장음표시 사용
161쪽
f.' 676. π Lla violenta a magno motu partium ex corde, & magna resisten--
It tia vasorum. contra cor, oritur. Cor contentum suis cavis sanguinem projicit in arterias , adeoque motus a corde sanguini datus est illa vis, per quom sanguis, corde pulsus, impingit, in latera arteriarum & in alias parte sanguinis in ar teriis adhuc locati . Arteriae enim , tam in sua systole , quam in diastole, plenae sem. per sunt, adeoque sanguis in arteriis contentus illo tempore, dum cor sanguinem suis cavis expulsum in illas urget, resistentiam. parit, neque poterunt arteriae plenae recipere sanguinem corde pulsum, nisi vel dilatentur , vel per illarum extrema sanguis transeat in venas, sicque locum paret ; vel utrunque simul fiat. Si ergo vasa tam firma suerint, ut valide resistant suae dilatationi, & in sua ultima contractione admodum plena manserit, sive ob copiam sanguinis, sive ob difficilem transitum per ultimos arteriarum fines , binis oppositis
viribus premetur fluidum arteriarum cavis contentum, cordis nempe actione urgentea basi versus apicem conici canalis, & re. sistentiis illis , quae considerari, possunt simul tanquam potentia, opposita motus di- reictione agens ab apice versus basi in , hinc valida admodum debebit seri compressio fluidi in arteriis contenti, illudque magna vi urgebitur in latera arteriarum . Si ergo tantae suerint eordis. vires, ut haec obstacula quamvis magna superare possit sali-ter enim suffocaretur motus movebitur sanguis per arterias, & validissime attere
tur ad earum latera. Verum cessante cor
dis actione , arteriae distractae elasticitate sua,& fibratum muscularium actione , . aequalivi reagunt in distendentem sanguinem , li-lumque promovent I adeoque pressus sanguis atteretur ad arteriarum latera simillvi, & sanguinis ipsus moleculae valide ad
se invicem pressae , cum per canalem conis vergentem moveantur , mutabunt omni momento stum , adeoque & ad bis mutuo atterentur . Verum attritus eo violentior est , quo corpora atterenda validius sibi mutuo apprimuntur; cum autem permagnum motum liquidorum ex corde , &magnam vasorum resistentiam, valida talis vasorum ad liquida contenta, & pa tium liquidarum inter se compressio fiat,
patet attritum validiorem futurum, &eflectum eius maiorem , calore nempe .
f. 677. Λ Agnus motus ex corde pulsi sanguinis aestimatur a densitate li-1V1 quidi pulsi, Sc. velocitate ejus per Vasa.
Motum ipsum, quatenus in eorpore moto consideratur , vocamus vim ; illud nempe , quo corpus motum a quiescente distingui. tur, & quo corpus iacultatem acquirit agendi. in obstaculum 'Graυ sanis Element. θυ-H.T. Ig.I96. . Vires autem eorporibus motis insite disierunt respectu quantitatis materiae,aut velocitatis qua seruntur s Ibss. alῖ. I.
unde . demonstraverunt mathematici universalem virium comparandarum regulam,quod nempe vires in eorporibus motis sint in rati ne composita massarum & quadratorum velocitatum . Motus ergo sanguinis ex corde
pulsi eadem regulet mensurabitur'. Licet enim circa hanc rem dissentiant inter se sumia mi philosophi, tamen illorum, quae in textu
habentur, verita; ex aliorum sententia aeque demonstrari posset . Maior autem minorve densitas sanguinis maiorem aut minorem materiae quantitatem in sanguine ponit. Quantitas enim materiae in eorpore, considerata eum relatione ad volumen corporis, id est spatium ab hoc oecupatum, vocatur
corporis densitas -4i . . Binis
ergo illis, sanguinis nempe densitate, & velocitate per vasa, aestimabitur motus sanguinis ex corde pulsi ; adeoque & ejus vis, qua in arteriarum latera , & contentum in his sanguinem , agit ; quae ex Mathematica disciplina hie assumenda erant.
6 8DEnsitas scitur, ipso conspectu extravasati dissipatione praegressa rarioris, duritie pulsus
162쪽
3. 678. 679. CALOR FEBRILIS. 1ueue
Chylus ex ingestis paratus seni per minus pauculum tantum seri inde separatur: con densus est nostro sangnine.: hinc illi mi, tra si debili puellae sanguis missus fuerit,sus si suerit, supernatat ; uti patet, dum distiuit totus, & seri tenuioris ingenti eo homini sano quatuor vel quinque post pa- piae parva Insula rubra innatat postea. sum holis sanguis de vena mittitur , vi- Alterum signum , quo cognoscimus, ma- de Commentaria g. 8o. γ postquam vero per iorem sanguinis densitatem adesse , est, si
sexdecim aut plures horas chylus cum san- constiterit , rariorem & fluidissimam lan guine mistus vasorum nostror iam vim ex- guinis partem a reliquis seeessisse , & petpertus suit, suam naturam amittit, & in urinam , sudores, di arrhaeam &e. de cor- serum & sanguinem mutatur , adeoque main pore expuliam suisse : necessario enim tuneiorem densitatem acquirit. Cum autem il- residuus sanguis densior fit, uti, Deile pa-Ia densitas aequisita a vasorum aestione in tet . Unde etiam in morbis acutis adeo suida pendeat, patet , densitatem majorem damnavit liquidioris sanguinis partis sui liquidorum humanorum merito exspectari, ductionem Hippocrates ; uti etiam Ddenba. si eausae illae condensantes validiores fuerint. mur, prout aelia casione vides. 386. &Unde in robustis & exereitatis viris den. dictum fuit. lior sanguis semper est, quam in otiosis se Durities autem pulsus pariter densitatis dabilibus t adeoque talem densitatem ex humorum signum est ; tuncque adesse diei. cognita eorporis Temperie certo praevide- tur , quando tangens pulsum digitus sentit , mus. Praeterea si vel spontaneis haemorrha - ac si solidum corpus per arteriam protru .giis , vel instituta venae sectione sanguis deretur , simulque tunc arteria prementi eductus lustrari possit, de ejus densitate iu- digito valide resistit. Unde semper in robu- dieium ferre possumus, quae cognoscitur ex sis & exereitatis hominibus durior pulsus majori vel minori sanguinis coneretione . est, in debilibus mollior, & in morbis in.
