장음표시 사용
101쪽
illud aere muriaticum , potu assumto dilu. Acidis autem frequentissine, in ptimis his tum, eluatur. Idem experiuntur illi, qui viis, dum libris adest, accumulari exere men- majori eopia acria condimenta ex alliis , eepis, sinapi, raphano rustieano &e., auea linis jam vel saltem alealascentibus , sumpserunt. Prout autem haee aeria facilius ex.
trieari possunt & dilui, vel non, ita&sitis
intensione & duratione disseri r unde dum O. lecta tenacitate involuta acrimonia aquosis
difficilius elui potest, pertinaeissima sitis nascitur 3, uti patet in illis , qui pingue lardum,
vel carnes opimas, multo sale conditas assumpserunt. Verum & olea , . quamvis blanda fuerint, calore corporis nostri possunt in rancidam acrimoniam pessimam mutari, atque tune summa sitis sequit*r. Qui pingues nimis cibos eo mederunt,imprimis si debilior ventri. cuius fuerit, neque valido labore corpus exer.eeatur , aliquot a prandio horis merum eructant oleum, quod in ignem projectum vivam 'flammam excitat; sed simul amarore ingrato
displieet, & saepe aerimonia sua fauces urit,& praesecat. Dicitur biliosa haec acrimonia,
quia bilem utcunque amarore refert,quamvis penitus a bile differat, quae nunquam mere
leola, sed saponaeea , est. Si e & molle butyrum , in sartagine frixatum, amarescit, &talem aerimoniam biliosam oleolam induit. Cum autem solis aquosis haec oleosa dilui non possint, & majori tenacitate haereant, pertinax saepe inde sitis oritur , non nisi saponaceis, imprimis acidis, aquae mistis sedanda ;qualia sunt oxymel , fructuum horaeorum succi, sapae , syrupi &e.
Vocari solent in corpore humano prima via partes illae, quae ingesta primo recipiunt.eo
tinent, mutant, nutrimentum inde pro toto
eorpore hauriunt, & deinde illud, quod bla actis inutile remanet ex iisdem, ex pellunt de
corpore. Oeso quam , ventriculum, oe in. restisa eum suis appendicibus se videtur vocas.se I uisitis Pharmaretit. Ration. Part.I. Dct. I. c. a. f. . 3. Per appendices autem illas intelle, xit ductum selleum , pane reaticum ,& vas Tum me feraicorum olcula s. Ib.c. IJ. 3. : ex his enim directe humores in cavitates horum vi. seerum deserti possunt. De medicamentorum autem in corpore humano efficaeia dicturus hie auctor primas vias vocavit has partes,quia
in illis ingesta medieamenta operari incipiuntia putrida ,sive ex inquilinis corporis humoribus hue delatis, sive ex ingestis sponte in putredinem tendentibus, nata ; atque dum talia in his locis haerent, vel ex vicinis visceribus in haee loea coiitinuo deseruntur, sitis in. tensa aegros cruciat,uti eonstaei observaiis practicis, licet in sanguine & reliqui; humoribus
nee maior acrimonia, nec ulla corruptela adissi, neque etiam magna siecitas, aut liquo. rum immeabilitatis signa observentur. Imo& quandoque a putridis hie haerentibus febris accenditur , quae non praeexstiterat, uti in Commentariis f. 386. dictum fuit. Omnium autem frequentissime bilis, inter humores civitissime in putredinem vergens, corrumpitur , & in cavum intestinorum vel ventriculi pulsa , aere semper alluente bae e loca , p trescit citissime ; &, una eum sti, pessima alia symptomata febrilia excitat, quae, Pervomitorium exeussa bile corrupta hie stabulante, tolluntur brevi. salutari quam maxia me naturae instinctu sitis tune oritur,ut copioso potu abstergatur illud putridum, vel & i ritato ventriculo a copia liquidi assumti v mltu expellatur: plerumque enim nausea Inhoe easu adest. Cognoscitur haec stis causa , lingua sordida, sapore fastidioso amaro putrido, nausea, morexia: tollitur autem, dum pex vomitum vel alvum exeutitur hoc putridum; vel corrigitur per acida. Pulchre hane sitis causam notat Helm rius, scholarum opinionem redarguens, quae febris essentiam calorem dicebant; dumque frigoris febrilis tempore nullus ab aegris ea loris sensus percipiebatur, volebant tamen in interioribus corporis magnum calorem latere, licet insensibilem . mirum hor paradoxon probare conabamur:
quia in frigore sebtili magna sitis adest, quam feeitati adseribebant, illamque in vivis praesupponere aequalem sibi ea lorem volebant . at nescium inquit hane sitim non a e
Are, ut nequa a siccisare manare, Ir ratias euntiuit in Hi natarati. Ideo enim nec eκ-hibito potu sedari , quod regularitis fieri Eriberet, si afiere vel calido sitis ista orirerur Fallax ergo sitis, non autem frigus. Oritur namque filia af excremento, quod famis rens stam sensiti-n, eiusque Orgavon, muis offfectat, illuditque non feres , atque fi repente
102쪽
l. 636. ad 63 . SITIS FEBRI LI s. que
magna siccitas advenisse . Nam solet acidum causa habere possit, patet tamen satis ex textu fusuris oia in se siccissimum re corrosi- allegato, quod excrementa in his locis hae. -. ejusmodi finacem Him delinire, nou rentia pro causa sitis sebrilis agnoverit. Orga. seeus atque aqua Quem exstinguit Helmoat. non enim illud animae sensitivae ventrieulus , De Febnsus e. I. Num. Io. II. . Quamvis & imprimis illud eius orificium intestino con- enim, uti paulo ante dictum fult, sitis in tinuum,Pylorus dictus, Helmontis habetur, uti stigore librili liquorum immeabilitatem pio ex plurimis hujus auctoris locis satis patet.
