장음표시 사용
111쪽
IO4 tunc temper abhorrent aegris simulque ob eandem rationem nulla omnino medicamenta assumi poterunt. Verum in homine sano, nisi ex cibo & potu ingestis, per
vim vasorum et viscerum mutatis, restituantur illa , quae inevitabili vitae & sanitatis effectu quotidie pereunt de solidis & flui. dis corporis partibus, nascitur debilitas ;& omnes nostri humores , , post abstinentiam a cibo & potu per viginti horas, sibi relicti in quiete, & calore 7 vel etiam
si valide moventur, in putredinem vergunt; uti ad g. 8o. ubi de morbis ex aualiso hontaneo agebatur, demonstratum fuit: nasce.
retur ergo, si nausea diu duret, acrimo.nia aleatina putrida . Cum autem per i sensibilem pei spirationem , & alias excretiones, continua fiat liquidissimae partis humorum iactura, neque potu restituatur illud deperditum , exsiccabitur corpus. Facile autem patet, omnia haec mala augeri, si febris nauseam comitetur , eum per febrimi prim vide f. 18 . liquidissima exprimari.
tur , & reliqua incrassentur . Numquam ergo vilipendi debet hoe symptoma fibrile , sed subitam medelam poscit. Quom do autem baee feri debeat, sequenti pa-'ragrapho dicetur.
f. 644. CIstitur ex prima causa orta a. Num. I. usu acidi, salsi, aquosi potus, cibi, medicamenti; tum si initi leni purgante exhibito ; M
acido austeris roborantibus fibras; aut, si his non cesserit, vomitorio dato Quae vero ex secunda causa a. Num. 2. sit, illa tollitur, diluendo, attenuando, purgando, vomitum excitando. At, si ex tertia ortum duxerit 642- Num. 3. , tum non cedit. nisi illis morbis euratis, iuxta descriptionem postea in his secuturam. Quarta species oblivione, & vitatione similium aboletue Quinta autem per austera, quietem, narcotica, aquam frigidam. Cum ex illis, quae 3. 6 et . dicta suerunt,
constitit, a tam diversis causis nauseam nasci, patet facile, nullam generalem curam dari posse, quae omnibus nauseae speciebus conveniat ; sed sollicite indagandum esse per signa
ibi tradita, a quanam causa nausea ortum
duxerit; & deinde causae sic evnitae de. bita curatio adhiberi poterit.
r. Ubi ergo ab acri putri bilioso , inventriculum pulso, nausea fit, illa tolli nequit, nisi illiud biliosum hie haerens expellatur , vel sic emendetur per idonea remedia, ut non amplius nocere possit. Notum
est, omnem putredinem acidis & salsis ea. veri posse, & saepe mestum emendari illam , quae iam saeta est. Omnium ergo mptimum est in tali casu, ut cibi, potus, medicamenta ex acidis parentur ; vel & talibus, quae promtissime calore corporis acescunt sponte sua . Gratissimi ergo illi pstus , qui g. 6 o. ad sitim Lbtilem com mendati fuerunt, hic conducent pariter rper hos enim diluetur illud biliosum &eum saepe simul tenacitatem habeat, qua ventriculo adhaeret, per saponacea illa ex melle , aceto, succis fructuum horaeorum , illorumque syrupis aut sapis parata rem
dia , sic dividetui & attenuabitur, ut iacilius dilui & expelli postea possit, si hoe requir
tur. Simul etiam per eadem emendari poterit incipiens putredo illius biliosi. Cibi grati Gsimi ex avena, hordeo, acetosa, succo citri , vini modica quantitate addita, lacte ebutyrato, pomis acidulis &c. parari poterunt ἀTales autem cibi & potus medicamenti vice ς gerere possunt, quamvis tamen eidem scopta pulcherrime inserviant gratissima remedia exr sambuci, ribesiorum , barberissae &c. addito nitro, & spiritibus acidis fossilibus ex na-tro, sale marino, vitesolo, sulphure arte chemica paratis, tali quantitate, quae saporis gratiam his remediis conciliet, neque interim nimia acrimonia ventriculum laedere possit Iidem spiritus aeidi, aleoboli uniti diutumna digestione aut repetita cohobatione , acidum oleolam remedium exhibent satis blandum , quod tamen efficacissime omni putredini resistit ; & grata fragrantia lari-guentem ventriculum mire rescit. Adeo autem conveniunt haec in tali casu , ut aegri, licet quaevis alia fastidiant, illa tamen serant, imo saepe & spontaneo a P Petitu avidissime expetant. simul autem hie conducunt talia rem eis
dia, quae & blando acido putredinem do. mant , & leni stimulo sic irritant fimul priri
112쪽
primas vias , ut absque ullis sere tui bis per alvum pellatur illud biliosum. Cremor& erystalli tartari, tama indorum pulPa, orymel simplex &e. praecipuum hie locum obtinent; pollantque vel sola exhiberi, vel prioribus remediis admisceri. Cum autemper nauseam , imprimis si diuturnior sumtir, debilitetur ventriculi robur, proderunt δε talia remedia, in quibus una eum acido adest illud austerum , quod prudenti usa adeo roborat solidas nostri eorporis partes
vide g. et 8. 4. . Mira hine Cydoniorum, Diamoron Nicolai in officinis dictum, quod
ex austero immaturorum mororum succo cum melle cocto paratur, granatorum se
cus, mespita Sce., & que ex illis parantur in officinis remedia varia, adeo laudantur. Ubi vero vel tanta copia est eorruptae bilis, vel adeo intensa iam eius maligni. tas, ut his emendari nequeat, sed a quo. vis assumto , quantumvis gratum etiam suerit , augeatur nausea ; nihil superest , quam
