장음표시 사용
292쪽
sed in quibusdam sequentiores , pauciores in aliis . Sie septimum diem , licet ordine secundus inter tritices fuerit quartus enim illum praecedit primarium tamen potentia & dignitate statuit Galentis: De diebus deerat. i. I. c. q. r. 8. p. s . ,
quia plurimi Me die iudicantur ; ει quidem absolute , cum manifesta excretione.
vel abscessu , & quidem plerumque salutari eventu . Quandoque tamen , sed rarius , quidam hoc die moriuntur , vii , manifeste in deterius verso morbo , se quente quodam critico die , undecimo v. g. , intereunt . Adeo autem frequentes hoe dia erises vidisse se tesatur Galenus uia. c. a. p. 4set. ut ne quidem Numerare posset. Quartus vero dies tantum in acutissimis morbis decretorius est ; in re
Iiquis saepius diei indicis de quo statim
munere fungitur . Proximus huic iudicio. rum frequentia est dies decimusquartus ehunc sequiuar undecimus , & viges mus ;dein decimusseptimus Ibid. c. s. p. 438. .
Dierum autem eriticorum coincidentium ,
de quibus antea dictum suit , non adeo certa hoc respectu 'distinctio est ; tertii nempe , quinii , sexti & noni, cum non ex sua natura judicent , sed potius ob
coincidens quoddam , exacerbationem , diaetae errorem &e. Sextus autem dies , uti antea iam monitum fuit , ' imprimis
iudicii molestia , dilatimine , & reeldivae
metu , prae reliquis insanais est . . 'Notandum autem praeterea' est , epide. micos morbos saepius constanti ordine quo.
dam die eritico iudieati; sic Galenus iba. 2. . . p. 477. ex Epidemicis Hippocratis no-rar , in quadam constitutioned epidemica omnes sere aegros decimo septimo die integre iudieatos fuisse praegressa prius im. persecta eri si aliquo quodam die, & dein recidiva . Unde etiam conclusit Galenus , diem decimum septimum in morbis nones ex decretoriis coincidentibus , sed ex malidis primis . Ita & S rebamus notavit , sebres continuas epidemicas , quas describit Iect. a. c. q. p. 7o. , ei ca decimum quartum critice solutas suisse. Adeoque semper & in his ad genium modi' bi epidemiet attendendum est , ut distin.
guamus, quo tempore , & per quas vias ,
Prout iam morbi celerior impetus est vel remissior, ita eii 1in citius seriusve eri. ses accidunt, & dies critici minori in te vallo a se mutuo distant. Sic in illis se. . bribus , quae trium septimanarum spatium . non excedunt , quaternarii & septenarii, dies iudieant : & praeter illos adhue in , binis prioribus septimanis plures dies critiei coincidenias sunt, tertius, quintus , sextus &e. uti antea dictum sitit. Si vero morbi acuti ultra trium septimanarum spatium extendantur , uinc quaternarii dies vix amplius critici numerantur , dc soli tantum septenarii iudicant ἔ quorum tamen efficacia post quadragesimum diem: deletur ; tunc enim vigesimum quemque 'diem tantum pro critico habuit Hip γα- .res, sexagesimum nempe , octogesimum , centesimum , & eentemnum vigesimum ;
aegrorum historiis in Epidemicis enarratis patet. Si enim primo illo morborum aeuis torum' circuitu , qui viginti diebus termi
natur, non potuit subigi, solvi, mobilis reddi , & ad exeietionem disponi morbi materies , longius temporis spatium ad hoc perficien 'um natura impendit; & plerumque , silente per plures saepe dies moris bo, pluribus saepe factis recidi vis, tanisdem remoto quodam die decretorio de reis belli hae morbi materia triumphat persecta crisi; vel & saepe sensim & lente su igitur pertinax haec materia , & absque . tantis turbis, uti primo circuitu, qui viginti diebus terminatur , fiunt , sensim expellitur variis viis de corpore, vel col- Iecta in quibusdam corporis locis abscessus
facit . inque ad quartMm decimum quidem magnae fiunt perturbationes in moarbis. Pro. ximo loco succedunt , quae usque ad vigesimum habentur. Omnes υero , quae post huno ad quadragesimum succedunt , paulatim reis' mittunt vehementiam em αγωνιτικὲν . Adeo ut , qui post quadr gesimum sunt , omner prorsus langueant , eoncoctionibus portur , . abscessibus , quam excretionibus imorborum stationes facientes . Accidunt in his quoque per excretiones interdum iudicia , i
293쪽
sed raro, ueque maguum certamen habent , freqtienter pluribus diobau iudicia comis plentur , maximst cum in asscessum inrtunis itiν Galenus de diebor decret. ι. I. c. l .
