장음표시 사용
41쪽
ldmia & motor esse possit mi idam rursus ut Averroes, & sectato
res,& quida alij, rationale anima cX Parte corruptibile, scilicet quantum ad id quod de anima huic corpori propriu est: ex parte vero incorriiptibile esse diXere, scilicet sit antii ad id quod de anima omnibus comune est. Intellectum enim agentem, & quida etiam intellectum possibilem,unum omnisi hominum esse putarunt,& hunc sui stantiam incorruptibile & separatain: in nobis autem esse tantummodo phantasmata lumine intellectias agentis lustrata,quae possibile intellectu moveant, ac sic eis, ut Putarunt,intelligimus. Sed hic opinio hodie ita est damnata, nedum catholica assertione. verum etiam plutosophicis rationibus, ut nos fatigare non sit opus Muarta igitur positio est,qua vera philosophia S catholica pietas Profitetur: aiam
scilicet rationalem substantiam esse a corpore minime depedentem, corpus tamen humanum viviscantem ac vegetantem, & secundum humanorum corporum multitudinem multiplicatam, ut quisque homo habeat propriam nulli alteri communem : quodque corPoribus
resolutis ipset animae separatae subsistant, nulla alia corpora ulterius
ipunditam secundu . Necesse est ergo quod catholica siles astruit,
etiam philosophice non negare, animam scilicet rationale immo talem fore . t Primo . Nam ex duplici ratione aliqua res corrumpi Polle deprehenditur, aut videlicet per se, aut per accides. Impossibile vero est substantiam, idest, rem subsistentem, per accidens aut generari aux corrumpi, idest, altero aut generato aut corrupto: quippe sic aliquid aut generatur aut corrumpitur, sicut nanciscitur aut deperdit ipsum esse, quod necessario res sumistens per se patitur,.non per acci-cens : Vnde Peracta generatione ipsa est, non quia aliud, sed quia ipsa est, similiter aute S corrumpitur: quς vero non subsistunt, sicut nec per se sunt, sed per aliud cui innituntur xt qualitates & generaliter accidentia ac sormae materiales, quae no subsistunt sic nec per se acquirunt vel perdunt esse, sed alio acquirente aut perdente . Anima autem rationalis est per se subsistens, quippe qua est per se operans, non enim intelligendo utitur corporeo Organo, ut Probatum est: noautem anima brutatis est per se subsistens, sicut neque per se operan . non enim opus habet sine colore, quod solum intelli re inter operationes animς sine corporeo organo fit. quippe operationes sensitius& infra manifeste per corpus eXercentur. Igitur humana anima non nisi per se corrumpi potest: consequenter autem si corruptibilis est, Per se corrumpatur oportex. Hoc aute osteditur omnino impossibile
ne dum de anima hac, verum etiam de omni subsistente, qu0d est forma tantu. Nam quod alicui secundu se conuenit, ab eo inseparabile
42쪽
DE s TRIGI MAGIs La B . et ' Issit oportet, ceu ab homine inseparabile est esse animal, ct a numero parem esse vel imparem: esse autem per se conuenit sortiis quae actus cst, unde materia ex hoc acquirit esse in actu, quod formam quoque acquirit; & ex hoc est corrc. tioni obnoxia, quod ab ea forma Persectioque recedit: unde subsistentem formam elle detinere omnino impoli bile est. Est igitur humana anima incorruptibilis'. Esto vero
humana anima ex materia & forma coponatur, nec sit se a latum, ut nonnulli putarunt, nihilominus tamen Incorruptibilem eam esse oportet. Non entin est alicubi corruptio, nisi etiam ibi contrarietas si, quod Senerationes &corruptiones ex cotrariis S in cotraria sint runde dctacorruptibilia sunt so luna dc omnino caelestia corpora, qd
materia careant contrarietari obnoXIa. In rationali vero anima con
