장음표시 사용
241쪽
implicito, intereretatiuo quia cum neq; Deus auctor sit illius effectus, cum nullum signum habeamus eum siue via naturali, siue supernaturali concurrere; neque Angeli boni, quippe qui diuinae voluntati in agendo subordinantur: restat, is estietus a Daemonibus expectandus sit. Non licet autem Iaa Daemonibus expectare: tum quia multa
non possunt ipsi efficere;ae proinde obse uantia illa vana ex hoc etiam capite redderetur,ac proinde inicita,qura careret vero fine:tum quia Daemones omnia referunt ad malum finem: tsi quia hostes Dei,ac nostri
fiant,nostram perniciem intendetes; ac proinde non licet eorum opera uti. Hoc ergo est Superstitionis genus quoddam , quod vanae obseruantiae nomen habet.
D BIU Porro inter vitia Religioni cotraria pos 3I3phemia set etiam Blasphemia numerari. est enim diuinae laudi opposita,quae Religionis ou dam pars est sed Blasphemiam d. aesi vitiis consessioni fidei oppositis numerauimus De Inobe Restant duo Iniustitiae genera, Inobe a I dimita dientia,& Iniustitia illegalis. α Quoddam
peculiare iniustum committitur per Inobe-E S. Tb.1.2. dientiam , quatenus Superiorum praeceptos ros reuerentia subtrahitur,quae illi per obedie, tiam debetur.ut autem is actus Inobedien aistia formaliter sit, requiritur ut primario in praeceptum feratur, ab illo se auertendo si enim primario non in praeceptum, sed in aliud obiectum bonum serretur, ab eo se
auertendo;non inobedientia formalis esset, scd tantum materialis, quatenus contulgit
242쪽
illud obiectum cadere tib aliquod praeceptum, a quo obiecto dum quis se auertit, conlequenter etiam a praecepto se auertit.
formaliter autem is actus esset pecca unicotra aliam virtutem ut e contrario si quis primario aliquod virtutis obiectum pro queretur, non auia praecipitur, sed quia ex natura sua prosecutione dignum est:isactus non esset formaliter obedientia; sed actus alterius virtutis, cuius est obiectum. at Iniuititia illa galis est,quae ex contemptu De Inimboni communis, ex certa intentione δ' nitia Iciendi contra illud,inclinat ad committem . . .
dum peccatum aliquod cotra quamuis viro Ua tutem . Ex hac defitistione intelligitur ini stitiam uegalem esse vitium distinctum ab alij viiij s: quia eius obieetum habet rationem formalem distinctam a rationibus Oro malibus obiectorum alior lim vitiorum .est autem Intultitia illegalis causa alioru vitiorum, quatenus ex contemptu boni communis inducitur homo ad quodcuque pe carum perpetrandum,nempe ut noceat no conlinunt.
air Iam Iustitis,ac niustitiet generibus pro Inj
postis, quantum satis visum est ad sacram hdoctrinam intelligendam: nunc pro eius de W μ μ ν intelligentia virtutes aliquas propoliam iis quae ut cum suis vitiis oppositis, quae Iustitiae assi a inesnes sunt Sunt autem amnes Iustitiae, eique Iustitia similes,quia eius rationem participat, qua V tenus sint ad alterum . Sed ab eadem demciunt , ac pioinde ad Iustitiae genera non
Octantiqui iust a. quod faciunt , noli
243쪽
fundatur in vero &bito respectu alterius sae proinde non est vere iustum. Fimdante autem in debito decentiae: quod primaribdicit respectum non ad alterum, sed ad rationem .verae autem Iustitiae iustum,primario ad alterum, secundario dicit respectiim debiti ad rectam rationem . Porro homo ens finitum est , non habens omnem perse,ctionem:indiget ergo aliorum secietate ut perficiatur; ac proinde debet recte se ad alio, ordinare ut ad compartes Actiomim nostrarum ordo, qui erga alios debetur, noex debito Iustitiae,sed decentiae,quia homo debet recte se habere ad couiuendum cum alijs Lad virtutes spectat affines Iustitiae Sunt aute virtutes Iustitiae affines Gratia, Liberalitas,Magnificentia, Affusilitas, V ritas, Urbanitas, Vindicati, ut enim quis rectrivi decet,cum alijs conuiuat, debet se illis gratum exhibere,liberale, omosum, veracem, iucundum , moderatum cum irae motus insurgit. De Gra a Gratia, siue Gratitudo, est virtus, per a Istitudine quam conuenienti aliquo modo compensatur gratiosum beneficium ab alio accep- s.Tbo. . tum . Aduertendum autem in compeiandos ioε beneficio posse interdum interuenire vera rationem debiti; ut accidit cum compeia tur Dei beneficia,& parentum, eorum , qui dignitate praecellunt: tunc ea Gratitudo esset inter Iustitiae genera numera da,nempe Religionis,Pietatis,obseruatiae. Debet autem qui beneficium compensat ais
