장음표시 사용
271쪽
De Con mi itinei lcia xt virtus est assinis cmpetinentia. x intiae, fit mat voluntatem,ut e contineat m no rationis contra impulsus concupiscen-
A i y. . tiae, quibus ad voluptates tactus, praeser aib. lim,em reas, impellitur. Continentia hoc b. b. a. a. m o accepta est Temperatia inchoati, seus in potentia adulteriorem perfectionem is Persectae enim virtutis est,non solum volumtatem rationi consormem reddere , sed appetitum etiam lensitiuum rationi subiicere ac modum adh: bere passionibus. Solet etiam εampla significatione sumi Continentia pro habitu, qui firmat animum, ac voluntatem
contra impulsus quarumvis passionum,ne in ullum motum prosecutionis prorumpat, qui rationi recte consentaneus non sit De Ineon Incontinentia, ut Continentiae opponi stinensia . tur,stit,cum passio , quae circa delidationes
tactus vertatur, vincit rationem, usu rationis AriH. . manente. non enim olet incontinencappel- Ei lari, qui amisso per palsionis vehenae nilasn1 b. 2. r. iudicio rationis, trahitur ad delectab liaci te. 1 6. nec bestiae, nec amentes nomen incontinentium habent i raeterca qui ab alia passione vincitur, quam ab ea, quae est circa tactum, non appellatur absolute incontinens, ted csi addito,i tuncontines irae. Potestauit m duo 6bus ni inciis contingere ut pallio ratione vincat, litationis manente . Pi mo trahendo ad ac rapiendi Hr Pelusit, ollit Hem antequam ratio consulica, aut laterius deliberet, ea incontinentia dicitur esseaenata, leutemeraria Accidit autem hoc elo passim ois
272쪽
nis celeritatem ut in cholericis; vel ob v lirmentiam,vestir melancholicis. In his ergo, quamuis volutas aduertat malum esse, quod proponitur; non sinit tamen negotium ratio.
ne expendi, te datatim cedit, sensibili obiecti voluptate illacti. Secundo vincit pinio, luntatem etiam aduertentem cum voluntas tenuiter ini rex bono rationis . facile enim pinio voluntatem ad se trahit , etiam si non
valde vehemes sit, cum voluntas parum fise in iter inhaeret bono rationis .is trahendi voluntatem modus solet este crebrior in muli tribus, ijs, quorum constitutio mollior 8 eli,& foeminea, ut sunt phlegmatici. Vtrouis autem 'do Incontinentia contingat
malum morale est, peculiarem turpitudinε habens tum quia tui pe est rationem vinci alnissione, voluntatem deserere bona r tionis ut inhaereat bono delectabili tu quia
voluntas trahitur ad infimas delectationes quae homini cum brutis commvn s sunt Ethautem incontinentia,ceteris paribus, minus malum, quam intemperantia tum quia teperans ex spontanea electione peticat: mcOtinens ex impulsu passionis, quasi ab extrii se contra voluntatem incitatus tum quia intemperas habet intelle otium praue diis msuun quo ad iudicium obiecti, non reputas
illud inhonestum, aut certe pauci alti inari , ut malum exiguum,4 volui cairn , ac d 13etitum inferiorem praue dispositula halntu vitioso: in continens vero iudicium habL recturia, voluntatem rectam extra palSlone ,
Mappetitum inferiorem no adeo corruptu,
273쪽
De Mam in alant uetudo, virtus elimoderationem susuetudio 3 uenci appetitu ubi lictae, idest in Ira. Proxima istitur huius vinulis materia est ira,cui modum a ratione praescriptum velutim A in formam quanda imponit:vtirastamur quam . Eib. e. s. cui oporte quam ob causam, quantu,
S. Th. i. a. di quomodo oportet; cum non est irasce- .i, r. dum iram omnino comprimamus. Similis est haec virtus Temperanti et quia ut illa Pr secutionem delictationum tactus, ita haec prolecutionem vindictae fraenat Adma Ἀτ1uetudinem acquirendam valent eadem mmedia,quae valent ad fraenanda iram. de quibus agimus in summa Ethicae d.3. q. r. pr.a.
