장음표시 사용
71쪽
ε . Ubi iam omnibus illis, εe pro rei nata variis, modis, de quibus in para graphis hie eitatis actum ibit viscidum si e sotu.
tum fuit, ut eum reliquis humoribus lue. re possit per vasa tune xttendere debet Medicus, an omnes sunctiones ad debitam integritatem redierint , & sopiatur simul omnis librilis impetus; an vero nova quae dam oriantur symptomata, quia materies mali debito moderamine febris, de rem
diorum emeaeia, soluta quidem fuit, & m bilis reddita, sed tamen tales habet dotes, ut aequabili circulationi adhue repugnet vide a. : tune enim haec expelli
debet de eorpore, ut sanitas redeat. Verum minime tutum est illico validis eva. ationibus hoc moliri; sed prudentia dictat, ut sedula observatione inquiratur , quo versus natura vergat, & quas vias aD sectet, ut materiam librilem, istutam iam& mobilem pellat de corpore : ubi vero hoc cognitum est, tune vias lubricando,& moderatis stimulantibus urgendo , ducimus materiam morbi solutam , quo ve ius natura vergit. Unde patet, omnia m
do dicta adhuc usurpari posse, & quidem auctis copia, Et viribus horum remediorum ,
quia , solutis jam obstaculis, liber motus f. 6i7. 6I8.
per omnia vasa rediit . simul etiam per balnea, sementa, set mones &c. determinatur horum omnium actio praeeipue verissus illa loca, per quae ex signis descriptis
f. Sp . a. cognoscimus naturam exitum parare materiae morbosae .
Contigit etiam quandoque , . ut viscidum illud solutum remediis dictis tales d tes habeat , ut assimilari possit sanis humoribus, ει absque ullo impedimento sunctionum cum illis per vasa circumduci . In hoe casu facile patet, minime opus esset, ut expellatur illud, quod iam solutum
est . Si v. g. sanguinis globuli rubri, qui
singuli seorsim , per ultimas angustias art tiae sanguiferae transire possunt , a quacunque demum causa adunati haeserint immea-lules in his angustiis, & morbum secerint;
integra absque ulla evacuatione curatio ob
tinebitur , si , sanguinis missione minuto impetu urgentis a tergo liquidi in mai res ramos retropulsum laetit illud obstruens ;& deinde vasorum , ει vicinarum partium fluidi attritu , diluentibus , attenuantibus&e. concretum illud rasoluatur in illa elementa, ex quibus adunatis iactum fuerat.
Videantur illa , quae de hae re in Commentariis f. spue. dicta suerunt .
S. 6i7. CYmplomata ex febre acuta singulari orta imprimis .haec sunt: Di-
γ gus, tremor, anxietas, sitis, nausea , ructus, vomitus, debilitas , calor , aestus, siccitas, delirium, coma rhoea, pustulae inflammatoriae .
Pertractatis ordine iam tribus prioribus indieationibus , quae ad curam sebrium generalem requirebantur vide f. 398. , iequitur ultimo , ut de symptoniatum librilium curatione dicatur . Symploma febris , uti
ad s. it. & sp8. dictum fuit, vocatur illud
praeternaturale , quod ex morbo , ut eausa, in corpore aegroto fit ita , ut distingui queat tamen ab ipso morbo,& ab eius causa proxima. Voeatur autem sic , quas simul incidens ; quia ut aliquis affectus symptomadicatur eujusdam morbi, debet adesse eiu dem morbi tempore. Sic v. gr. dum quartana in hydropen desinit, non dieitur tamen hydrops quartanae symptoma, quamvis ejus effectus fuerid, quia non coincidit cum quar. rana, verum illam sequitur. Febres enim
pervigilium, convulsio, sudor, diar.
in alios morbos desinere, *. sp I. demonstratum Rit; morbi tamen illi, in quos desinit febris , inter eius symptoinata noupossunt numerari.
Praeterea possunt illo tempore, dum s bris adest , novi morbi nasti in eorpore, qui tamen nec fibri, nec eius causae proximae originem debent f sed a diversis penitus ea ss pendent ἔ uti, dum v. g. febricitanti vulnus insigitur, summi animi affectus excitantur &e. Omnia haec non vocantur febris simplomata , sed λιγκμενα s Hom. B-- νε-- sesit. 6.8oi. , sive superaecidentia ; quia febris tempore quidem nata fuerunt , non tamen ex febre prodierunt. Agendum ergo est hic tantum de symptomatibus
febrium proprie dictis, quorum praecipua, &
72쪽
maxime obvia hae paragrapho emameran- bus e pitulis eodem ordine , quo hie te. tur ; & de quibus singulis postea peculiaru censentur, tractabitur.
f. si 8. PUR omnia Hr7. orta ex libre' 38 I. 387. , ut sua causa, hae ablata 394.393. 398. ad 637. cessabunt; adeoque, si serri queunt
tam diu sine periculo vitae, sngularem curationem vix requirunt.
