장음표시 사용
121쪽
grariae,&am citic cum Deo,ac iuris ad eius vivonemri iae damnaui app. llatur,tum quia maxitnu i damnam est male o rantia tum quia insertur ad compentanidum damnum, quod a male operate illatum est bonis Dei Altera est pina lensus qui est ignis aeternus: de qua in s diit dictum est. quamquam ignis aeternus inali ram vitam impiis resese uatur: multae tamen pinae pro peccatis etiam
in hac vita tuferuntur; ut blent esse bella,&mes,pestis orbi alij persecutione permissio aliorum peccatorum, similia. De Habi . , abitus, sunt qualitarc quaedam, quae libui. p xeniijs vitalibus producuntur pertreisquentationem actuum' quae ficilitatem prae-bs. n. a. bent potet iis ad actus eiusdem generis pro-s.so. ι ducendos. Id ita s habere docet experietia. experimur enim post actus frequentatos mcilitatem ad eoidem actus formandos:quam ante illorum actuum frequentationem non experiebamur id accidere non posset, nisi quid relietiim sit in potentijs post actus se
quentatos. id,quod relictum est,habitum O. pellamus . cuius causam effcientem colligi umus esse actus, post quorum frequentationEcS.Th. i. a. habitus existit. quam quana causaessiciens s. La.ε. habitus supernaturales qui ad actus super. . naturales consequutuis non potest esse ullus
actus neque supernaturalis, sed solus Deus. qui habitus illos infundit ad gratiam iustimeantem comitandum , ut sunt virtutes, quae infunduntur simul cum gratii aut ad praemium actuum bonorum , ut est ipsius gratiae, remeatam ratio autet curis Meques cis
122쪽
pernat rates,producere habuum supernat
ratem no possunt .ea est: quia habitus debet educi e potentia subiect ,in quo producitur: subiectum autem,idest,animi potentiae, cum
sint entia naturalia,non habent potetiam vialam , ut ex ea lupernaturalis habitus educi possis; nisi potentiam obedieti item respectu Dei. blus ergo Deus i ab tus supernaturales s infundit. Ex quibus intelligitur duplex esse genus Habituum, naturalium,&infusorum . . .
Habitus eorro virtutum insitatum sunt De Habiouasi potentiae quaedam tributae gratiae iusti, tibus in-ncanta,exigentes diuinum concu sim, ut fus. mo Deo gratus possit eisicere opera supernaturalia, qualia decent homine militi Dei, haeredem caeli ut ergo naturae humanae tributi sunt potentiae ad operandum opera naturalia:ita decuit tribui Gratia habitus infusos , quasi potentias quasdam ad opera vitae supernaturalis,exigentes specialem Dei co cursum ad opera illa, supplentem impoten- tiam habituum,ut supra diebim est sunt a tem varia tum naturalium, tum infumrsi ha bituum genera pro varietate actuum, a quibus emanant, ad quos producendos ordi
Videamus ergo quae sint operum tum bo De ope
norum, tum ma um genera. Cum autem
actus dicant ordinem&ad potentia , a qui seia bus producuntur;&ad obieet a quibus spe rasi μές' cificanturiuniuersalia genera actuum sumem Ποπι da sunt a metiis; speciallia vero abobiectis. Potentia autem in homine alliae vegetatiuae, ut est vis nutritiua,&generatives aliae Ii 3 mo-
123쪽
res motum localem facientes in membris ratiae sensitidae , ut sunt quinque sensus externi,Imaginatiua, rappetitus: aliae ration a - - lasan essectus,&voluntas. Operum- norum tot liunt genera ad potentias veget tiuas spectantium,quot sunt earum actus rationi confornaes ac voliti aliqua ratione avoltitate: ijdemque lunt genera operum ma lorum si a voluntate voliti ratione conformes non sint. Idem dicedum de operum bonorum, maloru generibus a mortuis, sen-stiuis rationalibus potentijs pendentium Porrh maginatiuae duo sunt abusamasina ortio, Memoria.Memoria,est imaginatiore
De Pq Appetitus aute sensit ut actus undecim asonibus sunt:Amor,Odium,Concupiscentia, Abomi-arinis natio, Delictatio,Tristitia, te Dolor, Spes, De speratio, Audacia,Timor, ira e Amor,estb S. . . a. actualis quaedam propensio appetitus in bo- aa et s. num absolute stimatum tanquam couenies.