trarietas ulla esse nequit: quippe quae secundum sui esse modum rocepta recipiat: recipit vero abique contrarietate quaecunque recipit, quinetia ipsa cotraria sine contrarietate recipit: non enim cotrariorurationes . quae de natura contrarioru sunt, & ibi recipiuntur, ibi sunt contrariae, quin Potius eadem scientia contrarioru est. Impossibile est igitur rationale animam corruptibilem fore. 3 Secundo.Nulla res eae eo vel in eo corrumpitur, cae quo vel in quo tua persectio consisti : quod videlicet contrariae sint eae mutationes a rei persectione ad. rei corruptionem . Animae autem humanae perfectio in quadam ab stractione a corpore consistit: perficitur enim anima humana duobus, scientia videlicet, atque virtute: & scientia quidem eo amplius, quo ampliusammaterialia conlepiatur: virtute vero in hoc, quod corporis passiones non modo non sequitur, verum aspernatur, & secundurationis iudicivin temPeratas moderatur ac frenat. Non ergo in eo cosistit animae corruptio, quod a corporea mole separatur. QSod si di- Neris mimae Perfectionem iii separatione a corpore consistere quide, verum secundum operatiotieni, non vero secundum esse: predictae rationi susticienter nequaqua occurreris. Operatio enim rei, rei substantiam esse I; monstrat: quippe unumquodque operatur secundu quod est ens, & propria operatio rei, P Priam rei natura consequitur. Consequenter autem rei alicuius operatio propria pertii nequit, nisi etiam rei substantia perfecta. Igitur si in rclinquendo corpus, animae operatio perficitur, substantia sua in suo esse, eκ hqς quod a corpore separatur, minuite deficit. l Terti:,. Perfectibilibus suas perfectiones Proportionatas esse oportet, ut scilicet utrumque vel corruptibile, vel incorruptibile sit: alioquin vel sine perfectione perfectibile, vel persectio sine perfectibili perpetuo esset, S consequenter quod
contra naturam est, perpetuum esset. Perfecti uti autem nominis Pr
Ptium secundum animam, aliquid incorruptibile sit oportet: Perficiatur
43쪽
16 F. GL vino P R I E R . tur enim intellectione formaliter, qua a brutas ct caeteris, quae infra sunt, secernatur: essective autem re intellecta, quae cu uniuersalis sit, incorruptibilis etiam sit oportet. Est ergo humana anima incorruptiabilis utique. I auarto. Appetatum nati alein esse frustra utique un- possibile sidoportet, alioquin Deus aliquid naturale frustra indidi set: homine aute perpetuo esse , hominis naturalis appetitus eisagitat: quod inde liqueto quia esse ab omnibus appetitur eo modo quo apprehenditur,puta, a brutis hic & nunc: ab homine aute etiam per-Petuo, &s ut aiunt) simpliciter, &idipsu in &in alijs,&in nobis eκPerimur.Consequitur ergo homo Perpetuitatem secundum animam, qua esse perpetuo & secundu omne tempus apprehendit. 1 auinto. Quicquid in alio excipitur, iuXta modum eNcipientis excipitur, Ut experientia docet, dc libro de Causis inscribitur. Rerum autem natu talium fornaae & li inu lacra in passibilem nostrum intellectum excipiuntur, ut sunt actu intelligibiles, consequenter autem uniuersales, ct immateriales, ct consequenter quoque etiam incorruptabiles: Intellectus igitur possibilis quod incorruptibilis sit oportet, consequet ter vero c& humana antina, cuius intellectus possibilis est aliquid.lSexto. Est e intelligibile ipso-esse sensibili, permanentius csse liquet. A consessum est. Quod autem in rebus sensibilibus est primum reeipiens , materia scilicet prima, & illud ipsuin secundum substantia
suam incorruptibile sit oportet: alioquin si corrumpatur, elusinodi corruptionis aliquod subiectum prius sit oportet, cosequenter autem
primit subiectum non erit primum.Igitur longe magis antellectus possibilis, qui intelligibilium formarum primum susceptiuum est, quid incorruptibile est: consequenter vero S anima,cuius ipse aliquid est. l Septimo. Faciens nullo contradicente nobilius facto est, saltem in
