap. Excommuvicamur ibidem , Ex comm&nicamus o an, hemat famus tin versos hae elisos Catharos , Patharenos ,
pauperes de Lugduno , Pallaginos , Tosse- pinos, Arnalusas , Spero lutis oe alio
quibusvuque Mommibus censeantur . Et eod. lib. titulo de excommunicatione rExcommunicamus Omues haereticos utraus que sexus quocunque nomine censeantur ,
fautores , receptatores m defenso
Nititur haec doctrina & praxis Ecclesiae in istis Scripturae testimoniis , Matth. i 8. Si Ecclesiam non audierit, inquit Christus Dominus , si tibi Ethisicus o
Ptibtimavis . Item Apostolus monet nec semel fugiendos esse haereticos , eorum que colloquia semper vitanda , ad Romanos cap. I 6. Rogo autem vox fratres, ut obseristis eos qui dissensiones o offendicula praeter dotiripam equam vis dAdicipis faciunt , deelinate ab illis . a. ad Timoth. a. Propha niloquia de υita , multum emni princisut aut ietatem , O somo eorum ut cancer serpit. Ad Titum 3. cap. Hireticum hominem post unam o secundum correptionem λυita . Quapropter Ecclesia merito iudicavit excommunicandos esse haereti- S, quandoquidem tam expresse iubetur in Scripturis ut vitentur a fidelibus. Ex hix tamen testimoniis minus recte
179쪽
eolligitur , inquit Ualentia , haereticos
iure divino esse excommunicatos , ut nonnulli censuerunt , siquidem vel ista Scripturae loca non continent praxeptum sed lolummodo consitum de vitandis haeretieis , vel talem excommunicationem haereticorum non pronuntiant qualem continent censurae Ecclesiasticat. Quaerunt hoc loco utrum excommuniis cationem ineurrant quicunque male se
tiunt contra Catholicam Ecclesiae fidem, etiamsi exterius haeresim sitam non maianifestaverint. Respondeo haereticos illos in praesito casu vere ac proprie peccatum & haeresim admittere; peccatum enim in corde& voluntate perficitur , sed tamen poenam excommunicationis non incurrere , quia eum Ecclesia non iudicet de internis , non intelligitur leges ferre in actus interiores & non manifestatos , adeoque ii solum vinculo excommunicationis Imnodantur qui aliquo actu externo, puta praedicando, ves loquendo , vel scribendo adversus Ecclesiae fidem , haeres m palam manifestarunt. Iam vero non abs re erit impraese tiarum constituere quaenam sint qualificationes , quibus haereticorum aliorumque in fide errantium propositiones notari s lent vel in decretis Conciliorum , vel in fullis Pontificum, vel in quibuslibet aliis aut Episcoporum aut Academiarum censuris: Nimirum propositiones dicuntur erroneae, haereticae, temerariae, seandat is , piarum aurium offensivae, seditiosaeti L. hismaticae , quae quidem notae confundi non debent , .sed diversas habentsgnificationes. Propositio erronea dicitur ea quae est contra veritatem non fidei quidem & immediate revelatam, sed quae talis cens tur communiter apud Theologos; unde differt a propositione haeretica , quae nimirum fidem Catholicam aperte pugnat. Propositio notatur etiam quandoque u lut errori proxima, quando verisimilitet ad er orem accedit.
Haeretica propositio dicitur ea quae est
contra veritatem fidei seu immediate revelatam , contra propositionem expresse definitam ab Eceselia , extant etiam nonis nullae propositiones quae dicuntur haereiasm sapere, quando videlicet haeresi pro . ximae sunt. Temeraria dicitur, ut vox ipsa sonat, ea propositio quae temere & sine ullo fundamento asseritur contra fidem uel mores, idque contra communem diat tum sententiam. Scandalosa quae fidelibus praebet occasonem scandali , quales sunt nonnullae propositiones .quae . populos ab exercitio pietat; s evocare possunt . Si manifeste pietatem pugnent , dicuntur impiae, vel
piarum aurium offensivae.. Seditiosa propositio & schismati ea dieitur illa quae talis est vel ratione materiae vel ratione verborum quibus effertur , ut seditionem in Republica intee populos excitare possit. De istis qualiscationibus sese & eleganter disserit Canus lib. ii. de locis Theologicis cap. II. Utrum pana te orati iusiae puniantur
FUit semper illa Prinei pium Christia
norum eonsuetudo, ut in haereticos
pervicaces qui salsam ubique dcctrina mersoresque pestilentes fidei citholicae comtrarios disseminabant , aperto marte in-su gerent , eosque gravissimis poenis vel etiam morte assicerent , sed haeretici ne causam suam proderent, in istam Eeeleiasiae praxim reclamare non cessarunt, ut
de Ronatistis eonstat ex variis S. Anguis stini scriptis, de Ioanne Hus eiusque sequacibus, ex Concilio Constantiensi; de Luthero, articulo 33. ejus errorum apud Roffensem, in quos sit
Iuste & licite poenis temporalibus as-fieiuntur haeretici. Probatur, quia ex quo tempore fidem Christianam amplexi sunt Imperatores , haec
180쪽
haee viguit apud i Ilos consuetudo , ut i his Legibus & Edictis haereticos variis poenis assicerent , nimirum exilio , spoliatione bonorum suorum , mulctis pecu niariis , verberibus , ac demum morte
ipsa , ad id promoventibus fersaepe Ep: s. eopis & Conciliis, de sententia quoque
Patrum & Scriptorum Ecclesiasticorum qui tune temporis Ecclesiam maxime illustrabant . Ea praxis insigniter emicuit quarto saeculo erga Donatistas qui modo in exilium misti sunt , modo mulctis pecuniariis damnati per solemnes Imperatorum Constantini & Honorii Constitutiones.