Mansuetudini Ira opponitur,4 Lenitas nune Ira ira dicitur tum una ex passionibus,tum ah Ario. Vixium oppositum blansuetudini per exces- ε,-E. sum inclinat autem hoc vitium ad appe tenatri I vindictam inordinate. Est autem inoris dinatio cum appetitur vindicta de eo, qui et on meruit, vel ultra quam meruit , vel non
secundum legitimum ordinem,uel non propterilebitu nitem, qui est conseruatio iustitiae, culpae correctio;vel motus iret imm
. derate seruescit siue interius , siue exterius.
De Leni enitas nimia Mansuetudini opponitur 3 tare ni- P deficium, cum quis ob quae oportet,
quando, desin quos oportet non lascitur.
1 Clementia conuenit cum Mansuetudios De Cis ne,quatenus utraque circa vindictam veri mentia. tur.differt ab illa,quatenus immediata Mansuetudinis materia est ira;Clemetiae aute ex
274쪽
tum Iustiti et ratio patitur. de quamuis exter Sab. z.1. nae punitionis moderatio sit interdum Mai i. a F7. suetudinis effectus, qui conlequitur ad irae moderationem,ob idque interdum Mantu suetiado, Clementia pro eadem virtute sumantur: quia tamen saepissime contingit excessum in puniendo non oriri ex excessu irae; sed ex delectatione in ostentando potestatem,& in deprimendo sub se alios,acm, seros reddendo; ita punitionis moderatio ad virtutem spectat aliam amansuetudim in ,
. nempe ad Clementiam .s Iam si in exigenda punitione exter iv a Seu la adhibeatur mitigatio;asse ima vinolen I istatis mitigationem adhibere, Seueritas appellatur est enim Seueritas, inflexibilis animi rigor, nihil de meriti, vel statuta poenar
mittentis Quae cum virtute adhibetur, cum bonum publicum, vel correctio delinquetis, non Climentiam, sed Seueritatem pollulat.
s Crudelitas Clementiae opponitur per De Cru excessum est autem Atrocitas animi in e i dis A is,gendis poenis ut enim Clementia minuit e. poenam quantum ratio permittit; ita crude την δεν litas illam auget;idemque ex animi quadam i b. i.
asperitate, malo alterius minime compatie qtis . Supponit autem Crudelitas duo,nempe&potestatem puniendi, 'caulam , scilicet iniuriam, que vindicetur,vel delietum, quod puniatur. Crudelitas enim est excessus in
poenis exigendis Poena autem delictum, vel speciem delicti supponit.1 saeuitia,seu Ferita est,cum quis vel maiora. Trim. laculpa suppinas me ilipposita,in puniue supra. do
275쪽
De Sam do excedit atrociter modum, non tam tuitia,seu culpam ulciscatur eius, quem sinit, quam
Fὸγira hi instar alicuius ferae delectetur ipso
cruciatu, Missione hominis De Lenti lentitudo Clemetiae opponinur per de rudis fectam . ea inconsuli poenam mitigat, vel
omnino remittit, etiam cum bonii delin-
εί μ' quentis,in exemplum alioru aliud requirit: Prouenire solet hoc vitium tum ex nimia alieni mali compassione, clam alterius calamitas,quam patitur,no causa spectaturi tum ex naturae quadam lentitudine, ac stupore , culpae magnitudinem non percirente De Mode Modestia duobus modis sumitur. imo sita oene ample , pro generica virtutes, qua quis intra miri sum modum,& limites sui meenii, status I for- tune se continet; motus suos internos, Mex'-- ternos, k omnem rerum suarum apparatum exra. i., intra menlaram sibi congruam a coercens .. .. Modestia ita sumpta amnis est Temperatiae.