ibid. pag. 466. P. Notandum enim & hoe est euius iam memini ad 3. 387. , ubi de eri si agebatur , quod in morbis longioribus iudicia perturbationis vehementiam remittam non tantum, verum etiam
pluribus diebus perficiantur. Unde Se H μ Ioerates , qui in illa periodo , qdae quatuordecim diebus finitur , ' absolute diem indicat , in quo aegri iudicati sunt , in diuturnioribus morbis notat judicia facta suisse , non in quodam die definito , sed ei rea illum ; unde & patet , quam case& sedulo observationes morborum tradiderit . Sie in prima constitutione , quam describit idem. I. rom. s. pMI. 3 dicit : Iudicabantur autem intre hos , qui-όαι Meυusim; erant moesis, eirca vigesimum diem ; plurimis vero circa quadragesimum ;multis circa octogesimum . Sie etiam CI zomenitis Ibid. aegrot. Io. p. II 6. non in quadragesimo die , sed . circa quadrage simum diem convaluisse legitur . Et Herontus Lib. 2. Didem. aegror. p. ibid. p. 3or. ω 3or. . post variae mala tolerata in longo morbi decursu , circa centesimum diem alvum biliosis multis perturbatam habuit , neque pauco temp.re ς tandemque dysenteria cum dolore vexavit , & centesimo die plane iudicatus suu . Quamvis autem morbi acuti, post im.' persectas erises in tantam longitudinem ' quandoque excurrant , simulque retusus videatur tune horum morborum impetus ; non tamen cogitandum est , in talibus ea si bus solam morbi longitudinem molestam esse , periculum vero abesse adeoque vix operae pretium esse , ut ad remotos illos dies eriticos attendatur , eum sensim illi morbi satiscant : obse vavit enim Hippocrater , & tales morbos quandoque lethales fuisse , mortem die critico remoto contigisse . Sie mulier illa , quae post partum febre acuta eorrepta
fuit , octogesimo die periit Epid/m g.
aegror. υ ib. p. 294. . Alter vero aegrotus
Ibid. a m . I. p. asI. , quamvis quadragesimo die a febre liber esset, tamen uriis nae malae erant I in somnia aderant , &e ibi fastidia, & postea centesimo & vigesimo die periit: notat autem Hii derates, quod serculis multis & vitiosis usus suerit , ut nempe moneret Medicos, ne imis persectis talibus judiciis confiderent , & , quamvis morbi in longum excurrerent , clamen sedulam curam in diaetae regimine adhiberent. Dies autem illos criticos . in quibus nempe in morbis frequontissime judicia contingunt , Veteres Medici vocaverunt etiam dies indices , quatenus nempe, dum in illis iudicium non eontingit , indicent , quid sequenti proxime die eritieo. exspectandum sit . Antea enim vidimus . determinato quodam temporis spatio iasibribus indigere naturam , ut materiam librilem subigat , solvat , & mobilem reddat , sicque ad excretionem disponat.
Dum autem in hoc opere occupata natura et , mutationes quaedam occurrunt,
imprimis in urina , ex quibus detegimus sic disponi materiam librilem , ut minus noceat . Illae mutationes observat auvocantur signa coctionis , tam laeti semper ominis in morbis , ut haec sola pro bonis fgnis semper & absolute habuerit Galenus , quocunque demum morbi tempore occurrerent ; cum signa ipsius eris s. quandoque suspecta sint , uti Pulo ante vidimus Hippocratem voluisse , ut vel in melius iudicantia non statim appareant , antequam nempe probabilis spes sit , materiam febrilem subacta iii & mobilem redinditam esse. Unde dixit Galentis De criasibus i. I. e. 8. t. 8. p. 387. ω alibi pluribus
αι ilissima sunt, repetere convenis nunquam male apparent, deeratoria vero est tibi malo appareant ; neque enim in augmentis , neque in principiis, sed in flatibtis illa apparere. convenit . Atque inde eoae lusit .eoctionis signa semper eerta esse , crisis vero signa incerta , prout vel sola , vel cum aliis , vel in diversis morbi te m. .
294쪽
signa , dictum fuit in Commentar. f. F87.
ubi de hac re agebatur . Haec autem videtur suisse Veterum Me. dicorum opinio, quod ad dies criticos sol. licite semper attendendum sit , non tantum quod iudicia morborum in illis fieri
soleant, verum etiam quia ex mutationibus morborum , his diebus observatis , praevidere possumus, quid sequentibus die. bus criticis suturum sit . Ob hanc rem Hippocrates loco antea in eadem hac paragrapho citato hor. 24. Sect. 2. r. P. p. 67. dixiv : Septenariorum quartias est index . Secundae septimanae octavus principium . Undecimus quoque spectandus dies est . Is enim secundae septimanae quartus est 5 e. Ex quo loco manifeste apparet, indices vocari respectu futurorum illos diei , qui ex sua natura critici sunt . Unde ei. iam , postquam monuerat , in morborum
initiis dissicilius praenosci posse tu orbos , qui intra longissimum tempus iudicari debent , quia similia cum aliis habent principia , addit Hippocrates In Prognosticis
rom. 8. pag. 663. sequentia r Verrem a primo iste animadυertendum est , oe ad
quemque straaternarium additum consideran.