Multis variisque momentis laudabilem esse hanc Ecclesiae praxim prohat S. Augustinus Epistola iam ei tata quae est I 83. ad Bonifacium Comitem r me enim contigit Donatistis, inqui e cap. a. quod accusatorabar sancti Danielis. Sicut enιm iuillos leones , se in istis conversa sunt leges quibκs innocentem opprimere voluerunt , nisi qtiod propter misericordiam
Christi magis pro eis sunt i e leges quae
illis videntur a ero , quoniam musti per illo correcti sunt quotidie eomia guntur, se e e eorrectos atque αδ uia furiosa m nicie liberatos eratias aflum. Adducit postea exemplum Regis Nahuchodonosor r Nam temporibus Propherarum omnes Reges qui in populo Dei
non prohibuerunt, nec everterunt qua contra Dei praecepta fuerant insitura , in pantur , or qui prohibuerunt o merterunt super aliorum merita laudantur . Et
Rex Nabuchodonosor, etim fervus esset Id lorum constituis ruerit pom legem ut semΜ-laertim adoraretur, fea otii impiae Uitu rioni qui obedire noluerunt, pie fidelitem eis fecerunt . Idem tamen Rex divino oectus miramis piam laudabilem legem pro veritate constitujt, ut quicunque
diceret hia'hemiam in Deum verum Sidrac, Misac, o Abdenago, cum domo sua penit ν interiret. Cap. 6. exemplum petit ab ipso Christo Domino qui per vim com pulit S. Paulum ad suam conversionem :Quis enim , inquit . nos poles amplius Tom. VIL
amare quam Christus otii animam suam posuit pro ovibus suis Et tamen cam Petrum m alios Apostolor solo υerbo vo
casset , Paulum prius Saulum , Ecclesijuae postea AEdificatorem , sed horrendum
antea Vasatorem , nsu solum voce eo efexit , et eram etiam pote sate prostraυit , atque ut is infidelitatis tenebris saevientem ad demerandum lAmen cordis urgeret , prius corporis eaecisate percussit. Quae
quidem th alia prope similia reperias in Epistola iam citata ad Uincentium &in aliis passim operibus adversus Donat istas.
Item sequelitibus Ecclesiae saeculis Imperatores Christiani poenas identidem satvissimas vel etiam mortis decreverunt inhaereticos , ut videre est in Iure Canonico eod. de Haereti eis . Sub Innocentio III. quammulti Albigenses combusti sunt , teste S. Antonino 3. parte hi itit . I9. Nemo nescit igni quoque traditos fuisse Ioannem' Hus & Hieronymum de Praga in Concilio Canstantiens. Quin & ipsi hinetici alios quandoque
haereticos graviter puniri curarunt, cuius rei insigne praebuit exemplum Calvinus, quo promovente Genevae combustus est Servetus decimo sexto saeculo .Haee p a & laudabilis consuetudo nititur ipsius Scripturae autoritate : nam legimus v. g. in Deuteronomio , Deum Praeeipere ut falsi Prophetae occidantur, cap. 3. Propheta autem ille atiι fictor sm-nιorum interficietur , quia tertitus es ut vos avertevet a Domino Deo tesino qui eduxit vos de rerra AEgypti, o redemit vos de domo servitutis , ut errare te faceret de via quam tibi praecepit Dominas
Deus itius. Et cap. I 8. Propheta autem ,
inquit Dominus, qxi arrogantia depravatas voluerit is i in nomine meo quae ego non praecepi illi xt diseret, aut ex nomi ne alienorum Deorum , interficietur.
Ad haec Pseudoprophetae quales sunt haeretici qui falsas ubique terrarum disseminant doctrinas, dicuntur in novo Testamento lupi rapaces, Matri . Atreuiare a falsis Prophetis qui veniunt ad