vi enim illa modum adhibet in js,in quibus difficillimum est adhibere, mμ in delecta tionibus tactus ita Modestia in alijs qui istam modum ponit, ubi id minus quide dif-ficilest tamen ad recte praestandum opus est virtute Sunt autem quatuor , quae excepti εο delectationibus tactus, circa quae Temperitia; excepta ira, circa quam Mansuetudo
versatur; moderatione potissimum indiret: nempe totus animi ad excelsa, ad quem coercendum est Humilitas Nimium desdorium cognitionis, praesertim curios, ι quod fraena studiositas: Motus, uestus externi corporis quos componit Modestia specialis
276쪽
De Temperantia. 'T Ivirtus Dexternus cu tu S, apparatus in vestibus,conuiuiis au pollectilici quem ni d*ratur Parcitas sunt ergo quatuor, Ud Vstiae
ample sumptae pecies pro quadrupliciis teria paullo ante explicat o si secti ,sinnitur Modestia strictὸ pro De Modι specie Modestiae genericae. estque virtus de stiasneri
eorum in externis motibus, de selli , ter ',' ouans officium enim huius virtutis os , inces jμ- sum, stationem, sesqionem, o si capitis cis Flo tractionem,&explicationem vult: S mem . e o,
Moriam traelationem, vocem, risum, asse μ' 'ctum,& similia, ita moderari, ut cor an 'perionae tum in se consideratae, tum ut habet ordinema' respectum ad circumstantes, ad loeum,tempus, negotium prae suas. x Huius specialis Modestiae speci s quae D.
dam est Eutrapella. Motus enim,&Festus . externi, vel brio fiunt. vel ludici citi ciis. .
si sera agantur . sp viant ad speciem A m. a. destiae, quae peculiari nomine dicitur Mod stia;si ludi,&ioci causa,ad Futrapeliam;qua , 12, si ,rad Hi numerauimus inter virtutes linstitiae inhiesis 'en m mixta qu, iam virtus:
quae quatenus delectariones erga ludos ac iocos modcra ui',ad Temperantiari spetiat; quati ni s ex h. bri ludos .ae iocos addi bit imdcc erit lae, quo tenentit r. qt' alijs conuiuunt,sa pertiner ad Iustitiam. 'orro ludus pro . s. .a .a. prie in factis,ioeus in verbis est en rati mastrem ludi nomine etiam iocus significatur. 6 Ludus ergo generarim sum 'dix si absit omnis iniuria obscaenitas, illiberalit ae si perfluitas si non omnino animi graui dare in resoluat;
277쪽
uansi persenae congruat,tempori,loco, cet rasque circumstantias habeat secundum rectam rationem;ad Virtutem spectat Eutrape, liam. Habet enim suam honestatem, quatenus delectationem assert, quae deseruit ad animi quietem, mentis operibus defatigati; sine qua quiete non possunt opera mentis continuari; quateam hominum societati, conuictui deseruit.
De Im Modestiae Immodestia opponitur. quaesie smodesta. Immodestiae ratio intelligi facile potest ex ijs , quae de Modestia ei os iussit dicta sunt
Immodestia opponitur Modestiae secundum excessum . Vitium secundum defectum non habet nomen esset autem vitium secundum defectum, si fraenatio actuum siue internorum,sive externorum, esset tanta, tamq, mi . nuta, ut discretionis limites excederet.
De L di Eutrapeliae duo vitia opponunturialteruiss
o UM 1 io regulae rectae rationis . alterum per
isquiteri defectum, Austeritas: Cum quis eget ea ani tate . mi remissione,quae fit per ludum,nec admit- tit ex austeritate animi, aut ex eadem mole-
e stum se alijs exhibet, honestos eorum ludos respuens Legenda quae de Vrbanitate, vi thsoppositis diximus dist. Ir. - Φη-μ 3 secundum Modestiae generice sumptae 7
Desuo genus, mumilitas quae virtus est, ' quis miritat Gosectum suum considerans, in infimis seca-
dum modum suum se continet. Ex hac dea S. τε.aa finitione tria intelliguntur. r. Origo Humi stlitatis, quae est cognitio propriae vilitatis. Habe-
278쪽
Habetur autem maxime hec cognitio ex co-ερ paratione sui cum Deori. Duo praecipui Humilitatis actus qui sunt appetitio rerum v fimarum propriae vilitati congruentis luxta rectam rationem; cohibitio appetitus ne esseratur ad maiora, quam propriae vilitati 7 conueni ut. 3.Disserentia imeri umilitate,&Magnanimitate quatenus utra miti tarmium ne feratur ad maiori Quauis iam
in hoc hae virtutes conueniant: differunt tamen in eo,quod, cum obiectum Humilitatis sit depressio, Magnanimitatis eleuatio iuxta rationem imum ilitas retinet appet: tum ne eleuatur supra gradum debitae depreisionis,
Magnanimitas continet eundem appetitumne eleuetur vltra gradu debitae eleuationis oritur enim Ilumilitas, ut dictum est x -- Meratione propriae vilitatis, Magnanimitas ex consideratione propriae excellentiae Hib. militati autem Superbia opponitur,& Abi elio nimia sui.