ut vomitorio dato sursum expellatur. Interim tamen raro vel nunquam nocere poterit, illis , quae modo laudata suerunt , prius exhibitis , tentare curam ; eum & putredo metuenda hie per illa cohibeatur, &illud biliosum se attenuetur, & diluatur, ut postea per emeticum minori molestia
expelli possit . Probe memini , eum post
servidissimam aestatem febres biliosae epideis mice grassarentur, in quibus molesta nam sis & vomitus sere semper aderant, me liquoties dedisse statim vomitorium absque multo levamine, ubi autem per unum alterum ve diem oxymelle, vel smilibus, magna copia aquae dilutis, usus fueram, sponte saepe vomitu exeutiebatur eorrupta bilis , instar glutinis sere spissa , vel leni v
mitorio , secunda vice exhibitio , facile ex. pellebatur . Leniora tamen vomitoria hietantum prosuri, ne a validioribus sebtilis impetus augeatur, qualia ex oxymelle scil- sit eo, radice ypecacuanha &c. parari possunt: quae etiam minuta dosi tenellis in. santibus tuto exhibentur. 4. p. 68. qui solis sere antimoniatis emeti. eis usus suit, sate tur se debuisse abstinere mmeticorum usu in junioribus, quamvis indicatio curatoria illa posceret, quia metuebat
in tenella aetate infelicem eventum. Maxime
prodest simul , si post singulos vomitus aque tepidae unciae aliquot potentur , vel similis tenuis liquidi ; sic enim minori molestia
vomunt aegri, & abluitur pulcherrime ex ventriculo-omne illud biliosum. Finitae metici operatione, datur lene diacodiatum, ut excitatus per haee remedia tumultus sopiatur ibid. p. 63. . Solo emetieo hae legadato se nauseam in febribus selieissime eurare potuisse, ta statur Diambamin: & semper tuto hoe fit, modo constiterit, nihil inflamma. torii in vicinis visceribus adesse, & nullus
metus sit , ne diuturna e ac hymia , vel latentibus vomicis, corrupta viscera validos illos eoncussus , qui inter vomendum fiunt, serre nequeant. Facile enim patet, inflammata loca , ruditer sie agitata , gan
graena antei posse e & si , v. g. , in hepate corrupto vomica adsit, que pessimam nauseam facere solet , dato vomitorio, saepe lethalis hypereat harsis sequitur ; dum tab factum hepat , eonvulsis diaphragmate &mustulis abdominalibus validissime prenu-tur, & sie saepe rumpitur. Talem casum se vidisse hae- oeeasione auditoribus suis
dicebat Cel berrimus Βουνόaυiau, dum me eatori in hac urbe, qui dudum cum lenta libricula, & eolore subictetieio , hep iis male affecti signa habuerat, dabatur lene
vomitorium ad nauseam molestissimam e randam : quo facto sursum & deorsum evacuabatur quidem magna copia ichorosae corruptae flavae materiae, sed absque levamune ; & manebat stanesta hypereat harsis eum animi deliquiis, seque paucis diebus et psis moriebatur. In eadavere hepar in tota sua substantia sere consumtum, & ichore putrido plenum, inventum fuit. Postquam autem per vomitorium excussa fisi sabur ra, acida austera illa remedia, de quibus modo dictum fuit, pulchre prosunt, ut perbaee diuturna nausea & vomitu debilitatum
ventriculi robur restituatur. a. Si vero signa docue in t lentam &viseidam materiam , in ventriculo aut vieinis locis fluctuantem , esse nauseae eausam , haee pariter tollenda erit. Verum sae. pe tanta tenacitas est in hoc muco , ut nee vomitoriis nec purgantibus se averti sacile patiatur , nisi prius dilutus & attenuatus suent. Aqua omnem mucum in nostro eotis pure
113쪽
pore praesentem solvit & diluit, imo tena.
cissime ex narium muco concretae lemae
sola maceratione in aqua tepida pura sol. vi possunt . Nerum in illis hominibus , quibus mucosa talis colluvieς adest , debilis semper ventriculus , & flaccidum corpus vix impune seri magnam aquae tepidae diluentis copiam ; hinc sapone Veneto, bile in spissata sanorum animalium, salibus al. catinis ipsis quandoque , amaris biliosis μaromaticis medicamentis, qualia sunt absinthium, centaurium minus, gentianae aut helenii radices, conamur solvere tenax iulud glutinosum, & simul emendare debilem& ζigidam ventriculi in his hominibus intemperiem . His factis tuto & sacile perpurgantia vel vomitoria expellitur mucosae haec saburta , iam soluta & mobilis reddita ia Prae reliquis hic commendatur Oxymel illud stillitieum, apud veteres Medicos tanti nominis remedium, quod penetrabili amarore scillae omne pituitosum lentum sun.
dit & dividit, & parum maiori dosi assumtum solutam pituitam expellit, vomitum excitanda vomitoris di an gantia eidem scopo laservire possunt, qualia plura reeensentur in Materia Medicae ad hune numerum Raro enim aliquid periculi abi evacuantibus in hic nauseae sp eie metuitur .. Ubi tamen mucosa talis e cochymia omnem sanguinem iniscit, aliquando accidit , in eerebri ventriculis similem materiam sensitu incipere accumulari , undestupidi, habetes, obliriosi , lethargici, tandemque & apoplectici fiunt.