eniti ut compensatio beneficium excedat,
244쪽
quantum in se positum est quia qui minus,
vel aequale retribuit , non videtur facere gratis, sed reddere quod accepit . Par auteest reddi gratiae,idest, beneficio. gratiam ubi aute deficit effectus, suppleat affectus reongruum enim est affectui, unde beneficium profectum est,affectumiet rides aio Gratiae contrarium vitium est BCra Deum
titudo,quae licet committatur per omnem oratis actum,quo benefactoris Ius laeditur: noeta arvimen semper formalis ingratitudo est , sed 'materialis. Formalis est ingratitudo, quae bLo. s.
suo actu benefici contemptus est aliquo .ior. modo. Id accidit, cum quis quando potest, des,et,beneficiumnon retribuit: cum sua culpa reficii obliuistitur undissimulat
beneficium accepisse, quasi non acceperit: cum mala pro bonis retribuit: cum beneficium vituperat: cum beneficium quasi ni leficium reputat.
ait e Liberalitas duplicem inclinatione ha De LM bet alteram ad moderadum passiones sim isti nee cadiuitias salteram ad insumendum diu,
tias ad utilitatem tum propriam, tum alio e S. N.1.2. rum Liberalem enim omnes putant eum, .lII. qui liberum animum habet ab inhaerendo ενιh. . diuiti js: ut ob id propensionem habeat ad Eo.c. i. impendendum illas ilecundum rectam rationem id usum proprium,& ad utilitaxi rem aliorum. Ob eadem liberi animi rati nem, ad virtutem etiam liberalitatis spectit
honesta acceptimcum accipit quis quanis, unde accipere debet; de cum accipit Gne immoderata cupiditate vi ut habeat,
245쪽
vnde alijs honeste largiatur sed largitis principaliter a liberalitate spectatur squia
praestantius est dare,quam accipere. Est au 223tem liberalitas Iustitiae amnis, no quatenus passiones moderaturi neque quatenuS Ver
satur circa diuitias in ordine ad proprium commodum: sed quatenus est ad alierum, impendens diuitias in commodum alioru largitiones faciens
Dema a Iam si quis liberalis sit secundum rea 'a omGeu ctam rationem, spectatis circumstantijs
praeter tim propriae personae, ac boni com- munis hin lumptibus faciendis circa operad Lo.1.x magna, decora,diuturna no utilitatem,sed
i splendorem, ornamentum praecipue per An. . in otia idque ob bonian commune ciuit Eoi., tis,familiae,aut ob cultum diuinii ea actio non ad liberalitatis , sed ad Magnificentiae
virtutem spectat. De Pro Porro Liberalitati duo vitia, Prodi arsa galitas, Avaritia, seu Illiberalitas, oppo. si μεμ nuntur. Cum autem liberalitas duplicem te,et Aua inclinationem habeat, ut supra dictum est, ritia. alteram ad moderandum passiones circa diuitias,alteram ad largiendum:vitia quo-eS.Tν, - δ que ei contraria duplicem inclinationem ' habent contra rectam rationem,tum exce- si dendo mediocritatem a ratione praescriP--β tam tum deficiendo ab illa. Itaque Prodi 2α6galitas deficit in affectu erga diuitias,habes erga illas nainorem solicitudinem, quam debH haberi excedit autem in affectu erga arguionem , plus debito diuitias la
giendo huaritia vero excedit in inctu ex aret
246쪽
id uitias, nimium in eas amore in , S de-idelium, ac delictationem habens delicitat autem in largiendo. Solet autem interdum Avaritia lumi pro immoderata accepti
ne, conse ratione diuitiarum quat mri eae aequiruntur vltra debitum, aliena surru piemis , vel retinendo secundum hanc acceptionem Avaritico ponitur Iustitiae commutatiuae, ad quam spectat facere
stum arithmeticum . Huius generis Avari tia sunt Furtum, Rapina, Fraudulentia, Utu. ais ra; de quibus supra dictum est. Porro men sura amoris erga diuitias sumitur ex fine
ad quem, sum diuitii nempe ex usu ipsarum , quantum necessu laesint in vitam degendam secundum propriami
Σ3 magnificentiae duo istia opponuntur. De vi
Paruincentia,& Consumptio,quae Banausia umenta, graece appellatur .fParuificentia, deficit a Con- in sumptibus faciendis,inclinas ad sumptus paruos, minores, quam opus, personas, I- Mi nnem decent Banausia excedit proportio--.nem,quam ad opus debent habere sumptus o.
