장음표시 사용
191쪽
tum concordissime vixerat : & similis viri tu ulcisceris patruἰ lmortem , atque ille persequeretur fratris sui , si ista ratione , gere voluisset : & par desiderium sui reliquit apud populum i Romanum Labienus iste , patruus vester , quisquis luit , ac
Tib. Gracchus reliquerat. An pietas tua major , quam Gracchi P an animus P an consilium 8 an opes 8 an auctoritas ρ an eloquentia ρ quae si in illo minima fuissent ; tamen prae tuis
facultatibus m. . xima putarentur. Cum vero his rebus omnibus C. Gracchus omnes vicerit :quantum intervallum tandem inter te atque illum interiectum pt tas Θ Sed moreretur prius acerbissima morte millies Gracchus, quam in ejus concione carnifex consisteret : quem non modo
soro , sed etiam caelo hoc , ac spiritu Censoriae leges, atque
urbis domicilio carere voluerunt . Hic se popularem dicere audet , me alienum a commodis vestris : cum iste omnes& suppliciorum , & verborum acerbitates , non ex memoria vestra , ac patrum vestrorum , sed ex annalium monumentis , atque ex regum commentariis conquis erit : ego omnibus meis
opibus, omnibus consiliis, omnibus dictis atque factis repugnarim & restiterim crudelitati 8 Nisi sorte hanc conditionem v bis esse vultis, quam servi , si libertatis spem propositam non haberent, ferre nullo modo possent. Milera est ignominia iudiciorum publicorum , misera muli tio bonorum , miserum exilium t sed tamen in omni calamitate retinetur aliquod vestigium libertatis . Mors denique si proponitur, in libertate moriamur. Carnifex vero, & ' obductio U capitis , & nomen ipsum crucis , absit non modo a corpore civium Romanorum , sed etiam a cogitatione, oculis,
auribus. Harum enim Omnium rerum , non solum eventus a
que perpessio , sed etiam conditio , expectatio , mentio i-
a Lamb. Obnωνεία bori Ate. Muret. Uar. Lin. VIII. s. 36-J Quanquam non sum nescius, h Lamia condictio intere interdum et se idem Ouod, o reflere ; I' Conditio J Mallem , eo dictio . Etenim libentius ranaen hoe loco leaerem caudicere , vetere lingua est denuntiare . &Nain quod hoe vocabulum nus iram alibi ais rendistio, denuntiatio , ut & veteres Gram-pud Ciceronem lepatur ; ne ο ductio quidem . maiies , & Iurisconsulti docent . Quo sensust ianuptia melius , ni fallor , conveniret mirifice hic, ut opinor , quadraret . Idem , cum diro illo & horrendo carmine , quod uid. paulo supra recitaverat , caput obnubito: -
192쪽
PRO C. RABIRIO. I 89psa denique, indigna cive Romano, atque homine libero est.
An vero servos nostros horum suppliciorum omnium metu, dominorum benignitas una vindicta '' liberabit: nos a verberibus, ab unco a crucis denique terrore, neque res gestae, neque acta aetas, neque nostri honores vindicabunt pQtiamobrem fateor, atque etiam , T. Labiene , profiteor :& prae me sero, te ex illa crudeli, importuna, non tribuni tia actione , sed regia, meo consilio , virtute, auctoritate esse depulsum . Qita tu in actione , quanquam omnia exempla majorum , omnes leges, Omnem auctoritatem senatus , omnes religiones atque auspiciorum publica jura neglexilii e tamen a
me haec in hoc tam exiguo meo tempore non audies . Liberum tempus nobis dabitur ad illam disceptationem . Nunc de Saturnini crimine , ac de clarissimi patrui tui morte dicemus. VI. Arguis occisum esse a C. Rabirio L. Saturninum : & id C. Rabirius multorum testimoniis, Q. Hortensio copiosissime defendente , antea falsum esse docuit. Ego autem , si mihi esset integrum , susciperem hoc crimen , agnoscerem , confiterer . Utinam lianc mihi facultatem causa concederet, ut possem hoc praedicare , C. Rabirii manu L. Saturninum , ho
stem populi Romani, interfectum l Nihil me clamor iste
commovet , sed consolatur, cum indicat esse quosdam cives imperitos, sed non multos. Nunquam , mihi credite, populus Romanus hic , qui silet , consulem me secisset, si vestro clamore perturbatum iri arbitraretur . Quanto iam levior est acclamatio P in continetis vocem, indicem stultitiae vestrae, testem paucitatis
18 Visa o is licta I Hae erat vir sta quamvraetor aut lictor inanut aittendi servi capillimi,onens haec verba pronuntiabat: minem liberum esse a o. Hotoman.