I. 637. Hi ne semper sere praesentiam alicuius horum 633. indieat.
Cum ereo sitis in febricitantibus adest, Sustinuit venar , atque or implere eoora semper cogitari debet , adesse in corpore M amaei Lucan. Pharsal. Lib. 9. γ .uoam vel plures ex modo memoratis causis f. Verum stupendi similium venenorum est e& sollieite indagandum est, quid sit illud ia Elus apparent quidem ; modus autem, quo sebrjitarae, quod sitim jam faciat, ut deinde haee agunt in corpus humanum , latet. medela diligi possit , ut causa illa sius eo. Praeterea aliquando observatum fuit in pnita tollatur. Quamvis enim sorte aliae cau- morbis, causas sitis adesse, interimque nutita sitis esse possint, in Hi tamen febrili, de tam sitim habere aesros; sed pessimo semper
qua hie agitur, aliae praeter dictas observatae omine: quia tunc sensorium commune,morin non fuerunt. Mira enim venena inextingui bi vi oppressum, non afficitur amplius Iun.
bilem stim aliquando excitasse memoriae de summum periculum imminet. Uti enim traditum fuit. Sie de Dipsade serpente le--Hippocrater vide Commentaria 3. I. gitur, quod levi eius morsu , & vix do. mentem laborare illis hominibus, qui dololante, in iuvene Tyrrheno signifero . Ca. rem nou sentiunt, dum causae doloris adsunt; tonis castra sequente, tanta excitaretur si- sic & idem de siti verum est. Ob hane eausam iis , ut nullo potu sedari posset : unde dixit Prorrhet. Lib. I. T. 8. p. 7 . Coae. Non decus imperii, non rnasi irera Catonis Praenor. N. 6o. ib. p. 8s 3. : Sitir preser ν
Ardentem tenuere virum, q/an Dargere signa tiovem soluta in acutis malam . Et in aegroto
Atideret, totisque orent exquireret agris seeundo tertii Epidemicorum libri T. V. p. suas poscebat aquas sitiens in corde ve- et i 8. Hermocrate , qui vigesimo septimo die uenum , die. periit, notat, quod sitiret , & linguam ta-Scristatur venas penitus squalisntis arenae , men aridam haberet, sed & simul eomatosus Nuce redit ad syrtes, Aactus accipit ore, tune fieret. Praeter rationem enim in hoc ae. Equore que placer , sed non Hi sulf gro sedabatur sitis , manente linguae aridicit, humor . tate; si enim humiditas linguae simul ad sui DNee sentit fatique genus , mortemque veneni, set , optimum praesagium dedisset , quia Seu putat esse sitim, ferroque aperiri tu- causa sitis, siccitas nempe , minuebatur .
3. 638. Deoque signat, illa denuntiari mala sutura, quae produci possuntus, ex iis causis, quas praesentes esse significat 636. 637. .
Cum ergo stis febrilis ponat quandam ex trema similiter allecta non evacuabunt iucausis f. 6ῖ6. enumeratis, patet omnia illa la , quae hac via de corpore exire debe. mala metuenda esse, quae ex his causis se- bant; hine omnes sunctiones , quae ab hi qui poterunt . Prognosis enim haee variat pendent, turbabuntur. Liquorum vero im- ratione causae, quae sitim produxit, neque meabilitas si sitim seeerit, malum illud se ec sti simpliciter eons derata deduri pote. praeeipue manifestabit circa pulmonaris a rit. Sic sieeitas liquidi tenurioris desectum teriae angustias . vel & encephali vasa ; hinc notat, adeoque & per minora vascula dis anxietas, difficilis respiratio, deliria &c. me ficilior transitus humorum fiet ; simulque rito metuuntur. Si salsa actimonia, sanguis siccitate contracta vascula venosa absorbenis insectus. fuerit, metus est , ne tenerrimaria non admittent tam suile ingestos hv. vasa solvantur, dum salinis acribus parit mores, exbalantium veto arteriolorum ex . culis gravidi humores , aucta per febrim
103쪽
velocitate, per illa pelluntur ; unda instor. la mala praevidentur, quae S. 8s. & 86. buto muriatieo haemorrhagia, dolores &e. enumerata suerunt, ubi de effectis aleatl- observantur. Si ab alcatino putrido, oleo- ni spontanei , tam in primis viis, quam so bilioso &e. stis nata suerit, omnia ii, in sanguine, agebatur.
3. 639. Uare ei semper, maxime in acutis, succurrendum illico st.
Cum ergo a tam malignis causis saepe derandum jussit aegrum , ut neque potet, pendeat si iis, & pessima ab his merito me. nimirum siti erucietur. Os etiam eius e ituenda sint mala; patet facile , illico sue. ubi G siccum est, si foetu, quamυir Meurtendum esse huie symptomatis; imprimis tempus aptum potioni non est. Commodeque veto in acutis febribus , in quibus & sic. Erasistratur dixit, sepe, interiore pane ιιι-
citas, fi humorum immeabilitas , & pu. morem non requirente, os o DAees requirere Itredo per morbum ipsum augentur . neque ad rem , male haberi aegrum, pertinere .
