장음표시 사용
181쪽
in mente pereepta , alia hoe , alia illo
tempore.. Quatenus vero ideae in nobisunt a causis extra nos positis, videatur pendere a mutata superficie nervi , per attactum moti objecti excitata Herm. Boreh.
la mutatio libero nervo propagetur ad aliquem in cerebri medullae locum .. Ultima aurem haec mutatio in cerebri medulla sa. Ha tam simplex videtur , ut vix indag ri, multa minus explicari possit. Interim tameta ab hac mutatione , qualiscunque demum fuerit , oritur in intellectu perci piente cogitationis. mutatio , quae nihil re. praesentat quoiu est in actione obiecti, vel passione organi; sed tamen eandem actio. nem ejusdem obiecti in idem organum se,quitur semper eadem idea . Nexus autem ideae cum illa mutatione medullae cerebri non concipitur ullo modo , & a nemine explicatus suit: experimentis tamen certiss-mis constat, eidem mutationi necti eandem eogitationἰs mutationem . Sie si millies vi. deam circulum , toties habebo ideam circu.li . Si ergo a quacunque demum causa , in corpore latente , nervi , spiritus , cerebri
medulla, eodem modo asticiantur, ac fit alcausis externis, ultimam superficiem nervolam organorum sentientium mutantibus , ideae similes excitabuntur. Haec autem perceptio ideae , natae ex mutatione phy sica organi lentientis intimi, sive sensorii communis, Reausa interna , vocatur imaginatio. A tali autem mutatione sensorii eommunis , quae fit absque causis externis in sen. suum organa agentibus , nasci in nobis ideas novimus, dum in somnis varia videmus audimus , ratiocinamur , animi affectibus movemur &c. sic ut nihil sere vigilantem
hominem afflatat, quin & simile se quandoque osterat dormienti L Praeterea invenimus in nobis hanc potestatem , ut possimus per voluntatem in sensorio communi reti. De re eum statum, qui oritur ex ad ione di.
sincti & .ividi objecti: dicitur Attentio, cujus effectu idea distincta , clara, vivida ,
diu praesens habetur. Possumus etiam esti. cere, ut renascantur ideae, ope obje runt in sensuum organa agentium perceptae antea ; licet non renovetur objectorum insen.
ius actio , docet Memoria. Possumus in no.
bis excitare ideas tales , quales nunquam ante ope sensuum percepimus: ut dum v. g. chimaeram nostrae imaginatione fingimus . Ex quibus omnibus. patet, ab interna m latione sensorii communis posse in nobis excitari ideas, absque ulla ope causarum
Delirare ergo dieitur homo dum idea.
rum . ortus non respondent causi; ex ernis ,
sed ab interna eerebri dispositione mutata pendent, nata praeter voluntatis imperium .. Observamus enim quandoque aegris , dum incipiunt delirare horrenda phantasmata observari, quae adeo detestantur, ut Omni voluntatis nixu delere eonentur has ideas , nec possint tamen. Varii autem deliriorum gradus observantur ; aliquando enim haec mutatio a causa interna in sensorio eom. muni sacta tam levis est, ut minor sit illis actionibus quas impresserant consuetae 'potestates rerum sensibus pereeptarum s tunc que ideae sic natae facile delentur , & ce dunt illis, quae sensuum perceptione oriun
tur; hic quasi primus delitii gradus habe
tur, dum aegri se quoddam obiectum senis sibus percipere existimant moniti tamen ab adstantibus facile vident , se deceptos suisse . Ubi vero haec actio causae internae
in sensorium commune tam valida est, ut vel aequet, vel & superet, illam mutatio. nem, quae per sensuum organa fit; nulla ratione persuaderi poterin aegris , extra se talem causam non adesse , per quam hae ideae excitantur; imprimis si olim similes ideae ab obiectis externis natae fuerint: Itinc enim
firmissime credunt, tales causas externas reis
natas esse ; Se irascuntur amiciς, qui negare audent talia, quae ipsis adeo evidentia apparent. Distinxit hoc optime Celsus 18. p. I 8. 149. , ubi de phrenitide agens
dicit: Phtenuis υero tumen demum est, cumcetntinua deme/itia esse incipit, cum aeger , quam υis adhuc sapias , tam quasdam vavas
imagines accipis : perfecta est , ubi mens illis imaginibus addicta est. Si enior illa muta.
tio a causa interna latente ire sensorio comis muni tam effie ax fuerit, ut superet essed usomnium aliarum causarum in sensori uiucommune agentium ; tunc illa idea menti semper praeiens manet, nec ullo ratiocinio
Poterit emendari . Tamen io miseris illis
182쪽
intimum illud mentis conscium , & idea- dunt, vel arripiant talia , quae expetunt. Haerum quasi landus, manet aeque bonum ac sunt illae desipientiae , quas serinas , in aliis: nam si subitanei quid & improv- -πος-er Praedictis.. Lib. I. rexti a vili ipsis aeeiderit, pro momento bene resi Tom. 8. pag. 7Is.sa5MI pius. voravit; pondant; paulo post, delata vivida bae im- dam nec ratio , nee minae , nec perieula pressione, relabuntur in eandem imagina. absterrent miseros , quo minus sta inpauonem. aliisque noeeant.