io Ab unco I Quorumdam criminum damnatis uncu in mentum imRinnebatur, alis te ita per urbis vias tram in Tyberim eiiciehantur. Hem. xo ab Hone filo J Hortensius causam Rabirii apud duumviros iudices eeerat. Non e ni in probo eos , qui ante consulem eum ad
populi in causam egisse censent. Turneλ
ai Niau m. elamis iste 3 Apparet populum voeem illam indigne tu isse, Saturnisu hostem ponuIi Romaus avem i. Moris suit in concionibus , si quid ma*istratus diceret , quod populo placeret , ut id acclamationi buη exciperent; si quid displiceret , ad mur
murarent & obare rent. Sic in Agrar. m.
nesio quid. Hotoman. 11 Quanto iam timere caemmatio J It rum eis acclamatum , sed levius quam antea& exilius et ergo gravius obiurgat & com scit. Turnis.
193쪽
Libenter, inquam , confiterer, si vere possem , aut etiam si mihi esset integrum , C. Rabirii manu L. Saturninum esse occisum : & id facinus pulcherrimum esse arbitrarer: sed , quoniam id facere non possum , confitebor id, quod ad laudem minus valebit, ad crimen non minus . Confiteor, interficiendi Saturnini causa, C. Rabirium arma cepisse . Quid est , Labisne quam a me graviorem consessionem , aut quod in hunc majus crimen expectas ρ Nisi vero interesse aliquid putas intereum , qui hominem occidit, & eum , qui cum telo occidendi
hominis causa fuit . Si interfici Saturninum nefas suit: arma sumpta esse contra Satuminum sine scelere non possunt. Si a ma jure sumpta concedis ; interfectum jure concedas necesse
VII. Fit senatusconsultum , ut C. Marius ') , L. Valerius consules, adhiberent tribunos plebis 8c praetores, quos eis Videretur; operamque darent , ut imperium populi Romani m testasque conservaretur . Adhibent omnes tribunos plebis praeter Saturninum , omnes praetores paeter Glauciam : qui rempublicam salvam esse vellent, arma capere , & se sequi jubent. Parent omnes . Ex aedificiis armamentariisque publicis arma populo Romano , C. Mario consule distribuente , dantur . Hie jam , ut omittam caetera, de te ipso, Labiene , quaero : cum S turninus Capitolium teneret armatus, esset una C. Glaucia, C. Saufeius, etiam ille ex compedibus atque ergastulo Gracchus
addam quoniam ita vis ) eodem Q. Labienum , patruum :in sero autem C. Marius , R L. Valerius Flaccus consules, post cunctiis senatus, atque ille senatus, quem etiam vos ipsi , qui hos patres conscriptos, qui nunc sunt , in invidiam vocatis , quo facilius de hoc senatu detrahere possitis, laudare
Paucula quaedam deesse videntur .
23 Fit s. c. tit c. Mamiua J Arma iure sumpta in Saturninum probat senatus consulti auctoritate , quo summa pi, testa consuli hus, permissa est, ut viderent ne quid respuia detrimenti caperet. Cuius decreti auctoritatem primum senatus usurpaverat in C. Gracchum . Ita tribuni ius istud senatui ncm esse concedendum celisebant. Idem. 24 Grseebus JIs L multius erat, qui pro Gracchi filio se gerebat: eum Saturninus in locum competitoris tribunatus comitii palam Oeeisi sithrogare tentarair i, s emu su rat nequissimux in compedibus & ergastulo habitus: deinde manumissus libertinae conditionis erat. Idem.
