장음표시 사용
201쪽
malum aluiuod insere soluenti in vindictam,stu compensationem mali, quod ipse asteri intulit omnisautem male agens habet hoc odebitum poenale:quia omnis male agens imsere malum saltem bono communi tum quia laedit,& quantum est ex parte sua tollit lus quod habet Deus ii nostras actiones ut recte fiant,re iuxta eius rationem,& legem: tu
uia laedit communitatem inducendo in ibam actiones malas.contingit autem tapissi, rsime inferri malum etiam personae particulari . quod malium debet compensari re allia qua, quae ipsi debitori mala sit .
t Compensatio autem interdum fit per a Retallationem,cum malum eiusdem generis cum malo illato insertur in poenam et , qui malum intulit: ut cum aufertur dens pro de- te ablato quamquam interdum retaliatio Mnon est suffciens compensatio no enim sus-ficeret ad compensandum iniuriam Principi illatam per alapam ei inflictam a rustic, si rustico alapa infligatur.maioris enim valoris est iniuria Principi illata per alapam rustici, quam malum rustico illatum per alapae retallationem . Solent autem poenae decerni,ac taxar ne qua in compeliando natiniustitia . Debitum reale ut a poenali distinguitur. Hest omne illud,quod alteri debetur sub qu libet ri balio, suam poenae . 3.Rursum diuiditur Debitum in Debitum sIucri cessantis di in Debitum damni eme gentis.utrumque hoc debiti genus contrahitis, qui moraliteris causa ut alicui lucru ali quod
202쪽
mmd cesset, aut malum aliquod accidat is De Immautem dicitur esse moraliter horum qi , eessante , rui non solum potest,sedetiam debet impe Π --
ire ne hic accidant,& non impedirive con si tingit cum qu sciniuste accipit, aut retine n eme aliquida ex qua acceptione, vel retentione gente. lucrum alicui cessat, aut malum emergit.
Α7 Ex quo intelligitur quid restituendum altera sit ad compensandum,& ad iustum faciem is positis,Iustitiae genera inquiramus,3 De Us- genera vitiorum eis oppositorimi. Cum au tiae , aetem Iustitia circa iustum erga alios utam Dissimi
versetur ex diuersa ratione iusti,Iustitiae di uersitas colligenda est diuersa autem ratio Ur δε- iusti ex iuris,& debiti diuersa ratione intel ribus. 9 ligitur. Quia ergo prima diuisio Iuris est inritum,quod habet communitas, superior respectu subditorum si in Particulare ,
ruod habet quetque particularis persona ad iam persenam:inde duo Iustiti prim g
nera oriuntur;diuiditurque Iustitia in Gens ratem,&Particularem viso austitia generalis est,quae facit iustum a e Iusse inter particularem hominem, communi tia genetatem , siue superiorem quae etiam Iustitiae . . : si legalis nomen habet. Generalis appellatur, uis neum quia non habet peculiarem materiam Μ sibi propriam: sed in eius materiam cad st lis. a. possunt actiones aliarum virtutum,quatem . 1 8.a. s. re non in bonum ipsius agentis,quod bonum spectant ali et virtutes; sed in bonum commHne,peculiariter spectatum, fiunt,ut comm
203쪽
tum quia id,cui debitum iustiim reddit, generale quid est,nempe com ni unitas, supe rior, quae se habent ut quid totum commune cum multis, participatu a multis. Dicitur sa
malis,quia iustum, quod reddit haec Iusti- tia Age praescribi solet. Leges enim seruntur propter bonum cominimes quod ab hac imsisti spectauir in reddendo iustu debitum. De Iusti lustitia particularis est,qua secit iustum s3tia parti duos homines particulares, ut inter duos ciues Particularis dicitur tum quia is, cum iustum reddit, particularis est tum quia ita πλα, circa Particularem materiam versatur,diuer. 48.a et re a m teria aliarum virtutum,nempe circa commutationes, distributiones: tum . quia ratis,unde oritur debitum reddendi iustum alteri,est decretum aliquod particulare, nempe pactum tum quia terminuspria marius,quem haec iustitia spectat, est bonum particulare ut particulare , licet omne particulare bonum sit implicite, secundario
etiam bonum communitatis. Porro tum iu sostitia generalis, tum particularis veram I
stitiae rationem habet Vera enim Iustiti a est, viae versatur circa verum iustum . Iustum autem verum est, cum inter duas permnas , inter quas iustum fit, est vera distinctio m
ratis, idest, vera ratio iuris,& debiti Est autem vera ratio iuris 4 debiti tum in Iustitia particulari, tum in generali.