Verum ideas pereeptas sequitur iudicium . Cum autem & ideae pereeptae quandoque Adast enim in nobis saeuitas plures ideas adlaphorae sint, sive noa liabeant sibi ad simul eogitandi, quae vel eaedem vel diver- junctum illud placens vel displieens, potestis videntur , & simpliei intuitu intimum & sensorium eommune affectum ess a in moris illud e ogitans in nobis videt, an eonum bis se, ut delirent reri, quamvis nee ani. niant tales ideae, an diversae a se invicem mi affectus, nee validi eorporis motus desint, sieque iudicium iactum est . Totum tiria comitentiar . Talia videntur esse illa enim illud, quod in nobis iudicium voca. deliria, de quibus dixit Hippoeraios tur, pendet ab intimo illo cogitante eoa- t r. RI. 'g. 721. 7: Tremulae , oleara , templato suas ideas . Unde dum in deli- desiH--, . ubi aegri eominus qaasi a
ra n te homine, a mutatione sensorii comis trectando aliqvid palpam hoe enim sensu munis ab interna causa iacta , nascitur voeabulum λαφώpiti explieat Gatoas idea , atque illa eomparatur cum simili valde Hrenitica . In Commentario enim idea, a causis externia in sensuum exter- huius loci monuit Galeuar Ibid. γ, plurinorum organa agentibus olim nata, & per mos homines , atque etiam Mediem ali memoriam repraesentata, sequitur iudicium quando errare, dum phrenit eos non ereis affirmans , similas illas ideas a similibus dunt aegros, misi exsiliant de lecto vel vo. causis ortas suisse ; adeoque delirans firmi- ci serentur, ideoque merito vocari obscuras ter tune sibi persuasum habet, talem cau- has desipientias ; eum tamen pessimi omi sem extra se existere , quae olim in sen- nis saepe sint, adeoque harum cognitio quam suum organa agens similem ideam in men- maxime sit necessaria . Cum enim omnete exestauerat: si nempe aeque vivida st delirium ponat eerebri medullosi amctio. illa impressio a 'eausa interna , mutante nem morbosam , uti sequhnti dicetur pa. sensorium commune , nata , ne fuit illa , ragrapho ψ poterit & in tali rasu ingens quae iste a per sensuum organa ab obiectis periculum adesse , lieet non adeo magni externis fiebat. tumultus appareant.. Uti autem alla oceasone vide Com. Si autem a tali mutatione sensoria Gmmentaria Io4. dictum fuit , quasdam munis, a causa interna morbosa producta, ideas comitatur illud gratum . vel ingra. nascatur talis idea, cui smilis antea nudis tum, quod inevitabili necessitate rapit to. quam io mente ex litterat, tota mens hane tam mentem , ut illud gratum faciat pe- admiratur, & perturbatur . Sie epilepticis Tennare , ingratum vero removeat vel de- in ipso par rami insultu contingit haberes ruat . Singulares illos animi motus , ab ideam colorum, odorum , saporiam &α quos e grato, vel ingrato, ideas eo initante, ad nullos e nitos se referre posse testan. natos, dixerunt animi an dictus vel palhe. tur. Sic insomnis habemur aliquando ideas enata. Illos vero animi affectus sequuntur talium rerum , de quibus nunquam antea At corporis motus , per quos eonatur ho- cogitavimus: unde admodum probabile vi-mo illud displicens removere uel destruere ς detur, & in morbis similia quandoque con- illud placens retinere ; hine ubi deliranti- tingere. An simile quid indieatur i. Coribus hominibus tales ideae nascuntur , quae cis Promio i r NMmere 68. Tama 8.
validos animi affectus excitant , de lecto digina 8s6. ὶ, ubi habetur : Io furibas
exsiliunt, adstantes laedunt, &summos eor- mentis emoriones taciturnae, in eo, voce
poris motus incredibili saepe vi & diu sa. privator non est μῖα φορν mmisisse .ciunt , ut vel fugiant, quae nocitura cre- Dum enim talis insolita idea nascitur, ho.
183쪽
eno quasi attonitus stupet, & uti in sum. mo metu fit, vox faucibus haeret. Meminime aliquoties talem delitii speciem in mor. bis acutis observasse, ubi attoniti quasi &laciturni iacebant aegri dum interim vultus miserorum exprimebant summam adis
mirationem & metum 3 in pluribus non diu post horrendae convulsones sequeban tur. Si jam simul summum placens, vel summum displieens insolitam talem ideam comitetur, satis apparet, quantae turbae ex.
Patet ergo varia deliriorum genera esse, prout vel simpliciter tantum nascuntur ideae ex mutata dispositione cerebri a eausis inisternis ; diversa iterum pro magis minusve valida impressione, quam faciunt tales ideae.
Dum judicium ex id eis site perceptis sequi. tur, iterum aliud delirii genus habetur :si gratum , vel ingratum has ideas comiis tetur , solent nasci animi assectus magis
vel minus impetuosi , atque eosdem sequuntur plerumque tune corporis quidam motus, unde iterum alia deliriorum dive sitas patet. ε
Cum autem animi affectus tantum imperium habeant , tam miris modis corpus mutare possint vide Commentaria f. aoq. apparet, diversas omnino deliriorum sequelas esse, prout hos illosve animi affectus
excitaverint . Longe enim aliam mutati nem corpori inducit ira , quam metus
gaudium , quam tristitia &c. Unde Hippocra-υι hor. 3 3. Sin. s. Com. p. p g. 28 . . iure dixit : Quae delisia cum risu fiunt , mistra : quae eiam studio , periculosiora . Si jam delirantes insidias suspitentur , & O mnem cibum ει potum respuant, uti quandoque obtervatur , vel inani metu imminentium hosti uin omnem somnum caveant , patet saris . quanta mala in morbo iam actis saepe eorporibus exspectanda sint . Quod iterum in Coaeis Praenωληιbur Nn m. I Oo. t. 8. p. 837. habetur: Deli c/rca η cessaria , pessima. Explicata iam delirii natura, & enumeratis praecipuis varietatibus,
reliquae intelligi facile post uni, indagandae sunt eausae, a quibus constitit , per fidelia observata, delirium produci. l . .