ipio heri, vel ante:quia illud actu est, hoc vero iii Potentia. conseque ter vero intellectus agens noster nobilior sit oportet intelligibilibus , quae nos intelligimus: cu apud philosophos ille actu intelligibilia efficiat. Cum igitur talia intelligibilia actu ut sic incorruptibilia sint, multo sortius intellectus agens incorruptibilis est: consequenter autem &anima, cusas lumen is intellectus est. l Octauo. Nulla forma corrumpitur, nisi aut actione contrarii, ut calor actione frigidi: aut destroistione subiecti, sicut corrupto oculo, visus quoque corrumpitur: aut desitione suae causae, quemadmodum sublata praesentia solis, lumen quoque ab aere tollitur. Aniana vero humana corrumpi nequit Peractionem contra ij, cum per intellectum possibilem ipsa simul receptiua & cognatiua omnium contrarioru sit: similiter autem neque commpcione sui subiecti, non enim secundum esse dependet a corpore ,
verum potius subsistens est, ut probatum est similiter quoque nequς Per
44쪽
causam nisi aeternain, & Deum , cum in esse ni si Per creationem non
Prodeat, ut pote quae substantia si inplex subsistens sit. N illo igitur
modo corrumpi potest l Nono .Si humana anima corrupto humano corPore corrumpatur, eo etiam debilitato animam per se debilitari oportebit ficii ra enim substantia subito desinat, quae simul desinunt, simul Sc in desitione disponuntur. Non debilitatur autem anima corpore debilitato nisi per accidens, inquantum scilicet vis animae or gavo corporis indiget, sicut debilitatur visus debilitata pupilla) quod inde patet: quia si virtuti ipsi debilitas aliqua per se accideret, organo
reparato non repararetur: quod falsu in utique cernimus, quippe quantuincumque vis visiva debilitata videatur, reparato organo, reparatur: unde non debilitatur anima corpore debilitato , nec etia infensitiva, ut etiam per illud Aristotelis primo de Anima videre licet
scilicet, Si senex iuuenis oculuin acceperit, videbit utique ut iuuenis. Ex ijs inanifestissime liquet, actionis debilitatem propter animae debilitatem non accidere, sed organi. Cum igitur intellectus sit virtus animae non indigens corpore, ut liquet ex clictis, neque Per se neque per accidens desilis efficitur, aut senio, aut quavis corporis debilitate. Et si interdum in operatione inteIlectuali debilitas emergit, aut fatigatio, non ex debilitate di Xeris ipsius intellectus ; verum potius ipsarum virium, quibus eget mortalium intellestus, imaginationis scilicet, memoratiuae, dc cogitatiuae, ac sensuum. Est ergo intellectus noster immortalis, consequenter autem & animae intellectivae substantia. l Decimo. Deus iustus sit oportet, quippe qui veluti uniuers rum cau-Ia omnem Persectionein contineat oportet, consequenter autem dc
iustitiam , quae est perfectio creaturae permaκ ima: Omnibus ergo pro cuiusque oriribus tribuat necesse est, quod hoc effectus iustitiae fit. Aut ergo in praesenti seculo, aut certe in sum ro.& quidem in praesenti nequaquais et eXPerimur enim Plerumque peiores accipere meliora , Peiora meliores. ergo in futuro. Ergo Post corporis depositionem Vivat anima OPortet. Haec autem tam egregia de animae immortalitate sententia Aristotelem minime latuit, qui in primo de Anima dicit, quod intellectus idest anima intellectiva) videtur substantia quaedam esse, non corrumpitur . Nec verbum illud de substantia aliqua separata, quae sit intellectus agens, aut etiam possibilis, potest intelligi: quod ex ipsis verbis Arist.in κj. Metaphy. potest intelligi, qui aduersus Platonem dicit, quod causae mouentes PraeeXistunt, scilicet ipsis effectibus: causae vero formales sunt simul cum ijs, quorum sunt causae: quando enim sanatur homo, tune sanitas est, &non prius, contra hoc, quod Plato posuit sormas rerum praeeXistere rebus. Et
45쪽
ijs dictis, subdit. Si autem S posterius aliquid manet, perscrutandum