CL a a d Odium,est vitalisqusdam appetitus disso M .ιο nantia, seu auersio, seu laga ab eo,quod ma-d3.2λr .r luna aestimatur. e Concup: siccntia,eu appeti ε. q. 29. a. i. tus boni nondum obtenti, ut obtineatur:quae e Th. i. a. alio nomine dicitur Desiderium Abominae 3 a a. tio est actus concupiscentiet contrarius,nepe Fuga mali nodum praeientis, ne praei ens fiat.
4 2b f Delectatio, est amor,seu propensio in bonu sq. V. s. i. ut praeiens , iam obtentum a Dolor, seu org S.I .LL Tristitia est actus vitalis, per que appetitusq-ssia . i. G sensitiuus cum quadam perturbatione,& quietudine execratur malum iam praesens, siue
124쪽
De bonis,ct malis operibus. Is
tae secundunt rem sit praerens, siue secudum apprehensionem baristitia ratione variorummi torrum septem habet species,seu quasi .as. 3. . ε Gecies. Prima est Misericordia, quae est iis
stitia de malo alieno aestimato ut proprio. 6 Secunda Inuidia, Tristitia de bono alieno aestimato ut malo proprio quatenus per bonum alienum apprehendimus nos ab altero et superari. Tertia Nemesis, Tristitia de bono temporali alieno , quatenus iudicamus alteri rum esse illo indignum . Quarta relus, Tristitia de bono alieno quatenim nobis illud et deest minia Angustia, seu Anxietas, Timstitia sic aggravans animum vi nudum essis 3 pium superesse videatur. Sexta Acedia,quae
Ita aggravat, et etiam mcmbrorum usum a et prohibeat,&afferat torporem. Septima PC
et nitentia, Tristitia de malo praeterito. Spes, i s. N. I. i. est appetitio boni futuri ardui , possibilis ad . 4o. a. r. et obtinendum a Desperatio, est motus quida, Κ S. .i
ruo appetitus quasi victus dissicultate adipi p-λ
cendi boni , refugit ab illo aestimato utim-Ls n. i.a. ν possibili ι Audacia, est tendentia vitalis in . s.a. λει
bonum dissicile ad obtinenduit obtineatur. a. Fertur motus audaciae in executionem mediorum , ut ob ineatur bonu, quod speratur. et in Timor, eltactus Audaciae contrarius, quom S.I ,. .a. horret appetitus periculum imminens mali. q. aino.
seu est Fuga vitalis a malo, quod imminet,ne accidat spectat ad obiectum timoris malusaturum,connotans executionem dubi is diorum , quae illud inserunt in sunt aut Tio s. o. et moris sex quasi species.Prima Segnities,quae . t .a. est timor laboris vires excedenti, quo quis
125쪽
retardatur ab opere. Secunda Erii scentia, o quae est timor iacturae existimationis bonae obturpe opus iam gestum . Tertia Verecun a Idia, timor iacturae existimationis bonae pro .pter malum opus futurum,quod quis statuit Patrare. Quarta Admiratio, Timor magiit a mali cuius non possit exitus reperiri.Quinta 3 stupor,tuno inali,quod proeter nouitatem, inexperientiam ingens videatur sexta Agonia , Timor mali , cui ipse timens nullo
modo possit occurrere. Harum autem spe ascierum nomina solent interdum in alia nificatione accipi. ut Admiratio ibi et unu pro consideratione alicuius flectus, cuius causam quis nesciat 4 cire cupiat. VI imus εο ς τλui appetitus sensitivi actus est Ira . . Est autem . 6.a. . et ira appctitio reddendi mahim ei, quod ni a. luministri. vii undecim actus Passiones ain p . Th. i. a. pellari solent quia cum fiunt,coiingit simul
ε. xa.a. a. neri mutationem aliquam in corpore, praesertim in corde qua mutatione pertu batur naturalis statu, corpor gQ mT 'urbari autem cum deperditione alicuius sibi co tuenietis , est Pati quare actas illi quia caulae sunt per . turbationis, passionis,l assionum , sedi turbationum nomen acceperunta Eificiu in astem luis i varios effictus;hab ntque a sas ipsos excitalites;ac frenantes: de quibus qSilput. 3. a nobis V in Ethica summa dictam est ae.1δ. - dicetur etiam, infra quantum ad sacrariis . Ia et rum scripturarum intelligentiam satis vide-33. bitur . Nunc Intellactiva potentiae opera '
Posis iam autem illa pro varia ratione, c
126쪽
respectu vari)s modis numerari. PD Tirimc acti
siderari possiuit astas intellectus iecundum bus intuentitatem suam sine ullo respectit atque ita , atria sunt eo si gener simplex apprehensio, 's V ita's Iudicium, Discursis simplex apprehensio, Munita est cognitio nihil aifirmans, nihil negans; ut tis.