194쪽
PRO C. RABIRIO. I9 Iconsuevistis: cum equester ordo at quorum equitum Romanorum , dii immortales 3 patrum nostrorum , atque eius aetatis, quae tum magnam partem reipublicae , atque omnem dignitatem iudiciorum tenebat cum omnes omnium ordinum homines, qui in salute reipublicae salutem suam repositam esse arbitrabantur, arma cepissent: quid tandem C. Rabirio faciem
dum fuit λDe te ipso , inquam , Labiene , quaero : cum ad arma comsules ex senati iscontulto vocavissent: cum armatus M. AEmilius , princeps senatus , in comitio constitisset .' qui , cum inis predi vix posset, non ad insequendum sibi tarditatem pedum,1ed ad fugiendum , impedimento sore putabat : cum denique Q. Scaevola , consectus senectute , perditus morbo , mancus , &membris omnibus captus ac debilis, hastili nixus, & animi vim, & infirmitatem corporis ostenderet: cum L. Metellus, Serv. Galba, C. Serranus, P. Rutilius, C. Fimbria, Q. Catulus , omnesque, qui tum erant, conlulares, pro salute communi arma cepissent e cum omnes praetores , cuncta nobilitas ac iuventus accurreret , Cn. δc L. Domitii , L. Crassus, Q. Mucius, C. Claudius, M. Drusus: cum omnes octavii, Me
telli , Iulii, Cassii , Catones, Pompeji; cum L. Philippus, L.
Scipio, cum M. Lepidus, cum D. Brutus, cum hic ipse P. Servilius, quo tu imperatore , Labiene , meruisti : cum hic Q. Catulus, admodum tum adolescens, cum hic C. Curio , cuindenique omnes clarissimi viri cum consulibus essent: quid tandem C. Rabirium facere convenit P Utrum inclusum atque abditum latere in occulto, atque ignaviam suam, tenebrarum ac parietum custodiis tegere .' an in Capitolium pergere , atque ibi se cum tuo patruo , & caeteris, ad mortem , propter vitae turpitudinem , confugientibus, congregare 3 an cum Mario , Scauro, Catulo , Metello, Scaevola , cum bonis denique omnibus coire non modo salutis, verum etiam periculi societatem ὶ VIII. Tu denique , Labiene , quid faceres tali in re , ac tempore Z Cum ignaviae ratio te in sugam atque in latebras impelleret : improbitas 3c furor L. Saturnini in Capitolium
195쪽
arcesseret: consules ad patriae salutem ac libertatem vocarent tquam tandem auctoritatem , quam vocem , cuius sectam sequi, cujus imperio parere potissimum velles Z Patruus, inquit, meus
cum Saturnino suit. Qiiid Z pater qui-cum Z quid Z propinqui vestri, equites Romani quid Z omnis praefectura, regio, vicinitas vestra ρ quid Τ ager Picenias universus, utrum tribunitium furorem , an consularem au Storitatem secutus est ΤEquidem hoc affirmo , quod tu nunc de tuo patruo praedicas , neminem unquam adlluc de sese esse consessum . Nemo est , inquam , inventua tam profligatus , tam perdituς, tam ab omni non modo honestate , sed etiam simulatione honeli itis relictus, qui se in Capitolio sui se cum Saturnino fateretur. At suit vester patruus. Fuerit : Sc suerit nulla desperatione rerum suarum , nullis domesticis vulneribus coactus : induxerit eum L. Saturnini familiaritas , ut amicitiam patriae praeponeret. Idcircone oportuit C. Rabirium desciscere a republica 3 non comparere in illa armata multitudine bonorum 8 consulum voci atque imperio non obedire 3 Atqui videmus, haec in rerum natura tria fuisse : ut aut cum Saturnino esset , aut cui Ibonis, aut lateret. Latere , mortis erat initar turpissimae : cuim Saturnino esse , suroris & sceleris: virtus , honestas , & pi dor cum consulibus esse cogebat. Hoc tu igitur in crimen vocas, quod cum iis fuerit C. Rabirius, quos anientissimus suiliet, si oppugnasset: turpissimus, si reliquisset ΤIX. At C. Decianus , de quo tu saepe commemoras, quia, cum hominem omnibus insignem notis turpitudinis , P. Furium , accusaret summo studio bonorum omnium , queri est ausus in concione de morte Saturnini , condemnatus est e &Sex. Titius, quod habuit imaginem L. Saturnini domi suae , condemnatus est . Statuerunt equites Romani illo iudicio , improbum civem esse , & non retinendum in civitate , qui hominis , hostilem in modum seditiosi , imagine aut mortem eius honestaret , aut desideria imperitorum misericordia commoveret , aut suam significaret imitandae improbitatis volutat te m. Itaque mihi mirum videtur, unde hanc tu , Labiene ,
196쪽
imaginem , quam habes, inveneris : nam Sex. Titio damna to , qui istam habere auderet, inventus est nemo. Quod tu si audi sies , aut si per aetatem scire potuisses: nunquam profecto istam imaginem , quae domi posita, pestem atque exilium Sex. Titio attulisset , in Rostra, atque in concionem attuli Lses; nec tuas unquam rationes ad eos scopulos appuli stes, ad quos Sex. Titii afflictam navem , & in quibus C. Deciani naufragium fortunarum videres. Sed in his rebus omnibus ima prudentia laberis. Causam enim suscepisti antiquiorem memoria tua : quae causa ante mortua est , quam tu natuς esses.