Cum ergo lymptomata febris proprie di tur, tuto negliguntur , cum interim eademcta febrim pro sua causa agnoscant , p, haec symptorum, uti postea patebit, in imtat. sublata se bre, eadem tolli ἔ adeoque bis acuta continua siepe, peculiarem medeia non semper peculiarem curam requirere . lam requirant. Multis enim obfuit, quod Primo ergo inquirendum est , an sympto- Medici ob novum sympton a in morbis ammata ex febre tiara talia sint , ut grave , parens, illico a generali indicatione reeesia discrimen inde iure rue luendum sit nisi selint; eum saepe illud & satis leve sit, enim hoe constet , negligi possunt; tunc' plerumque sponte cedere sole, i. summo Hae
enim nulla necessitas iubet . ut generalis iure monuit Hs ocrates a7.'Sect. a. Indicatio euratoria, quae febri eurandae suse i T. p. p. 6y. ὶ: Nων sera um rinionem fietet, mutetur , vel ii iis aliquid addatur ΜibM faere u oportet ; neque valda timore novi ; cum eadem curatio debellandis sym- maia praeter rarionem.ona . Multa enim M. plomatibus par latura sit. Nausea enim & lorum incina sun , neque mMItum perduν vomitus, quae febrem ephemeram comitan- re, nega. diurias morari coasaeυe M.
I. Q 9. saepe oriuntur ex conatu vitae se disponentis ad crisin , vel
ad materiae criticae excretionem, tum hanc praecedunx, comitantur , sequuntur, nec turbari debent. Quando in Commentariis g. 38 . de eris actum fuit, patuit, miras turbas, & no. va , & saepe satis gravia, symptomata excitati illo tempore , dum illud , quod in aegro
de sanitate superest adhue. - cum morbo aequo quasi Marte dimicat . Postquam etiam materia norbi subacta, & mobilis reddita , cum reliquis humoribus . per vasa fluit, mirae saepe anxietates, dolores vagi, nauseae, remores, rigores &c. nascuntur ; imo &evacuationes eiusdem n ateriae , quamvisis tutares, similia saepe symptoniata comi. tantur. Ex orrnibus aurem, quae hactenus de seintium curatione dicta sunt, satis patet, quam male leonsuleret aegris suis Medicus , qui his turbis perterritus salutaria hae e naturae molimina intempestiva mede.la compeseere vellet. Antequam ergo de symptomatis cuiusdam librili euratione eo. gitatur . primo sedulo inquirendum est , an illud morbo inerescenti , an vero naturae morbum debellanti imputandum sit . Ple. raque enim lyπ pio mata , de quibus nunte agendum erit , crisin , vel materiae erit eae evacuat onem praecedere, comitari, vel di sequi aliquando observantur ἰ tu neque
tolli , vel turbari non debent ubi vero
Tom. III. a morbi augmento fiunt , tuae saepe pMeuliarem medelam requirunt. Symptomata autem critica a morbosis distinguuntur , quod appareant , praegressa coctione erudi morbosi, ει eirca tempus crisi proprium in morbis; & brevi aure so- leant , evacuatione quadam eritica , vel metasas ad alia loca iacta ; simulque talia comitentur sgna, quae docent, vim viis in morbum superare. Morbosa vero symis: promata omni trorbi tempore, & imprimis .in xugmento aceidunt, suntque a vi morbi superante. ficultatem vitalem, cum omnia eruditatis . manifestae indieia adhue ad unt; neque levant morbum. sed nocent semper plures iunctiones turbando . De coctionis autem de eruditatis. ignis in Commenta.
riis j. 38'. dictum fuit. Pluribus exemplis
posset demonstrari , quantum eadem sym. promata, differant inter re , prout vario morbi tempore apparent. Pro si sudores.& valida alvi evaeuarioli 4n initio morborum aeutorum sun est semper ominis sunt ;quia liquidissima de corpore lubdueuntur ἔinterim Tamen & per sudores . & per diar. iboeam, post coctionem praegressam, toties moles aeuti selisissime sanantur, dum modi
73쪽
H materia iam subacta & mobilis per has
vias evacuatur. In priori casu cohibendae sunt hae evacuationes s in posteriori vero minime. Frigus extremorum in febre ardenti,dum nascentu vel vigore est, lethale fere signum habetur; tamen in eodem morbo iam declinante subitum sepe frigus, & ingens totius corporis concusso fiunt, dum inflammatori. lentore soluto sanguis libere ex ultimis ari riarum angustiis in venas transit, & mo
bus solvitur . Debilitas In morborum acut
rum initio saepe sanguinis missione & aliis
evaeuantibus tollitur 9 eum idem hoc symptoma circa finem morborum apparens OP positam medelam requirat ; per replentia enim tune curatur. Pauca haec sufficient, ut demonstretur, quanta hic attentione opus sit, ut d.terminetur, an symptomata, in se-bribus apparentia, fausti vel infausti ominis sint; an tolli debeant, an vero relinqui.
Σ. 62o. I vero intempestiva, nimis saeva, quam ut serri a vita possint, aut ab aegri patientia, vel aliud gravius malum productura sunt , tum singula sunt lenienda sitis remediis propriis, habita semper ratione causae 386. ,
. sequitur iam , ut consideremus, quaenam sint signa , per quae cognoscimus , sympt mala in febribus nata tolli debere , neque posse relinqui , donec una cum febre , aqua ut causa ortum duxerunt, sanentur .