Verum alia quaestio inter Medicos agitata Verum, dum os siccum est&latet, ven- filii, an nempe sitis febricitantium potu pro triculus & intestina similiter se habent, at- lubitu aegrotum exhibito sedari debeat ; an que pariter potu ingesto ablui & humectari vero, neglecto hoc symptomate, morbus, postulant: nulla enim ex sitis causis f. 636. unde pendet, libris nempe sola debellari pos. enumeratis est, quae non emendetur aquosis sit,atque interim saepe aegri ab omni potu pro. hausis tali sub moderamine, uti sequenti di-hibendi sint,vel tantum parcissime potus ipsis cetur paragrapho. Sicca enim se humectanis concedi posset, ne nempe remediorum estica, tur; lmmeabiles liquores, interposita dilue ci-eia , liquidis affatim haustis diluta , minue. te aqua, dividuntur ; acria omnia abstergun-retur. Vidimus antea in febrium historia , tur, & dilutione per aquosa enervantur. Pe-. μυμ dem primis morbi diebus tortoris vi. nitus. Unde tamen Celsus L. r. c. 6. Piscem egisse, dum convellendas aegri vires m. I 28. fateri eoactus fuit, quod ne H d quitabat vigilia, siti ingenti &e. sic ut nequidem dem , ab Heraclide Tarentiso dictum , ratioαeprimis diebus os elui sineret: verum tune si. caret: Abi aut bilis aegrum, aut cruditas se.
mul probatum fuit, quam damnosa haec eru- Ie habet, expedire quoque per modicar tori delis medendi meis tuus sit. Celsus quidem nes miseeri noυam materiem corruptae . mitius agendum eum aegris voluit; interim Longe alia fuit Hippocratis in febribus tamen non omni tempore febris potum cou- curandis methodus, qui & victum humi dueere e redidit; Be videtur in illa opinione dum febricitantibus prodesse Imonuit, Miuisse, melius esse , si febricitantes potu ab. tenues acidulos potus ex mulsa, oxymelis sinerent. Postquam enim dixerat, abstinen- le, hordei decocto die. dedit, uti ex librotiam a eibo facilius ab aegris impetrari, quia de diaeta acutorum satis patet, ει pluribus stomaehus plerumque hunc respuit, addit se. in generaeli febrium eum dictum suit. quentia : De potione vere ivens pugna est,eoque Infelix tamen haec methodus postea ite. magis, qωo maior febris est . Haec enim sitim ae- rum adhibita suit praeterito imprimis se. cendis, s tum maxime aquam exigit, eum His culo a Medicis , qui vel arcanis remediis Iapericulo oma es . Sed docendus es me tibi Chemicis se omnes morbos debellare posse febris conqxieverit, protinur Him quoque quirem Iactabant, vel per sudores , calidi ssimis su- eam : Anguinemque accessionem fore , si quod ei doriseris exhibitis , omnium febriam eu- datum fueris alimentum, ita celerius enm desiis ram aggrediebantur. Ab omni autem m. nere sitire, qtii no et bibit Ces Lib. r. e. 6. p. tu aegros suos prohibebant ideo imprimis, 128. . Necesse tamen credidit, aliquantum ne remediorum .efficacia , aquosis potibus indulgere aegris, quia de sani Acilius iam em, haustis diluta , enervaretur. Patet autem quam sitim sustinent; primo tamen die nui . facile, quam misera suerit aegrotantium uim humore in dati voluit, nisi venae sic conis conditio, qui hac methodo traliabantur rciderent, ut etiam cibus dandus esset. Imo febrili enim quamvis aestu torreretur coria alio in loco L. e. q. p. Ii p. ) maluit stini pus, & calidissimis remediis ignibus adde- fallere, quam potum exhibere. Sic enim mo. reaIur ignes, tamen ne summis quidem i.
104쪽
hris potum gustare eoncedebatur. Neque, quod mirum videri posset, ab hae metho do recedebant Medici, licet novissent plurimos, intentatae mortis minas spernentes
prae intolerabili siri, optimo eum suecessu avidissime ingurgitasse potum , quem vi vel
precibus extorserant a custodibus suis. mentius , quamvis areanis suis se omnes
febres debellare posse iactaret paucorum dierum spatio, tamen magis in hac re sapimbat, & dusabaim' is finitas asstinretiam
a potu . Nam si febris sit ealidis, o Dimis.
se , priυetur autem potu humectame , depopu- Iatur emorem, . solidarum partium alimem
ta, cum viribus. Etenim, uti licet vesicam exonerare, quoties urget etiam importuna n cessitat , ad hoc non petita a Medico υenia ἰpariter quoque est bibendum , , quotier monunecessitas P cum unum non sis magis natura
consonum quam aliud : His autem stricta lex ..e a maaedati obedientia, iam mitiisι -- denti opprobrium aettulit mim t. de F-ibus c. 12. Num. I. p. 772. . Hoc tempore , sabiem in his regionibus , crudelis haec methodus repudiatur ab omnibus sere Medicis., & sitientibus aegris potus conceditur.
Quaenam autem circa hanc rem observanda sint, dicetur sequenti paragrapho.
f. 64o. Uod iit: i. bibendo aquosa, subacida, nitrosa , demulcentia , cali
da, saepe, parva copia simul. a. nares , os, sauces, si mi Ii potu s vendo , colluendo, gargaritando. 3. latus , epithemata, cataplasmata ex simi
libus, hypochondriis circumvolvendo. Clysmatibus similibus iii)ectis, & re
tentis. a. sitientes aegri potum appetunt, verum naturali instinctu aquosum semper& tenuem I
testantur . Imo & in sanis hominibus observatur, quod , summis aestivis ealoribus sitientes, solo tenui potu delectentur e non mirum ergo & in aestu librili idem obtinere. Fo te ideo Hippoerater hor. 64. Sect. S. T. P. p. 237. noluit dari sitientibus lac , merum nempe, tribus enim vel quatuor partibus aquae dilutum pulchre stim febricitantium sedat. Cum autem in febribus, auctis motu eirculatorio, sales& olea sanguinis acriora fiant,& in putredinem vergant , imo saepe in primis viis putrida excrementa haereant ; optime aquosis adduntur subacida, quae omni putredini resistunt, & optima contra sitim ab 'hae causa ortam sunt remedia, hine succus citri , arantiorum , cerasorum , ri-besiorum &e. aquosis miscentur tanto cum
fructu , & in febre sitientes avidissime haee
expetere solent . Additur h s nitrum, &varia ex nitro praeparata, quae in osticinis prostant, quia pariter omni putredini resistunt ; & insummatoriae liquorum immeabilitati resolvendae quam optime condu. eunt. Ut autem siccitas nimia emendetur , & leniatur acrimonia humorum, aquae in. quuntur hordeum , avena & s milia satinosa, quae simul putredini opposta sunt,
eum sponte sua acescant . Tom. III.