f. 7or. Donit ergo semper cerebri medullosi affectionem morbo iam , quae ab I obstructione quacunque ; , impedito influxu, transfluxu , effluxu per cerebrum; violentiori velocitate; stagnatione; & plurimis sane causis oriri potest; ad quas investigandas ierio incumbendum, ut fiat. curatio
Cum ergo in delirio mutetur interna ce .rebri dispositio , sic ut inde nascantur ideae , quales in sanis hominibus ab externis cauis sis in sensuum organa agentibus fiunt, atque ab his id eis exeitentur animi affectus ;hoc excitatos sequantur validi saepe eorpo. ris motus; patet , debere bane dispositio. nem morbosam afficere illam partem eor. poris nostri, a qua pendet pereeptis istarum mutationum , quae in nervis omnibus corporis ab obiectis externis exei tantur, &per quam partem , per nervos ad musculos
tendentes, exei tantur motus . Verum constat dire diis experimentis, ad sensuum perceptionem , & motus mustularis exercitationem, requiri liberum eommercium neris vorum cum encephalo, unde originem ducunt : si enim ligatura vel alio quocunque modo intercipiatur hoc commercium , deficit sensus & motus in illis partibus em p Ris , ad quas nervi ligati deseruntur. Et cerebro compresso , v. g. ab effusis humoribus
intra erantum , omnes sensus Ee morus voluntarii delentur; uti tu Uulnerum Capi- iis histortii di m fuit . Est ergo in cereis bro locus, a quo nervi omnes, sensibus &motibus voluntariis perficiendis destinati , originem suam dueunt; & ad quem locum
perductae mutationes illorum nervorum sa. eiunt illas ideas , animi astectus , motus eorporis &e. nasci : illum autem locum , qualiscunque demum fuerit, vocare solent Mediei sensorium eommune, a quo mutabilitas cogitationum a mutato corpore , &visissim mutabilitas eorporis a mutata eo gitatione pendet. Cum autem omnes nervivi , quantum huc usque per Anatomen e
gnosci potuit , in sua origine & dae ut sudistinctissimi sint , neque eum adjacentiis bus aliis uniamur unquam , sed maneant separati ; patet , sensorium commune esse congregationem omnium locorum in eere bro
184쪽
bro, unde fibrae medullosae . quae nervorum Q proprie dicendam substantiam constituunt, originem sumunt ex corticali dicta cereis bii substantia . Adeoque patet , delirium semper ponere eerebri medullosi affectionem motis iam , quoniam in medulla cerebri ille loeus est, unde idearum ortus pendet . Cum autem constare videatur ex Physio. logicis Herm. Eoreh. Institui. Medic. 3. 284. , totam medullam cerebri , ex va. seviosa corticis compage quae per inie, .ctiones Anatomicas demonstratur orium dam, illique, uti videtur , continuam, pariter minimis constare vasculis, quae tenuis smum totius corporis fluidum serunt, patet , hie omnia illa vitia locum habere posse, quae in maioribus vasis, crassiora fluuda continentibus, observantur . Poterit enim & hie obstrumo locum habere; dum
V. g. ab externa causa comprimente angustantur tenerrima haec vascula . Quidquid. etiam impedit influxum, transfluxum , &effluxum per cerebrum , poterit deliria pro- dueere ; quia turbat secretionem & motum spirituum nervosorum per nervos & medullam cerebri ipsam . Praeterea videmus, in reliquis viseeribus requiri determinarum velocitatis impetum , quo fluida per vasa , illorum substantiam constituentia , moventur; atque turbari viseerum illorum sua. ctiones a nimis rapido vel lento motu et idem ergo & in cerebro verum erit. Forte a so. la violentiori velocitate in febrium intermittentium summo vigore delirant multi; atque ideo eessat delirium in his, dum, deis clinante paroxysmo, minuitur haec velocitas . Omnes ergo causae obstructionis, & in. flammationis , ejusque sequelae hie locum habent; omnia, quae motum circulatorium nimis accelerant vel retardant , huc pari: ter sacere possunt ; quatenus nempe humorum motum per cerebrum impediunt, vel turbant . Adeoque patet a plurimis causis produci posse hoc malum. Verum omnes illae hactenus memoratae causae, a quibus cerebri medullosi assectio morbosa pender, unde delirium producitur , in ipso cerebro haerent. Interim tamen ab
aliis partibus eorporis assectis potest se assici sensorium commune , ac si causa Physica in ipso cerebro praeexstitisset: cum ta- Tom. III.
men longe aliis in docis haereat origo m Ii . Res haec summi momenti in Praxi M diea est, uti facile patet, adeoque seriam
Veteres Medici iam notaverant signa saturi delirii ex mutationibus observatis iaaliis eorporis partibus. sic Hippocrates di.
que in sit, perturbatiouem mulseat Dei desi 4rium . Iuxta venirem tu febre palpitation, mentis emotiones faciunt Coac. Praenot. n. apst. Tom. S. pag. 869. . Imo Galenuo aperte dixerat c De Dν r. caint L c. 7. r. 7. pag. 6o. , quod fiant epilepsiae , cari . comata , catale es , deliria , metasMoliae suiusdam ob homachum imbeciliam , conissentiente principio, quod in cerebro m nervis est . Et alibi de ore ventriculi sequentia habet Commentar. a. in Hippocr. de υictu is morbis acinis l. II .p.7 I. at quaedam pauer quamυis propius appositae nos sint, ob generιν
tamen commvuitatem , vel quandam assis.