De Iu Ex quo vitelligitur tum in nobis respetia inter et Dei, tum in Deo respectu nostri esse Deum, et posse veram Iustitiam tum generalem, tum
homines minitarem Nam licet qui ivd simus
204쪽
Dei simus; ut videri cuipiam posti no posse' Hanc
fieri verum ullum inter Deum,& homines Soar spust.
quia iam pol si det D us quidquid Deo reddi potest;&Deus nihil alteri reddere pote iri Vide instaquin reddat sibi ipsi, cum omnia sint ipsus in fln .dis. Dei, etiam i quibus bona Dei reddi possitit.
Tamen, quia Deus largitus est nobis liberum arbitrium,quod est talis nature,ut in ipso positum sit concursu Dei generali, acetia parti culari, qui fit per gratiam , uti ad bene, vel male operandum inde fit,ut ius, quod habet homo in actiones suas ratione liberi arbitrij, ac proinde in bona ios actionibus debita, ita se habeat moraliter, ac si non sit sub iure, seu dominio Dei quod manifeste apparet ex eo, quod quando homo per liberum arbitrium peccat, Peccatum no imputatur Deo, sed ipsi libero arbitrio Mire iustitia vindicativam iuste a Deo poena infligitur honini males agenti. Ergo vera Iustitia intercedit inter hominem, Deum, tum generalis quatenus a libero hominis arbitrio debetur Deo ut primo principio seruitus, obsequium is, tum particularis siue distributiva, siue commutativa, quatenus bene agentibus promissa sunt a Deo bona aeterna pro ratione meritorum. Promissio autem, Paeti rationem habet.
ex pacto autem oritur debitum reddedi homini bene agenti bona promissa . Quamuis aute hona promissa, homo sint aliquid ipsius Dei: tamen quatenus Deus reddit homini bona promissa, non reddit sibi ipsi, sed
alteri,quatenus homo libere operatus est, ut
205쪽
ipsius se habent ut quila totum respectu hominis, qui se habet, pars: totum autem distinguitur a parte ac proinde totum, pars fundamentum habere possunt veri iusti, cum veram inter se distinctionem habeant.
I uam, quia Ius, ut supra dictum est,diuidi s ruansri tur in geometricum, Marithmeticum: ex hac butitii, Inri diuisione duplex existit genus Iustitiae M. Particularis, Distributiva, Commutatilia. e Loom claustitiae Distributivae materia sunt bona s latiua communitatis, quae ciuibus distribuenda viri, L sunt se dignitate personarum , ac merit
rum;&onera ciuibus imponenda Commu- tativae autem Iustitiae materia sunt commutationes, & compensationes rerum quarumcunque ad humanum usum spectantium ubi in compensatione cienda non personae di-Mitas, sed tantum rei valor attenditur: nisi ex perlinice dignitate res valor accrescat; ut accidit in compensandis iniurijs,quieo sunt
maiores, ac proinde maiorem com Densatiori ne exigunt,qub persona offensa est dignior.
Deva Valor autem rerum ex hominum aestima μυ-tione pendet cuius aestimationis quasi regula est hominum indigentia . tanto enim maioris,vel minoris res ab hominibus aestimam tur; quant,eis magis,vel minus indigent,adfinem scilicet aliquem vel necessarium lim nianae vitae, vel utilem, vel iucundum Duo ergo sunt genera iustitiae particularis.