Uerum sere omnes, qui in febribus sitiunt, frigidum potum appetunt , eumque naturali aegrorum instinctui in morbis non
sine ratione tam multa coneedantur, sorte
videretur & in hac re aegris obtemperandum esse , frigidam saepe petentibus . V rum quidem est, frigidum potum maxime placere, Be res illare , sed plures tamen noxas habet, uti certis observatis constat. Si enim consideretur, frigidum potum, affatim imprimis haustum , dum transit per in sophagum, accumbentia ipsi vasa intereostalia & diaphragmatica eonstringere ; dein inventrieulum delatum frigore suo hepati ,
ventriculo accumbenti, venae cavae, si nulvenoso adeo vicino pessime nocere posse, eum sanguis noster in .frigidam aquam d missus illico eoaguletur ; patebit satis ratio, quare potus frigidus damnetur tanquam periculosus. Si enim calefacto corpori seu gidus aer lubito admissus adeo noceat, ut plures inde perire eratnndehamur
ses. 6. cap. a. pag. 3as. quam peste, se- me , & gladio simul ; quanta non erunt metuenda mala , dum gelidus potus partibus internis , calore febrili aestuantibus, opplieatur subito ; cum & aer ei lius caleis, stat quam aqua, & saepe in febribus acu.tis sanguis in spissitudinem inflammatoriam tendat, adeoque longe promptius coagule-
tui a subito hoe frigore ὶ Lethales pleuriis G tides,
105쪽
tides, peripneumonias, imo & subitaneant in6rtem saepe secutam fuisse, dum aestuanti corpore gelidam biberent homines, nu- . merosissima observata in Hi storia Medica docent . Neque tamen hie dissimulandum est , frigidae aquae potum aliquando febri. citantibus prosui sis . Sic alia occasione in
tum expeterent aegri , omnem alium fastiadientes, minime absonum videtur , illum
concedere; nunquam tamen nocebit cave
re, ne simul & semel ingentem copiam ingurgitent, sed potius parcam quantitatem simul & repetitis vicibus sumant L sic enim Commentariis f. it. dictum suit, Galenum & satisset aegrorum desiderio,& interim plu-
saepe vidisse, non paucos sebrdi ardente: laborantes statim ex frigidae pota liberatos: fuisse : verum addit Galenus , hoc factum fuisse , cum iam mediocriter concocti es.sent humores , adeoque jam deserbuisset motabi impetus. Verum Cessus i. 3.c. 7l.Ιῖ . in summo incremento ardentis febris, magnasti antecedente, frigidam aquam copiosam
dandam voluit, ut bibat etiam ultra satietatem, o, cum iam venter oe praecordia ultra mo. dum repleta , satisque refrigerara sunt , vomere debet. soldam ne υomitum quidem exi.
ἔ-nr , sed ipsa aqua frigida , rantram ad Im
rietatem datu pro medicamento utuntur . Pau
lo post tamen monet , in his tantum hoc remedium adbiberi posse , in quibus praeι'
ardorem nulli dolores , nullus praecordiorum I
mor ; nihιi prohibens , vel in pulmone , vel in faucιbus se. Sic dicit Scheuam merus De genuina Febres curandi Methodo, Para. 37.p. 186.187. ), se vidisse servum febre ardente laborantem, qui summo aestu rima cavebuntur mala, quae iure metuenda sunt . Cum autem omnia modo dicta smium, hoe probent, aliquando in febribus stigidum potum profuisse, & quidem tunc imprimis, quando ineluctabili desiderio illum appeterent aegri; patet satis ex rari .ribuq illis casibus minime poste concludi , illum semper febricitantibus exhibendum eta. se : non magis quam si haleces sal hos , lardum & similia vellet quis commendare in victu febricitantium, quia quandoque his an sumtis febres curatae suerunt, dum summo appetitu haec desiderarent aegri, & invitis etiam Medicis assumerent. Ex illis autem, quae dicta suerunt, constat , potum caliadum , vel saltem egelidum , tutissime exhiberi ad sitim sebrilem lenieudam . , Praeterea expedit summopere, ut calidi etiam potus parca copia simul assumantur .
Simul & semel enim dum sitientes aegri hos ingurgitant , saepe sic distenditur ventriculus , ut ejus orificia spasmodice contracta amictus, Ze negligentius habitus, ultra decem omnem exitum denegent ingesto potui ; unaquae frigidae libras avidissime hausit ; sicque effecit, quod ii ii igne dico m tale essicere potuisset, ut at ter Gane febre .xstincta sanus esset . Imo testatur, quod ex Clarissimo M.LMmio audiverit, totius pagi plurimos incolas,
morbo acuto laborantes, medico & reme.