In illo autem casu periculosus saepe esse posset emeticorum usus: illo enim tempore, dum vomit homo, videmus omnes humores majori impetu & velocitate versus caput tendere ; hinc tunc facies tumet ,
rubent oculi & lacrymantur, sibilus saepe in auribus percipitur, & vertigo . Ubi ergo encephalon lenta & viscida cacochymia o rui incipit, per vomitum majori impetu& copia hue pressi i humores lethalem possent facere apoplexiam ; adeoque tutius perpurgantia tunc evacuatio viscidae illius materiae obtinebitur. Summa animi attentione semper inquirendum est, an vel ex genio epidemici morbi tuae regnantis, vel ex signis in aegro
3. sqq. observandis, constet, inflammationem ventriculi vel vicinorum viseerum nauseae causam esse. Dolor harum partium cum febre continua, &pulsu duro,. merito inflamma
tionis suspicionem faciunt . Emeticum in tali easti datum summa damna facere ne mo dubitat: validis enim illis eoncussibus idem his partibus inssammatis aecidit, quod fieret, si quis manum inflammatam valide perfricaret , summus enim inde dolor regangraena brevi sequerentur . sola ergo in flammationis cura generalis per venae in elionem, purgantia antiphlogistica , diluen- 'tiλ &c. tunc conducit; simul adhibitis n. lis cautelis, quas varietas partis affectae requirit ; de quibus omnibus postea in morbis inflammatoriis harum partium dicetur S enhamur, magni innocratis exemplum secutus, candide satetur , se in tali casu errasse. In nobili enim nemina , sanguineae temperiet & in ipso aetatis fore, videbat
una cum sebre ardente importunum vomitum, quem emetico dato se toties eurasse
cum novisser, praemissa prius sanguinis mise,sione. vomitorium dari iussit; verum sequenti die alvum aegre prosluere cum intelligeret, satim vidit, nocuisse vomitorium , quod alio in easu, ubi a bilioso eo
rupto nausea fit, diarrboeam suturam certo praecavet, δε praesentem tollit. Mutat hine suit medendi methodus , sed in catasum 3 periit enim aegra cirea decimum quar-rum morbi diem . Cum autem infelici boaeventu perculsus anxie evolveret omnia quae in decursu hujus morbi observaverat, conclusit, inflammatorium hunc morbum fuisse . Summus enim ardor etiam post iteratam venae sectionem remanserat, sanguis
emissus pleuriticorum sanguini similis fuerat , iustis aliqua , & obscuri quidam icipartibus vitalibus dolores adsuerant; tem pestas anni illa erat, quae finem veris Se initium aestatis complet litur , morborum inflammatoriorum maxime serax ; & pletritides eodem tempore populariter grassabantur. Unde postea eundem morbum, quo
plurimi corripiebantur , pleuritulis instae curavit sanguinis missionibus , diluentibus&e. dc quidein selicissime Ddenham. Sectis a. c p. a. pag. I 8. se. . Felix ille qui cominissum Grorem illico detergere no-
114쪽
vit : errare enim humanum est, adeoque omnibus commune sed errorem cognosce.
r. & corrigere statim, non nisi consum. malis in arte Medica viris datum esse nemo ambigit . QuARTA sPECIEs ORLI v I E&e. Nihil enim hic in eo oris solidis vel fluidis partibus mutatum est, & sola cogitationis m ratio nauseam seeit. Sola ergo oblivio it lius rei, quae olim nauseam excitavit, &sollieita evitatio omnium illorum, quae illius nauseosi memoriam refricare potant, omnem hic curam absolvunt . Sic enim
sensim deliri solet haec impresso, vel sal. tem eo usque debilitari, ut licet diu po.
sea occerrant talia, quae nauseosi mem riam renovant, tamen inde vel nulla, vel levior longe, nausea redeat. QuINTA AUT ΕΜ &c. Solus enim inordinatus liquidi nervosi motus nauseae causam praestat; hine ille compesci debet :cui rei narcotica omnium esticacissimamrnedelam exhibent; de quorum usu videantur illa, quae in Commentariis f. Io .ao a. S ars. dicta suerunt. Cum autem plerum. que nauseam ab hae causa ortam vertigo comitetur, vel praecedat, atque vertiginos nullum sere reorum corporis sere possint absque augmento vertiginis, patet, quierem his imprimis conducere ., Monuit Sa .
in hysteticis vomitiones enormes curare tentaret , se dedisse narcoticum, forma potissi. naum solida, vel tam parca quantitate liqui. di dilutum, ut ventriculum quasi obliniat tan. rum , neque possit evomi. Interim monebat
simul, ut assumto narcotico statim conquiescerent, ac imprimis caput immotum tene. rent, quia vel levissimus capitis motus, prae reliquis omnibus, vomitum provocabat. Ut autem debilis in his plerumque, & nimis satilexi obilis, ventriculus firmetur, austera remedia, quae debiles nimis & larsas fibras tantpulchre roborant vide f. 28. q. , conveniunt; uti etiam aquae frigidae potus. Fri.