Oram Generalis autem Iustitit genera quatuor ει ribus Iu Iustitia legalis specifice sumpta, Religio, Ititiae Ie Pietas,obseruantia Generatis enim Iustitia,ὰm reddit iustum debitum communitati comu I nitas
206쪽
nitas autem se habet, quid totum respectu
aliorum sunt autem quatuor Eenera eoru squae se habent ut totum respectu aliorum snempe Primum principium omnium,qui est Deus: Principium secundunt,quale sum Pa tria, Parentes: superiotes ratione merare cellentiae,aut gubernationis, quales sint M. ges,ac Duces: miniimitas ut communitas, qualis est quaelibet hominum congregatio legitima mis quatuor generibus totorum aquatuor paullo ante numerata Iustitiae leg
Religio, inclinat ad iustum debitum,id Deest,culum, honorem exhibendu Deo tan mone. Im omnium Creatori,ac Domino. Obie oum ergo primarium Religionis est cultus ms r .
diuinus,non ipse Deus,qui se habet vitem, io. ει. nus,que cultus respicit ex quo intelligimus Religionem non esse virtutem theologale quia primarium eius obieetiimio est Deus ν Est autem Deus primarium obiectum Fi n&N. r.a 6 dei, Spei, Charitatis Fides enim diuina ver .63. a. 3 essatur circa primam veritatem, qui est ipse .li 7 μ Deus,ut est dicens ea, quae a iobis credenda sunt: esto prima veritas obiectum prim rium,ac Omale fidei, idest , motita ad odi. ε dendum . . Spes Christiana oriatur circa o sa3.2.
Deum ut bonum nolirum est, eum amando, q. 7 a. s. desiderando , procurando propter commΟ- dum nostrum D in quibus actibus Deus sei .H.3Q. habet ut obieetium primarium, nos viter mi P7...'
nus , ad quem tale obiectum ordinamus 6sis Charitas versatur circa Dei amorem, eum qS. . . i
207쪽
explicatum est. Religio autem non Deutri 66 amo,s rei cultum diginum spectit multus autem, siue reuerentia , si honor diuinus quod est obiectum Religionis, habet duo ralterum materiale, quod V quod iis ossicisi
siue internum,sive externum, quod fit anObis accommodate ad excitandam de Deo in nobis,aut in aliis talem existimatione , qu
lam reuera de diuina excellentia , dc mai fate habere coueninalterum s mala,quod est ipsi existimatio proprie conueniens e cellentiae,ac maiestati diuinae versatur autε Religio circa suum obiectum , qui est cultus diuinus , quo homo se, suaque Deo subijcit, ut primo principio,multis almusci quorum
ne Deu Primum eorum, qui immediate ab ipso resis Religionis babitu eliciuntur, fiuntque a v luntate . in quibus praecipuum locum halin
Hyra.a.a Dcumi quo actu prompte volumus exequi a omnia,quae pertinent ad Dei seruitiumatque ita totos nos diuino cultui mancipamus Oritur autem maxime is actus tu ex conside s
ratione diuinae bonitatis,& beneficioru,quae Deus in nos confert:tum ex cognitione propriorum defectuum,ex qua cognoscit homo maxime Oportere Deo niti.Secundum actuu 'genus est eorum, qui ad alias quidem viri res pertinent, sed ad Religionem spectant, quaremis ab ipsa imperantur. Dicitur autem una virtus imperare allia quatenus homo ex affectu, quem habet ad obiectum unius
virtutis,excitatur ad actum alterius virtutis.
hoc modo ad Religionem *ectat actus o nium
208쪽
nium virtimini,cum ad cultum Deo exhibe et dum reseruntur. Tertium genus actuum est eorum , qui ad solam Religionem spectant; quia immediatum eorum obiectum est cuiatus diuinus sed non eliciuntur inaniediate a
voluntate,ubi est Religionis habitus, sed ab alijs potentijs Horum autem actuum multa sunt genera pro varietate eotimi, quae in bis Deo labiiciatur ilia sint prscipua,Or
tio,Votum, Iuramentum, Adoratio,sacrificium , Oblatio. et Oratio est actus intellectus quo homo Deir Deum primum principium in auctore Omnium bonorum ordinat non imperando,sed Φρ' 'suadendo, ad aliquod bonum largiendui,Vel cx .et.