dum, nec latebit, quo se versurur sit mor. bus &e. His igitών sic contingentibus , cou-
1ectare os ortet rum ex rempore, rum ex rana
quaque additione , morbis ad crisim prodeuntibus . Ex quibus omnibus apparet, unum quemque ex criticis diebus habere ratio.
nem diei indicis respeictu critici proxime sequentis diei : se quartus dies septimi , septimus undecimi &c. index esse poterit. Cumque post vigesimum diem , partim
ob minorem morbi impetum , partim ob magis rebellem morbi materiam , quater. nariis non tanta iudicandi potestas si , sed septenariis illa tantum plerumque competat ; idem de his diebus , tanquam indicibus , verum erit . Unde paret ratio qua re Hippocrater Atrer. II. Sect. q. r. s.
p. I 8 I. in Conc. Praenot. n. r. 8.
ti it cri. , iis tirrua rubram habet die quarto nnbeculam , ac alia secundum ratio. nem . Coctionis enim , s altem inchoatae ,
signum est , si urina similes dotes urinae
sanae incipiat habere ; adeoque proxime sequenti . die critico iudicium exspectandum erit . Ubi vero nulla coctionis G. gna , sed eruditaris portus, quarto die ob. servantur , & maligna simul symptomata adsunt, tunc mala crisis, sive mors, die septimo sutura metuitur ; nisi morbus adis modum acutus sit, & exacerbationes diebus paribus fiant , tunc enim quandoque sexto die mors venit, quam dies quartus indictverat ; uti monuit Galentis De diebus decretoriis l. c. I I. r. 8. p. 457. . Caeteroquin quartum diem ex sua natura septimi indicem esse affirmat , seque iIlud certo novisse ex accurata morborum acutorum observatione testatur . Prout iam tardius vel celerius movetur morbus,
ita & index dies in proxime sequenti critico, vel & remotiori, iudicium suturum demonstrat; uti etiam quo plura vel pauciora coctionis fgna in tali die indice ad.
fuerint , aliaque symptomata mitiora suerint vel maligniora : ad haec enim omisnia attendendum esse Galenus in loco ei.
Si iam aegrorum in Epidemicis descriptae historiae . cum modo dictisa conseranis tur , patebit , datas de diebus indicibus
regulas observatis practicis pulcherrime confirmari . Sic Sileuo Epidem. I. aegrotis 2. rom. s. pag. Io I. die quarto pessima quaevis signa aderant, unde malae crisis in septimo die metus . Mors tamen nori contigit die septimo , sed voee desectus extrema frigida habuit; quae non amplius recaluerunt , nihilque minxit ; adeoque dum septimus dies index est respectu un-ω decimi , atque omnia mala audia adhuc erant , undecimo die mors 'exspectanda erat . , uti & conligit . In alio aegro aegrot. I 2. ibidem pag. II 4. notat , septimo die omnia luisse exacerbata , urinas malas suisse , & alia plura ma ligna syniptomata ; verum & ille proxime sequente die critico , undecimo nempe , periit . Sic etiam aeger odia vus , decirrius , undecimus idem. 3. ibid. p. a l. quarto die pessima signa habuerunt, & septimo mortui sunt . Quamvis autem quandoque costingat , aetate forentes & validae
295쪽
dae naturae aegros intentatus in die indice mortis minas sequenti die critico enuis bere, tamen hoc rarius accidit ; &tunc, visi in melius vertatur morbus, alio die critico pereunt , interimque omnes indices dies , qui satalem hunc diem praeceis dunt , pessimis symptomatibus insignes sunt. Sic mulieri in mendacium sero de cumbenti ibid. Grol. I a. p. asa. 2Jῖ. ab initio n. ala signa aderant, quarto'autem die exacerbata sunt omnia , septimo die jactatio toto corpore, sudor stigidus, extremorum frigus diu manens &c. indi. care videbantur , undecimo die mortem instare ; verum tamen & hunc diem suis pervixit ; quamvis vomitu aeruginoso , bilioso , extremorum frigore , &c. infignem ; sequentibus aurem diebus omnia adhuc in pejus ruebant, & decima quarta die periit , licet adhuc irrito naturae conamine narium haemorrhagia eodem die contingeret . Quod autem quandoque quartus dies inclex sit sexti diei , docet Philisei Diaem. I. aegror. I. ibId. p. hi storia , cui quarto die omnia exaceris babantur, & urinae erant nigrae s tamen ille lion septimo , sed sexto die periit . In fine tamen huius historiae πonet Iocrates , exacerbationes in hoc morbo accidisse diebus paribus I atque hinc patet ratio , quare sexto die potius mors exspectanda fuerit, quam septimo. Plura alia ex Hippocrate adferri possent , quae huc iaciunt; verum puto haec sufficere , ut dierum indicium dignitas probetur . Ex omnibus his apparet , prognosin Medicam in morborum eventu & te po. re definiendis plurimum sic promoveri posse ; neque tamen in his esse absolutam& mathematicam certitudinem ; unde in praesagiis suis veterani Medici cauti solent esse , & quamvis ex pessi. mis sonis mortem praevideant , summum perico uinadesse monent quidem , raro tamen Om nino conclamatos aegros prorunciant ,
sed aliquam adhuc in sinu spem fovent . Et contra , quamvis omnia in morbis acutis satis mitia videantur symptomara , nihil negligunt , tilbil ten.ere tentant , moniti ab ipso HisIocrate In Pro. Tom. III.