nis proprietatem. partes facultatum principio nιinentes Iaedunt. Os igitur υeorriculi, quummitaIem facultatem ad Ompathiam ducat . syncopas infert , quum vero animalem proprie appellaram , deliria υel conυMGoues. 'Quam. vis autem a variis locis corporis laesis, &dissitissimis quidem , sensorium commune turbari posse constet ex illis, quae in Uul- merum historia, uti etiam in Capitulis de Dolore Convulsione dicta suerunt atque postea illud adhuc probabitur, ubi de Meis lancolia, Mania, Epilapsia &e. dicendum erat tamen delirium , consideratum tanis quam symptoma sebrile, frequentissime o
servatur adesse, dum circa praecordia mali origo .haeret : quo sublato , delirium tollitur , licet capiti nulla medela adhibeatur . Praecordiorum autem vocabulum varia
significatione usurpatum suisse legitur. Sie
Praecordia uno nomine exta vocavit in
homine Plinius Lib. 3 o. cap. s. Pagina 6. . Alibi vero dixit Lib. II. c. 37.
pagina a8s . . Exta homini ab inseriore via Icerum parte separanrur membranis , quae prα- cordia appellant , quia cordi praetenduntur , quod graeci appellaverunt phrenas . Et patet ex illis, quae hune textum sequuntur, quod praeocordiorum nomen diaphragmati tribuerit .
185쪽
Plurimis tamen aliis in locis de praecordiorum duritie & mollitie dixit, tanquam tactui obviis, adeoque & alias partes hoc nomine designavit . Et apud Celsum lib. 3. cap. Io. p. IS9. 16o. . pluribui aliis locis praecordiorum durorum , mollium, tumentium&e. mentio fit; satisque patet , praecordia
apud ipsum idem significare, quod Hyp chondria apud Hippocratem & reliquos Medicos Graecos veteres. Neque videntur Ianis
tum illas partes hoc nomine designasse , quae sub eartilaginibus costarum recondun. tur, sed simul omnia, quae Epigastrio sic dicto continentur. Unde hodie communi
in arte usu obtinet, praecordiorum nomine
intelligere omnia illa, quae haerent in illo spatio, quod inter diaphragma & planum perpendiculare , circa finem diaphragmatis in lumbis erectum , & abdomen bifariam se dividens, concipi potest , adeoque praecordia complediuntur cardiam dictam, hypochondria, epigastrium. Fidelis observatio morborum docuit, sordes circa praecordia haerentes , sive ex indigestili materia assumta & hie corrupta Isive a contagio morboso, vel a sponte se. cretis liquidis, nee excretis tamen , sed hiestagnantibus & corruptis , natas , turbare posse omnes actiones cerebri , deliria, su- rores & alia pessima mala producere. Etiam Hippocratem De Assectionib. e. r. m. 7. pag. 62a. hujus rei vestigia in. veniuntur : ipsam enim Phrenitidem fieri
dixit, a bile, quando commota ad vi ceram septum transversum ruederis . Quantam efficaciam habeant quandoque medicamenista & venena in ipsum cerebrum , licet tantum in ventriculo haereant , illisque excussis inde, illico tollan inr omnia mala; alia oeeasione vide Commentaria g. arp. a. dictum fuit. Helmantiar , dum similia contingere vidisset saepius in morbis, nem. pe materialem causa in morbi haerere in dissito satis loeo ab illa corporis parte , in
qua effectus illius causae morbosae observa. bantur, vocabat illam potestatem , qua una pars affecta aliam distantem turbat, actionem regiminis ; nova quidem , neque tamen adeo
inepta, phrasi I . B. Helmoni. in Capitulo :Ignota actio regiminis p. 368. Ge. . Haec autem videtur suisse hujus viri opinio, si a.
gulis sere partibus corporis nostri inesse potentiam quandam, Eer quam in alias Ze distanis .
tes quidem, possent agere, absque contactu coraporeo s sic tamen , ut non in omnes singulae imperium tale haberent, sed tantum iii qua dam : Haec est enim actio regiminis , sive depe
dentiae, quaquaversum radians , penetraurque , absque tauigationis ienocinio : attamen nominnisi ad obiectum proprium ibid. pag. 269. u. . Unde & paulo post dixit : Regimeno, qua una parr patet alteri ibid. p. 27o. n. o. 7.Sola autem experimenta demonstrabantillam actionem regiminis unius partis in aliam, licet non adeo intelligeretur m dus, quo illa actio fieret . Sic barba in viro generatur pubertatis tempore , dum semen foecundum conficitur : in eas raus barba deficit , in quibus & totus saepe eo poris habitus, & animae propensiones miro modo mutantur; per hos essedius, ablationem testium in castratis sequentes deis monstrare voluit Hesmontius actonem regi- .