gore enim accedere elementa nostrorum .lidorum ad se mutuo, & augeri eorundem inter se cohaesionem, novimus. Praeterea omnia illa , quae ad curandam nimiam de. bilitatem fibratum , vasotum & viscerum
f. 28. & 67. commendata suerunt , hie
summum usum pariter habent ; non qui . dem adeo ad tollendam nauseam praesentem, verum per haec sic firmatur totum eorpus , ut non tam iacile postea a levibus saepe causis ametatur; adeoque sutura nauissea praecavetur. Inordinati enim illi motus liquidi nervosi in robustis, & quotidiano labore exercitatis hominibus non ob. servantur ; sed in tenellis sceminis, & vl. ris sedentariam vitam degentibus, maximesamiliares sunt. Evacuationes autem per emetica vel purgati a sere semper hic nocent s quia non haeret in corruptis humoribus morbi causa , sed tantum a perturbato spirituum motu pendet . Quotidiana autem observata docent, hystericas sceminas, & viros hypochondriacos, illico suis pato xysmis coris ripi, si validae evacuationes praegressae suerint. Interim tamen negari nequit, a se. lo inordinato spirituum motu miras muta
tiones, & subitissimas quidem, in liquidis
nostri corporis fieri posse. Si enim mari non assuetus homo, quamvis sanissimus , in navi seratur, incipiet nauseare plerum. que , paulo post contenta ventrieulo evomet, dein bilem; atque postea, molestis. smo vomendi conatu, bilem ob saturatur tviridem colorem aeruginosam dictam ex pri. et . Haec tamen bilis non prae exstiterat talis in hoe homine , sed perturbatis ins lita navis agitatione spiritibus se mutata fuit. In hominibus ex alto in caput d lapsis saepe ipso momento bilis aerugino. sa evomitur, licet sanissimi antea suerint, uti in vulnerum capitis historia dictum
so . , adeo lubricam esse & evanidam colo. rum speculationem, ut nihil certi ex illia de corporum, in quibus apparent, natura queat deprehendi: atque ut hoc probaret,
erimicoruni praestigia adducit , qui, sola
miseela corporum inter se , miras eolorum varietates producere noverunt. Tamen hoc videtur verum esse, quod, si ab inordinato spirituum in otu se mutetur bilis , ut
aeruginosa s.cta cirea praecordia fluctuet , nausea manebit , quamdiu talis bilis ibi haeret. Vidi se quosdam , qui nausea &vomitu pessine afflicti fuerant, dum nais vi vehebantur, in terram delatos adhue
115쪽
male se habessse, donee leni emetico ex. pelleretur illud , quod in ventriculo haereis
bat molestum. Agnovit etiam hanc rem Ddenhamus , dicens: Quamυis istem satis . pareat, originarium huius morbi fimisem infitimoribus nuuatenus sabulari , fatendum estramen quod rer es spirituum ἁ αξι αν M. Iam, cui morbua debetur , humores putridor in corpore coacer udos gignero &c. ideoque etiam hystericorum aflectuum eurationem ab evacuantibus auspicabatur ; si nempe signa docerent. saeculentam humorum col luviem in visceribus adesse. Ubi vero do. lores atrociores, vomitus, diarrhinae &c.,
nullas inducias serebant, anodyno inordiis natos spirituum motus compescebat illico s& postea, sedatis his turbis se. ad curam radiealem huius mali accingebat . Pa .
tet ergo , evacuantia non curare quia
dem primariam nauseae , de qua hic agitur, causam; imo, si valida fuerinι vel saepius repetita, nocere ; prodesse tameta aliquando, dum c lectos per turbas illas spirituum humores' evacuant ; imprimissi, finita horum operatione, anodyno dato compescantur excitati per haec evacuanis
ita tu mobilissimis illis corporibus tumul
f. 643. T Inc intelligitur, cur in acutis, ubi nausea, purgatio initio data, A X ut & emeticum , adeo prosit, & in quo acutorum generet Cue aegri acutis cum febribus conflictati adeo horreant pinguia, carnosa, ova, pisces, & contra appetant aquam, acida, fructus horaeos, frigida ' Cur, nisi nausea superetur, nihil aegro prosnt medicamina 8 Cur saepe hoc symptoma incurabile sit Z Cur tales morbi tandem fere cum subito , insolito , mirabili appetitu, secedant t. Ex hactenus dictis de nausea patet ratio sequentium . CUR IN ACuTIs, uBI NAusEA &c. Quia in his morbis tam saepe a corrupto. Reribitioso in ventriculo , vel vicinis locis , stabulante perpetua nausea fit, & manet, quamdiu ibi haeret illud corruptum ς imo mora, aeris accessu libero ad haec loca ,& aucto per febrim calore , quotidie in peiorem malignitatem degenerat: unde vinmitus , vel postea putridissima diarrhoea oritur, senesta saepe , dum morbi progressustae is aegrorum viribus valida talis eva. euatio serri nequit. Unde si in initio mor. bi illud putre biliosum emerico expellatur, vel purgantibus per alvum deturbetur, o
mnia haec mala praecaventur . Omnium au
tem frequenti mime haec methodus prodest in febribus acutis autumnalibus, quae post servidissimas aestates , exassata & incensa. aeris caloribus bile , epidem ice grassari so.
dent: quae fere omnes continuae remit Iem
les sunt, & ex intermittentium geminatis paroxysmis constant, & frequenter, fracto harum sebrium impetu , in intermittentium classem se recipere solent . in acutis vero in fiammatoriis, quales sunt plerumque illae febres continuae, quae vere jam adulto ,
vel aestate incipiente, grassari solent, sauleret haec methodus frequenter, quia na sea , has febres comitans, saepius ab inflammatione ventriculi vel vicinarum partium originem ducit; unde tunc, a vomitoriis imprimis, omnia in pejus ruunt: uti patuit ex illis, quae ad numerum tertium praecedentis paragraphi dicta suerunt.