gnosticis r. 8. p. 56s. , quod in initio disficile sit distinguere morbos , qui intra longissimium tempus iudicari debent , ab illis, qui cito finientur, cum similia saepe sint eorum principia . Famae eam damnum incurrit Medicus , si brevem & facilem pronunciaverit morbum , qui dein& longitudine taediosus, & non sine distri.
mine decurrit ; omnia enim tunc mala solent curantis Medici commissis erroribus
tribui . Minus quidem malum est , si
evaserit aeger , quae moriturum pion unciaverat; nam tunc Medici peritiae adhue
saepe solet tribui, quod ex ipsis orci sau.
cibus evaserit aeger. Interim tamen praestat in his cautum esse Medicum , semperque memorem monili Hippocratici eu..jus & in Commentariis 3. 387. memini ,
quod nempe scutorum morbortim non omis
niuo ceuae sunt praedictiones, neque mortiν, neque Ianitatis *ίοr. 19. Sedi. a. t. 9.I. 39. . Nec aequi harum iudices facile
imperitiae damnabunt Medicum , licet aeger , quem ex pessimis signis observatis moriturum praedixerat , evaserit s cum& Heroplon Epidem. I. aegror. tom. p. Oῖ. praeter Hippocratis exspectati nem , ex periculosissimo morbo sospes emersetit.
Errarent tamen summopere , qui inde concluderent dierum indicum & eriticorum observationem inutilem esse , cum ratis quibusdam casibus eventus non re
spondeat penitus illis, quae ex horum d Arina praesagi verat Medicus . De qua re videantur illa, quae ad 3. 387. , ubi deeris agitur, dicta suerunt. Certe Galenus De Crisib. I. 8. p. 429. 4ro. , qui millies se interfuisse ,
dum crises fierent, testatur, primum quiadem maximum signum instantis bonaee,isis cocti,nes esse dixit s secundum autem, quod ab aliquo die indicatorio antea indiceisitir , cui annexa est diei iudicauris potentia.
Patet ergo ex ornn uis huc usque dictis, summum usum habere in Medicina doctrina Veterum de diebus eriticis & illorum indicibus , quorum dignitatem Optime . notavit Actuaritis Method. Med. i. a. c., p. 6 o. , dicens: Atque s haec
296쪽
perjectis iudieiis accidunt , quae s in indiei,us antea significantiar . Nam si quid
ipsa natura in praedictis iudieiis magni moxneati es factura, id ante iustisti diem
in indue quasi praeludens nunciat . Quare aut exigui sudores , aut Ianguinis e noesulae , aut parum cocti fati educitur , arque aut ρὐllum , aut maius quippiam
ante apparet e nisi sorte quod materiarurgear, aνt aegri virer validae sint, praeeuntes significationes iudicium auteυertat , non aliter quam in aliis per coutraria pe. detentim id, quod noxium es, crebris iudiciorum circuitibus coquitur expellitur
Minime autem credendum est , sum. cere, ut in morbis curandis Medicus dies numeret, praesagia inde iaciat, reliquum
vero naturae committat, ubique & sem. per spectatorem agere contentus . PR.