Duris laboribus quotidie exercitati rustici de flammatoriis, ubi major sanguinis densitas vena eductus eruor illico sere in solidam peecat, durities pulsus inter praeeipua si- eoagulatur massam, & post aliquot horas gna habetur , uti postea dieetur. f. 679. TElocitas supputatur ex ictuum cordis numero , collato cum ma-
Sanguinis per vasa moti celeritas augetur sunt cordis ictus, uti etiam in moribunis 'dum causae sanguinem moventes validius dis animalibus, neque tamen augetur sanis agunt , vel in dato tempore frequentius guinis per arterias moti celeritas , quia applicantur sanguini. Verum cordis ictus . debiles sunt simul tune cordis contractio. quando illud contractum sanguinem cavis nes. Magnitudo autem pulsus arteriarum suis contentum expellit in arterias , mo. docet, singulis cord :s ictibus valide disten. tum sanguini conciliant, per quem & di. di arterias a copia sanguinis ex eordis ea. utantur arteriae plenae semper, & sanguis vis expulsi : adeoque si haec eo miretur per illorum fines in venas premitur . Dum ictuum cordis frequentiam auctam . certo autem cor est in sua diastole, arteriae vi novimus , potentias moventes validas in- sua elastica, & musculari reagunt in san. tra datum tempus sanguini saepius appli-guinem illas distendentem ; sicque illum ul- cari , adeoque augeri eius velocitatem. Puluterius promovent. Si ergo in dato tempore sus autem magnitudo mensuratur differenis ictuum cordis numerus augeatur, novimus, tia , quae observatur inter arteriam dii
causas moventes sanguini eodem temporis latam , dum in sua diastole Est, & ean- spatio frequentius applicari. Ut tamen in. dem contractam, dum in systole est; quo de augeatur sanguinis celerit.ta, requiritur enim major haee disteremia est , eo major etiam ut ictus cordis frequentiores fini si- dicitur pulsus et potest enim pulsus plenusmul tam validi, ut omn*m sanguinem ex esse , licet magnus non sit , dum nempe cavis cordis pellere possinx in arte tias . plena arteria ob auctas circa ejus fines re In frigore enim se brili celerrimi quidem s stentias contentum sanguinem promovere
163쪽
iues CALOR FEBRILIS. f. 679. ad 68 i
nequit, tuneque parva eius apparet con- adsit, dum cor est in sua diastole; patet tractio, quia angustari nequit arteria , nisi pulsus celeritatem maiorem indicare auctum sanguis expellatur ex eius cavo. Cum au- numerum ictuum cordis , adeoque pulsum teni arteriae dilatatio illo tempore fiat, quo celerem & magnum simul demonstrare , cor contrahitur; & vieissim eius contractio quod aucta sit sanguinis velocitas.
g. 68o. Agna resistentia cognoscitur ex mole movendorum inertium,& pau-1VA citate, vel angustia, vel immobilitate canalium transmissurorum.
Dum cor contentum suis cavis sangui nem in arterias pellit, debent arteriae sem. per plenae dilatari, ut illum sanguinem recipiant; vel, si non dilatarentur arteriae, deberet tantum sanguinis ex arteriis transire in venas , quantum singulis cordis ictibus in arterias urgetur. Utrumque seri in vi. vente novimus ; nam & dilatantur arteriae , dum cor est in systole , & expellitur aliqua quantitas sanguinis ex arteriis in venas hoc tempore , uti docet sanguinis non interruptus motus per vasa . Debebit ergo cor sua vi musculari urgendo sanguinem in arterias plenas movere omnem sanguinis molem , quae in arteriis est: illo enim tempore , dum cor est in systole, arteriae sunt in diastole, adeoque non agunt sua elasticitate & vi musculari in contentum sanguinem . Si ergo moles liquidi movendi, in
arteriarum cavo haerentis , augeatur; patet resistentias augeri sanguini ex corde in a terias expellendo. Verum quo maius est illud spatium , in quo cor sanguinem suis cavis expulsum locare debet , eo facilius de plebitur, & minor erit resistentia; hinc
si a quacunque causa angustetur atteriarum cavum, vel minuatur arteriosorum cana.