diis destitutos , aqua frigida aestum febrilem exstinxisse , moxque oppressi caloris nativi reliquias spiritu vini refocillantes , omnes restitutos suisse . Verum aliquando contingit, in putridis imprimis dictis continuis febribus, sanguinem in putridam di
solutionem tendere, adeoque minus in his metuenda esse sanguinis coagula , & sorteio tali casu stigidae potus no a adeo noceret. Praeterea in Commentariis 3. 399. monitum suit ex SHenbaηno , aliquando in mor. borum curationibus plus concedendum esse
aegrorum desideriis impensioribus , quam magis fallacibus ae dubiis artis regulis. Adeo. de magna anxietas, & alia plurima mala sequerentur vide g. s 86.α. . Saepe etiam nausea & vomitus sequuntur, sicque excutitur omne liquidam, quod ingestum suerat . Verum etiam , cum saepe immeabilitas sanguinis sitis causa sit, diluens potus , Pa ea simul copia sed frequenter ingestus, uenis recipitur, sanguini miscetur, & vasorum actione cum illo quasi conteritur &miscetur , sicque optime dividitur omne immeabile . Ubi vero magna simul aquae copia sanguini per venas affunditur , non fiet tam iacilis & aequabilis misceli, & brevi post per urinam aut sudores saepe iterum expellitur de corpore, antequam vasoru in acti omne intime cum sanguine permiscerit pestit . Variae iam ad hune numerum in Materia Medica habentur formulae , secundum quas gratissimi potus ad sitim febrilem le
106쪽
a. Maximi monaetiti .in febribus aeutis eurandis hoc monitum est- Siecitas enim& sanguinis immeabilitas. imprimis tune sitim sepe ficiunt e verum maximumalistri. men a tali sanguinis dispositione in encephali, & pulmonum vasis metuitur. Dum3 ergo similes potus calidos aegri ore eonti-
a siccitate enim &-uomeabilitate sanguinis in his. locis multa mala fieri poterunt. Ve- . rum etiam per venas bibulas cutis exiernae se multum liquidi resorbetur , & sitis
imminuitur. Quantum autem balnea prodesse possint cad stim tollendam , alia. easione dictum fuit vide Commentarianent, fauces his colluunt, humectantur sic- g. Ut enim probaret totum eae hae partes , tepido vapore lavetur puti corpus inspirabile esse , dicit, experimentismo , imprimis si per nares talidae aquae va, eonstitisse , ' homines, qui flagrante sub So. por simul attrahatur . Uerum etiam simul le iter consecerant, & os aridissimum ha. earotidis externae rami, per has partes di bebant, & molestissima siti eruetabantur, stibuli, laxantur; adeoque impetus & preta balneum ingressos illico levamem pereepisset;
so sanguinis a eapitis interioribus avertun- cos enim humectabatur , squaliduua anteatur . Praeterea humectatio harumi partium corpus molle &' humidum fiebat, atque om-puleberrime 'sitim lenit L Unde nis .sitis exstinguebatur. Cum autem ismen uti ad dictum fuit dum a potu ab. ta, epithematae, cataplasmatia ex si milibus sinere volebat febricitantes, os tamen elam parara hypocho iis circumvolvunturΔ, εc dum iussu ne nimia siti eruciarentiir man. simul curatur, ut non frige scant , in tepi tu meumque enim quis potaverit, si lingua do balneo omnes partes haerent, atque idem& os internum sicca manserint, sitis mane e sectus poterit e spectari ia . bit; simul etiam: has par es sic lavendo la- . 4. Clysmata dubiiciter bic prodesse pote xantur .venaxnhibulae', i ut inhalare possint runt; venenim per haec eluuntur putrida ex. applicata . liquida ; & arteriae exhalante se crementa, quae, dum in his locis haerent, disponuntur, ut transmittere pollini tenui sitis causa esse. possunt, uti f. 6ῖ6. dictum simos halitus, quibus naturaliter omnia il- suit; vel clysmata iniiciuntur hac spe , utia loea foventur & humectantur .. In hydro, retenta abii beantur venis bibulis intemno. picis molestae. sitis pulcherrime leniri solet, rum, sicque conspirent suo effectu cum reli
quis, de qu bus hac paragrapho dictum fuit.
Quaenam autem observanda sint in similium clysmatum applicatione , dictum fuit in Commentar.. 3. 5ῖ4. ubi de illorum efficacia
in curanda anxietate sebrili agebatur .
vero valida sitis una comitetur summam debilitatem, tum vinosa ,
imo &'saepe spiritibus 'ditiora , prioribus o. miscenda , propi-
tuto erunt Uum tos saepius aqua, cum sexta rati , vel is ci ieitri eluunx. 3. Ut mempe faveansur hae pRrtes, stera hic locata sie disponantur , ut liquo res per il Iorum vasa facillinae transeant f. . I.
quae praecedenti inanda omnibus . autem illis , paragrapho dicta suerunt, magna aquae cOpia miscetur sanguini. Si autem simul de bilitas summa adsit , non poterunt debitavi pelli per vasa corporis ingesta liquida , unde vel 'obruetur debilis homo his , &summam patietur anxietatem , dum moles
liquidi movendi adeo per haec aucta fuit ;vel ingesta aqua colligetur in cavis maioribus & minoribus corporis, & set hydrops,
neque ,sedabitur lauden saepe istis , dum omnis aqua ingesta siet iterum e vasis exit. Omnium optimum est , tunc addere aquo sis talem vini quantitatem, quae refocillandis viribus convenli, neque interea nimio stimulo nocere possit : tuto enim febriciis tantibus vinum aqua dilutum dari posse in
Commenta r. f. bos. a. vidimus 2 verum in
hoc. casu ob debilitatem maior copia vini adhiberi poterit . Imo nec spirituosa , ut ipse vini spiritus ,. vel compositi aromatici spiritus olficinales , nocebunt , si aquosis misceantur; & observatur, pulchrius sitim tunc sedari per haec , quam si soli aquosi potus exhiberentur . In hydropicis sitientibus magnum a similibus levamen percipi tur ; imo & operarii , a valido labore sitientes , solent spiritus viri pauculum su-- G a mere
107쪽
mere, sicque observant communi dein po- gesta liquida brevi iterum diffleatur de cot- tu longe melius sitim tolli, nam sudores, pore. Formulae similium potuum, qui his quibus tune adeo di fluunt , spirituosis his usibus servire poteruut, in Materia Medi compescuntur , atque ita impeditur , ne i a. eω ad hunc numerum babentur.