minis, quam testes habent . Uteri in s quiori sexu affectiones varias huc retulit , quae nunc gulam , pulmonem , ventriculum &c. summa cum anxietate & miris saepe symptomatibus asticiunri; atque expi sit scholarum opinionem , quae a malignis vaporibus, ab utero ad has partes elatis, deducebant omnia haec mala . Quin imo
credidit , illam regiminis actionem posse considerari , tamquam vim, quae lucis instaν totum corpus , vel objecta saltem sua, antem dispoἡit, iuxia donum smos sibi a Cremtore seminaliter implantat ν Ibidem pag. 272. Num. 47. . Nisi enim ex instituto
Creatoris illa vis , quam actionem regiis minis voeavit , limitaretur ad quasdam partes; cur barba in mento , & non iustonte , aut alibi succrescit ' cum sit te. stium universale illud luminis e filuvium per totum . Sufficiet Medicis per rerum experimenta novisse mira illa imperia quarundam partium eorporis in alias , licet sorte , subtilibus disputationibus non adeo indulgentes, ingenue sateantur, se non evidenter intelligere modum , quo haee actio fiat. Actionem illam :n dissitas partes absque ullo medio corporeo perii ei docuit HeI- montius, verum hoe probatu difficillimum foret. Omnes enim corporis partes sic uni uatur
186쪽
tur inter se, ut Hippocrates De locis in εο- luntate determinatum partes corporis , ab mine cap. I. om. 7. pag. 337. dixerit et encephali etiam remoti liuitas , moveat 3 Principium eisp.ris mihi quidem ntillum vi. & vicissim mutatis per objecta externa ne Gdetur, sed partes omnes peraeque principium , omnesque sui3. Descripto namque cιrculo, priu-cipiam non invenitur . Eademque ratio morbo.
rum in toto covore. Et paulo post subjungit
sequentia maxime notanda e Singulae vero corporis fartei, altera alteri, quum lue υ I illse
resiqua omnes eadem ratione, quemadmodum venter capiti, ει captis earnibus ae ventri.
Legi meretur integrum hoc Hippocratis ea. pitulum , ubi & plura alia pulcherrima
habentur, quae hue pertinent: patebit tune, credo, Hesmoniti hane opinionem non adeo novam habendam esse , licet aliis vetbis hane tradiderit, ερ miris modis hanc ex plicare conatus fuerit. Nec mirum est , heter litum illum virum plurima ex veteribus Medicis hausisse , eum ipse sateatur I. B. Helmont . iu Capitalo studia autorisp.I6. n. Is . , se bis opera Galeni, semel Hip pocratem, cuius Aphorismos sere memoriter didicerat, totum Avicennam , &tam Grae. cos, Arabes, quam Modernos sorte sexcenistos terio & attente perlegisse non tantum , sed & per locos communes annotasse , quidquid singulare in illis Ac calamo dignum videretur. Dieit quidem, piguisse 'in sum.
tis laboris atque annorum, dum collactatu suppellectilem relegens suam cognosceret egestatem . Verum admodum vero simile
videtur , non penitus deletam fuisse me. moriam illorum , quae legerat, quamvis postea solis meditationibus indulgens, illa, quae ex Veteribus hauserat , in suecum quasi & sanguine in converterat, aliis verbis enunciaret, & pro novis & inauditis traderet; inscius sorte , se primas horum omnium ideas ex Medi eis Antiquis hausis.
se, quibus semper iniquior ubique in suis
operibus videtur. Cum autem nervi per omnes & singulas partes corporis dispergantur , Omnes ab eadem origine. encephalo nempe, oriundi, omnibusque cum sua origine liberum commercium sit : & per nervos absque ullo notabili temporis intervallo illud impetum
vis mutetur cogitatio illico ; videtur ad. modum probabile esse, actionem illam te. si minis, qua una corporis pars alteri quasi imperat, pendere a nervis. Videtur ulter us confirmati haec opinio , quia illud regimen in alias partes, & in ipsunt etiam sensorium comune , maxime observatur in
illis corporis locis , quae plurimos nervos habent ; & imprimis ubi locantur magni trunci nervosi , qui propaginibus nervosis emissi plurimis aliis partibus prospiciunt . Unde superius illud ventrieuli orificium , eui paris octavi trunci adiacent, & ramos
adeo copiosus dant, ab omni aevo tali regimine praeditum inventum fuit. Non mi rum ergo videbitur , si hoc in loco collectae sordes, sive a bile aeriori sponte sua, vel per librim mota ει corrupta , totum sensorium commune turbare postini, atque, his sordibus excussis, exeitatae turbae sileant illico. Interim tamen nihil in talibus ea. sibus invenimus, nisi simplicem tantum contactum nervosae ventriculi fabricae a vitio. sis hie stabulantibus humoribus , neque intelligimus modum , quo illa mutatio in sensorio communi a tali causa contingat . Sufficit tamen Medieo novisse , a talibus
in his locis haerentibus seri poje deliria ,
eonvulsiones &e. quamvis ignoret omnino,
qua lege haec fiant ; quia, hoc cognito,
facile invenit indicationem curatoriam ,
quae iubet, haec illico tollenda esse: Opti.
mum enim est , ad curationem aegrotantium Iartium accedere per eas, quae inorbos faciunι ἔδες mim quam optime quis Agrototis partis principis medebitar Hippocrat. de tieis in homine c. I. r. s. p. 3 8. . Monitus ab optimo Praeceptore , freque
tem satis delitii in febribus eausam esse sordes circa praecordia collectas , postea attentus huie rei vidi saepius hoc verissimum esse ; & uni eo vomitorio dato exineussa hac saburra, recordor plures illico restipuisse. Cum ergo a diversis adeo causis delirium in febribus fiat, patet satis, omni cura has
investigandas prius esse, ut curatio rite tristitui possit. Nimiae velocitatis, stagnati M a nis,
187쪽
nis, obstructionis , inflammatorii vel gl dia eollectas docent imprimis sequentia etinosi frigidi lentoris , quibus turbari vel lingua sordida , sapor amarus fastidiosus .impediri possunt in fluxus, trans fluxus, e L nausea , vomitus, anxietas: confirmatur haec fluxus humorum per eerebrum , signa alibi diagno sis, si nulla signa doceant, alias causas data suerunt. Sordes autem eiica. praecor- adesse , a quibus delirium exspectari possit.