Primo si fuerunt intempestiva, id est, tali morbi tempore orta, quando nulla ad hue eoctionis signa apparuerunt ; in ipso nempe morbi adscensu: sic v. g. sudores , .& alvi fluxus, uti modo dictum fuit , in
febrium acutarum initiis si oriantur , cu. rari debent: non quia semper malae sunt hae evacuationes , verum quia illo morbisadio sere semper nocent. NI His saevΑ, AH uT FERRI A VITA Possi NT. Si nempe symptomata designent , Ialem partem corporis affici , quae absque
vitae periculo laedi multum nequit ; tune enim illico huie succurrendum est , licet morbi principiis genius ex sua natura hane curationem non . Sic duim in se bre eontinua Phrenitis oriebatur, dicit D deniamus ses. I. c. q. p. 8s. , quod venae sectionibus , Elysmatibus , & remediis refrigerantibus, liberalius indulserit, quam aliter tutum videbatur . Debilitatur per haee saepe vita eo usque , ut sebris in longius excurrat spatium, neque tam feliciter suc. cedat materiae febrilis eo fio & ertas; verum urgens hoc .symptoma poscit, ut maius malum minoi redimatur . . ..titi Aur KGRI PATIENTIA . Quantum pro. st paeata mentis serenitas in omnibus moris
bis curandis , neminem latet s imo solis animi motibus validis febres excitari posse, antea vidimus. si ergo talis aeger saerit, ut a levi etiam dolore , anxietate &e. sum m
percellatur metu, vel & immani iurat ira , nisi protinus succurratur, cogimur saepe lenire, vel & tollere quaedam symptomata,quae secundum artis regulas melius relinquerentur . Nin. is hoc experiuntur illi Medica , quI in aulis Medicinam faciunt . Si e vidi impatientissmum iuυenem, qui tertianae legitiis
mae vernae in paro xysmo calorem tam mole
ste serebat, ut venae sectione , ad animi de liquium instituta, hoc syniploma tolli vellet. Dum Medicus & amici adstantes . ipsi . in Medicis non imperito. hoc dissuadcre .c nantur, iratus cultello arrepto sibi ipsi non absque periculo venam solvit ; & non nisivi cohiberi potuit , quo minus ad libras aliquot sanguinem sic emitteret. Linet auistem haec sebris sponte sua brevi sanata sui ser, neque ulla necessitas sanguinis missionem posceret ; tamen in tali casu haec adia hiberi potuisset, ne sibi temerarie hoc ausu noceret. aeger . ., VEL ALIuD GRA Ius ΜALuM PROD CTu RA SuNT. Notum est, subres ardentesselieissime aliquando solvi, dum larga haemorrhagia narium. supervenit ἔ atque omnes prudentes Medici talem evacuationem nunquam impedient , nisi tanta suerit . ut ita vitae periculum inde veniret aeger. Verum s vi & impetu sebris soluta in pulmone arteria Haemoploen faciat , illico venae s e iope; succurrendum est ψ non quia nocet haemorrhagia, sed quia periculum est, ne sibi relicta Haemoploe postea compesci ne- . queat ἱ vel & quandoque in pulmonum uliacus, ει phthisia , degeneret. Sic v. g. dum
74쪽
6ao. 62 I. materies morbi soluta & mobilis per merastasim ad crura deponitur, somentis, c taplasmatibus &c. lavemus haee loea , ut eo melius haee depositio hie fiat: si autemsgna docuerint, eandem materiam versus hepar, pulmones, cerebrum tendere . omni molimine artis boc impedire conamur. Semper tamen in leniendis symptomatibus sebtilibus ratio habenda est eausae pilus, unde febris producta fuit: nisi enim
ad hoc attendatur. peticulosi fient errores . Sic , v. g. si in hydropico stagnans serum putrescere incipiat , oritur se bris eum siti saepe intolerabili : qui iam molestum hoe symptoma lenire vellet potu aquoso fre. quenti , di clysmata similia iniiceret . quae omnia si im febrilem tam pulchre in aliis
casibus lauant, uti postea 6 o. dicetur , nocere agro , & aquosam colluviem augeret subito. Ducit a bile aceensa & corrupta,
circa praecordia haerente, in febribus delirium nascitur, uti saepius fieri observatur , si ultra sanguinis inissio etiam repetita adhibetur; sed leni emetico excussa hae sabur. . vel purgante per alvum deturbata, tol. litur hoc symptoma, simulque levatur sobris.
Qui maniam . intermittentes diuturniores excipientem aliquando , euacuando curare
tentaret, immedicabilem stultitiam miseris aegris induceret ; quae tamen methodus.1n aliis mante speciebus tam pulchre suecedit: victu analepti eo , & eardiacis roboranti. bus remediis, pule Sre curatur haec maniae species , uti optime monuit S enhamus
Sili. . cap. I. pag. I 2I. Ia . . Pluribus exemplis haec res demonstrati posset ; sufficient tamen modo dicta e ex quibus evidenter paret . in eum & leni. mine symptomatum librilium semper ad causam sebris respiciendum esse. Quantam autem diversitatem curae πώ sulet idem symptoma , prout i in initio ,
ineremento, statu, vel . decremento morbi. oecurrat, unico exemplo demonstrasse sus.
sciet. Dum in febre aeuta , ob ealidiora remedia usurpata, phrenitis oriebatur , venae sectionem Be clysma prosuisse notavit Ddmbamus Sect. I. c. 4.-8l. 8a. , d nee declinare inciperet morbi impetus; &tune saepe nareotico remedio, largiori paulum dos, exhibito , & morbum & symptomahoe debellare potuit. Verum idem illud reis medium in principio, augmento, vel statu huius febris datum minime profuit , sed contra nocuit saepe ; unde in febre hae, quae binarum septimanarum spatio solebat terminari , ante duodecimum diem nareotica nunquam prospere exhibita fuisse monet . Non ergo sumest, uti quibusdam Medicis placuit, primarium & maxime moleis istum symptoma febrim comitans aggredi, nulla sabita ratione causae , vel status se. bris ipsius : patuit enim ex modo dictis , illud nee tuto, nee eerto fieri posse, nisi ad omnia hae sedulo attendatur. Singularibus iam capitulis dieendum erit, quomodo primaria librium symptomata tol. li , aut leniri debeant.