7 Superbia est vitium . quod inclinat ad Deum
appetitum peruerse excellendi. Opponitur prebia. Humilitati per excessum. Humilitas enim inclinat ad appetitum continendi se insem L- .cmis secundum sirum modum ut amem . q. 1οι- appetitus continendi se in infimis oritur ex considerantia propriae vilitatis, ut suerad, - ctum est: ita appetitus propriae excellentiae
peruersae oritur ex consideratione excellentiae maioris,quam insit. Accidit autem maior considerari, quia non considerantur proprii defectus,& dependentia a Deo. Ex his intel
279쪽
Itione, Ambitione, Magnanimitate. Superia enim habet pro obiecto excellentiam,
quae primo, per se circa propriam pers yam conssideratur quare ipsa persami est obiectium Superbiae. Praesim. m autem
tescomnaesisserationem cim propria peris , na quare persona non respicitur a Praesuin Wione ut obiectum,sed ut terminus, me sura obiecti Magnanimitas versatur circa functiones magnas habentes proportionem cum propria persona. Ambitio circa magna dignitates non congruentes propriae pers
irae . in quibus item possim non est odio Oum,sed terminus. Porro primo super et3biae actu , qui est complacentia de vermersa excellentia propriae peribitae , multi actus
oriunta ordine quodam . . Estimatio sui, quatenus ex complacentia sui propria exceblentia maior videtur, itutis aestimatur. a.AEstimatio,qua se superbus aestimat dignit, τε idoneum reuus magnis , suam menturam
excedentibus . 3 Anexitus d nitatium uos aliorum lad excellentiam pertimenti-- , taliquam sibi congruentium . . Appetitus 76 homuis,ac laudis. s. Imrinatio, d dolor, et
si haec non obtineantur. 6.Contemptus alio etsrum , cum quibus se superbus comparat, quibus se meliorem aestimat et Actus, quo 'superbus recusat superioribus se subi jcere, quod se putat esse digniorem, ac prudenti is xeni. . Actus,quo reculat se Deo subiacere, o
quod vult suo initi Muriuere, quin Deo
280쪽
De Temperantia. si Inordinata sui abiectio, leu deiectio ani De Abismi quae etiam Pusillanimitas dici potest is i Elion uitium est, quatenus inclinat ad sui abiectione imia.
cum ea redundat in iniuriam status, vel ossi 'cij, in quo quis est; vel talenti, quo est praedictus; aut in eo um inco modum, quibus P. desi e potest, aut dcbet Opponitur Humilitati per defectiam , quatenus Humilitas consideratur ut refraenans appetitum excellan tiae. nimia enim abiectio nimis parum appetit ex quae ad propriam excellentiam spectant. Si vero Humilitas consideretur, inclinans ad ea, quibus suam vilitatem profitetur; Abiectio sui nimia opponitur Humilitati per excessum Superbia per desectum. 8 e Tertium Modestiae genus est Studiositas, De tuis virtus,quae a flectum, Miludium cogi Oscζn diositate. di iuxta rectae rationis normam temperat. Vs Studium autem est vehemens animi applica cS. Tλ1. . tio ad aliquid cognoscendia; S includit duos . I 67. actus,nempe affectum sciendi, qui est actus voluntatis; S conatum,qui est exercitis cognitionis, quatenus dependet a volutate, cuius est applicare potentias cognoscit tuas ad socognoscendum T iplex autem est Studiositatis ossicium . I. Moderari appcilium sciendi, ut quis non velit plura, aut altiora scire , quam ipsi conueniat nec pluris faciat scien- solam,quam oportet. a. Moderari applicationem 4 conatum ad cognoscendum in ad utendum scientia, apponendo debitumine, modii, circumstantias loci, temporis,admis niculorum. 3. Impellere animum,&excitare