est cognitio horu obiectorum, DeuS,Homo, Primum rerum omnium principi uin, Animal rationale . Est autem ea cognitio duplex, altera confusa,vt Homo; altera distinctior, ut Animal rationale, qua distinctius cognoscis tu obiectum. Secundum gcnus appellatur
iudicium qua cognitione aliquid vel assi mamus,vel negamus de alio; vi cu daeimus , Deus est primum principium rerum omniu ,
Homo ei animal rationale, Homo non est leo,affirmamus de Deo perfici onem primi principi , de homine rationem animalis rationalis , negamus de hom ne rationem te nis ex quo intelligi nus iudicium,aliud esse s amrniativum,aliud n galmum.Tertius aetas
est Discursus: quieti iudicium ex alio iudici' deductum; ut Petrus est Homo,ergo Petrus est animal deducitur hoc iudicium aD firmativum, Petrus est animal, ex alio iudici, seu cognitione, quae de Petro habetur , quod sit homothomo enim est animal quod-ν dam . Deinde considerari possunt a tus intellectus cum respectu co formitatis, vel di formitatis ad obiectum . atque ita iudicium duplex est, alterum verum, quod conformitatem habet cum obieci, ut Homo est animal rationale . alterum falsum, quod habet
diis aruateat cum suo obiecto ut, Homo ris
127쪽
est te Tertio iudicia intellectus habent, is mectum ad motivum, quod movet intellectum ad assenium , vel dissensum , seu ad asi firmandum aliquid,vel negandum. Motiuum
autem aut est certum , aut dubium aut clarum, aut obscurum , aut intrinlecum, idest , connexionem habens cum obiecto, de quo
aliquid inruimus,ut est eius causa,vel effectus , aut extrinsecum , ut est auctoritas alia, mutis s. quid affirmantis, vel negantis. Secundum Tham. 1.x hos varios admotivum respeetiis, varia sum em Iudiciorum genera scientia, cum motivum sest certum, clarum,&intrinsecum. Opinio, o Eib. cum motivum est intrinlecum, ed dubium Fides, cum motivum est extrinsecum, Mam 97ctoritas dicentis in arto actus intellectus 98 respiciunt veritatem suorum obiectorum
vel absolute, sistendo in ipsa veritat vel ut ea veritis tendat ad praxim executioni mandetur . ita alia iudicia sunt speculatiua , alia practica iudiciorum speculativommisscertorum , de euidentium triplex est genus Primum dicitur Intellectusci quod accipit nomen ab pla potentia, nempe intellectu estq; actus euidens ex ipsis terminis, cognoscens clare ob: ecti veritatem sine ullo moti-uo, versaturque circa prima principia lumine naturali notaus est lic aetus, Totum est maius sua parte estque aliud omnino specu latiuum, ut Totum est maius sua parte r LTh. i.ρ. 1 aliud licet non sit omnino praeticum,ci ioobet tamen rei pectum ad praxim, acti nem , ut est hoc: Quod tibi non vis, alteii ne seceris; atque hoc Inderesis Nellatur.