secundum rectam rationem. ay Amilitas,est virtus,per quam quis ijs,
quibuscum conuiuit, varijs offici jsse ea se L. rum reddit. Quatenus enim homo est ani mal sociale, de bita se cum alijs habere, De AF quibus cum agit, ut eos secundum rectam L. tale. rationem non contristet, seq; illis amabi- lem reddat,netbluat societatem cum illis 4s. 7 3 3-Ob id Assabilitas alio nomine Amiciti in appellatur. sed dissere ab Amicitia, t.
247쪽
Charitate: quod Amicitia, praeter ossicia, quae reddit amicis, dicis amorem erga ambeos . Assibilitas autem non dicit amorem, sed praeciis versatur circa ossicia,quae verbis, factis exhibentur alijs, ut conuiuens aliis,sit illis iucundus,& carus ossicia a
tem quae ab hac virtute praestantur, non νhabent aliud debitum,quam decentiae.
D Adu Aisibilitati duo vitia opponuturi Adu 13ε his, latio.ac litigium. Adulatio excedit in dei
εονἰς rutilo verois , vel sectis in communi con-hs.Tib.ι. i. versatione Contingit autem multis modis ..ias excedere. i. cum propter aliquod bonum asse equendum, aut malum vitandum, debet Iis contristare potius alios, qua, dele
fare a. Cum laudantur res malae, au' non 36 Certae . . Cum ex laude timetur inanis 3ν
oria. . Cum delectatio adhibetur sola 138 intentione delectandi, nullo fine honesto de qui ita deleelat, appellatur Placidus saeum delectatio adhibetur intentione tu adseri. qui ita delectat, dicitur Blandus, &Adulator, strim sumpto adulationis no
D. Ut i Litigium deficit a medio Affabilitatis et .
estque vitium, quo quis contrariatur ijs o ρ' ouidus e uiuit; neque veretur eos contri L o. a. defectu amoris,quia talis com. Lis tradictio pertineret ad distordiam;sed tam I tum, quia non curat ministare, k veritas, siue veracitas est virtus, per a et quam talem se quis exhibet alteri tum veris bis, tum stetis, qualis re vera est. Ad hanc virtutem reuocatur Fides, seu Fidelitas.
248쪽
Est autem Fidelitas virtus, quae inclinat ad De πιν exequendum quodcunque opus pronus tae , a 3 Porro potest quis vetares alteri exhibere aut circa seipsis, praes endo di .etis, vel factis talem,qualis re vera est; ut M. circa alia, ita sermone, vel factis fignifican ''do ea esse, qualia vere sunt , aut altem dacio, Ss qualia ab ipso putantur esse . Vitium , quo mutiti quis signincat verbis se vel alia alio modo iam. habere , quam re vera se habeant, Menda . - eium appellatur. Hoc idem,si non verbis, sed fictis indicetur, simultatio nomitianu ni . , s Requiritur autem ad formalem rationem L . . . . tum mendacii, tum simulationis, voluntas 'enunciandi, significandi falsum. avo. T. Diuntate posita,tum Mendacium,tum simu is LI, latio vitia formaliter sunt: quia contra ra tionem est sumere signa externa, quae insti I S. b.x.x. tuta sunt ad cogitationes indicandas ad .irmata. aliud fignificandum,quam cogit 'ur, idque i. iis.1 ε animo finendi Cum autem veritas medi a Q. .