tuit enim ex illis, quae de cura generali febrium dicta suerunt , ut materies se-btilis subigi, eoqui , mobilis reddi , &ad exeretionem disponi possit , requiritale febris moderamen , ut nec torpeat
minis , neque furibundo impetu corpus dlaruat: simul etiam idoneo victu viribus & vitae consulendum est, symptoma tae mitiganda , idoneis remediis promoveri debent illa naturae molimina , quibus vel ad subigendam vel expellendam morbi materiam utitur ; viae lubrican. dae sunt , per quas materiae expellendae exitus praevidetur ; impedimenta tollenda &e. Neque hoe tantum , verum ubi praevidetur ex signis malam futuram esse erisim , omni artis molimine haee prae. eavenda erit. Sie Ddenhamur Sect. I. c. q. p. 6ῖ. , dum observaverat in febribus continuis nauseam & vomendi conatum perpetuum adesse , deinde febris pro .gressu malignum humorem subigi quidem utcunque , & versus intestina depelli , tuncque in fine mussi di arrhoeam sequi, sed tanto saepe cuo impetu , ut malacrisii , fractis iam morbi decursu aegrorum viribus, mortem saceret ; dato vomitolio in ipso morbi initio lanestam hane crisem praecavebat: hoc verosaicto , totus in eo versabatur, ut labrilem mo-
tum debito in moderamine servaret, reprimendo nimis impetuosum , excitando
vero nimis languidum ibid. pag. 68. ;
imprimis circa morbi sinem , tunc enim cardiacis datis eriticam secretionem &excretionem materiae librilis, quae in hoe morbo elrea decimum quartum diem blando sudore fieri solebat , tuto promovebat. Unde apparet , quod magnus ille Medieus non suerit otiosus tantum spectator, sed sedulus naturae minister, qui
accurata morborum observatione noverat
impedimenta tollere, adhibere illa, 'quae incepta naturae molimina juvarent , vitare illa, quae hoc impedirent; quamvis
non adeo operoso remediorum apparata ad haec omnia uteretur , sed in tenuioris sortis hominibus , ut sumptibus parcerent , simplicissimis tantum & pretio vilibus omnia haec perficeret . Ubi Ivero debitum illud febris moderamen aderat
de quo vide f. 6op. ingenue fatetur
se nulla omnino adhibuisse remedia, nisi aegrorum vel adstantium importunitas aliquid extorqueret ibid. : tu neque tantum talia dedit, quae aegris placerent, neque interim nocere possent. Longe ergo aberat ab illorum Medicorum opinione , qui venam secando , purgando Se. Omnia turbant in morbis : de quibus iure dixit Galenus De diebus decretoriis l. I. c. 9. r. 8. p. Φ 8. , quod toties pecce nr, quoties ad aegrum accedunt ; tales enim piaculum crederent, nisi quotidie validis,& variis remediis morborum aggrederentur . Quam infausto autem successu hoc factum suerit in morbis eurandis , sive simulantibus remediis librilem impetum nimis augerent , sive contraria methodo venae sectione , purgantibus, clysmatibus&c. nimis repetitis una eum morbo vi
res aegrorum profligarent, passim in suis operibus docuit S enhamur . Priori enim methodo lethales inflammatorii morbi brevi nascebantur ; posteriori vero se-bris, quae profligata saepe videbatur, ponfallaces inducias recrudescebat denuo , & integrum suum stadium de novo deincurrebat ; imo & quandoque ad quadraginta & ultra dies manebat pertinax , quae
297쪽
quae rite tractata binarum leptimanarum 1 patio totum suum decursum absolvisset . Neque credendum est , prudenti usu illorum , quae moderando febris impetui serviunt, turbari tam facile crisim&die. rum criticorum ordinem , adeoque nullum horum usum esse , nisi dum totum curationis opus soli naturae relinquitur . Licet enim DinEamus Sect. I. c. q. p. 6ῖ. &c. venam secaret, imo&saepius, si nimius febris impetus id poscerer, vomitorium daret in morbi initio, ac clysmata injiceret ; tamen legitimum suum decursum absolvebat morbus , quia sol licite cavebit semper , ne ultra modum deprimeret febris impetum . Vidi sie , quamvis bis venam secuissem in morbo acuto , largam tamen haemorrhagiam na. xium septimo morbi die contigisse : &credo , quod unicuique ad haec attento apparebit in morbis curandis hujus rei
veritas. SoLvrTUR ET DIE DECRETORIO vo-
NITU , ALvo. Quantum pondus habeant evacuationes in morbis , dum diebus decretoriis contingunt, modo demonstratum fuit, neque enim hoc tantum in narium hae rrhagia locum habet, verum etiam in reliquis evacuationibus hic enumeratis. Cum autem tot viseera se per has vias eva.cuare queant , imo & totum corpus hie suos humores derivare possit, uti demon. fratum est , quando de-Dιarrhaea inter symptomata febrilia agebatur ; patet ratio, quare toties morbi materia eritice evacuetur per haec loca . Notandum tamen , non quemvis alvi fluxum vel vomitum hie conducere; nam inter maligna
febris arduntis symptomata f. 739. etiam vomitus numeratur; & statim eadem haep ragrapho patebit, alvum nimis fluxam in febre ardenti lethalem esse. Agitur enim tantum hie de vomitu & alvi fluxu, quae post coctionem in febre ardenti & die critico fiunt , atque perceptum mox levame' ab ggris salutarem illorum esse. Ehum demon lirat : hoe enim eriterio inprimis distinguit Hippocrates hor. a. sect. I. rom. q. pag. 6. salutares tales eva. suationes a symptomaticis & nocentibus,
si nempe conserant, & aegri sielle serant ;uti latius dictu in sitit in Commentariis f. sp . a. ' ubi etiam de signis , quae vomitum vel diarrhoeam criti eam praecedere solent , actum fuit . & simul notatum , raro per solum vomitum crisin absolvi, sed fere semper diarrhoeam illum comitari. Suno RE . Calido nempe & copioso , per universum corpus aequabiliter diffuso . Videantur illa , quae de sudore critico in Commentari s 3. 194. a. dicta suerunt . Ubi simul habentur signa , quibus sudorem criticum salutarem di itinguere possuiuus ,& illum suturum praenoscere. URINA . Quamvis per urinae vias naturaliter expurgentur illa , qvie per circula. tionis vim acriona reddita nocerent, si diu
tius manerent .ia corpore, tamen raro per
hanc solam viam morbi materia exit, sed plerumque aliae evacuationes rinc comi. tantur . Unde etiam urinae sedimentum
copiosum & laudabile potius pro eoctionis signo habetur , quam quod ab hae solae vacuatione integra sanatio exspectetur . Sic Hippocrates idem. I. ro. 9. ρ notavit quidem , Mrinas copiosas multum ae laudabile sedimentum continentes , narium haemorrhagiam, biliosa alvo excreta, dysenteriam , fuisse quatuor modos, quibus servabantur aegri febre ardente illius constitutionis laborantes e sed simul monet, plurimos non una , sed pluribus evacuationi. bus enumeratis simul contingentibus , sanatos fuisse. Iterum de critica materiae se. brilis per urinam evacuatiqne videri debent illa, quae ad 3. 394. a. habentur . Unde etiam Galenus de Crisibus lib. r.