S. 642. TAusea irritum eo tum vomendi signineat cum idea horroris I ca I l iam ergo habet proximam fibrarum muscularium faucium , in sopha gi, ventriculi, intestinorum, musculorum abdominalium leviorem convulsionem , haec fit i. ab acri, putri bilioso, in vacuum stomachum pulso , in fauces adsceridente , utraque vellicante, & irritante, unde reliqua eosdem sequuntur motus, cognoscitur ex. inedia , halitu putri, ore, lingua , faucibus sordidis , vel 2. oritur alenta, viscida, fluctuante materie, quae in iisdem locis .natando vellicat; cognoscitur ex signis glutinos praegressi 69. ad 73. aut 3. a ventriculo, insophago , intestinis, & visceribus vicinis leviter inflammatis ; quod scitur ex signis horum propriis; tandem etiam a memoria rei , quae olim assumta sinules nause creaverat; 3. denique & ab inordinato liquidi nervosi motu, undecumque e citato ; cognoscitur delirio, spasmo, vertigine, tremore.
Nauseare dicti μηt primum , quibur in um
si ae inter navigandum stomaelus iaetu ret ', deinde consuetudo obtinuis , ut vox ea
quocumque modo A affectis ινibu retur PIM.tareb. Sympositae. lib. q. quaes. 8. pag. 6p4. , atque ob haud causam videtur ναυσία vel νωισια Graecis dicta suisse. Est amem eo. natus vomendi, sed irritus, is μεν ναυτ α σπαράμουσα , οῦ μέν ἐκ κυουσώγέ τίνα χυμον . Nauseae enim vellicantes rautum, nolisum vero htimorem evaeuaures, dicebauttir Ga.
ρηο D. loris affectis lib. I. cap. 4. ram. 7.rpi Q. Unde & Seneca, eum inna. vi fluctibus agitata, non assuetus his turbis , esset, dicit : Na ea enim me , segnis Oee , fae exim roxquebat : quae Oilem movet , nee effundit Epist. y I. pet. 47 a. . saepe quidem nauseam vomitus
sequitur ; & sere omnem vomitum ali. qualis nausea praecedit , proprie tamen lo. quendo nauseare dicitur homo , qui absque vomitu frequente irritum vomendi conatum sentit . Semper autem hunc vomendi conatum idea horroris comitatur , atque dum quis nauseat, omnes cibos & potus a vera
fatur. si quis famelicus in prandio medul. Iae ossum putrescentis, hepatis piscium eorrupti , vel carnis putridae pauculum tantum incautus devoraverit, nauseabit illico , &horrebit totus; donec vel vomitu excutiatur illud corruptum , vel aeidis ingessis eorti
getur , aut diluenti potu abluatur . Uidetur nausea gradu tantum differre avomitu e unde causae omnes, quae nauseam faciunt, si augeantur, vomitum producunde& vieissim ea usae omnes , quae vomitum excitant , si minuantur nauseam pro suo ἀ- seres relinquunt . Cum ergo vomitus , uti postea g. 6s a. dicetur, si violenta expulsio illorum, quae ventrieulo imprimis continetur. per eonvulsonem fibrarum muscularium faueium , ce sophagi, stomacbi, &c. videtur & idem in nausea obtinere , sed remissore tantum gradu e adeoque causa proxima nauseae erit levior harum partium coavulsio , quae irritationem ad vomendum quidem sacere potest, validam tamen illam
expulsionem eontentorum ventriculo, quae
per vomitum fit, efficere nequit. Si homo sanissimus, immisin in fauces digito, linguae radieem , velum pendulum palatinum , aut pharyngis initium tangat , mox nau seabit ; si simul hoe tempore manum abdomini admoveat , sentiet musculos ab . dominales jam moverr inei pere a sola meis ehantea harum partium irritatione. Videndum iam est, quaenam sint causae remotae . quae leviorem hane 'eonvulsionem harum partium , nauseae proximam causam, ex citare valent : atque hae causae commode
108쪽
in quinque distinctas e lasses distribuuntur, ii eo omnis appetitus tollitur. Imo credo me de quibus singulis seorsim agendum erit . observasse aliquoties , solam maiorem copiat. Frequens satis haec nauseae causa est: am bonae bilis in ventriculo fluctuantis ine. hepar enim , tantae molis viscus, a iam diam di nauseam secisse, dum ad curandam guine allato sua sabrica secernit humores topicam ventrieuli debilitatem abdomen te. magna satis quantitate , atque illos per iuno homini in lecto perfricandum jusseram ductum exere torium in duodenum intestia pannis laneis ealidis, accensi succini vapo num desert. Verum vacuo ventriculo py. re penetratis. Cum enim rudius persiis lorus patet, adeoque collectus in duodeno retur, ineepit nauseare, vertiginosus fieri, intestino humore pancreate, hepate, ve. & ab omni cibo abhorrebat , donec postsea sellea facilius, ista respirationis actione aliquot horas bilem evomeret, nec eolore, pressis his partibus, per laxum pylorum in nee aliis ullis attributis , a bile sana dis ventriculum regurgitat, quam per intesti. versam; dum postea cavebatur, ne internum jejunum, tor rugis clausum , transit. sticandum illa abdominis regio premeretur,
Unde etiam talis humor magna satis eopia ubi landus Ulis eysti eae infra hepatis limbum in ventriculo hominis sani , diu jejuni , eminet, nihil mali percepit. colligit , & saepe eructatur ; imprimis si Si vero illud biliosum , in ventriculo hae-