est: nam in Quibusdam nihil prohiber, ut si anima tale, no omnis, sed intellectus . LX quibus liquet primo, quod cum de formis loquatur , vult intellectum, qui est forma hominis, post materia, idest post co Pus,posse remanere. Patet secudo, quod ille uitellectus de quo loquiatur in primo de Anima, substantia Leparata non sit Patem etianitertio,quod licet Arist. senserit animam humanam esse sormam, non tamen senserit eam non subsistere, & consequenter corruptibilem equod tamen Gregorius Nisi .illi imposuit: nam a generalitate aliarum formarum, anima intellecti uain excludit, dicens eam post corpus mairere , & substantiam quanda esse. unctu ultimii. Brutorii animae nequau immorta Ies putandae sunt Urimo. Si eni immortaliter viveret brutatis aia, seu certe Post corpori lepositione, sine corpore quoq; operari posset, lurPPe Operara Vm re praeliiPponat oportet. Nulla aute eiusmodi animam operatio sne corpore elle potest : neq; eni aliqua sensus operatio sine corpore est nec superior aliqua in huiusmodi animabus potest inueniri sensuali
Prectarior: neq; enim intelligunt, aut ratiocinanturiquod inde liquet quia omnia eius de species uno modo, quasi a natura mota operantu in non ex arte : omnis enim hirundo similiter nidificat & omnis aranea similiter teIam orditur,& Perficit. Pereunte ergo corpore, Pereat
brutatis anima oportet. Fecudo. au cuq; sorma a materia separata est, intellect ua in actu sit necessc es grimo qd intellectus agens ea ratione sacri species intelligibiles actu, qua has a materia abstrahit, e sequenter aute si manet Post materia, idest corpus, brutatis anima erit sorma intelligibilis in actu, liue actu intellecta: quippe quς erit forma a materia separata, ct cosequenter etia erit intellectiva , quippe in se paratis a materia idem est intellectus & intellectu Prina tis clido, quia sicut se habet forma ad eleuari super materia, ita oc ad esse cognitiua se habet, ut experientia docet in gradibus entium , que cognoscunt: consequenter vero quod in surre ino gradu est eleuationis a materia, ut quia est abstractu realiter ab ea, in supremo gradu eognitionis siroportet, idest in gradu eoru qui intelligunt, cosequenter vero omnis forma immaterialis intellectrua est: sed bruta lis anima intellectiva no est, alioquin bruta intelligerent quod est insanire. Ergo a materia separabilis no e sissertio. In omni re, que ad Persectione quamuis attra gere potest, eius ce Persectionis appetitus naturalis inuenitur: bonum enim est qd omnia apPetunt, singula aute ProPriu.In brutis aute perpetuitatis essendi appetituS naturalis inuenitur nullus, nisi ut ppetue ritu secundu specie, vi quantu in eis inuenitur appetatus generationis,
qua syccies perpetuo sit quod eua dc Plaus, ct rebus inanimatis com
46쪽
mune est: Hon autem quantu ad Propriu appetitu animalis, inquantuanimal est, qui est appetitus cosequens appetentis apprehensionem; Quippe cu anima sensitiva no nasi hic dc nuc apprehedat, esse perpetuu apprehedere no Potest, ct coseque ter neq; illud appetitu animali
appetere . Non est igitur anima brutatis capaX ipsius esse perpetui &sempiterni.
Animum hamanam immortalem se, de mente Aristotelis. C A P. V. ET si mei non est instituti, quid de immortalitate nostri animi senserit philosophoru sapientissimus Aristoteles afferre, quippe qui
non humana authoritate Probare cupio quod sentio rinci aeter tamede sentetia & opinione Arist. in re hac cogor ratione habere, quo me
apsum ab iis quae mihi falso & leuiter ideu me tisi audito ) verbo aut
scripto Petrus Pomponatius in Apologetico suo imposuit, eXpurge: quod scilicet viso suo libro,quem de hii mortalitates lino de morialitate in animae cudit, subriserim & probarim. Haec enim salso dc leuiter