lium perviorum numerus, patet facile iterum resistentias augeri. Cum autem ari r ae canales fini convergentes , & incurvi,
sanguis ex corde pulsus debebit in illarum latera incurrere , adeoque eadem ab axi removere, seque ampliare illarum cava, ut spatium fiat sanguini ingressiaro . Si e go tanta sit firmitas laterum arteriarum, ut minus cedant impulso ex corde sanguunt, iterum augebitur haec resistentia. Ηine apparet, quare in debilibus hominibus ab adstrictis arctius vestibus tantae fiant anxie. tates , dum angustatis sic plurimis vasis, debilibus cordis viribus augetur resistentia ; illico autem levamen percipiunt, dum
laxantur vestes. Patet etiam ex dictis r tio , quare a morbis validis resurgentibus &debilibus a larga nimis cibi potusve copia anxietas oriatur saepe ; dum aucta subito movendorum moles resistentiam cordi auis get. Ubi vero validas adeo vires eor habet , ut auctam resistentiam superare posist, oritur ob maiorem attritum calor post pastum largum, uti etiam a validaeorporis constrictione, unde hyemale frigus arricte adstrictis vestibus tam bene superatura robustis.
f. 687. R AEOles movendorum ingens percipitur ex fgnis plethorae ro6. 1V1 cochymiae, vel solutorum iam cito liquidorum , quae antea sta
gnabant; ut in obesis; maxime inflatu venarum cum arteria veloce & -- gna simul eius praesentiam docet. Omne illud , quod venis receptum adeor desertur, & deinde ex corde per ari rias distribuitur , ad molem movendorum pertinet. Aucta ergo copia sanguiuis, quamvis boni, moles movenda increscet; & quando illud augmentum eo usque increvit, ut tanta sit copia boni sanguinis , ut serre non possit illas mutationes, quae vitae inevitabiles accidunt, nisi inducantur morbi, tunc pleth
sa adesse dicitur vide g. io6. . Cuius praesentia scitur ex rubore maiore corPoris,& ealoro magno, reliquisque signis, quaef. Iob. a. enumerata suerunt . Calor a
tem magnus in plethoricis adest, quia resi- sentiis cordi auctis, attritus pariter augetur; & quia rubra sanguinis pars abundat, quae calori per attritum concipiendo, & eonisceptum diu retinendo , maxime idonea est , uti ad 6. 673. dictum fuit. Sola autem boni sanguinis aucta copia plethora dicitur, non vero quodlibet hum rum augmentum ; uti ex Galeno in Com.
164쪽
Hientar. I O6. ω d Elum fuit . Ubi enim humores copia quident abundant , sed tamen a nativa sanorum fluidotum indole sic degenerant , ut iunctiones aedant , tune vocater cacothymia . Sic in virginum pallido dicto morbo turget corpus inertibus &mucosis humotibus , moles moὐenda sic increscit , ut sere sustiscentur a minimo mu .sculari motu, quamvis boni sanguinis par ea copia in talibus corporibus adsit . Pa. ret tamen & a tali cacochymia possa augeri res stentias cordi , ob n. olis movendae au
Quam maxime notandum est , non omnia nostri eo oris liquida perpetuo motu pervasa serri , sed quaedam esse , & sae p. satis
copiosa , quae a sanguine secreta, in ea vis ad hanc rem iactis, collecta , suis usibus
reservantur ; quibus nisi consummantur , maxima aliquando copia aeeumulantur , &corpus gravant. Hoc imprimis in pinguedine verum est, euius debita eo pia in eor.
pore nostro pulcherrimos usus habet, ut teri partes & muniat, illisque flexilitatem: sicile mobilitatem eonciliet & servet :. unde omnibus musculis p nguedo circum. ponitur non tantum , sed & inter medias illorum fibras & fibratum fasciculos ubi isque locatur. Dum autem motu muscularγquotidie exercetur corpus, attenuatur col.
lectum hoc oleum , & venas ingreditur , neque sanguini nasstum per urinam , vel sudores exit de corpore. Ubi autem quiescunt animalia , vel non satis moventur , interimque pleno utuntur rictu, accumula.
tur optimum illud pingue, & vicina omnia vasa aucta sua mole comprimit, & angustat eunde saepe in obesis non adeo magna co.
pia sauguinis adest, uti docent pulsus saepe, in his satis parvus, & a ustae venae . Dan. do autem , per febrim agitatis humoribus , & aucto castore, solvitur accumul
tum illud pingue , venas ingreditur , &eum sanguine ad cot desertur ', unde m
les movendorum subito inerescit , & saepe
tanta plet hora orituro ut vasa rumpantur ,s effvss humo libri cita mors sequatur . Unde Et merito f. s87. si astantium agitatio inter febris essectus numerabatur . Si enim obesus homo febre acuta continua laboraverit per quatuordecim dies , quando-
que dinii diu ni pomi eris sui perdit : quae iactura ponderis pro maxima. Parie a disita.
enim a talibus ita urbis resurgentem petritos macilenti apparent . Patet ergo quantum.