pronus eorpus incurvet. Semper autem tune rens, in maiorem corruptelam incipiat despumescens, subsalsus, leviter amarescens generare, tune halitus putris simul adest, in homine sano invenitur. Si iam bili, so. & amarus in ore sapor: unde & Hippocrater lito acrior, vel majori eopia , in ventri- Apbor. 17. Oct. pag. I a. cibiculum sic deseratur, inde talis nasci potest fastidium, & os amarescens, pro signis ha- 'irritatio , quae nauseae producendae suffieu buit, quibus indiearetur rursum purganteat; uti etiam si talis humor , ventriculo opus esse . Raro autem accidit, ut diu ali. contentus, in fauces resurgitat. Cum au. quid eorrupti biliosi in ventriculo haereat,tem bilis in putredinem ex sua natura sa. quin incipiant os internum , fauces , sed tis prona si, & simul ad bilem, & alios imprimis linguae dorsum sordescere ; uti humores in ventriculi cavo collectos, aet lia Measione dictum fuit in Commentariis libere accedere possit, atque calor eorpo- g. 8 s. ubi de effembus alca lini spoaiatietris interni Eue conspiret; patet facile, pu- in primis viis agebatur. tredinem hie brevi metuendam esse. Haec vi. a. Naturali lege primae viae ab ore addetur praecipua ratio esse, quare nimis diu anum usque meo obliniuntur, qui & lubri- jejunantibus appetitus pereat , & nausea eitatem internae superficiei harum paritum oriatur. Ubi autem diuturna nimis stagna- eoneiliat , & simul illa defendit , ne ab tione jam subputrida bilis cyniea, vel per asperis corporibus deglutitis, vel ab acrion billes aestus incensa & eorrupta, hue de. ribus ingestis, tam iacile laedi possit. Mu- fertur, iacile pater, omnia haee mala au. cus ille, postquam his usibus inservivit , geri debere. Interim tamen non requiri. sensim detergetur, & imprimis saponaceatur, ad continuam & molestissimam nauseam bile dividitur, atque tandem eum sincibus iaciendam, ut magna' copia corruptae bilis per alvum exit. Ubi vero mucus ille s in his locis haereat mirabatur enim lito tenacior est, aut bilis inertior suerit hamus cuti ad s. 6ῖ . dictum suit dum aut parcior, sens m accumulatur, ventri- vomitorio dato expulsam materiam exami. eulum gravat, &fluctuatione irritato sc-nabat, illam nec mole valde spectabilem, que nauseam parit molestam , & saepe satis nec pravis qualitatibus insignem fuisse: & diuturnam. Malum hoc satis familiare est
tamen irritum vomendi conatum inde ori literatis, imprimis provectioris aetatis: dum tum fuisse in morbis, patebat evidenter ; enim sedentariam nimis vitam agunt, reia quia emetico exhibito sedabatur omnis nauis pirationis actione minus moventur viscerasea. Cognoscitur vero, quod talis nauseae abdominalia , bilis iners fit , & saepe ita causa in corpore adsit, inedia: nam simul. in spissatur, ut ex eyuide sua per angustumae aliquid putridi in ventriculo haeret, i l. eius eoilum vix exire possit: simul etiam
109쪽
senes mucosi magis sunt, caeteris paribus, quam iuvenes. In multis etiam hominibus se disponitur interna primarum viarum su. perficies, uti sere observatur fieri in ea lata rhosis , quibus ingens copia muci quotidie naribus emungitur , saucibus exscreatur , vel ex pulmone per tussim educitur unde
saepe ingens copia nauci in primis viis col. ligit ut . Idem fieri poterit a glutinossni. mis ei bis ingestis, imprimis s simul debutior ventriculus , & inertior bilis fuerit. Sive iam mucus ille saucibus vel ce sopba-go adhaereat, sive in ventriculo fluctuet, similem sere effectum habet, ac splum
la, per has partes mota, continuo irrita. tio fieret , unde nausea perpetua oritur , quamdiu ille mucus in his locis maner . Forte di idem obtinet, si in intestinis, imprimis superioribus', nimius nucus adhaereat : videmus enim intestina irritata per vulnera, inflammata, suffocata in herniis, nauseam & vomitum sacere. Similis nausea observatur etiam nasci a vermibus pertae loea reptantibus, sola tantum mechanica irritatione harum partium . Cognosci. tur autem talis nausea, si praegressae sue. int illae causae , a quibus constat mucum accumulari in primis viis; & smul obse ventur in corpore tales effectus, qui avi.
scida lenta tali materia fieri solent : de quibus omnibus , paragraphis hie eitatis in eapitulo de morbis a glutinoso spontaneo ortis, dictum suit. Simul apparet hoc malum oppositum penitus esse illi , de quo praecedenti numero dictum fuit; nam nauissea , a lento muco producta, saepe selieiter euratur amaris & biliosis remediis , atas nibio, centaurio &c. imo & bilis ipsa ex lanis animalibus desumta pulchre prodest, quae omnia nauseam , ab acri nimis vel subpu. trida bile ortam, augerent potius. si blandus inueus fluctuatione sua si e possit irritare has partes , ut convelli incipiant , sicque nauseam , imo & vomitum
quandoque excitent, merito idem expecta. tur ab illa irritatione , quae a levi etiam inflammatione harum partium fit e & observationes practicae hoe confirmant , uti Possea patebit, quando de morbis inflam. matoriis harum partium dicetur . Forte etiain , irritatis per inflammationem his par.
tibus , major copia muci secernitur in iis. dem e se enim videmus , dum inflammato. rius tumor sauees Meupat , incredibilem copiam muci in his locis eolligi, & eontinuo per os excerni. Verum etiam vicina viscera , imprimis quae ventriculo accumbunt , leviter inflammata , similem nauseam sacere pissunt, imprimis s a tumore harum partium ventriculus prematur. De heis patis inflammatione agens Galentis Deueis AU. lis Lib. s. cap. 7. T. 8.pet. 496.