dicuntur: quan potius eo viso, ingemui ac dolui, quod ita catholica fides in paruulorum mentibus per christianos elidatur, Sc enervetur, Scerroribus innumeris sit occasio data, quod iam experientia docet: Scsi meum fuisset, in librum per ignes, Venetoru exemplo, animadu riissem . Illus mssimos autem dominos Venetos potius laudaui, dc miratus sinu i quod nulla habita ratione amicitis ad verretum Venetijs id essecerunt, quod ubique faciundu erat, tantii scilicet scelus flammis vltricibus expiasse. Quamoua vero copiosissime, luculeter Sc eruditis ime, dilectus Ec filius es discipulus Bartho. Disanus ordi. Prς di eiusmodi opinionem confutarit, adducam tamen cic ego quae quondala Commetarijs primi voluminis nostri co flati contra elusinodi opinionem, antequam scriberet Perretus, c5pendiose edideram ct si nec in hac dieira Dropalata sint. QSantum ad hoc quattuor eX ordine facturus sum lΡmmo enim tangam breuiter opiniones 3secundo addit caquae dubitatione ingeriintltemo conclusiones pauculas statualdeiatq; vero aduersantium rationibus respondebo . Uuantuin vero aa primum attinet, tres de re hac opimones relegi ἐν minam quidem eorum qui astrux crunt,no esse euidens quad de hoc lenserit Aristoteles,quorum nonnulli astruκere principia eiusdem illud magis annuere, quoamortalis sit anima, ut Herueus δc sequaces quoi .primo. l. xj. Alij ver econtra, illud magis in uere, quod immortalis sit, ut Scotus dc Sc listae in M. distia 3IOpinio vero Lecunda eorum est, qui senserui, Aristotelem expresse sensisse eam fore mortalem : quorum Primus, qua tum legerim,inter catholicos tractatores Greg. Niss.suit, qui tam e de-
47쪽
ceptioni subiacuit, ut capitulo priore liquetr & idem videtur sensisse
Alexander Aphrodiseus sectator Arist. qui intellectum Possibilem
corruptibilein putauit, ut recitat diuus Thomas, qui eam opinionem Iam diu euerterat, & si eam nunc nonnulli reuocare moliuntur phialosoplu, oim laici,tum etiam religiosi, Albertum Magnum, diuum Thomain, S alios praeclaros cum humanae, tum diuinae sapientiae studiosissii nostractatores, aut ignaros, aut simulatores statuentcs: dum Arist. aut non intellexerunt, aut ex christiana pietate aliter exposuere quam pro veritate exponendii sensissent. pertia vcro opinio eorum
est, qui dixere, nec primam, nee secundam opinionem stare posse cum verbis Aristotelis, sed S per illa, ct per rationes eX illis deductas eue ti: in qua opinione non Albertus modo, & diuus Tho. Verum communis theologoru schola ost,in qua S ego, qui nihil sum, persisto. Nec me ad diuum Thomam affectio portat, nisi quatenus ita sentio: quip-Pe sicut Deus, ita de Sancti eius non indigent nostro mendacio, ut pro ijs dolos loquamur: sed neque in ijs me aliqua portat elatio, sed dolor magnus, quo uror re scandalo pusillorum, S desiderium ingens firmandi infirmos in fide, quibus ad firmiter credendum adiutorio maximo est plutosophorii, Aristotelis vero in primis , testimoniu: Iucmadmodum econtra titubant quidam imbecilles, si ea quae fidei sunt. iii dubiu verti apud viros praeclaros forte audiuerint.& haec de primo.
a uantum vero attinet ad secundum, Aristotelis teXtus tria, ct cOteXtum unicum citabo, quibus secundi opinates innitutur ni primus quide in prooemio est primi de Anima, ubi teX.co. I 2.S I 3. sic in forma loquitur.Dubitationem autem habent S passiones animae, utrum sint omnes communis dc habentis, an aliqua etiam antinae propria iPsius . Hoc enim accipere quidem necessariuna est , non autem leue ιVidetur autem plurimorum qui dein nullum sine corpore Pati, neque facere, ut irasci, considere, desiderare, & omnino sentire : maNime aute assimilatur proprio intelligere . Si autem S hoc phantasia quaedam, aut non sine phantasia, non cotinget Utique neque hoc sine corpore . Si quidem igitur est aliquid animae orerum aut passionum pro . Prium continget utique ipsam separari: si vero nullum est proprium ipsius, non utique separabilis. Haec Aristoteles, qui ijs quidem verbis sane intellectis ad probandam, aut etiam improbandam animi nostri immortalitatem , fundamenta iecit. l V bi etiam illud in primis aduertendum est, quod tres conditionales ediderit IPrima. SDntellige re est Phantasia cruaedam, aut non sine phantasia, no erit hoc sine coopol esSecunda. Si est aliquid an inae operum aut passionum propriia, continget utique ipsam separaris ertia. Si vero nullum est ipsius proprium scilicet opus, vel passio2 non utique separabilis, supple, est.