moles nio veridorum augeri possi . s Maper subtilia pirguedine. Quanta autem 't de in morborum curatione nascat ut disticultas, postea ad s. 69ῖ. dicetur. Praecipuum autem signum nimiae molis movendo ium est , si pullus arteriae velox Mmagnus si, simulque venae inflatae quasit urceant ἔ tuac enim novimus , omnia v
sa sanguinea plenissima esse. Possent et i in arteriar uin pulsus velotes & magni satis esse, dum interim non si a uela copia II-quidi movendi , si nempe per arteriarum fines inflimma otia densitate spissus sanguis traiiseat difficilius: sed tune venae deplentur, quia minus recipiunt, de omnis sere sanguis in arteriis accumulatur, uti in eadaveribus illarum, qui morbis aeutis inflammatoriis perierunt, observatum saepius fuit. Contra in n. orbis languidis sese in venis , facilius distendendis, accumulantur humores , dum iii tetim minor eorundem copia per arterias fluit. Ubi autem vasa arteriosa &venosa simul turgent, novimus certo , ' molem movendorum auflatu esse. DL autem eodem tempore major liquidorutis copia per
eadem numero vasa transeatu debet necessatio augeri liquidi moti celeritas ; adeoque in hoc ea su simul aderit & pulsus v loeitas. Notandum tamen, in summa plet hora , ob nimiam molem moveodorum is secata sere omni motu, & calorem & pulsus auctam velocitatem vix observati s adeoque Iunc hujus signi absentia quis falli possit. Memorabile huius rei exemplum habetur apud Ssdenhamum In Schedula monitoria de noυae febris fingressu p. 68 . , cujus &aliae occasune in Commentar Sso. memitini . Iuvenis acuta febre decumbens animam fere agere videbatur ; calor tamen adeo mo-eeratus in extremis corporis partibus per- , eipiebat ut, ut adstantes amici illum febricitue non credetent . Sanguine autem R. perta vena paulo copiosius educto , tAnta febris emicuit, qua vehementiorem se non-
dum vidisse satetur S iubamus , & quae tertiae vel quartae venae sectioni tantum celsit s
165쪽
sit . Verum selis motus sanguinis susAca- est, quae suis signis a perito Medico saciletio in sumino tantum gradu plethorae ad- cognoscitur.
68a. I TA sorum paucitas ex historia obstructionis ro7. ad I 24. , vel ' V vulnerum i 3 . ad 33I . , colligitur.
Quando vasa immeabili humore scob. motus. Patet autem iacile,& resistentiam , fructa sunt, ut nihil transmittere possint, timc distenta manent ante locum obstructum, ab impetu vitalis liquidi vas obsitu ctum urgente; illa vero pars liquidi, quae pone obstructum locum haeret, transit in venas; adeoque tota illa vasis longitudo, quae inter obstructum locum & venam est, vacua manebit . Si ergo hoe in pluribus
vasis corporis factum fuerit, minuetur canali uin transmittentium numerus, dum in. teri in manet eadem moles liquidi moven.
dici augebitur ergo resistentia sanguini excorde pellendo & liquida per apertos adhu eanales celerius moveri debebunt ,quamdiu durat circulatorius humorum per vasa& celeritatem , ab hac causa ortas , notabilem tantum effectum habere posse, si numerus vasorum imperviorum comparatus eum reliquis: vasis apertis insignem differentiam sacere possit. Videantur illa , quae in Capitulo de obstructione, & imprimis in Com. mentariis 3. iaci. de hac re dicta suerunt; uti etiam illa , quae in Commentariis 3. 8a. 8. de inflammationis effectibus habentur . Facile autem patet, idem obtinere , dum per vulnera magnus canalium numerus destruitur; praesertim ubi perexssirpationem detruncatis artubus magna corporis
pars tollitur , uti ad 4 4. demon stratum fuit, tunc plethorae effectus saepe sequi .
683. vasorum i melligitur conspectu, tactu, cognita temperie si
ea, ad parva motus augmenta magno augmento caloris Plutilusi in I is nosti corporis vasa conspicua apparent, unde & de illorum au.cta vel minuta capacitate ex conspectu iudicare possumus. Venae enim , satis magnae etiam , in superficie corporis ponuntur . &in labiis . ore interno , adnata oculi &e. arteriosa vasa , quamvis minora , oculis pa
tent . .Maiores autem arteriae tutius recon.
duatur. Imprimis autem de vasorum munuta capacitate iudicamus , ex decrescente partium conspieuarum torositate e maxima enim molis corporis nostri pars a fluidis, vasa distendentibus, pendet; hinc simulae vasa angustantur, contrahuntur omnia : in subito & summo terrore videmus ficiem miro modo mutari , contrahi genas, pallere labia de oculos, sic angustatis vafis, ut sanguinem rubrum , quem naturaliter transmittere istebant, non admittant amplius . Sed de tactu maiorem minoremve arteriarum capacitatem pluribus in corporis mensuretur rarIone composita ex ratione dirae a impetus liquidi impulsi, dc ratione inversa resistentiae laterum vide g. 26 , patet , angustari vasa nostra posse, si deereis stat vis impellens liquida in vasa , vel augeatur laterum vasorum robur, quo se contrahunt . Prior causa angustiae vasorum e
gnoscitur signis debilitati cordis ; posterior
vero illis , quae auctam vasorum nostrorum elasticitatem comitantur. Si enim manente eadem eopia liquidi movendi angustiora vasa redduntur , anxietas , cordis palpitatio Zie. statim adsunt, uti in summo terrore pereulsis observatur semper. De posteriori autem angustiae vasorum causa hic imprimis agitur, quando nempe aucta la erum
vasorum contractione eorundem cava minuuntur ; id est , quando solidae' corporis partes liquidis praevalent , tuncque adeste dieitur temperies sicca , quam major calor plerumque eomitatur, uti & semper maciest is distinguere possumus : ubi nempe ma- Herm.Poerb. Instit.*.89a. . Unde etiam in-iores arteriae versus corporis superficiem ma- telligitur, quare macilenti & siceae temperieigis aceedunt , imprimis si ossibus incum- homines magis ealeant sppe repletis,& exterribant, uti in earpo & temporibus, ubi eri- na aeris frigus facilius, eς teris paribus,serant. dentissime arteriarum pulsus distinguimus . Ubi autem vasa angusta sunt,simulae augeror Cum autem vasorum nostrorum capacitas circulationis velocitas,cum eedere tam facile
166쪽
non possint vata & dilarari. summus attritus de t fieti liquidorum ad latera vasorum, a deoque & magnum caloris augmentum: dum enim eodem temporis spatio major sangui. nis copia in arterias urgetur; si illae an. gustae suerint, nee facile dilatabiles, debebit omnis ille sanguis aucta celeritate per illas moveri & transprimi in venas p ademque & augebitur attritus . Patet inde ratio , quare in pbthisicis , dum febricula illos d pascens ab assumto ei bo increscit, tantum augmentum caloris fiat, quia in maei lemtissimis illis eorporibus summa vasorum angustia sit ; hine a liquidi transmittendi e pla vel oloeitate auctis illleo attritus imis maniter augetur ἔ unde celer & pavus aristeriarum pulsus in his observatur. Simul etiam patet alia rario, quare densis& exercitatis eorporibus adeo lanesti sint mor-.bi aeuti & inflammatorii vide Commen. taria f. 386. & 188. . In illi, enim risida& angustiora vasa a motus ei reulatorii augis mento statim magnum eatorem producunt,
a quo liquidissimorum dissipatio , & residuae mame in materiem immeabilem & irreso. lubilem mutatio eum produeantur videg. 68st. , inflammatio augetur , & pessi. mi ejus effectus brevi sequuntur. f. 684.