128쪽
ror secundum Iudiciorum speculatiuortiin, M euidentium genus vocatur Sapientia, cum obiectit,circa quod iudicia veriantur, suntra, nobilissima aertium Scientia nominatur, eum obiecta non sunt ita nobuia scobi cta Sapientiae s habet tamen motivum certum, di intrinsecum ad aliquid assirmandii, Io vel negandum,ut sapientia. Iam iudicia praetica circa praxim versantur, idest,ci
ca opus vi agibile a nobis . homo autem in operibus,quae facit,regulatur a ratione ratio autem pro varietate circunstantiarum , praesertim finis,modo uno, modbalio modo
dictat opus esse faciendum Praxis ergo, opus Oi semper eodem modo te habet. inde fit ut iudicia practica tunc sint vera cum conformantur obiecto praetico, seu operi, secundum eam operis formam, quae a ratione recta praescribitur;tunc sint certa, cum habent certam rationem, ilicet a parte
rei no ita res se habeat ut ratio dictit ratio autem sic est certa,ac rem, benero se trahi ab appetitu non recto Iudiciorum
certa cum ratione practicorum alia sunt activa, alia factiva.Actiua sunt,quae versantur circa illa opera,quas Actiones Philosophi morales appellant appellant autem
Aetiones ea opera, quae spectat ad bonum hominis ut homo est est autem bonum h minis ut homo est, quod est consentaneum homini vi agenti per voluntate cum aduertentia rationis; ut sunt opera virtutum moralium,ut Iustitiae Fortituditus, Tempera it debitum finem , nec sinit
129쪽
itiae Iudicia lactina sunt, quae circa opera ad ior quodcunque aliud hominis bonum , quod
bono , seu honesto morali et inferius,apectantia, versantur; quod honestum naturale vocari solet ut stati topeia artium, ut aedificatoriae, lignatiae, musitiae;quae ad variam mana vitae commoda spectant. Porrh ante Iosquani ad ludicium ultimu veniamus, quod est proprie practicum a quo immediate operis executio dependetimulti fiunt actus
tum ab intellectu , tum a voluntate dicen. te ordine ad ultimum actum intellectus , qui imperium appellatur,4 ad Itimum actum voluntatis, qui dicitur Vsus, ac praxis; Si haberi solent, quid unum cuiraxi. ovebisa ει ordo autem actuum is est. . Apprehen rorctibui id sto finis, id est, rei alicuius absolute secunduplura in Sase a. Iudicium quod ea res sit coueniens , rosa, ibiς idest, na. 3. Voluntas qua placet homi iosa θ. 3-q-η ni, siue probatur, res ipsa Proprie autem
promi, j. q. x voluntas dicitur ille actus, quo per volsi-xo. Th. .p. talen appetimus aliquod bonum absolute,q. 83. a. q. t non referendo illud ad aliud bonum I. a. i 8.a. Appri hensio quod ea res sit possibilis ad tonS. b. a. consequendum . . intenti O,quae est ap. IIIq ιδ.ο-ι petitus eam rem consequendi. 6.Vsus,quo ira voluntas applicat intellectum ad consultadum de medijs.quamquam hic actus no est semper explicitus,sed subintelligitur usus autem est volitio efficax, qua volumus alia
quam potetiam exercere operatione suam. ELTb. r. a. . . Consilium quo consultantur media, sq. I .a. i. concluditur quod sit alijs praeseredum
130쪽
De bonis,ct ma lis operibus. ris
Consultatio, duos actus, Quaestionem, seu Inquisitionem Sc ludicium . Inquisitio est actus,quo supposita intentione finis, ratiocinamur circa media, inquirendo illa, examinando quid valeant ad finem Iudi- rationem concluditur quid i agendum.
II 8.Consensus voluntatis, Si electio a Cn a S. Th. i. sensus autem et factus, quo voluntas se a P q. o.
plicat ad id , quod est eis di consilium ab intellectu propositum tanquam expetedu. iis adem inus dicitur Elactio, quatenus ex L . I. potius huius medit,quam aliorum,aut sim q.83.a.3. repliciter est circa medium;&quatenus inte- . tr I. a. ras ionem finis connotat. . e Imperium,quo s. t D p.
intimatur voluntati ut utatur potentijs exe q. a.a. .sacutiuis . est autem Imperium, actus intelle a. eius, quo cum intimation e quada sibi homo G. Th. I.i. proponit quid agedum sit qui actus diffut . 7. a iudicio quia iudicium dicit tantum quid sit agendum. exprimitur per verbum i
dicatiui modi, loc est bonum,Hoc fagiem dum at imperium est proxime , ac immediate a um i significatur per verbum vi imperativi, Fac,Ambula, Ama Pendet autehic actus a voluntate nil, Lenim praecipit sibi homo faciendii, nisi voluntas illud velit
II praecipi, ut omnes experimur. Q. Ulus, a. . I.a. quo voluntas applicat enicaciter potentia i .io. ars ad executionem. II. Ipsa potentiatum executio: quae,si per eam obtineatur fit iis, idest, res abiblute volita sine ordine ad alia reni, ii est reallis consecutio ipsius. a. Fruitio, e I. uru'