, 7or. TAM proe varietate illarum oi. diversa remedia, & medendi 1 l methodus debent eligi; pediluvia, epispastica pedum & poplitum ;frictiones harum partium; esysmata diluentia saepe applicata; victus tenuis;
potus sedans, deobstruens, diluens, medicamenta ad caput emollientia ; emetica quandoque I purgantia ; levia an udyna; cruoris ex pede emissio ; haemorrhoidum solutio : menstruorum laxatio, primaria habentur.
Cum autem interna illa eerebri dispositio , a qua delirium oritur, varios habere gradus observetur vide j. oo. , sic ut veldmplices nascantur tantum ideae, facile de. Iebiles, quia minor est illa mutatio senis. rii communis a causa interna producta , quam sunt illae impressiones . quae ab obie. Ais externis in sensuum organa agentibus fiunt; vel ideae tales in delirantibus natae tam validam mutationem sensorii eommv. nis pro sua causa habeant, ut aequet vel superet actiones objectorum externorum , runeque iudicium, animi affectus, de impetuosissimi corporis motus saepe sequuntur; atque tune sepe vix deleri poterit praesens illa conditio sensorii eommunis , licet etiam tolleretur eausa, quae primam bule malo originem dederat. Cumque & ob animi a Llictus validos simul natos . & ob eorporis motus hos sequentes, pessima quaeque immorbis metuenda sint ; patet omnem curau adhibendam esse, ut delirium in primo quasi limine cognoscatur& curetur, & attea. datur ad illa signa, quibus delirium brevi futurum vel jam inclinens detegi possit. Opii. Ina eomparatione hane rem elueidavit Gai mu In Commentari in I. I. Praedict. Hinore, sex. I. r.8. - : sicur enim plantae etiam vulgatissimi usus, dum recens e tellure emeringunt , non distinguuntur nisi a peritis horistulanis ; adultae vero ab omnibus facile e gnoscuntur .' sic etiam serox delirium , in quo aegri lecto exsiliunt suribundi, clamant, adstantes laedere eonantur &c. neminem latet: verum dum incipit formari illa interna eriebri dispositio, delitii futuri eausa, in suis quasi ineunabulis adhue delirescens malum non nisi a peritis Medicis eren scitur. Haec suit ratio, quare Hippina raadeo sollicite enumeraverit illa signa, quibus sui uti delirii metus indicatur : Cia tionem enim optime iastituo, qui ex praesensibus affectibus futurau Wαυideris Hippoe. Prognost. sement. t. 8. dig. s 84. . Cum autem tanti momenti sit, suturum delirium praenoscere, non inutile erit haee signa eo lis
ligere : Prauum in υentrem cubare , cui noua erum os etiam sano sic duumbere, deliriti, siauseat, aut dolorem locorum circa ventrem
guificat, υει dehrium : verum oculos eorum intueνi oportet . si enim cerebro moveamur ,
expectaada insanda est Ibid. pag. 6 ii. γ . Vigilia futurum delirium praesagis uidem pag. 6ag. . Si abscessus eritiei in moris bis prodeuntes dispateant iterum . delirii periculum adassu & interitus, monuit uid.
tremulam pro signo non constantis men
188쪽
eipua autem delirii sui uri signa dc hoc habebatur : Praeter consuetudinem aliquid facere , vel aliquid magno sui; io curare πιο-
rius non consuetum , aut contra.
rium , pravum ac delirio proxinitim Ibid. n. 48. p. 833. . Designat enim turbari iam se n. sorium commune, unde judicium & animi aD se ictus hoc sequentes pendent. Huc etiam re se tur ferox νehonjum in homine moderato In Prorrhetic. tib. I. rom. 8. Iag. 73o. ; & illa, quae indecore geruntur ab homine verecundo,
ut fartis sonori emissio In prognoss. ibid. pag. 6ῖo. 6 II. , nisi de indu ἀria aegrum hoc secisse constet : Manus antefaciem attollere , mu-Icas quasi venari inaui opera, soccos carpere de
Et in se ipso hoc expertus suit Galenus Do Acis asstctis lib. cap. a. rom. 7. pag. 4ss. . Quum enim per aestatem febre ardente decumberet adhuc adolescens, putabat festucas atri coloris ex pariete , similesque floccos ex vestibus, eminere : quos dum auferre tentabat, nihilque ub digitis Inveniret, acriori adhuc studio idem iaciebat . Quibus dum occupabatur , audiebat duos ex amicis adstantibus dicentes : Iam floccos hie evellis fisucas colligit. Tunc
autem statim intellexit, se hae e secisi. ; &monuit amicos , ut opem ferrent . , . ne in
phrenitidem inςideret. Ex qua historia sit. mul pulcbre apparet ille delirii gradus , in quo ideas ab interna cerebri, dispositione
natas nondum sequitur iudicium , nec ani mi assectus . Monet enim Galenus se sic ani. mo constitisse, ut raιionaris faciaras nou vacillaret: unde amicis dixit , ut caverent .Pkura sparsim hine inde alia apud Hippo cratem , signa, delirii suturi inveniuntur ;modo tamen enumerata sunt praecipua &frequentissima.