48쪽
DR s TRIGI MAGII LIB. I. M-IAduertendum secundo est, quosdam dc Scotistas, de alios dum cla-rilsim ς veritati Thoinae obviare conantur, in fauorem infidelitatis loqui, & dicere, quod tripliciter operatio quaevis dicitur animae Pro-Pria , aut communis antinae dc corpori, scilicet organice, obiective, dc partialiter. Et organice quidem communem dicunt eam, quae elicitur quidem a corpore, non tamen toto, verum ab aliqua parte corporis perfecta Per aliquam animae partem potestativam , eo modo quo ab oculo elicitur visio, in quo potentiam visivam residere liquet. Deinde vero, ut aiunt, dicitur secudo operatio communis obiective, illa videlicet , cuius elicitiuum principium est anima sola quidem ; verum absque obiecto corporeo exerceri nequit, uti est noltra intellectio in
statu viae: quae Phantasmata necessario, non quasi organa, sed quasi
Obiecta exquirit. Tandem vero cornunis dicitur operatio partialiter, negative tamen, ut si qua a toto composito primo producitur: ita videlicet quod anima nulli certe parti corporis esset ratio elicitiua aut Productiva eiusmodi operationis, ut accidebat in comuni primo mo-
do: nec ipsa etiam anima se sola eam eliceret , ut dicebatur de communi modo secundo, sed esset ratio operandi toti composito primo ri sicut si dicamus, animam se volutantis aut ruetis ab alto, esse tali co Pori rationem quod moueatur ad ima. Similiter quoque, secundum litos, per oppolitum dicitur opus animae propriu tripliciter, aut quia non est per corpus veluti per organum t aut quia per illud non sit ta--quam per obiectum: aut quia non est per corpus totum tamquam Per Partem alicuius compositi, quod primo operetur. Id ertio quoque aduertendum est, quod ipsa praedictorum diuisio est mala , S a diabolo excogitata ad obnubilandum verae philosophiae, & christianae pietatis doctrinam . Quod equidem ex ijs liquet. Nam tertium in o
di ne membrum esto in natura constare possit, tamen a primo utique
non dii fert, nisi ea ratione, quod illud quod in membro primo facit
Pars corporis, hoc in membro tertio corpus totum efficit, non autem corporis Pars certa, determinata, ac signata. Patet vero in tertio de Anima teritu commen. q. dc S . ab operatione intellectus organu in excludi, quia corpus est, non autem quia corporis pars , aut corpus
totum est: quippe ex utroq; aeque senuitur, quod intellectus aut qua lis, aut calidus, aut certe frigidus sit, seu corporis totius seu partis alicuius amis sit: imo hoc magis inferri dixeris, si totius corporis, ut a Parte organica praescindit, actus sit: quod scilicet organum iam sit tali corpore immaterialius, ut pote quod species rerum sine materia eκ-cipiat . Tertium ergo istud membrum , quantum ad praesentem institutionem pertinet, contra primum' distingui nec debet, nec potest. Et praeterea cum annua rationalis non recretur nisi Per Potentias, ut
49쪽
xa P. t Ii v sTRI TR. 3Hinc suppono: omnis autem potentia animae, ut inductive patet, authrabet organum , aut in parte est intellecti uar omnes enim Potentiae sensitiva: dc vegetatiuae habent organum corporale apud omnes cum medicos,ium Plutosophos: consequenter aute omnis Pasilo Vel OPeratio communis animae & corpori per parte corporis, id est organum sit oportet, ni si dicatur ipsum tangere es e operationem, quae Per totum corpus sit, ea ratione quod organum tactus per corpus omne dilatetur. tamen Patens est , quod numquam homo toto corpore tangit, imo corporis partes aliquae sunt, in quibus nequaquam existit anima secundum rationem tactus, verum secundum potentias vegetatiuas dumtaxat, cuiusmodi sunt dentes S ungues, ac caro tactus organum
Protegens. Non est ergo illa diuiso philosophica, sed diabolica, idest diabolics malignitati accomoda. I Aduertendu est quarto, quod Aristoteles in prima conditionali, quicquid de reliquis dicatur , non I quitur assertiue, aut determinando veritatem .sea inquisitiue & disputatiue potius volens ostendere difficultatem accipiendi de anima veritatem, sicut etiam facit in multis, quae post ista verba dicit: unde illa verba quae post hac sequuntur, scilicet, intelligere, dc amare, & odire non sunt animae passiones, Teniis . cXponens dicit, quod Arist. ibi assimilatur magis dubitanti,quam docenti: nondum enim destruxerat DPinionem dicentium non differre intellectum S sensum . Et ita etiam in proposito, cum necdum eiusmodi opinionem euertasset, dictas condicionales argumentando profert, volens per Primam ostendere, quod de passionabus an unς accipere notione difficile sit, quie-Pe etiam illa quae videntur maxime propria animae, ut intelligere, videntur esse coniuncti:cum intelligere sit aut phantasia quaedam, idest sensus, aut non sine phantasia: unde etiam in hoc S. Tho. introducit Aristotelem quasi argumentantem, concludens in fine, ac dicens. Et in hoc erit diis cultas huius quaestionis r quia scilicet omnes passiones animae secundum apparentiam videntur esse coniunm. haec S. Tho.