ner, appetitum deletum , nauseam, vomi-4um , hunc morbum comitari, additque, omnia haec potius adesse, dum hepatis cava pars inflammetur, quam s in convexa parte id seret. Facile autem patet, a pari create , liene &e. inflammatis ob eandem rationem nauseam nasci posse. Signa autem , quae docent, hanc nauseae eausam ad inesse, petenda sunt ex historia illorum morisborum , qui ab horum viscerum inflammatatione pendent; de quibus postea in morbis aeutis febrilibus agendum erit. q. Maxime mi um hoc videtur, interim tamen verissimum est, quod a sola mutata cogitatione nausea nasci possit. Alia oecasone dictum fuit vide Commenta ag. Io . mirabilem hane in mente proprietatem obistinere , quod possimus ideas emitatas affigere signis quibusdam arbitrariis, inter quae signa & ideas cogitatas nulla omnino similitudo est: uti dum v. g. paucis literis Rin dunatis exei tantur in nobis ideae , quas dudum antea habuimus, & quarum nequidem vestigium saepe in nostra memoria remans t. Illud obtinet & in animi aflectibus, qui saepe nobis etiam invitis renovanis iur, a similjbus causis. Idem iam de nausea verum est : probe memini, me postquam per plures dies soliorum senae eum tamarin dis deeoctum sumseram , ut artificialidi arrhoea gravem ophthalmiam curarem , postea adeo fastidivisse hoc remedii genus, ut diu nequidem aliis praescribere potuerim, quin horrerem totus & nausearem . Dum ante multos iam annos in pago suburbano ineederem, sanissimus & optimo valens appetitu , mala sortuna ingentis Molossi , aquis lataeati, tumidum abdomeri . crepuit, quod illico tantam exspiravit mephitim, ut & omnis appetitus deleretur illi
110쪽
co , & pessi e nausearem . Postea , dum ad eundem locum veniebam , quamvis nihil tale eogitanti saepe subito rediit pessimi illius sciditoris memoria; neque sina horrore dc nausea, quamvis leviori. Credo unumque m. que sere quandoque in se ipso expertum fuisse, quam sicile nausea ex sola memoria rei, quae antea illam excitaverat, redeat .
s. Hystericis mulieribus, & vitis simili
mobilitate generis nervosi praeditis, saepe ab Hae sola causa nausea fit. Imo etiam& in aliis , quibus firmior totius eorporis eompages esse videtur. Si e robusti saepe homines, modo non assueti fuerint, navis in mari agitationem ferre diu nequeunt, quin vertigo oriatur , & paulo post nausea, dein& vomitus . Pluribus , si retrogradi in eurru vehantur, dem accidit ; uti etiam aeeleri eorporis in gyrum rotatione. Nola. vit laden hamur, quod quamcumque partem corporis invaserit inordinatus ille spirituum tumultus, symplomata statim talia produ- eat, quae illi parti competunt. Non mi. rum ergo, si in ventriculum vel intesti ramorbi hujus impetus detoner , nauseam &plura alia mala, his partibus propria, nasci posse . Praeterea mirum commercium inister ventriculum & encephalon intereedit ;unde, hoe turbato, iacile nausea & vomitus sequuntur; uti in vulnerum capitis historia patuit . Ob hane causam videtur etiam nausea nasci quandoque, dum validis admodum animi affectibus turbantur homines . Neque refert, undecunque excitetur
in ordinatus ille licuidi nervosi motus , nam & in dissitis saepe a ventriculo eor istis locis, dum nervi irritantur, nausea fit. Halmonitus Iu Capitalo PFlorus Rector Mao. pag. I 84. emtums viliam obambulabat insigni eum appetitu ; tum fortuito di si pridem , lapsus est, νigor statim obvenit, eum nausea, vomitu, suffocato edendi priori a
fetitia: mox vera distortum pedem oe femiuinlocatum rem saltatque eodem instanti νε i-iui est ipsi appetitur pristinus, cessataque est
nausea. Cognoscitur iam haee nauseae ea sa, si signa doceant nervos in quadam cor. poris parte irritatos esse vulnere, distractione &e. Uti etiam si eognita aegri temperies talis sit, ut nimia in toto lystemate nervoso irritabilitas adsit; unde facilis spirituum αγαξι ω, & omnia , quae inde pendent, mala nasci poterunt. Limpidae urinae
profluvius si simul adsit, paroxysmi hysterici aut hypochondriaci certistii num signum , uti in Commentariis s. 6ν r. dictum luit ,
nullum dubium manet, nauseam in tali aegro praesentem ab inordinato liquidi nervosi motu procedere . Imprimis vero si delirium, spasmus, vertigo, aut tremor denotent, functiones illius visceri , unde omnes nervi pendent, cerebri nempe , turbatas esse . Notandum tamen hie est quam maxime, eertissimis observatis eonstare , sordes, si ve ante febrim existentes in ven. triculo, vel vicinis viseeribus, sive febris tempore 6c per febrim ipsam natas, & hie collectas, miro modo turbare posse omnes cerebri functiones, & saepe deliria, verti. gines Sc. producere. Adeoque, licet haee
symptomata doceant cerebrum affici, ta. men saepe eausa omnium malorum non bae. ret in cerebro, sed in ventriculo I tuncque illa euratio, quae compestendo inordinatum liquidi nervosi motum agit, non is ficit, sed requiritur evae uallo saburrae hujus in ventrieulo haerentis per emetica, vel purgantia. Videantur illa, quae in Commentariis et a p. dicta suerunt de mira efficacia quorundam venenorum, quae omneseerebri stinctiones pessime turbant, quam diu in ventriculo manent . Quaedam adhue ei rea hane rem dicenda erunt postea,
ubi de Delirio febrili agetur.
diu manet, producis inediam, abstine utiam a notu, & a medicamentis, dein vomitus, di quae hinc produci pollunt mala quam plu- quorum praecipua debilitas, acrimonia alcatina putrida, siccitas.
Postquam intellectum fuit, quid nauseasr, & a quam diversis causis producatur, seqvitur eoasideratio illorum essinuum, quia nausea metuendi sunt, si diu maneat; levis enim & pauco tempore durans nausea non multum mali faciet, & facile imierabitur . Omnia vero mala, quae a diuturna nausea fiunt, pendent ab eo, quod nec cibo, nee potu possit refici eorpus, quamdiu nausea manet; ab omnibus enim