Omnia enim haec sponte sua in putridam corruptelam degenerant, & dum per se-brim laesae sunt plurimae senetiones, ingesta dintellius subiguntur, vel omnino non radeoque propriam suam & spontaneam mutationem dequuntur: simul aucta per se-brim motus circulatorii velocitate omnia
in putredinem tendunt c vide g. ioo. t &saepe, ut dictum est , putrida bilis in mot-bis aeutis ventriculum & vicina loea alluit . Hinc provida natura, quae toties sibi sola susticit in morbis curandis, salutari instinctu tales aegros incitat & urget, ut appeIant aquosa , acida, fructus horaeos de omnia illa , quae gratum restigerium aestuanti per febrim corpori sacere possunt. Haec autem molinam sitim levant, abluunt co rupta in primis viis ἰhaerentia, putredinem natam corrigunt, suturam praecavent, sol
116쪽
vunt concreta vi branda saponacea, & si mul saepe leni stimulo alvum solvunt. Ex quibus satis patet, quantum hare prodesse possnt in febribus acutis. CuR, NISI NAusEA su PEREOR R Quam . diu enim nausea durat , omnia astidiiunt aegri; & assumta quaedam si suerint, vo.
mitu exeutiuntur, dum nauseans ventritu. Ius a quibusvis etiam assumtis tam facile irritatur . In febribus autem . eum nausea
plerumque vel ab aeri bilioso in primis viis
haerente , vel ab inflammatione ventriculi aut paritum vicinarum , pendeat, patet satis , medicamenta, quamvis assumta. nihil prodesse, nisi nausea per haec tollatur .
Nisi enim illud biliolum, v. g. in his locis haerens per medicEmenta sursum vel deorsum expulsum fuerit , vel saltem ita emendatum , ut non amplitas in tales e . vulsiones irritentur hae partes . a quibus nausea excitatur, nihil actum est, & illud eor. ruptum . in his locis manens , affluentes humores sua malignita e imbuet. nauseam augebit, & vomitum Deser; per quem nisi expellatur, mora & ealore corporis semperis peius ruens putridissimani Sarrboeam ,& dysentariam excitabit s quae, stadiis iam aegrorum viri vi morbo & nausea diutur. na ,- saepe lethalis esse solet.
SIT Quia qu ndoque nauseae eausae tolli nequeunt. Si enim tam valida inflamma. xio ventriculi vel vicinarum partium suerit, ut resolvi nequeat, pariter nausea inde orta insuperabilis erit. Sie etiam si in Φcorrupto hepate putrix vomi ea lateat quae contio uo stillicidio, putridam materiam perductum hepatieum in duodenum intestinum depluit, nausea perpetua aderit, nunquam curabilis , nisi putridus illa sontes in hepate sanari possit quod tamen saepe fieri nequit. Vomitoria hic semper periculosa, quia merito metuitur, ne tabefactum M. par disrumpatur inter movendi eonatus ;& liere excussum suerit illud putridum , quod in duodeno vel ventriculo fluctuat , brevis similis hie colligitur materia . adeo.
que rebellis contrae omnia remedia mane.
bie nausea, nisi quod aliquantum saepe ad huc. mitigari possiti acidis, imprimis spiritu uiis. marini, quo ad putredinem corrigen-
dam vix invenitur effieaelitvremedium . in testissima talis nausea, & saepe incurabilis. obseriatur quandoque, dum tota interioris perficies. saucium, celaphagi, ventricu li, intestinoriam sie afficitur sere, uti in ca- tarthosis membrana interna narium . & mu-
eo madet'; senibus & literatis hominibus saepe molestum tae malum est. Observatur& similis nausea matutino imprimis tempore in illis, qui ardentibus spiritibus a utuntur quotidie e mi seris enim his adeo saepe languet & friget ventiaculus , ut nisspirituosis his simuletur , perpetuam nauseam & vomitum pituitae tenaeis faciat sunde coguntur vel inviti in similium usu pergere. Pariter quotidianis obser vatis con. stat , nauseam . primo graviditatis stadio
ortam, optimis etiam remediis resistere . do. nee sponte post tertium quartumve mensem Rconceptu minuatur, & saepe integre cesset. CuR TALTs ΜORRI TANDΕΜ FERE &c.
Numerqsissimae in Historia Mediea haben. rur observationes. quae doeent, aliquando aegros nausea satis diuturna, & fastidio cibi sere omnis, conflictatus subito habui sis
summum appetitum talium, quae nocitura videbantur Medicis & amicis . Interim tamen prudentissimi in arte viri monue. runt sedulo , ne artis regulis nimis confisi pertinaciter res steremus semper aegris, dum etiam absurda expetere videntur; uti alia occasione in Febrium historia dictum fuit Mira enim haee quandoque sunt naturae in morbis debellandis molimina, quae omnem saepe artis Medieae solertiam superant.. m. servavit S euhamus ses. .c. al. 288.389. xei rea finem febris euiusdam eontinuae epid mice vagantis, aegros , qui evasuri erant , .iu- congruum aliquot atque absurdiun sive cibi, sive potus, genus importune flagitasse dicitisque , quod jubens concesserit etiam talia, quae
minus convenire videbantur quia, exhaustae corporis. vires resectione omnino indugebant . Ubi eausae morbi erenitae pros tura credunt Medici illa quae aegri summo desiderio expetunt , faeiles sunt : sic dum
morbo acuto laborantes potum tenuem , fructus horaeos, aeris refrigerium &c. p tunt, . haec concedunt: ubi vero in fine horum morborum haleees salitos, vel sumo
induratos & alia sage difficilioris digessi.