cap. a. rom. 8. pag. Io. haemorrhagiam narium , sudorem multum , post rigorem
validum , toto corpore manantem & eo.
piosum & biliosorum per vomitum aut alvum excretio m habuit pro illis modis , quibus febris ardens critice solvi solet. SPuTo CRAsso . Cum sebris ardens ,
uti sequenti paragrapho dicetur , pro sua
causa proxima habeat eruorem orbatum
parte liquidiore , adeoque ille aptissimus
sic fiat, ut circa ultimas arteriarum angustias haerere incipiat immeabilis redditus , incipient pulmonis arteriae brevi hoc sanis T a gui-
298쪽
guine in sarciri e quod docent respiratio densa , anhelosa, cita, calor ad vitalia ardentissimus, ipsunt aerem exspirarum in. cendens , uti f. diis uni suit. Unde etiam Hippocrates de Asseetionib. c. t. 7. pag. 623. monuit, quod libris ardens soleat in pulmonis inflammationem transire; notatque sputa biliosa in hoc morbo excerni ; & alibi de Morb. lib. 2. c. I s. ibid. s. multa spuere tales aegros,& purulentos ἐυπάουι reddi monet . Ob eandem rationem & tussicula inter sympto. mala febris ardentis f. 73 o. retensebatur. Dum ergo in sanitatem tendit hic morbus , solvi incipiunt illa , quae vasis pulmonaribus impactae haerebant, & per dilatata extrema arteriarum exhalantium ,
in aerea superficie pulmo 'um disposita. rum , exprimi; sicque sputa crassa exibunt, uti poster dicetur , ubi de peripneumonia agetur. Praeterea in hoc morbo saepe tota aerea pulmonum superficies sicca fit, si . mili modo, ut in ore, saucibus, & lingua apparet; atque uti postea integrae saepe pelles una cum tenaci & viscoso muco ab omnibus partibus oris interni secedunt, ita etiam & in pulmone fieri videtur; un. de sputa tunc crassa, & susca primo, posea viscosa S tenacia excernuntur. N -tavit inter criticas solutiones febris ardentis sputa crassa Hippocrates de visita mor.
hor. iacui. t. II. p. 222. 22 3. , dicens:
Et si sanguis e naribus effluxerit, DIυitur ectur, atque si sudores superυenerint iudieatorii Iegitimii cum urinis albis crassisque, laeυibus sedimentis , ac si abscessus aliquis ortur fuerit. Si υero absque his soluta fuerit febris ardens recidiυa morbi rursum erit,
eui coxae aut crurum dolor aderit, exspuer
que crassa , si sanus futurus sit. Paulo post autem scibid. pag. I 26. denuo sputa crassa , tamquaω judicatoria ,
in febre ardente memorat. Notat autem
Galentis ibid. ) in Commenta r. suis ad
haec loca, sputa crassa in tali casu tantum locum habere, ubi pulmo in febre ardente an ectus suit. Cum autem raro in solo pulmone labes haereat , sed omnes serelanctiones corporis turbentur in periculosissimo hoc morbo, patet , sputa icrassa
cum reliquis criticis evacuationibus saepe
quidem concurrere, raro tamen vel nunis
quam iudicium his solis absolvi .
ACCEssIO DIE PARI PESSIMA , SI ID
ANTE DIEM SEx Tu M . Exquisita febris ardens, uti ad 3.738. dictum fuit, o m. nia servat tertianae indicta , solummodo ab illa diti erens in eo , quod nec cum rigore invadat, neque in totum desinat ;adeoque patet , exquisitae febri ardenti proprium esse, ut habeat imparibus diebus exacerbationes. Si iam simul&die pari, quo remissior solebat esse morbi vis , nova accestio fiat, tanto peius se habebunt aegri , atque eo citius illorum vires proster.