ET DE FEBRIBUS IN GENERE. FRIGUS FEBRILE.
f. 621. L Ricus in febrium aeutarum initiis ponit attritum liquorum in se
Γ mutuo. & in vasa, minorem; motum circulatorium imminutum et liquidum ad extrema ita gnans, cor miritus cerebelli minus influentes. Falcus nostri te spectu nil est praeter sensationem, quam ex imminuto calore cO
poris nostri percipimus . Adeoque frigus nostri respectu non est positivum quid , sed
tantum caloris imminutio . Docent autem thermometra , omnia corpora calorem ambientis aeris habere, si nulla causa. maj
rem eopiam ignis in illis colligens, acus contractum, mimis evaeuatum: sp,
cesserit; uti etiam corpora ealidiora aere ambiente, simulae eessat agere causa calo. rem in illis exeitans ad gradum caloris illum redire , qui in aere ambiente obse vatur: calor autem eorporis sani maior est calore aeris, in quo vivimus; adeoque simulae causa, satorem in nobis excitans , cessat, vel mip tur, pari modo calor no.
75쪽
ner minuitur, & ad gradum caloris. accedit, qui in aere ambiente est: hane autem caloris nostri, imminutionem. comitatur illa sensatio, quam stigus vocamus . .
Cum ergo in febrium initiis sere semper ille frigoris sensus percipiatur, patet, tune
temporis minuit illas causas quae in nostro corpore calonemi iaciunt. Verum attritus liquorum , in se mutuo & ad uasae causam ealoiaris in nobis constituit; illo enim minuto , ca.tior minuitur; illo auicto , calor augetur illo integre cessante, dum moritur homo , cadaver se aeeomodat calori aeris, in quo haeret. Veritas huiuς rei pluribus demonstrabi-itur postea, quando de , calore sebrili agendum erit s pauca nune tantum argumenta, .
quae bo e probant, attulisse sufficiet. lo mota, corporis valido augeri potest circulationis h morum in nobis vel oditas I adeoque attritus ιhumorum ad uasa , & inter se, dato tempore frequentior& validior fit, sed&simul. augetur calor : se ut gelidissima hyeme eita. Io cursu exercitatum diri animal calorem summum aecipere possit. Contra in illis , quorum minus solidus sanguis est ἰ & laxio. ra vasa , maius semper frigus percipitur, quia λdebilior vasorum in liquida actio est. D signati ergo illud stigus minorem amitum liquorum In se mutuo, de in vasa . Cum
autem ille attritur 'pendeat a motu et rcu. Iarorio, quo humores per vasa moventur; Pater satis, motum ei reulatorium imminu. tum esse , dum illud frigus percipitur . . Motus autem circulatorius , amorum dum minuitur , necessario etiam debent minui
causae hujus motus ; quae sunt eordis actio , qua sanguinem iiii pelliti in arterias', illas. que distendit ; & deinrarteriarum reactio, qua illae, dum cor est in diastole, arctant lsua cava, & contentum Mnguinem per ultimos arteriarum fines in venas equunt . . Verum, dum harum eausarum efficacia minuitur , non poterit ad extrema corporis usque motus humorum perduci , quia &longissime absunt a corde , prima motus humori causa s de maxima omnium hie
adsunt obstaeula , ob osdrima angustiam , quae per ipsum uerius , quo omnia solida contrahuntur. adhue augetur. Apparet in . He rario, quare per stigus il hid librile ii, quida in extremis eorporis stagnent.
Ubi autem resistentiae circa extrema au
gentur , stagnantibus hie humoribus , illae
superari nequeunt a causis moventibus ;adeoque cor non poterit contentum suis civis sanguinem in arterias pellere , quia circa extrema sua vix perviae amplius sunt,
& in latioribus suis truncis jam valide distentae, unde minus poterit evaeuari cor, adeoque &.eius contractio , qua in sani late omnis omnino sanguis ejus cavis contentus expellitur , minuetur . Neque o
stat, quod in se bre semper adsit vel ioeeordis contractio vide f. s r. , quia simuli & debili odi est, quae evacuandis integre cordis ea vis non suffieir, uti in Commentariis f. 176. demonstratum suit. Verum eum cor sit musculus. ad eordis
motum communes causae motus muscula.