Angustia canalium , quatenus interealo. deratur'; cum a tali angustia calor non ris causas numeratur, semper supponit il- produeatur , 'quia per illam attritus augeritorum minus facilenmobilitatem , qua suae nequit. Verum haec immobilitas canalium dilatationi resistunt. Illa enim vasorum an . a majori eo sone partium firmarum pengustatio, quae a minuta copia vel impetu det, de euius signis & causis numeris ei. liquidi illa distendentis fit, hie non consi. tatis in textu actum fuit.
f. A Tot caufis proximis 67 . ad 683. pendet oriso caloris febrilis ;quarum iterum infinitae numero & varietate aliae remotiores esse
possunt. Ordine iam enarratae sunt eausae proximae caloris librilis, & in varias species di. sinctae, ut postea singularum euratio tradi possit: patuitque illas , licet diversae suerint, in eo tamen conspirare omnes; quod violentiorem parrium fluidarum in se mutuo, & in vasa, & vasorum in illas attriis tum iaciant. Verum hae causae caloris proximae iterum alias causas pro luis caussproximis agnoscunt, quae respectu ealoris febrilis sunt tantum causae remotae. Ingens illarum numerus th infinita sere varietas est adeoque nullum usum daret illarum recensio , cum ad calorem febrilem tollendum sufficiat causae proximae illius ablatio, atque hae bene tutellecta factns sit indagurio causarum remotarum , siquandoque &illarum cognitio requiratur. Sic v. g. m inles movendorum audia inter causas caloris febrilis numerata suit , euius variae causae esse possunt, prothi vel a plet hora, vela diversis caeochymiae speciebus4 vel a sta. gnantibus in motum deductis, ortum habet. In eura tamen ealotis librilis ab haecausa nati Iussiciet molem movendorum mi. muere , licet ad causas remotas plet horae vel cacochymiae non res elatur . Idem etiam de densitate sanguinis, velocitate &c. veis rum est. Patuit simul ex hactentis dictis, causas caloris fibrilis , quatenus in fluidis haerent , reduci ad auctam fluidorum eo. piam , majorem velocitatem motus eorunisdem per vasa , & majorem dhasitatem: in solidis vero partibus hae causae pendent a minuto numero canalium transmittentium, dum manet eadem eopia Iiquidi transmittendi; maiori eorundem angustia , inimmobilitate , per quam dilatationi suae a flui. dis impulsis res stunt. Simul etiam patet, vana esse, quae de putrefactione, fermenta. tione, estervestentia , & similibus, tanquam calorem febrilem produeentibus causis, dicta suerunt apud Auctores, Si enim v. g. aput redine hie calor nasceretur , cadaver , uti optime monuit in montius De Febriab M cop. I. pag. 7 I. Nun . a . m. . calere
167쪽
quam dum viυeret s eo quia eadem numera materia, cujus, obsequio mors advenit, etiam-
ab attritu fluidorum ad vasa, ad se mu-iuo, & vasorum ad illa, pendeat, augmentum caloris sani in febricitantibus eidem eaurinum perset in cadaυere : cumque eam suppo- se, ted validiori, jure tribuitur. Unde etiam nant calidam proprio putredinis calore, ma- & calefacientia dicta remedia non iaciunt hisque fit porrida per moriem , ut O potentius a majorem calorem, dum corpori applican- rta putrefacimi , pluresque assciat parret sebi tur quia ipsa plus caloris habent in se , terminatas . quam dum υiυeret: idcirco illumque corpori nostro communicant; vGGjam plus actualiter caleret post mortem, quam rum quia efficaci stimulo fluidorum per vasa in υisa. At Due hic error proaeitur. Nam motum augent , ergo & attritum . Acerri sc/νis , vivum calefecit , sarim cum υL mum' enim piper, igneum illud cinnamomiis cessat, omnisque calor cum vita exspirat. oleum , & similia , thermometro explorata, Ut id e conclusit, quod, quidquid in fanis edit aeris ambientis calorem habent, & quamvis actiones sanas , id ipsum in morbis edit actiones maxima copia cadaveri applicata suerint,
S. 686. TDotest vero increscere ex incremento,unius harum causa rutri soliti in I rio, tumque se habet augmentum caloris, ut augmentum causae.