Dentur . Si vero ex unione febris continuae& tertianae intermittentis vide 3. 7ῖ8.
saeta suerit sibi is ardens hae lege, ut primus tertianae paroxysmus in secundum morbi diem incidat, exacerbationes contingent diebus paribus, quarto nempe &C.
ideoque pro pessimo sgno hoc habetur , quia tunc exacerbatio in sextum diem morbi incidit. Verum qui morbi diebus paribus exacerbantur, etiam diebus paribus judicantur, uti in eadem hae paragrapho, dum de diebus criticis agebatur, dictum fuit; adeoque periculum est, ne iudicium sexto die contingat . Verum constitit ex ante dictis, quani infamis sextus moibi dies habitus fuerit a Veteribus Me dicis, dum plerumque malae, vel saltem imperfectae crises hoc die contingunt ;& si quid boni acciderit quandoque hoc die, semper tamen ingentes turbas & summum discrimen simul habuit. Patet hinc ratio, quare adeo periculosae sint accessiones diebus paribus ante sex tum diem . Post hune autem minus discri.
minis in illis est, quia elapso die sexto,
cum sequens exacerbatio in diem oetavum incidat, non est tam magnum periculum, ne die septi ino , qui levior est, pereat aeger; adeoque cum septimum diem superet motis bus , non erit exquisita febris ardens , quam intra primam septimanam certo treminari
ex Galeno in eadem hac paragrapho dictum fuit. Ad acutos ergo simpliciter dictas morbos pertinebit, qui ut plurimum quatuordecim diebus terminari solent r
299쪽
eumque in decimum quartum , parum nempe & simul insignem criticum diem, tunc exacerbatio incidat , s pes est & eo. dem die persectam crisim contingere posse . Confirma diue iam modo dicta pulcherrime Hippocratis Epidem. lib. I. ιαρ. pag. 7o. observatis . In febre ardente la. borantibus enim, quibus pernicies imminebat , notat inter alia mala signa , quod accessiones fierent diebus paribus, quarto die labores haberent maximos,& sexto die cum ludore morerentur . Si e & in alia constitutione epide mi ea Didem. lib. ibid. pag. 27 . febres ardentes' admodum lethales aderant f notatque , plurimis aegris exacerbationes diebus paribus contigisse.
URINA NIGRA , PAuCA, TEN uls HuIC 'LET BAL Is . Nigras urinas tanquam pes,
ibid. p. 39s. testatur, quod nullum fer.
νatum viderit , qui talem urinam min. xerat ; &. pro signo internae reortificatio.
nis Hκiti c. habuit , ac si corrupti jam & gargraenosi bunetores per urinam
exirent . Minus tamen periculosam urtinam voluit, in qua solum id, quod sub.
sidet, nigrum erat ; nullo minus adhuc illam , in qua solum eraeorema vel nube. cula nigresceret. Atque ob hanc causam
videtur in Coacis Num. 38 ibid. p. 886.
haberi r Perniciosa est orina nigrum sedi. mentum habιηs , O nigra . Paulo . qnim
cis nigras nubeculas in urinis quartanam febrem notare dicitur Lethalis σrgo ha. bebitur imprimis talis urina, . quae tota nigra est i & omnium maxiπe , si strui see.
ior adsit . Augetur periculum , si simul pauca & tenuis sit ; quia & gangraenosam
humorum dispostioneae norat, dum in te. rim haec corrupta non evacuantur satis per urinam, sed pro maxi a parte marent . Unde δέ Hissocrates Didem. Iib. Trito. 8.IU. 7o. vorat, urinas nigras, paucas,
tenues, suisse illis, qui ex se bribus arden.
Urinis aurem nigris copiose prooeunt l. bus , levamen percepisse puerperam, quae
lochiorum suppressione laborabat , notat Galenus Io commercio. in lib. r. Di dem. ibid. p. aps . , dum commentatur morbum puerperae, quae lochiis suppressis tertio a partu die febre acuta corripiebatur, & eui undeeimo die urinae multae tenues & nigrae, profluebant; postmodum 'in aquosas mutatae, quae mulier octogesimo morbi die periit. In Epidemicis tamen habetur easus , ubi aegri evaserint , licet urinae nigrae &tenues suerint. Sic Nicodemus AEgνοt. Io. Did β. g. r. p. p. 3o . jam prima morbi die utinas tenues & nigras minxit , uti etiam secundo die , qui tamen risesimoiquarto die, urina alba copiosum se me tum habente, & sudore calido copios' po
totum corpus, iudicatus suit, licet etiam perpetuo exacerbationes diebus paribus habuisset. Verum in hoc aegro quarto die morbi urinae tenues quidem suerunt , nigras autem fuisse non legitur . Et morosa mulier, quae in Thaso decumbebat '. grat. II. ibid. p. 3o3. , licet circa tertia in diem urinas tenues & nigras habuerit, tamen nocte, quae tertiam diem sequebatur, sudore eritico iudicata suit, dum simul&men stiva sub eris in prodirεnt. In Herom io ab initio morbi usque ad decimum quartum diem urinae tenues & nigrae fuerunt, qui tamen centesima die iudieatus suit ' AEgrat. 9. ibid. p. ro . . Notandum tamen, quod in his aegris urinae quidem sue. . . rint nigrae & tenues, sed non addatur, si .mul p;ipeas fuisse : adeoque ex his non potest con erudi, utinam nigram , paucam , tenuem , non sempe de thalem esse . In Merone A νοt. lib. I. Epidem. ibidem pQ. IO9. vero, qui etiam evasit, urinae erant tenues & subnigrae, atque subnigrum& divulsum enaeorema hab ant , adeo
enim, tantum esse impetum sanguinis per vasa moti, uti illa rumpantur, , conten.