ris requiruntur, nempe influxus liquidi nervosi in fibras mustulares cordis . & sangui. nis arteriosi in vasa, quae per eius substan. tiam decurrunt; atque praeter haee alia peculiaris eausa est eo in motum excitans, nempe influxus sanguiniscivenos in ei in cava vid. l. 374. , debent ergo una vel plures exi his causis minui, dum cor minorivi ineipit contrahi in ipso initio frigoris librilis. Quamvis enim iacile conet piatur , dum validum. frigus sebtile iam adest , &omnes humores s ei rea arteriarum extrema
jam stagnare in ei piunt , quod cordis contradito debeat minui , quia resistentias in arteriis superare , adeoque & se integre eva. 3re , nequit ἔοῦ tamen non adeo liqvido patet, quaenam sit illa causa, quae cordis contractionem mimair illo puncto temporis, dum frigus sebrite nasci incipit. Illud
enim. frigus fit a minuto attritu liquorum in .se mutuo &,ad, vasa, adeoque a minuisto motu circulatorio ; ergo & a minuta cor dis contractione , quae motus circulatorii
prima origo videtur: hine illud frigus , ut effectus, suae causae prae existentia in supponit. Verum sanguinis venos influxus in cava eor. dis per ipsum febrile frigus, contractis partibus externis, potius augetur; ει sanguis per arterias eoronarias, depletas, dum cor est in systole; pellitur tota vi, qua maxiam a prope cor aorta se eontea hit: unde nee hae e causa motus muscularis cordis in hoe
inuio minuta erit, quia ς vaticissimae eausar
76쪽
g. 62 I. 622. moventes, εc minor resistentia in vasis depletis hic concurrunt ; hine nihil superest, quam ut minor fiat hoc tempore spirituum cerebelli in fibras cordis influxus , a qua
cunique demum causa hoc factum suerit . Turbato certe spirituum motu, per solan c gitationem mutatam in summis animi affectibus, cordis motum mire mutatum suis. se, imo & integre aliquando abolitum in vera syncope ab hac causa , novimus cerintissimis observatis ; unde & minime impro babile videtur , tale quid in primo febris initio ab illa cauta , quae febrim excitat , si uti posse . Sunicit certe novisse illa, quae
subtilis stigoris tempore in corpore muta. ta occurrunt , licet primam illam causam n9n adeo clare intelligamus hacteuus . Ex omnibus autem his satis apparet, a minuto motu circulatorio frigus illud se. brile produci ; neque opus esse , ut cons giamus ad esset vescentias frigidas sangui. nis , salium admistiones, qui dum lolvun-
tur in liquidis, frigus producunt, de limilia alia : cum nec talium corporum praesentia unquam demonstrata sit in sanguine, & nullis experimentis constet . tales ester vescentias , miscelas &c. tempore stigoris sebrilis fieri. Omnia autem illa, quae hae para grapho dicuntur , vera sunt in frigore , quod se-bres incipientes comitatur : ubi vero in febre ardenti , eritiee solvenda , uti postea in ejus historia dicetur, frigus oritur, aliud obtinet : tunc enim illud , quod circa ultimas arterias haeserat immeabile , solutum transit in venas : unde sequitur mox liberrimus tranfitus sanguinis ex arteriis, nunc perviis, in venas sere vacuas ' hinc attri4 tus, qui antea in vasis obstructis summus fuerat, minuitur subito ; tu neque salutaris in his morbis rigor nascitur , quamvis non minuatur cordis eontractio , neque liquidum ad extrema stagnet.
f. 6aa. Ii Fficit, si diu manet validum, polyposas in vas s maioribus, circa cor, C. concretiones ; in minoribus vero , expresso suo liquido, evacuationes; hinc multa, & gravia mala in utrisque.
Si Eigo si rus illud febrile diu maner validum , sanguis vetiosus , co irractis frigore partibus , & tre in ore , qui frigus comitari solet, concussis mulculis, derivabitur verosus cor dextrum : verum illud minus con trahitur, & nanus evacuatur, uti in par grapho praecedenti patuit , ' hinc in cisti et saliguis accumulari in sinu vetiolis dextro, auricula dcxtra. & venae cavae trunco atque ibi colle ictus st gnabit sere s pauculum Ianrum huius lai guinis , & liquidissima tan. tum pais, debili Actione cordis per pulmonem Irai. sprimi potetit. Ex illis autem , quae in Commentar: is 12. a. dicta suetunt, patet , ratem esse lar,guinis etiam in sanis hominibu , indolem , ut in quiere statim concreicere incipiat, & secedere postea inb nas partes; quarum una concreta & crat. sior alieti tenuiori innatat : solus autem motus vitalis has partes mi icet inter se ,
& in fluore retinet . Ubi ergo in frigore febrili diuturno in auriculis , si nubus , &magnis vasis circa cor sanguis it agnare incipit, vel saltem tardilIime movetur i in .cipiunt adunari sanguinis moleculae , & m. III. adunatae secedunt a tenuioribus , quae per
pulmonem adhuc transire poterunt ; unde reliquum magis adhue in concretionem rendit , & polyposas in assas iacit, quae semel
hic concretae & diuturna mora firmiores redditae , vix amplius postea ditates poterunt, sed tota vita palpitationes cordis mo. testimi inas , ad minimum corporis motum auctas, diras anxietates, syncopen, atque alia tristissa a mala producent. Si vero non
adeo diu duret illud stigus febrile , quamvis iam hoc tempore flocculi polypos in
sanguine, circa cor dextrum imprimis accumulato , nati fuerint; succedente calore librili , & auctis cordis viribus , attere nistur, & se iterum tot vi poterit illud, quod
jam inceperat concreuere; uti pluribus dictum fuit in Commentariis 32. 2. Patet hinc ratio , quare in cadaveribus illorum, qui in frigore febris intermirtentis perierunt, sat puis erassus immeabilis pulmonubus impactus inveniatur, uti postea ad 3.749. dicetur. Cum autem validae cordis vires requiramur , ut sanguis per ultimas vasoriam
77쪽
7oangustias pelli possit , patet , his minutis
per minora vasa dissi illimam fieri hoe tem .pore circulationem ; adeoque suidissima se. re tantum sanguinis pars transibit , reliquum haerebit. Verum vasa minora , quae a sanguineis vasis tenuiores humores recipiunt, seros , lymphaticos &c. iisdem obstructis impleri non poterunt; atque etiam quia in his magis remotis corde , & debilioribus tunicis instructis . tardius m ventur humores, stagnatio fiet . Praeterea eadem haec vasa minora , frigore constri.