117쪽
nis edulia , anxie desiderant aegri, obluctantur illis plerumque, quia hoc artis regulio repugnare ereditur .. Tamen in his
omnibus naturae , ut videtur aberrationibus Milibet in Praxi Medica υel mediocriter veris fatus , modo animum diligenter adυerterit ,
Deile eoncedet , aegros haud paucor, ubi primum sprero Medita dictamine genio Iuo obsecundaυerint, se melius habuisse Idem iis Dissert. Epistol. p. 439. . Cum autem illae, quae a nocentibus & juvantibus desumuntur, certissimae sint artis regulae de quibus vide II. a. & f. 6o a. 7. & plurima nos adhue lateant & latebunt estu, videtur prudentiae Medici esse, ut non semper subito insolito aegrorum appetitui resistat, sed potius concedat, nisi certa pernicies ab il-
lorum usu secutura esset. Interim plerumque insolitus talis appetitus acida vel salsa appetit , quae omni putredini adversis. sima sunt ; & omnium frequentissime in gravidis mulieribus anorexia & cibi fastidium talibus tollitur . Sic habet
Obρνυ.. Medis. M. a. c.. 2 .pet. I 3O. gravidam mulierem, ab omni cibo abhorrentem , postea appetiisse avidissime eructa acetaria , ac Rhombos Rigenses sale ac sumo induratos, atque integris sex mensibus his solis salubriter vixisse .. Alia mulier imis praegnata tam impense delectabatur halecibus salitis. ut ante partum milli ac quadringentos comederit absque ven Iriculi OD
sensa , ullo'e sanitatis dispendio Ibid. eap.
. S. 646.. o Uctus pro causa habet elasticam, calore effervescentia, sermen-
ri . tatione, dilatabilem materiam, quae uno momento coercetur altero ,. laxato claustro coercente, exploditur cum sino. & impetu. Quando eum sono & lmpetu exploditur
sursum per hos aer, vel elassicitate ipsi similis. materia; dicitur . In quo ergo consideramus materiam' expulsam , & dei n. de illas causas , quae hanc materiam eoercuerunt , antequam exploderetur , atque hactenus coercitam postea cum impetu &sono prodire secerunt. Binis enim his rite intellectis habebitur eognitio ructuum && flatuum . 'Materia autem ructus, & flatus aer est, sive communis ille , qui nos ambit undi.
que, sue elasticitate &r pluribus aliis doti. bus illi similis, qui in corporibus mire latens ea lore , effervescentia , vel & sermentatione inde extricatur . Docuit enim BV teus μυa experimenta phrate. mecbau. T. I.
p. I .erc. , aquae, vino, oleo, aliisque liquoribus plurimis aerem inesse ; qui, dum.
per antliam pneumaticam levabatur armos. phaerae incumbentis presso, bullarum sorisma ascendebat. Pulcherrimis dein experimentis eandem rem perfecit, & coram auditoribus suis demonstravit Celeberrimas Boe-rhaaυius Vide Chemiae Element. nom. I. P.
Q7. seq. , aerem elasticum, lieet ejus
particulae quaedam tenacitate sibi mutuo adhaerescant, in minimas tamen partes sie dissolvi posse, ut sponte se insinuet in vacuos aere meatus, . qui in liquidis deprehenduntur, 'atquei distribuatur aequabiliter per to-t,in liquidorum massam . Exigua quidem quant tas aeris hae ratione imbibitur a liquidis , atque partem in illo liquido valde parvam implet; interim tamen , illa parva parte aerea absorpta , hare liquida nihil aeris Ultra in se recipiunt, quilicumque demum arte hoe tentetur. Neque videtur una particula aeris si e soluti, seorsum existens in illo interstitio, quod intes contigua elementa liquidi est, habere notas physicas aeris, elasticitatem nempe & saeillimam dilatabilitate in per ea lorem. Verum ubi quaeunque de causa duae tales particulae aeris in liquido soluti, ex interstitiis elementorum liquidi, in quibus haerebant, excussae se invicem eontingunt , tune videntur se mutuo repellere, & minimam bullulam aeris veri elastici, & minimo caloris augmento dilatabilis , eonstituere . Mirabilis autem haec vis, quae se parata aeris elementa , in liquidix haerentia , dein conti-
118쪽
gua iacta . se mutuo repellunt, videtur ae ris elasticitatem facere : haecque tanta est, ut minima illa aeris quantitas , quae soluta haeserat in aquae guttula, contiguis fa-inis elementis , calore expulsis ex interstbtiis aquae, saeiat molem talem aeris vere elastici, quae volumine suo multum superat guttulam aque , in qua prius sep
rara .aeris elementa haeserant .
Omnia haec , quae in locis ei tatis directis
experimentis probantur, assumenda erant ,
atque praemitti debebant, ut possemus ia-quirere , quomolo elastica illa materia . tumum & flatuum materialis causa , ita corpore nostro producatur, & quibus prae, cipue originem debeat.
S. 6 7. T TInc aer, sales oppositi, fructus horaei, humores putrescentes , ve-A I getabilia sermentantia dant rustui, & flatibus materiem, cujus im
petus, foetorque pro varietate eius indolis varius est.
Materia illa ructuum & fixtuum vel in. greditur corpus iam elastica , & calore dilatabilis , vel latens in quibusdam corpo ribus inde extricatur postea: de quibus sin-pulis agendum. Materiam autem jam elasti eam praebet IAEa . Illum flatuum in corpore humano materiam esse, iam monuerat Hippocrates De Flatibus eap. a. Tom. o. pag. 2Ι . sdieens: Hominum enim Ο aliorum anima rium. corpora triplita alimenro nutrivamur . Sunt i aatem illis alimentis haec nomina : ciba, porus , spiritus . Verum spiritur, qia in
voribui sunt sa/us vocantur ; qui vera extra corpora, aer. Communem enim , qui nos
ambit undique, aerem satis libere pes mas nostri corporis vias ingredi posse , nemo dubitat praeterea cum ei bis manducando aer subigitur,' salivae, muco linguae, oris, raucium irretitur , sicque in ventriculum& inde per intestina desertur , pulcherri mos usus in ciborum digestione praesta os .
dum elasticitate sua & variata omni mO. mento per calorem corporis pressione alte.
nsat, fluxilitatem producit , & motum intestinum saeit, vel iam sadium continuati Herm. Boorb. Instis. Medie. 18. 64. 68. .