ad aliquod malum tollendum . is actus ad .. 4 3. Religionem spectis, quia per illum homo p. q. ano. I, reuerentia exiubet laeo,quatenus ei se sibi; best . orando profitetur se eo indigere ut
auctore bonorum. Is autem actus bonus est, tum quia cedit in reuerentiam diuinae bonitatis tum quia in bonum nostrum refertur quod licet nobis procurarer tum quia a Deo
volitus est, qui disposuit multa bona largiri nobis per orationem, ut e Scripturis sacris colligitur, ubi promittit Deus se bona largiturum postentibus. σα Ex qua Dei promissione colligimus ora De orationem re effcacem, omnino impetra tionis esturam quod a Deo petit, si veram meriti de 'condigno rationem habeat. Posita autem Promissione, velam meriti rationem habet si
fiat ab homine habente gratiam si is prose operat; quia mapcdiutius de coniugiis
209쪽
mereri alijs si bona petat ad gratiam, ad
vitam aeternam spectantia,aut ad eorum bonorum consecutionem iuuatiasquia quae haec bona impediunt, no bonorum, ted malorum
rationem habentisi pie petat iidest,si actus, quo petit,sipernaturalitatis ratione habeat, ut proportionatus sit bonis, quae nobis primcipaliter promittit Deus, ne sit aliqvita, mala circumstantia malus, ut contingit cum
oratio fit cum irreuerentia, aut negligentia culpabili: si perseueranter petat,quia ad maiorem nostram utilitatem bona Deus nobis tribuit tepore congruo,ac proinde non semper statim ac petimus, ea tribuit, si autem a
petendo culpabiliter desistimus,quod est no rseuerater petereundigni reddimur,quis bona postulata concedantur. si qua ex his conditionibus desit , oratio non meretur de condigno bona,quae petit, sed tantum de
De Porro non solum pro nobis,sed et pro alijs 3 pro qui orare debemus amicus enim no solum sibi, δα -- se inritam amico velle bona debet charitate -- m nos nos solum nosiplos, sed etiam proximos nostros tum amicos, tum etia insemicos diligere debemus nobis autem boni quibus indigemus , per oratione a Deo pr curamus ergo proximis nostris tum ambeis,tum etiam inimicis bona, quibus ipsi indigent, a Deo per orationem Drocurare de-to M. f. . bemus t Bona autem potissima , quae ora γε
x. q. u. tione Petenda a Deo sunt, ad gloriam ipsius ain Dei,quem potissimum diligimus, ad utilit tem uim nostram, o , imorum nostro
210쪽
rum;Christus Dominus in oratione domini. ca complexus est.
et Ad pleniorem autem eorum,quae ad ora De iis, dtionem spectant, intelligentiam, eius circu ovibus stantiae pensandae lunt . Prima personarum, idest, eorum, a quibus oratio nes eorrum,ad quos dirigituri eorum,pro quibus fit perso mous - orantes possum esse tum viatores,, tinnisandum.
comprehensores,tum homines,tum Angeli. nam decet hos omnes vel pro hi, vel pro ras et aliorum indigentia, petere bona a Deo oradus autem praecipue Deus est: auia ipse est . .era.
et auctor bonorum. Decet etia ad statos or tionem dirigere ut, quia ipsi ina ei amicitia sunt, impetrent nobis a Deo bona, quae et petimus Decet autem Charitatem Christianam orare etiayro inimicis, iro quibuscunque,qui diuinorum bonoro capaces sunt. et Et quia ex diuino decreto plurima bona De U- per orationem obtinentur. decuit in Ecclesia Personas aliquas destinari; quarum omium q*--σesset orare: utriunt ij,qui diuino cultui sacrisis μ' ordinibus, aut religiolis votis mancipantur , cro ut in disti .dictum est. 8 secunda orationis circumstantia est in D. rum,quq petenda sunt. tenda autem a Deo . . . bona,ad quae nos creauit Deus. Creavita Minoni matem nos Deus ad vitam beatam, statuit teria. media, quae nos ducerent ad illam; Mnatura. lia bona, quae naturae deseruirent; ut sit subiectum, cui bona supernaturalia conserantur Per gratiam haec ergo orationis materia esse possunt.