Cum autem adeo diversae causae delitii febrilis esse possint , patet satis , nullam universalem methodum curationis posse tradi; sed pro varietate causae alia requiri re. media . Longe enim alia medela requiritur , dum inflammatoria densitate spissus sanguis e nee phali vas s impactus haeret , quam si exhausto per diuturnam febrim codipore deliret homo. Cum autem delirium, consideratum tanquam symptoma febrile , plerumque comitem habeat majorem velo m. III.
citatem circulationis ; bine omnia illa , quae minuendo copiam humorum , avertendo impetum verius alia loca, tollendo vel enervando simulum agunt , vel diluendo& attenuando humores debitam illis meabilitatem conciliant , aut nimium impetum sopiunt, primaria hic remedia habentur . Horum autem enumeratio iam sequitur :
omnia haee impetum & copiam sanguinis
derivant versus inferiores corporis partes , adeoque ab encephalo avertunt . Sanguis enim ex eorde per arteriam aortam pulsus partim versus superiora, partim per Aortae descendentis truncum versus interiora, tendit : s ergo laxentur vasa partium inseris-rum , adeoque & minuatur resistentia sanguini in haec vasa influxu ro, patet facile, majori copia sanguinem versus inferiora
tendere debere , adeoque obtineri veram re vulsionem ab encephalo. Balnea autem v
potis praecipue hic prosunt, quia & pote tius laxant & emolliunt, & praeterea nullus metus est, ne a pressione liquidi , cui
partes immerguntur, arctentur vasa e Coninjlat enim ex hydrostaticis, fluidum premere immersa his corpora, δέ hanc pressionemere stere ad instar altitudinis fluidi . Si ergo pedes immergantur ad parvam altitudinem aquae calidae, si mrique curetur, ut Vapor aquae nudatam inseriorem corporis partem tangat undique, pulcherrime huie sco. po satisfiet ; dum simul erectus corporis si . tus plurimum prodest vide Commentaria j. 6io. . Tumor autem & rubor partium tali balneo expositarum satis evincunt, maiori copia versus illas derivari humores . Epis pastica vero agunt , quatenus stimulis suis vasa partium , quibus applicantur, ir-titant in frequentiores & sortiores contra. Eiiones, id est, humorum vitalium motum per vasa accelerant ἔ adeoque per saepius depleta eodem tempore haec vasa maior copia liquidi transit. Frictiones autem , deplendo venas, efficiunt, uti sanguis facilius pellatur per arterias , quae in vacuas iam venas se exonerant, adeoque pariter copia
189쪽
tur . Facile autem pater, & epi assica, si ex aerioribus consecta fuerint, & stictio. nes, tali cum moderamine debere applieari, ut motum humorum per partes inserto.
res augeant, non vero adeo per totum corpus. Videantur illa, quae de his omnibus habentur in Commentariis Iῖ .& ἶρο. .
CATA . Eluuntur enim se laees, laxanturti se ventur vasa intestinorum , itaque impetus a capite avertitur, simulque diluens liquidum hae via sanguinem commode in.gredi potest. Quantum vero usum habeante lysmata in compescendo nimio libris imis petu, qui frequens delirii causa est, alia Measione dictum suit in Commentar. f. 6io. Si ergo serox delirἰum urgeat, omni tri. horio tale elysma injici debet, donee remiserit malum; ea vendum tamen, re ubi deferbuit morbus , frequentl hcrum usu nimis debilitentur vires. VICTus TR Nuis. Nihil nempe dandum est, quod vel obstaculum , vel stimulum , augere potest e qualis autem victus tune eonveniat, pluribus in Commenta r. f. dictum fuit. Decocta hordei , avenae , oryzae, & similium , emulsa ex his & liminibus farinosis parata , saponacea , acidula , ut oxymei,' succi fluctumn horaeorum , vel
illorum syrupi aut sapae , quae in officinis prostant, hie optima sunt , & suffetunt. Uti enim optime in phte nitidis eura dixit
Celsus l. 3. e. i8. P. II l. t Moderatis in etibo quoque adhibenda es: nam neque aegre est implendus , ne insaniat; neque iei-io utique υ xandus est, ne imoecialitate in eardiaeum ine dat . Opus est autem cibo infirmo, maximeque sorbitionis , O potione aquae massae Se.
Ex smilibus parari poterit: diluens enim
solum in hoe casu aqua est, cui dein lia miscentur , quae causae obstruenti sol. vendae apta sunt. Decocta radicum graminis, scor zonerae, stari Germanorum &e.
summi hie usus sunt . Vitrioli spiritume erevisae tenui insiliatum , quam pro potu ordinario dabat talibus aegris, quam maxime profuisse testatur Ddenhamur Sos.
TIA . Dum enim emollientibus & laxantibus
externae capitis partes foventur, minuitur resistentia in vasis, quae his partibus pro. spiciunt, & ab externis carotidibus oriuniatur. Impetus ergo te cupia sanguinis ab encephalo avertitur , atque hoc respectu talia remedia prosunt. Sanguis enim , perearotides arterias pulsus, tanto minus uris gebit internos harum truncos, quo minor resistentia invenitur in carotidibus externis.
Unde etiam in phrenitide conferre dixit Hippocrates De Affectionibur cap. 3. IV. 622. rom. 7. pag. 6aa. , si caput multa
ea lida lavetur. ENETICA ANDO u E. Quamvis enim inter vomendum Dei es turgeat, oculi sanguine sustus rubescant & lacrymentur , ve tigo , aurium tinnitus, Et plura alia phaeis nomena observentur; quae doceant evidenistissime, inter vomendi nixum sanguinem majori eo pia & impetu versus caput serri,& vasa distendere ; tamen quandoque emetica de litium pulcherrime curant. Usum auistem habent in illo casu , quando a bile corrupta , aliisve sordibus ei rea praecordia collectis, uti in Commentariis 3. O i. duetum fuit, delirium nascitur et illis enim
tune vomitu expulsis, cessat hoe malum.
Quibus autem signis hoc dis ingui possit.