Nullum ergo dubium manet, quin Rer comis munis, corpus ingressus, possit sacere m terialem ructus ti flatus causam . Vetum alia quaestio est , an aer in liqui. dis vel aliis eorporibus latens sic, ut aeris communis notas physicas non amplius habeat, possit aliquaudo ex iisdem, dum in corpore nostro haerent , sia extrieari , ut elasticitatem, & uellem illam a minimo caloris augmento dilatabilitatem , aequi. rat , dum adunamur simul , quae prius seor. sim haeserant , aeris elementa . Patuis experimentis physicis & chemicis . ablatio.
nem pressionis atmosphaerae , vel insignem saltem ejus impalmitionem, uti etiam calorem ma orem , extricare solitum in liquidis aerem , adunare separata eius: et et mentas atque sic aerem elasti eum iterum produci . Verum & directis experimentis constitit ex humoribus nostris, gradum caloris corporis sani habentibus . non extricari aerem , nisi nata fiat imminutio prementis atmospbaerae , qu nta nunquam naturaliter observat ut . Etiam in homine vi. vente vix unquam tantus calor adesse pol
rit, ut simili effetui produeendo sufficiat.
Adeoque concludere licet, aerem in humo.tibus nostris distributum non posse se naturaliter expedire sic, ut intra vasa collectus formx aerea bullas ibi iaciat s. Vide de his H. Foeνε. Chom. rom. I. p. I7.s I 8, 3 26. 27.& si aliquando hoc factum suerit, cita mors sequitur. Cani per venam cruralem aper. tam tubo immisso aerem inflavi; mox ingens anxietas, respiratio anhelosissimi, & mors sequebatur . Idem notavit iactum fuisse ab aere uenis iugulatibus immisso Harderar
dae magnitudinis innatum ; & dum cuspidae ultelli vulnerabatur cor , subsedit illi eo ,
exeunte aere , duo plenum erat , absque ullo sere sanguine . Verum simul addit , illam mulierem subito mortuam fuisse . Plures similes observationes habentur . quae docent, post mortem aerem in vasis sangui. neis aut receptaculis quandoque inventum fuisse . In animalibus , validissinio eorpo. iis motu exercitatis, tantus sorte aliquando nascitur calor , ut aer extricetur ex
119쪽
humoribus, & bullas faciat e sed & subita
mors toties nimis validos motus sequitur. In morbis ardentissimis ante mortem saepe immaniter augetur calor, & tune forte simile quid obtinet . Cum simul summa in putredinem proelivitas sit in talibus morbis,& putrescentia acrem dimittant eontentum , uti statim dicetur; non ergo adeo videtur mirum , aerem verum elasticum languinimissum , repertum fuisse post mortem , cum& tune sponte sua in putredinem vergant
omnia. Interim tamen ex his omnibus satis patet, naturaliter aerem elasticum non
inveniri in sanguine a & dum adest, subi. tae mortis instare discrimen. Verum detexit Chemia plures alios modos, quibus aer ille in corporibus latens extri. eari possit, & qui omnes locum habere posis sunt in primis viis, in quibus ructuum & si tuum sedes proprie est. Dum enim oppositi sales , vel & terrestria acidis mis a , mirum
illum effervescentiae motum excitant , ingenseopia e lassici aeris erumpit, quamvis etiam haee corpora ante suam miscelam in vacuo Boyleano diu 'haeserint, adeoque omnis aerinde extricitus jam suerit, qui sublata presisione atmosphaerae liberari potest H. Boreh. Chem. Tom. I. p. 327. . seq. . Quantam
eopiam aeris generent fructus horaei, humores putrescentes, vegetabilia sermentantia , plurimis experimentis demonstravit
Evisus Io Experim. Ph ic Mechanie. . Quotidianis 'operimentis constat , liquibda fermentaἡtia ineredibilem copiam ela sties aeris date ; qui nidi spiracula inse. nerit. quibus exhalare possit , immani vi diffringit omnia . Verum quotidie talia assumuntur , quae sponte sua in sermen. tationem , vel in putredinem prona sunt; adeoque dum intestini illi motus in primis viis nascuntur, patet satis , genitum ,
vel potius extricatum inde , aerem elasti. eum, statibus & ructibus materiam dare posse. Varius autem impetus erit huius m teriae elasticae , pro vario modo , quo gen ratur . Effervescentia salium alcatinorum eum acidis impetuosam satis displosionem hujus elastici facit: putrefactio & ferment tio leni, rem quidem impetum, sed & diutu niorem similis materiae generationem efficiunt. Fructus hos aei, cuidis ingesti , m gnam copiam, & satis cito saepe, in eat re corporis nostri generant , unde saepetam subita tinflammatio ventriculi in murulis hominibus ab his come uri fit . Foetor pariter diversus erit ob eandem causam ; putridus, si a putrescentibus; acia dulus vel vinosus, si a fermentantibus ἔ a que ab his iterum diversos, si ab efferum scentibus inter se oppositis salibus nascatur . Rarius quidem alimenta talia ingeruntur, quae cum se invicem esseruescunt,
sed medicamentorum titulo longe steque lius hoc fit ; uti dum verbi gratia acido laborantibus cancrorum lapides aut simulta absorbentia i exhibentur dee. Ructus a tem emiis diverso suo foetore iacile oste dent , qualis sit natura illorum , quae in primis viis haerentia elasticam illam materiam producunt. Unde optime L. . p. I. insue p. et os. ubi, de stomachi
morbis agens, vomitum compescendum voluit,' qui per se venit, ex tepit tamen si
Vidimus sie , quaenam si materia ructuum& statuum: verum nisi huic materiae in primis viis iam praesenti alia adhuc accesserit causa, non fient ructus & flatus, sed libere exhalabit. Quaenam autem haec ea sa st, sequenti dicetur paragrapho.