cuiusdam rationem habeat contingat au Eib. c. 7.tem vel eam transgredi in maius, addendo ei aliquid falsum i vel ab ea deficere in minus, aetrahendo aliquid a vero Linde fit,ve duo sint Mendacii, simulationisi nera, alterum per excessum , alterum per des,
asinum vitium, quo quis peculiuiter circa seipsum excedit, maiora de se verbis enumetando, quam re vera ea sunt, peculiari, a s mine Iactantia dicitur. Id, si factis fiat. αa 9 citur Arrogantia simulatio autem illa , mra quis simulat personam alterius,ut eum Pe
249쪽
peccator simulat yrsonam iusti , appella tur Hypocrisis. Vitium,quo quis a veritate a sodeficit, minora de se verbis enunci ns, quam re vera sitit,aut putat esse,Iromaeis men habet missimulationis , si id is factis significet. De Urba urbanitas, seu Facetudo, quae graecisos Iinitate , Eutrapelia dicitur, est virtus, quae concin . Ei sta, lepide, ac secundum rectam ratio-
st ' autem ratio dictat pensandas esse circum-m Vid.d. a. stantias personarum, loci, temporis, μω- a Th. 1. x ter huiusmodi Non enim iocus ex virtutea i soru exhibetur, nisi conueniat personae illunc, A isi . . exhibenti ei, cui exhibetur tempori, Eoa. . loco,&c.& nisi exhibeatur ob finem hone. stum riualis est quies animi, recreatio , quae interdum necessari e fuat hominum, vitae , im Seur Est autem Urbanitas media inter scur is, Atitu rilitatem Rusticitatem Scurra sunt,qui Tntio. modum in ridiculisnon adhibent, vin eunturque cupiditate ridicula dicendiriu
citare re ut risum moueant, nec sibi parcunt, nec aliis: taliaque in se, ac alios dicunt, qualia honesti hominis aures non ferant. Agre 2s3 stes contra, Inlulli, nec ipsi quicquam is
sestiue dicere queunt; & iis,qui dicunt in
De Vim vinestatio est virtus , per quam iniudieatio rias honest ulciscimur intentione remo. uendi nocumenta . vitio enim potest fieri
vel intentione nocendi, vel ad remouen- S.N.aa. dum nocumenta secutido modo versatur '8. circa
250쪽
- circa obiectum honestum ac proinde pintest esse actus virilitis.
is Porro differt vindicationis virtus a Iustitia vindicativa quod licet utraque circa ultionem versetur, id est, circa retribuendum malum ei, qui malum intulit Iustitia vindicati ia spectat retributionem mali, ut
facientem aequalitatem, seu compens uitem malum altera illatum Uindicatio autem jecta retributione mali, non ut facientem aequalitatem, sed praecise ut remouentem nocumentum iniuriae illatae. Qigare Uindicatio non inspecies Iustitiae, sed virtus stitiae assinis, quatenus est ad alterum . Iustitia autem vindicativa species est Iusti tiae commutatiuae quia circa iustum inesse
meticum versatur, quatenus tantum insere damni ei, qui damnum intulit, quantum
a s fuit damnum illatum . Vindicationi duo vitia opponuntur, alterum per excelsum Crudelitas,seu Squilia,cum exceditur mensura inpuniendo: alterum per desectum cum quis nimis remissus est in poena exi-oenda sod de his in dist. r a.dicetur . . .
M Nunc de Iustitiae subiecto breuistimEd, camus quod unum restabat dicendum de μεις
Iustitia fusiorem huius rei disputationem in Summam Ethicae reiecimus Disp. i. Pa. Prop. ro Ubi ergo Institia reperitur' in hominibus ibium an etiam in Deo' Cum autem homo plures potentia ha at qRR :λὰ fas hominis potentia Iustitia sedes est a Putamus tam in Deo verram Iustitiae ratio G 'nem reperiri, ineque latomi peM ἐρη