ela , propellent humorem contentum in venulas ; vel si ci rea horum vasorum fines obstaeulum fuerit, repellent contentum humorem retrogrado motu in majora vasa ;eum cordis viribus debilitatis hoc tempo. re nullus sere impetus a tergo urgeat ehine deplebunt ut expresso suo liquido, &, si diu in hoe statu manserint, collapsa minorum vasorum latera concrescere poterunt se , ut postea nunquam amplius pe
via fiant. Fieri autem in minoribus vasis, expresso suo liquido , evacuationes , docentilla, quae intensum frigus febrile saepe eo. mi tantur , mala . Rigent enim saepe tales aegri adeo , ut nullum sere articulum fle.
ctere possint: verum a motu tenuiorum hu. motum per vasa minora corporis debitam sexilitatem pendere novimus : in recens
natis enim , in quibus omnia vasa adhue pervia sunt , summa totius corporis & o. mnium ejus partium flexilitas & molliisties observatur : in decrepita senectute . plurimis vasis imperviis redditis & eoneretis, summa rigiditas. Praeterea in sum iamo & diuturno simul frigore sebrili omnes illae lanctiones, quae a motu tenuissimi liis quidi per vasa subtilissima pendent, languent omnino : stupidi enim & hebetes iacent , imo aliquando tanta insensibilitas obseruata fuit , ut in summo frigore qua tai ae pedes ad ossa usque eombusti fuerintnriseris his aegris, absque ullo omnino d Ioris se iasu.
Si iam hi essectus frigoris si brilis applicentur variis corporis partibus , patebit , plurimas functiones inde turbari posse ; adeoque multa & gravia mala metuenda esisse, partim a concretione humorum , lavasis majoribus stagnantium sere ς partima minorum vasorum evacuationibus : imo& saepe immedieabilia postea vitia nasci . si illud stigus diu validum manserint.
f. T Inc patet, quid designet, quid praesagiat λ & cur , quo maius ini-L 1 tio frigus, eo periculosior febris ; in peste incipiente frigos sum
mum, progressa calor maximus Z
Quin DE sic MET Vires vitae minui, san. guinem in sinu veuoso dextro, auricula , vena cava accumulari, stagnare , in eon. eretionem tendere , liquidi sinam tantum partem per pulmones trans primi, crassisti mam autem partem in pulmonalis arte.
Hae angustiis saerere , parum sanguinis in
cor sinistrum venire , atque inri tinuta cor dis eo. tractione dissicilius per aortae arteriae angustias propelli , & reliqua illa
omnia, quae sal. enumerata fuerunt.
Quin PRA. AC ih T ' Si diu duret hoe frigus . metus est , ne magis & magis in sarcia.
Iur pulmo sanguine i , ineat': 'i. tandemqueoninis transi us tangiuini ex corde dextro per palmonem rnpediatur: unde post diras anxie ates mors sequia ur . Simul Oainia illa mala m fluenda sunt, de quibus in praecedenti Fatagrapho dictam suit . Ubi vero postea re Iolvetur sanguis in pulmonalis arteriae angustiis sere immeabilis haerens , ille magna velocitare ibit in cor sinistrum . quod inde irritarum validius contrahetur hine maiori vi illuni sanguinem pellet peraortam ; hinc augebitur attritus liquidorum inter se & ad vasa ; unde & calor: redibit ille sanguis per venas ad cor dextrum Uel toti motu & majori impetu ; sacilius movebitur per pulmonem iam liberum , hinc valida fiet circulatio ; majori impetu sanguis arteriosus cerebello applicabitur ; celerius transibit per arterias coronarias in cordis substantiam ἔ adeoque omnes causae, quae cordis motum excitant , augebuntur, nempe influxus spirituum in fibras musculosas cordis , & i,nguinis in eius vasa Meava s vide f. 17 . ) : adeoque post summu in frigus sebtile sequetur sullacatio &
78쪽
Illud enim frigus designat imminutam cir. culationem et quo ergo illud maius fuerit,
eo minor circulatio , & eo propius ad mortem , circulationem nullam , tendit morbus. Praeterea si vires vitales superaverint tandem hoe frigus, eaedem irritatae a causa, quae febrim produxerat , tantam iacienteirculatorii motus velocitarem. & tam validum excitabunt calorem . ut pessima quaevis metuenda sint mala . Tenerrima enim
encephali & pulmonis vasa tantam vim absque summo discrimine serre non poterunt, & ingenti calore, summum frigus se cuturo, dissipantur liquidissima . in spissantur reliqua , adeoque summus metus est , ne humores imme ab Hes faeli in extremis arteriarum angustiis haereant ἱ adeoque , cum vas, cus adeo impetus a te reo loca obstructa urgeat, pessimae ro flammationes &gangratinae a tali febre merito timentur . Praeterea ex summo frigore in febrium acu. rarum initus novimus , causam librilem
admodum malignam esse, quia in sano ho. mine uires vitales tam subito prosternere po. ruit. Non mirum ergo, quod in peste incipiente frigus summum , progressa calor
maximus observetur, quando nempe a veneno pestilentiali suscepto febris accendi. tur. Notavit enim Ddeuhamur a. c. a. p. IJ. , quandoque in pestis admodum lane sae exordio homines absque ulla febre subito mortuos fuisse maculis purpureis, prae sentanei interitus nunciis, erumpentibus, dum in foro versarentur. Ubi vero sebris eomi. tatur pestem , observationes Medicae testan. tur, suminum frigus perceptum fuisse ab ae .gris, ac si aqua gelidissima totum corpus persunderetur . Quantus aurem calor sequatur hoc frigus, patet, dum in quasdam corporis partes morbi impetus detonans illas in esis charam comburit , ac si vivo igne hoc factum fuisset. Sie & alia occasione vide Commentaria f. 8s. dictum suit, infantis, peste
mortui, cadaver post biduum adhue caluisse.