ui etiam dicit,quod per duas sequentes conditionales ostedit necestatem dictis quaestionis, scilicet an omnes animae Passiones coniuncti sunt,necne Quia tamen argum etando Arist. aliquo modo veru dicit, non autem Omnino, sed plenam determinationem reseruat ad librum tertium: Ideo diuus Tho .eius determinationc quasi praeuenies,
dicit hoc eX parte verum , &falsum similiter ex parte . Intelligere enim est animae propriia,idest sine corporeo organo, dc no proprium, id est sine obiecto corporeo, adducens Aristotelem dicentem, quod phantasmata se habent ad intellectum sicut colores ad visum, qui scilicet ad vTum se habent ut obiecta, non autem ut organa, vel instrumenta, ut soluendo dicetur. sbecundus autein textus est in temo de
50쪽
Anἰma a teκ.com. II .usq; ad teκ.com. 2 o. ubi Arist. loques de intellectu agente , sic dicit . . Quoniam autem sicut in omni natura est aliquid , hoc quidem materia unicuique generi hoc autem eli potentia omnia illa) alterum autem causa ex faetiuum, quod in faciendo omnia , ut ars ad materiam sustinuit, necesi e est in anima has este differentias. Et est intellectus hic quidem talis in omnia fieri, ille vero In omnia facere , sicut habitus quidam, Sc sicut lumen : quodam enim modo & lumen facit potentia existentes colores . Et hic intellectus se-ἴarabilis &impassibilis dc immixtus, subflatia actu ens: semper enim
onorabilius cit agens Patiente, dc principium materia. Idem auteest secundum actum scientia rei: quae vero secundum potentiam tempore prior, in uno est; omnino autem neque tempore: Sed non aliqua-
do quidem intelligit, aliquando autem non intelligit. Separans autem eli solum in hoc quod vere est, ct hoc solum immortale Sc per-Petuum . Non reminiscimur autem, quia hoc qui leni impassibile rpassivus vero intellectus corruptibilis, dc sine hoc nihil intelligit anima . haec Aristoteles. Quem equidem textum diuus Thomas diuidit Per particulas quinque, iuxta ea quae signauimus, in quarum .prima dicit Aristotelem probare, quod in anima sit intellectus agens , quia in omni natura, quae est quandoque in actu, quandoque in Potentia, ides , quae operatur quandoque in arua, & quandoque in potentia,
principium adtiuuin dc passivum sit oportet, dc consequenter ista es.se oportet in anima et quod, ut idem innuit, intelligere oportet aliter quam in alijs naturis, quae non agunt, sed aguntur: in ijs enim agens extrinsecum esse Potest, non ita anima: quia uota esset arbitrio libera, nec a natura sufficienter in suo gradu instituta. In secunda vero particula , quae incipit ibi. Et hic intellectiis separabilis; ponuntur quattuor conditiones intellectus agentis, scilicet esse separabilem , impassibilem , immiXtum scilicet ex corporibus, vel immiκtum organo Scin his tribus conuenit cum possibili in de in actu secundum fututantia, in quo differt a possibili qui secundum suam substantiam est in potentia : quod intellige, quia intellectus agens secundu suam substantiam vel essentiam est aruis non ordinatus ad alium actimn quo perficiatur; secus de possibili. Et hoc probat, quia agens agit inquantum est actu, unde est nobilius passo. In tertia aute,quae incipit ibi: Idem autem est secundum actum scientia rei, incipit loqui de intellectu in aetii, dicens quod est idem rei intellectae, dc quod in eo potentia ad scientiam est prior actu, de quod non quandoque intelligit, dc quandoque non , cum sit in ipso intelligere , per quod differt a possibili, & habituali. In quarta autem, quae incipit ibi. Separatus aute, loquitur de tota Parte intellectiva, quae separata est, ex hoc qd sine organo operatur,