Ibidem dictum fuit. Si vero ab inflamma- torta causa delirium nascitur , facile patet, emetica penitus noxia esse ; quia tunc inter vomendum maiori eopia & impetu dum sanguis versus caput urgetur, summum periculum est, ne distenta vasa rumpantur ; vel immeabilis sanguis ulterius propellatur in maiores vasorum angustias, adeoque augeatur morbus. Ubi autem signa do euerint, sordes circa praecordia haerentes
delirit eausam quidem esse ; simulque tamen copia sanguinis abundet, vel inflammatoriae diathesis in sanguine aliqua suspicio sit; missio die sanguinis prius facta, tutius longe emeticum datur. De tali deli-rii causa optime dixit He nrius De Febri.bus cap. II. Num. Is . pag. 77 I. : Quod sagittator d/Iisii O amentiariam habitet in praecordiis &e. Quod autem sagistrioris scopursis creebνMm, tia de ista cor sol res excitet, non debet mo re Medictim , ni proinde capiti reis mediam adhibeat r siquidem Hsemper es ad Iosterius, ad tela vibrata, non autem ad Dis
190쪽
gotiatorem remedia adhibuisse . Erravit tamen In eo, quod universalem sere hane delirii
causam statuereis cum tamen certum sit,& ab aliis causis topicis , in ipso capite haerentibus, deliria nasci posse. PuRGANTIA. Dupliciter prodesse possunt:
primo quatenus saburram morbosam circa praecordia haerentem deturbant ue secundo , quatenua nimium impetum arteriosi sanguinis minuunt vide f. 396. a. , tque
eundem a capite versus alia loca revellunt
vide f. iρο. 4. , simulque copiam liquidi
vasa nimis distendentis tollunt vide 398. I. . Praecipue autem laudantur in hoc ca. su illa purgantia, quae simul solvunt humores , neque magnas turbas in corpore excitant ,. qualia sunt tamarindi , crystal-Ii tartari, soli a senae , rheum , sal polychre sus, & similia
LEvIA AN ODYNA . Imprimis hie lauda tur flores papaveris rhoeados , eorumque
aqua stillatilia & syrupus, quae in ossicinis
prostant: in illis enim non tam valida vis stupefaciens observatur,. sed blanda tantum sunt anodyna, quae & nimium humorum impetum sopiunt , & excitaras turbas spurituum leniter eompescunt A sortioribus autem narcoticis abstinendum esse in deli. rio sebtili unanimi eonsensu sere omnes Medici testantur; nisi iam diutius duraverit morbuso Ddenhamωr Sect. I. c. Φ.8t . , de hoe sympromate sebrili agens, monuit, quod venae sectione clysmatibus , restigerantibus remediis,aegros se affectos sustineret,
donec in diuturnitatem aliquam morbus excurreret ; & tunc tandem narcoticum largiori paulo dosii exhibebar, optimo semper
cum eventu. Ubi vero tale remedium ex
hibebatur in initio, augmento , vel statu febris, quam hoc symptoma comitabatur; observavit illud vel non omnino prodesse, vel & saepe obesse : unde ante duodecimum morbi diem nunquam dabat. Ubi vero emeticum aut purgans datum suerat in lplo etiam talis morbi initio, tuae eodem vesperi paregoricum remedium pro--pinabat, ut nempe tumultum ab his remediis excitatum in corpore sedaret . Caeterm quin abstinebat , donec manifeste declina
Omnibus enim his modis tollitur copia distendentis vasa sanguinis , minuitur nimia circulationis velocitas & avertitur impetus a capite, dum in dissitis quam maxime a capite locis vasa aperta liberum exitum sanguini praebent. Ab omni aevo observaverunt Mediei salutaria haec naturae moli. mina , per quae , solutis vitalibus arteriis profuso sanguine , a periculosissimis saepe morbis aegri liberantur .. Quantum boni narium haemorrhagia larga in morbis acutis,
sponte nata, saepe faciat , postea in illo. rum historia patebit. Ipsam etiam Phreni. iidem se iudicari quandoque, monuit Ga lenus De Crisibui i. r. s. p. 4 IQ, ) . Unde & Veteres Mediei tot sigiis dederunt , quibus cognosci posset , an tale quid in morbis exspectandum esset . Verum & haemorrhoidum solutio semper ob. servata suit profuisse in capitis morbis :nec mirum , cum haemorrhoidalia vasa &carotides arteriae opposita directione sanguinem serant, unde summa revulsio iure
expectari potest o Apoplecticis utile esse hae. morrhoides D Coacis Praemiiovisur n. 478. rom. 8. pag. 88o. , imo & maniae ipsius solutionem per 'has fieri , Hippocrates a
riae tradidit . Non autem in potestate Medici est, ut pro lubitu spontaneis illis evacuationibus M morbos curanos uti possit :rotum, quod habet ars , est, ut ducat naturam, quo versus sponte vergere observa.
tur ; viasque expediat & lubricet, per quas tales evacuationes fieri solent. Si ergo Medicus noverir, aegrum delirantem antea hae. morrhoidibus obnoxium fuisse; vel dolor, rubor , pruritus circa anum , aut irritus alvum deponendi conatus, docuerint , tale quid exspectandum esse ; balneo vaporis , .cataplasmatibus mollissimis a no applica.tis , elysmatibus ex similibus paratis continuo haec loca foveri curat. Hoc iacto , si nondum prodierint haemorrhoides, suppositoriis ex sale gemmae cum melle cocto irritat, imprimis addita Aloe, quam constanti observatione novimus ad haemorrhesin des provocandas efficacissimum remedium esse . Simuι ac incipiunt prodire tum res illi varicosi circα anum, laventur mM