Cum ergo causae caloris sebrilis in a, tus & aliae cetusae conspirant ad calorem Ἀ-stracto concipi possint, atque una. ex illis num producendum ; sanguinis nempe densi- adesse possit sola , licet reliquae absint ; pa- tas, elasticitas, cisnali M. robur, angustia&e. tet, effectum sequi debere causae talis so. quae , audia velocitate, non eadem xatione litariae augmentum , cum omnis esse ictus augentur semper. Iino patet evidenter . proportionalis . sit causae , unde producitur. aucta celeritate motus sanguinis, non sequi Si ergo densias sanguinis. iupponatur dupla tantum caloris augmentum, quod corpori in- asse in homine febricitante, pari ratione tolerabile foret, mortem brevi faceret. lSi&increscit caloris augmentum ab hac cau- enim calor, qui in homine sano nonagesi. sa natum; atque idem de reliquis causis , mum gradum therino metri Fahrenheltiam singulatim considefatis, verum erit, uti sa- superat, duplo ma Ior fieret, idest ago. gra-eile patet . Raro tamen causae singulae calo- dum eiusdem thermo metri excederet; sanis
iis febri liWols diu manent; nam densitate guis, eiusque serum, coagularentur in vasis, aues a io . g., ob dissipat Iodem praegressam adeoque cessaret omnis trotus unierim tamen ratioris panis sanguinis, brevi in ultimis observamus in febricitantibus, . vel & valido arteriis faerebunt immeabiles moleculae; a. cursu exercitatis hominibM, majus adhuc deoque augebitur resistentia sanguini per va- velocitatis incrementum . Uerum in comissa fluxu to; ergo S caloris augmentum ob parandis augmentis caloris ab incremento auctam resistentiam siet. Sic etiam veloci. causae singularis hoc videtur obtinere, quod tale aucta, brevi sequesur major densi las; ille excessus caloris supra calorem sanum, uti in Conrmentariis f. ioo. demonstratum qui fit a duplicata celeritate motus isan. guinis , si ad similem caloris excessum , qui a triplicata celeritiae nascitur , ut uis num ad duo; nempei fi simili ratione, ac sunt inter se excessus illi ve citatis. V e. tum He his proportionalibus inter se ea u. suit, Verum notandum videtur, quod in hae computatione non si augmentum cal ris stan pes in eadem ratione , ae e si augmen. tum causae talis singularis ; sed uti sunt augmenta haec ad te mutuo, ita videntur eue excessus caloris ab hae causa geniti su- sarum singularium calbris.& effectuum aug- pra naturale in hominis calorem . In exem- mentis subtiliter quide in disputati potetit; plo res sorte mesius parebit. Si celeritas san- tamen ad usiis medicos caloris Dbrilis in guinis dupla foret, dum in febricitante bili ren si tas. varia melius cognoscitur ex illis pulsat alteria illo tempore, quo semel tan- signis, de quibus ad 3 6 a. dictum fuit. tum pulsat in sano, non ideo duplo maior Sum my enim semper aderit diiseultas: ut adesset calor; quia praeter velocimem in in determinetur incrementum' causarum illa.
168쪽
rum singularium , quae ea lori augendo ieci hunc effectum contribuant, credo, ignota. viunt . Velocitatem quidem auctam ex ictuum cordis numero , collito cum magnitudine pulsuum , utcunque distinguere novimus , verum quo gradu aucta fuerit sanguinis densitas, inertia vel moles. liquidi movendi, & canalium elasticitas; quamnam proportionem habuerint vasa imper. via secta in morbis ad illa , quae aperta manent &e. quis dixerit s Quis distingue,
re poterit , quantum ad calorem generandum saeiat densitas sanguinis , quantum motus velocitis; quantum iresistentia liquidi movendi Zec. t Natum eatorem ex . Dani-hus illis causis eoncurrentibus distingue-M . Possumus ; quantum . vero a singulae ad
mus. Praeterea per calorem natum mutan.
rvr illae causae , quae calorem producunt emolecularum enim sanguinis volumen a getur per calorem, manente eadem massa, adeoque minuitur densitas , canalium e inpacitas augetur per calorem genitum , ademque hoc respectu minuitur resistentia &e. Unde generaliter quidem affirmare possumus, auctis causis singularibus caloris, aurigeri eundem , caeteris. iisdem manentibus ς atque dum in abstracto hae considerantur, eon putatio institui posset: verum in eo
creto. dum omnes causae concurrunt, aliquid distincti inde elicere , arduum maxime seret, si non penitus impossibile. ut
I rursum duae causae increscunt' simul , habebit se auctus csor productum incrementorum' causarum, si multiplicentur per se mutuo. q. 688. Ut idem ealculus in caeteris obtinere potest.
Si ram plures causae. increscant simul , versentur. Rigida. enim in his vasa valida Procul. dubito augebitur calor .: verum ob resistunt , densi humores maiori vi in se rationes .moda expositas difficillime poterit mutuo & in vasa incurrunt, semelque na. estgnosci proportionale inde iactum incre. tum halorem diutius servant ; dum simul mentum. Hi ne tamen intelligimus , quare per febrim augetur motus humorum velo. dura & exercitata eorpora, dum morbis citas. Unde pater efficacissimas causas eon. acutis corripiuntur , tanto in discrimine currere , a quibus ingens calor nascitur .