f. 648. TEe 'tamen omnia haec 6 7. si libere exhalare queant , ullum dabunt impetum ; unde liquet, spasmos sphincteris insophagaei, cu phagi , oris superioris & inferioris, ventriculi, atque intestinorum semper concurrere simul, iterumque laxari . inde ructus e flatus , crepitus, borborygmi clausi
Mira haee proprietas in ventrieulo &in. ticum dictum, retineant; imo & iam deis testinis hominum & plurimorum anima. ficiens ille motus , ea lore solis his paritilium , in quibus experimenta suerunt in- bus, vel & illas irritando , possit resuscia stituta, obtinet, ut post mortem etiam diu rari ine erus Hist. Crint. aquar. pagina satis motum illum vermicularem, peristat. 89. ). Simul etiam constitit, acria applicata
120쪽
his partibus fecisse , ut spasmo constringe.
rentur, non tantum in loco , ubi illa aetia haerebant, verum saepe in vicinis pluribus locis eodem tempore , ut nullus daretur transitus contentis in fistula intelli nati, vel ventriculi cavo. Non sine admiratione vi
di, dum in cane , ianii per aliquot horae
minuta mortuo, eultelli apice irritarem , vel & forcipe prehendens lacesserem ventriculum , illum sortissime contradium suis. se non in loeo irritato , sed ad aliquam iude distantiam ; ita quidem , ut amplitudo ventriculi quinque sextas partes suae capacita tis amitteret . Dum olei vitrioli exiguam guttulam viventis adhuc canis intestini ex. teriori superficiei applicabam, intestinum illi. eo in hoc loco sic contrahebatur, ac si laniculo constrictum suis et. Adeo autem perianax haec intestinorum contractio aliquando
cur. aquai. p. 89. observaverit intesti ira eq. sica de lanciorum, uti & animalium , quibus purgantia 'aut corrosi v intruserat, sic con-s ricti sui sse in diversis locis , ut status ,
aut contenta inter duas contractiones intermedia , vix ulterius propellere potuerit. Quamdiu autem irritans acrimonii peris
sit agere, expulsis statibus renascuntur similes, uti pulchro experimento doret IV frui Ibia. p. 297. Postquam enim cani exhibuerat dimidium scrupulum me urii sublimati, atque iam furtum 6e deor mPurgaretur, aperto abdomine prorupit illi. eo admodum inflatus ventriculus, quo compresso satus per os elidebantur, mox ta. men, statibus iterum impletus suit . Omnibus autem Uis rite expensis satis a ripa.ret, quid proprie status & ructus sint, &a
quibus pendeant . Elastica enim materies in his locis oberrans causam materialem consti. tuit; eficientem vero spasmodica contra. ctio harum partium , sive ab acri irritante , si ve ab inordinato spirituum motu, iacta . Licet aurem ab aere cum cibis & potibus deglu.tato, vel eodem libere per acuas prinias vias oberrante , praesto semper Mit illa materia ela.
Dica , status tamen & ructus non fiunt, nisi simul illi spasmi accesserint. Confirmantur omnia hactenus dicta pulcherrime mira observatione , quae apud Helmonitum In Capiar lo de Flatibus laum. χ8. pag. χῖ9. 34o. γ' Tom. III.
de Lithiasi cap. p. num. ις a. p. 78 . γ ba betur . I n puero enim monstrosa hernia umbilicati laborante, ad sesqui palmae extensionem , sub tenui & pellucida pellicula specta. ri poterant intestina, & miser ille pueri,
quoties tormina patiebatur, spectandam ilei procellam praebebat Hel montio : Adeo ut intolinum istud , ιanquam sibi obambulando
rent. Quae eum sub dolaribur sie se haberent ,
υiauit etiam subter sanitatem contemplari . qualis esset intestinorum aeconomia. Atqtie tam obserυaυit alium successi υum plane morum , quo se intestina exercebant. Nam quoties alia quid superus ad anum transmittebatur erat autem in eoinflentia liquidioris frusti m ob. Dure flavum 2 3πιροι sum Iuti se transυersis fibris contraxit, tanquam penituri 6lbae elati . deretur , atque. excrementum infra se depelleret : Frbat enim hορ successυa fibrarum frans versarum Antractur , non secus atque fidirem
xat . Usque adeρ propectabat quidem excremem
tum simul cum flatu , sed hie retrocedebat iIIico ad prist um locum. Patet ergo, mate-ti m elasticam si tuum in intestinis adesse semper, status tamen & tormina tantum tunc fieri, quando spasmodica contramo. ne intestinum cohuellitur. Cum ergo in celaph go . ventriculo, &' omni intestinorum traAu. spasmo convulsis fibris, intercipi possit materia elastica, patet in omnibus . illis locis statu lentos ta-ses tumores' posse nasci, evahidos brevi , simul ae laxatis fibris prius contractis libera via conceditur interceptae materiae elasticae ; renato saepe illico, dum novi tales spasmi fiunt. Constrictis sic celaphagi fibris interceptus aer globum illum in hystericis sceminis exhibet, dum salso uterus huc ascendes e. creditur Ventriculi orificiis constrictis ingens tumor epiga strii apparet ab eadem causa ; laxato superiori eius orificio, ructu exploditur elasticum illud; si vero per pylerum exeat, per intestina di. spergitur, & per anum exiens absque sono fere , status dicitur ; si cum sono , crepitus. Si autem successive laxatis, atque iterum constriciis fibris , materia elastica in intestinis oberrat 'cum levi sono & .mula