3. 624. V D frigus omni eo , quod valide stimulat, quocumque demum titulo, a tentatum dedit saepe insanabilem postea inflammationem . Hinc salina acria, aromatica, oleosa, vesicantia, δc similia, damnosa sunt.
Cum ex modo dictis constet , tempore frigoris sebrilis, motum circulatorium im. minutum esse, stagnare ad extrema humo. res, & eorporis vires sic debilitatas esse , ut minus se contrahat, adeoque & minus eva. euetur; suerunt multi in illa opinione , requiri hoc tempore , ut eardiacis, aliisve lli. mulantibus remediis exhibitis , accelerare. tur stagnantium morus. & augerentur cor. dis vires . Verum frigoris febrilis tempore sanguis venosus circa cor dextrum collectus haeret, liquidissima tantum eius pars debili actione cordis per pulmonis angustias transire potest : si ergo hoc tempore augeatur motus humorum oer vasa stimulanti.
bus remediis, antequam pervia vasa fuerint & soluti homores, crassum immeabile pulmonalis arteriae extremis validius imis pingetur , adeoque omnia mala augebuntur. Praeterea , quando calida baee stimulantia exhibita ruerunt , illa pergent agere, dum calor febrilis, superaro jam stigmre , aderit; adeoque aestuantem ab ipso mo bo aegrum adhuc reddent calidiorem ; unde periculum insanabilis postea inflammationis imminet . Omnia ergo haec nocent , quocunque demum ritulo exhi heantur, quia immeabiles humores in frigore librili ur. gerit versus extrema vasorum impervia ; Ac dein , solutis caloris febrilis tempore his obstaculis, nimiam iam sponte sua futuram circulationis velocitatem augent . Vidi in iuvet e , tertiana verna laborante , ter balem pleurri idem super vel isse , dum servidissiti olei caryophyliorum quinque guttu lae , cuni laccharo diu tritae , darentur ante paro xysmum ingruentem, ut frigus febri lecalido hoc remedio tolleretur.3. 623. Ptime autem curatur potu aquae calidae nitrosae cum pauxillo mellis
& vini ; balneo , vapore , fotu , lotione per similem liquorem ζfrictione blanda.
79쪽
xetitur, ut tras mittere possint ; his enim factis , lenis stimulus , cordis vires exei.
Ians, nocere non poterit . Diluens ergo po.
tus , sed calidus, addito melle & nitro , praecipuum hic remedium est: vini paucu. tum limul miscetur, vel & levia aromata multa aqua diluuntur; quia sic ex se nimis
iners aqua hic magis actuosa redditur, ne. que tamen ullus ab his stimulis metus est , quia in tanta aquae copia haerent. Omnia autem haec ingeruntur parca copia simul , sed onini semi quadrante horae ; ne lubito distentus ventriculus anxietatem, frigus sebrile comitantem, augeat, vel von itu it gesta haec remedia excutiantur . Haec autem venis recepta ad cor dextrum recta seruntur , atque ibi diluendo & attenuando stagnantem sanguinem faciunt , ut facilius per pulmonem traii sire possit 1, & postea in calore librili eadem hare cum sanguine mota per vasa solvunt omnia, & vias expediunt felicissit me, adeoque nunquam n cere poterunt, sed proderunt semper . V a. riae talium remediorum formulae in Mate-
ria Medica ad hune numerum habentur , ex quibus eligi pos Iuni illae, quae aegri tem periei, aerati, morbi causa: &e. magis coriis gruere videntur . Simul summopere proderit balneo, vapore, fomentis die. vasis bibulis, in cutis superficie haerentibus, similia applicare : haec enim resorpta pariter ad cor dextrum deducentur, ubi maximum coneretionis periculum est , uti patuit ex ante di estis. Dum haec fiunt, tuto per frictiones moderatas poterit accelerari sanguinis per vasa motus, quia jam diluentibus his & ar- tenuantibus soluti humores facilius transire poterunt . In primis vero extremis comporis partibus fictiones adhibentur , quia& frigus ibi maximum est. 8c. sic expeditur dissicilior humorum per has partes tra si ius. Uni autem ob difficilem sanguinis excorde dextro per pulmonem transitum m gna anxietas adest , summum levamen percipitur, dum spongi ae , aqua calida madidae, ori admoveatur. ut vaporis balneum hoc
modo pulmoni applicetur , Zc laxentur vasa .
Uibus 6α3. statim applicatis saepe maxima mala illico curantur
omnia enim haec remedia ultimo suo eL sectu hoc praeliant, ut meabiles humores& pervia omnia vasa fiant; adeoque expeditissma erit circulatio. Cum enim in sti. gore incipientis febris acutae nondum e n. stet , qualis sui urus sit reliquus decursus morbi, prudentia dictat, ut riuilae magnae mutationes in corpore fiant, donec consti.
terit postea, quid, & per quae, agendum
sit. Interim, dum omnia haec adhibita sue runt , saepe accidit , ut causa febrilis , que ut bas has excitaverat, diluto sanguine Beperviis vasis , expellatur de corpore: sicquamaximi saepe mortii in ipso initio tuto tolluntur, dum interim nulla unquam noxa ab his adhibitis metuenda sit .