3. 689. Alor auctus liquidissima dissipat ex nostro cruore, id est aquam , spi
ritus, sales , olea subii ii stima , reliquam massam siccat , densat, concrescere cogit in immeabilem irresolubilem materiem I sales, oleaque expedit , attenuat, acriora redditu exhalat triovet ; hinc minima vasa atterit, rumpit ; ibras siccat, rigidas, contractasque reddit s hinc subito inultos , celeres, periculosos, lethales morbos producit, qui a priora facile deduci possunt.
Agendum iam est de illis effectibus . pore fiat; patebit tamen effectus inde nais qui a calore aucto observantur fieri tam tos convenire quam plurimum cum illis , in solidis quam in fluidis corporis humani
partibus . Non autem hic adeo considera. bimus, quid ea usae calorem. producentes es, sciant : nam causae caloris audii dum agunt, simul plurima mutant in corpore , qua te
nus violentiorem partium fluidarum in se mutuo, in vasa, & vasorum in illa attri. tum producunt ἱ cumque ille attritus auctus in calore si brili auctum nablum circulatorium humorum per vari supponat , posisunt de his videri illa , quae in Commentariis f. ioo. circa hanc rem dieia sue. runt . Hoc loco tantum examinabimus ,
quid a maiori copia ignis colles i in cor.
qui ab excessu motus circulatorii sunt , atque etiam inter se brli effectus j. s 87. nu
merati suerunt. CALOR AC uTUs LIQUIDIsS Μ A DISSIPAT
&c. Dum sanguis lanissimo homini ad plet horae prophylaxim de vena mittitur , rigida tempestate vaporem landit mani sessum, qui speculo apposito , vel alembico
imposito adhaerescens aqueas guttas exhibet . Simul etiam sanguis recens eductus
odorem quasi suburi.osum dat, similem illi , qui ex abdomine aperto vivi animalis exspirat . Examine Chemico sanguinis humani patet, levissimam & mollissimani pa L tem
169쪽
rem sanguinis esse aquam, quae leni ealo. re inde ascendit i neque tamen pura haec
aqua est, sed aliquid odorati in se habet,
quod ab attenuatissimo oleo pendere vide. tur . obtinuit autem usa, ut subtilissimam sanguinis illam partem spiritum vocemus, quia & mobilissima est, & omnem oculo. xum aciem fugit. Interim tamen in singu.lla hominibus diversa est ; canes enim od risequi herum inter millenos alios homi. nes, his eiu uviis pereeptis, distinguere no . verunt ; & animalium vestigia dum semel olfecerunt , illa in suis latibulis detegere possunt; imprimis dum nos viscidulus te rae superficiei incumbens adeo volatilia ex sua natura haec emuvia inviseat , & ret, uet , cito alioquin evanida. Calore ergo ducto , mobilissimam illam sanguinis partem eii odissipari iacile patet. Verum etiam& sales & olea, quamvis ad tantam subii.
litatem non pervenerint, dimantur de corapore, dum eator multum increscit. Si e vi demus summis caloribus aestivis quiescen .
tes etiam homines sudoribus diffluere; quidum in satie eollecti , ut aliquando contingit , per labia destillant , saporem sal. sum manifeste exhibent. Sed &indusia Q.
dantium hominum pingui oleoso flavo ma. culantur : & videmus in morbis aeutis in obesis hominibus ingentem etiam pingue. dinis copiam perire de corpore , licet in excreme illis ne guttula quidem pinguis olei inveniatur ; sed totum hoc se attenuatur,& eum salibus , simit aerioribus redditis, unitur in saponis formam , ut aquae misceri possit, & una eum illa exire de corpore.
nim aquosa , tenuissima, & mobilissima san. guinis pars: binc residuus sanguis, magna parte diluentis vehiculi orbus , quod interpositione suarum partium impediebat reli.
quarum adunationem, siccatur, densior rediaditur , & in morbosam concretionem tendit.
Vade & postea inter causas atrabiliariae cacochymiae recensebitur f. i93. omne illud , quod mobiliora expellit de sangui
ne . Verum & per calorem auctum sanguis noster, eiusque serum concrescere possunt, absque magna jactura tenuissimae partis .
Nam serum sanguinis , aquae servidae im. missum , eoagulatur illico in albam opa.cam massam , licet in media aqua haereat simo & longe minori ealore, quam est ebulis lientis aquae , illud concrescere novimus et de ubi centesimum gradum thermometri Fa-hrenheltiani calor nostri corporis excedere incipit , iam magnus conerationis a solo ea loris augmento metus est Herm. Meta. Chem. t. dum tamen adissipatione scidissimi patiis illa aptitudo in saei lem eon. eretionem plurimum augetur. Verum semel sic per auctum eatorem concretus sanguis vel non omnino, vel saltem dissicillime, resolvi potest : unde natae a tali sanguinis eoagulo inflammationes vix unquam resolvendo cur ri possunt: eum ad hune inflammationis exiis
tum requiratur, ut causa obstruens non ni.
go merit' inxer effectus ea loris aucti in febribus numeratur illa eoneretio languinis in materient irresolubilem &immeabilem. SALEs OLEAQuΕ ExpEDiT &e. Videmus enim in ea lidissimis morbis pingue eorp tis se solet & attenuari, ut brevi tempore exeat de eorpore , licet ex sua natura adeo iners sit. Sales autem pariter acriores reddi & attenuari, doeet urinae muta tio, dum calor major eorpori eonciliatur;
fit enim brevi magis rubieunda, salta, &in calidissimis morbis sere iam aleatina &putrida. Unde etiam rubor urinae pro caloris interni signo habetur, uii ad g. 673.
dictum fuit. Quantum autem magnufi e lor sacere possit ad putredinem producenis dam , per quam olea & sales sanguinis no si ii attenuantur, moventur & acriores rediaduntur , dictum fuit in Commentariis s.