tum sanguinem eructenta quantum autem
periculum immineat, i dum in pulmonis vas s hoc fit, . facile patet, si cossideretur, in febre ardenti celerrimam este trajecti
300쪽
nem languinis per vasa pulmonum, adeo que omni momento vata haec rupta urgeti
sanguinis impetu & copia ; hine nullam consolidationis spem esse, quae in cura hae. moploes unice pendet ab illis, quae paeatissimum sanguinis motum per vasa efficere valent, simulque hoc praestant , ut blandissima sit omnium humorum indoles , quibus omnino contraria in hoc morbo obtinent.
Illa autem, quae per urinam fit, sanguinis excretio sorte imprimis ideo fit , quod per acutissimam sebrim olea & salia sanguinis acriora reddita vide f. ioo.
naturaliter per has vias eliminanda, vasaeroserint ; adeoque pessimam humorum degenerationem indicat . Illae ergo, quae per has vias fiunt, haemorrhagiae nunquam criticae sunt, nec naturae morbum superantis robore fiunt, sed a morbi impetu validissimo , auita humorum aerim nia , pendent: cum e contra narium hu.morrhagia toties salutaris in febre ardenti observetur, uti antea demonstratum suit. Unde etiam & mictum sanguineum , &violentam sanguitiis e pulmonibus eruptionem pro certissimis mortis signis habuit in variolis Ddenhamus; sateturque se nulla methodo has haemorrhagias compescere potuisse Ddenham. seM. cap. 2.
siccitas in faucibus , lingua, & toto ore interno, quandoque in febre ardenti fiat, dictum fuit 3. 739.: verum a tanta siccitate harum partium deglutitio laeditur ;adeoque nocet hoc symptomaut causa, &ut signunt. Ut causa, quia ad curationem hujus morbi requiritur magna copia liquidi aquosi tenuis, quod urinae materiam suppeditabit, & sudori praebebit vehiculum,
uti S. 7 r. in cura febris ardentis dicetur: verum deglutitione laesa sufficiens liquidi copia ingeri nequit. Ut lignum vero nocet deglutitio laesa , quia denotat pessimam
organorum deglutitioni servientium ex se. eationem , vel & quandoque eorundem in. Hammationem , quamvis vel sola siccitas
deglutitionem laedere possit, & frequenter in febribus ardentibus illam impediat.
Hitie dixit Hippocrater Coae. Praenot. n. 278. r. 8. p. 867. : In febribas de re. pente suffocari, deglutire nou posse ,
tra tremorem, malum . ExTREMO RuM REFRMERATIO PE s.
si in A. Quando nempe non amplius reca. lescunt corporis extrema, vel saltem diu. tissime illud frigus manet. Cum enim se-bris ardens de genere sit continuarum remittentium, uti f. 738. dictum suit, &remissiones saepe manifestae , atque exacer-hationes pariter in hac febre deprehendantur ; acerbationis ingruentis tempore extrema saepe refrigescunt, uti in omni se
tum frigus extremorum ab hac causa naisium brevi cessat& ingens calor sequitur, neque adeo malum fgnum dat tale frigus . Sed ubi per aestum febris ardentis sie in spissatus suerit sanguis , ut per minores arte rias vix transire poniit, tunc ad extremaeorporis usque propelli nequit, & tantum sere per vasa 'maiora & cordi vicina movetur & quidem rapidissime ; unde frigus
tune extremorum intolerabilis aestus circa
vitalia comitatur vide f. Io. : illud autem frigus extremorum tunc diu manet,
imo saepe non amplius recalescunt ; uti eontigit Philiso idemici I. aegror. I. rom. 9. pag. 99. εκ Sileno Ibid. aegrat. a.
p. roi. aliisque pluribus, quorum bistoriae in Epidemici habentur , qui perierunt.
Quando per universum corpus calidus suis dor aequabiliter 'diffunditur , optimum sis gnum est; & sebris ardens saepius, uti antea vidimus, tali sudore , iudicatur . Verum hic agitur de sudore, qui in sola facie &capite observatur, uti in moribundis hominibus toties contingit . Videmus enim in morias acutis paulo ante mortem , quamvis omni morbi decursu tota eutis siccissima suerit, sudoris guttulas erumpere , neque disiuere , sed figurae suae tenaces cuti adhaerere, & plerumque simul sti-gidus tune talis sudor est ; de quo miraphrasi dixit mimomius, vide Commenis