3. 627. 7T 'Remor ponit musculorum vacillationem inter tonum , & Iaxatio-α nem causas tendentes & laxantes brevi , & in voluntarie , sibi mutuo succedentes, influxus arteriolbs & nervosos nunc contingentes, nunc absentes, adeoque initio morbi quietem utriusque liquidi , in fine saepe nimiam horum absentiam, post dispendia nimis magna.
Musculos omnes Si singulos , qui voluntatis imperio moventur, pothst homo emeaci voluntatis nixu tendere , si que movere partes, qu bus hi musculi astixi sunt ;tamque subito novus ille nrotus per voluntatem excitatur, ut nullum observabile tem poris rotervallum intereurrat inter hane causam Zi effectum : simul ac enim volo dugitum V. g. er gere , iam erectu, est. Verum Ac possumus aequali iacilitate motum sic excitatum tollere iterum, dum volu rius ;tuncque pars corporis musculi ex volun
80쪽
tatis imperio prius mota qui eicit, Ac pro prio pondere delabitur , vel partium ambientium , priori motu distractarum , elasieitate situm mutat . Si jam concipiatur Per voluntatem tendi musculum , mox la xari, ac denuo iterum tendi . si eque reeiprocis vleibus causas moventes subito ae cedere, Fc re redere. havebitur id ea tremo.ris: possumus e uim pro lubitu facere , ut
totum cor ,us, vel Ac partes quaedatri , masculis voluntatis motae, tremant. Pa et ergo, q rod in tremore adsit musculorum v a. cillatio inter tonum 5c lax tionem . Verum observa Nir qlon loque, causas illas, tendere es Ai lax li S muiculos . ,nυ .luntarie sili moturi lii ccedere , tuncque renio' morbosus est . qui i a volant i epesiuet , l. d iiiviro et rari homine iit ; ne.
terit. Di fieri ergo a paralysi tremor, quod mox resuscitetur n ut uii tensio ; dilieri aspasmo vel retino , quod musculi tensioni mox succedat laxatio. Duplex aurem tremor observatur : vel
enim quiescenti homini , & in lecto iacenii , in voluntario hoc , 3c altern s uici,
hus cessante, Ac σox re nato. motu agitan. Iur mem hia, quem compescere nequit, licet velit: vel tanrum oritur tremor, dum totum eorpus , vel partes quas 3am , movere vult. In priori casu videtur nasci tre.
mor, quia in sensorio communi , a quae unque demum causa hoc salium fuerit , oritur talis alterna irritatio, ut caulae musculum tendentes agant subito , mox cessent, renasciturae denuo : in posteriori casu vero videtur deficere copia subtilissimi illius fluidi , cuius impetu , per voluntatis imperium determinato, inflantur mula uli; in quo casu volutitate quidem tenduntur musculi , sed non adest illa copia i piri. Iuum , ut aequabili vi mus euli tentio peis rennet . Novimus enim ex Physiologicis , ad musculorum voluntariorum actionem re quiri liberum eommercium inter cerebrum dc musculos per nervos , quo commercio sublato per nervi ligaturam . con prestio. nem . destructionem 3cc. emcacissimo etiam voluntatis nixu nullus motus in musculis excitari poterit : verum etiam constat, sutatilissimum fluidum , encephali fabrica, ex
languine arretiolo paratum , per neruos diis stribui , atque hoc mediante motum excitari. Ubi ergo illud copia deficit, vacillare debet muleuiorum acto . Sie videmus etiam robustissimos homines, dum pondera vitibus majora elevare nituntur , contrem iisseere , quia illud , quod moveri debet, viris
tures moventes luperat. Non mirum ergo
est , si iti debilibus hominibus, ob nimias
evacuationes, vel validos morbos praegre fialos, ab hac causa tremores oriantur, dum corpus movere coiiantur . Circa quam rem
notandum est , quod in nobis sanis pluti. rei musculi agant , etiam dum quiescere
videmur. Sic dum erecto corpore sedemus , caput Ac truncus cor seoris musculis a denti. hos in hoc situ retinentur . unde is acce-leentibus his mustulis , dum somnus subrepit, eaput nictitat, & truncus corporis, nisi sustin extur, in hanc illamve partem proprio spondere declinat. Imo, dum in lecto de eum hi inus . ni ulculi sua actinne situm eorporis servant ἔ umie Hippocrate1 ro Prognosti. νιs adeo damnavit in aegris , dum proprio pondere corpus dilaberetur ; it tegram enim virium exsolutionem designat . Hinc patet indebilissimis hominibus tremorem posse nasci, licet decumbere S quiescere videantur , qui tamen a solo de se diu subtilissimi liquidi ,
non vero a caula quadam sensorium commone irritante , ortum dueit . B. nas has Irenioris species Galenψ D. Tremor. c. I. cy 4. T. 7.P. aon. 2oi. lubtiliter distinxit atque et aui diversis nominibus insit. gnivit : Tremor enim τιόω ο faciastatis coris
quiete fuerint . et ιamsi nuuum iIlis motum /ndu.xerix , palpitant. Ideo primam modo deleri. piam tremoris specie ni . quando qu 'esce illi homilii in voluntariis illis & alternis motubus agitantur in i ibia, palpitationem et αλ- ιλο dixit , polleriorem vero , quae non fit nisi homo conetur partes quasdam mO-
Utroque in casu v detur hoc obtinere , quod nempe potentiae moventes nunc ap- p icentur musculis , mox desint ; renatu
denuo , iterumque cessantes . Liquidi autem arteriosi oc nervosi influxus in inula los