84. 3.ΗlNc ΜINIΜA v AsA ATTERIT, RuΜFIT. Cum enim calor auctus ponat violentiorem attritum fluidorum ad vasa , patet m jorem vim inferri vasis. Si iam simul blan. da fluidorum nostrorum indoles incipi xt mutari in majorem acrimoniam , summus metus est, ne aucto impetu . densitate, leae timonia fluidi transmittendi, vasa rumpantur, & praecipue minima, quae minus resistere possitnt . Si enim cogitemus , in tenerrimis illis & pulposis corticis cerebri vasculis haerere materiam , per calorem auctum
170쪽
Quin immeabilem redditam , quam impetus vitalis liquidi. a tergo uiget , vel per haec vascula rapido motu serri fluida, ob sales& olea sanguinis per calorem nimium mutata , lati, acriora reddita an non debe. mus concludere, brevi destruenda esse haec vascula, quae tam parum firma sunt etiam in robustissimo homine λ Unde etiam caloris audii noxae solent saepissime primum apis parere in iunctionibus laesis encephali, vel dc pulmonis , quia tenerrima hie vascula sunt , & rapidissimo impetu per pulmonem sanguis deserturia
QUE REDDIT ia Cum enim calor liquidissima dissipet , minuetur copia illius fluidi , quod naturali lege per minorae corporis vascula fluere debet . Cum autem reliqua massa , orbata tenuiori & fluidissima parte, immeabilis haerere incipiat in ma)orum
arteriarum ultimis. angustiis ,. orietur Ob. structio horum ean alium ergo minora v
scula, quae tenuius fluidum ab his arteriis recipere debebant,. deplebuntur vide Com. mentaria g. rao. , & nullo liquido am.
plius distenta horum vasculorum latera conis tigua fient & concrescent saepe ; unde toties immedieabilia mala post morbos acutos toleratos , tota vita manent . Omnia autem haec augentur, dum vasa maiora ob. fructa , & distenta ,. vicina minora comis primunt Videmus evidentissime pessimum hune aucti ea lotis effectum in febribus ar, dentibus : tota enim cutis corporis arida& ex latea fit , lingua prae siccitate rigida penitus & contracta , sauces aridissimae ,
oculi ob desectum lymphae illos detegentis pulverulenti & sicci apparent. Unde merito 'dixit Hippocrasti vide Commentaria f. Ioo. ex siccitate perire omnes, qui ex
febre ardente moriuntur HINC sual ΤΟ ΜuLTos , CELER Ez dce.
Si nune omnes illi eatoris effectus perpendantur, patetat evidens ratio , quare plurimos & ses,ito lethales morbos produeere pos-st. omnium enim sunctionum vitalium nais turalium & animalium integritas ab expedito fluidorum motu per vasa pendet. Sed pee ealorem auctum ille motus turbatur , vel & integre aboletur ; sive ruptis vasis minoribus , sive majoribus immeabili ma. tetie distentis & minora comprimentibus &e. hoe factum fuerit. Ubi ergo hae noxae nimii ea loris contingunt talibus corporis partibus , a quibus vita pendet, cita mors sequitur; & quidem omnium subitissima, si
immani caloris augmento serum sanguinis coagulari incipiat: brevi enim illud in pulmonis angustiis haerebit, arque omnem saa-guinis traii situm ex corde dextro per pulmonem in cor sinistrum impediet , adeoque acutissima & lethalis peripneumonia aderit . idem fiet, si cerebelli fabrica vel deis fruicta, vel immeabili humore se insire afuerit , ut vitalium spirituum per nervos ex cerebello in cor influxus impediatur . Patet ergo quanta cura attendendum sit ad hoe symproma febrile , ut senesti tales eventus, imminuto per artem nimio calore , praecaveri possitnt. Quibus autem reme.
diis calor librilis mitigar, possit , jam di
L 6 o. ' X his demum intelligi bene potest, quid requiratur ad mitigandum
c calorem, & quam varia eo remedia spectent..
Cum ex halflenus dictis constet que- tur indicatio, quae docebit agenda ; & si nam causae sint aucti caloris in febribus , mul demonstrabit , quaenam remedia ob & quam variae illae esse possint , patet , tinendo huic scopo conveniant is Singui in curatione , quae mitiganda huic calori rum ergo causaru in aucti caloris cura seoris inserviet , distinguendum sollicite esse , a sm tradi debebit : tuncque hoc iacto sa- quanain eausa calor productus fuerit ; & tis patebit quid fieri debeat, si a pluri- an uni tantum , vel pluribus simul agen- bus causis simul junctis ea loris ineramen tibus . attribui debeat ; sic enim habebi- tum pendeat.
g. DI. sola velocitas aucta calorem faciat, remedio erit quidquid eam mi- D nuit. Quies muscularis& animi , missio sanguinis ; levis brevisque compressio venarum in artubus , frigidorum lenta & blanda applicatio interna atque externa, diacodiata prudenter assumpta, primaria. L a Ubi