Qua in causa tute profecto sui sies, si per aetatem esse potui iases, eam causam in iudicium vocas. An non intelligis, primum quos homines , & quales viros mortuos summi sceleris arguas Τ deinde quot ex iis , qui vivunt , eodem crimine in summum capitis periculum arcessas Nam si C. Rabirius fraudem capitalem admisit, quod arma contra L. Saturninum tulit huic quidem afferet aliquam det recationem periculi aetas illa , qua tum fuit: Q. vero Cat um , patrem hujus, in quo summa sapientia , eximia virtus, singularis humanitas fuit; M. Scaurum , illa gravitate , illo consilio, illa prudentia; duos Mucios, L. Crassum , M. Antonium μ', qui tum extra urbem cum praesidio fuit; quorum in hac civitate longe maxima consilia, atque ingenia fuerunt rcaeteros pari dignitate praeditos, custodes gubernatoresque rei publicae , quemadmodum mortuos defendemus 8 Quid de illiu honestissimis viris, atque optimis civibus , equitibus Romanis
dicemus , qui tum una cum senatu salutem reipublicae desenderunt 3 Quid de tribunis aerariis, caeterorumque ordinum mnium hominibus, qui tum arma pro communi libertate ceperunt ρ. X. Sed quid ego de iis omnibus, qui consulari imperio p ruerunt , loquor Z De ipsorum consulum fama quid futurum est Z L. Flaccum , hominem cum semper in republica, tum in
26 Imaginem J Imaginem L. Sariaraim Labimus in eoneione protulerat. meb. I Forte rates . Sunt rates liis colligata, vel navigium temere condi
8 M. Antonium I Oratorem , qui an .sequenti consul suit. Femitur.
197쪽
magistratibus gerendis, in sacerdotio , caeremoniisque , quibus praeerat , diligentissimum , nefarii sceleris ac parricidii mortuum condemnabimus 3 Adiungemus ad hanc labem ignominiamque
mortis, etiam C. Marii nomen ' C. Marium , quem Vere patrem patriae , parentem , inquam , Vestrae libertatis , atque hujusce reipublicae possumus dicere , sceleris ac parricidii nefarii
Etenim , si C. Rabirio, quod iit ad arma , crucem T. Labienus in campo Martio defigendam putavit : quod tandem excogitabitur in eum supplicium , qui vocavit Τ Ac , si fides Saturnino data est '' , quod abs te saepissime dicitur .' non eam C. Rabirius, sed C. Marius dedit; idemque violavit, si in fide non stetit. Qtiae fides, Labiene , qui potuit sine' senatusconsulto dari 3 Adeone hospes huiusce urbis , adeone ignarus es disciplinae , confitetudinisque nostrae , ut haec nescias ρ ut peregrinari in aliena civitate , non in tua magistratum gerere videare PQuid iam ista C. Mario , inquit, nocere possunt, quo niam sensu Sc vita caret P Itane vero ρ tantis in laboribus C. Marius, periculisque vixisset, si nihil longius, quam vitae temmini postulabant, spe atque animo de se, & gloria sua cogitasset λ At credo , cum innumerabiles hostium copias in Italia fudisset , atque obsidione rempublicam liberasset, omnia sua
secum una moritura arbitrabatur. Non est ita , Quirites: ne que quisquam nostrum in rei publicae periculis cum laude ac virtute versatur , quin spe posteritatis, fructuque ducatur . Itaque cum multis aliis de causis virorum bonorum mentes divinae mihi atque aeternae videntur esse, tum maxime quod optimi & sipientissimi cuiusque animus ita praesentit in posterum, ut nihil nisi sempiternum spectare videatur. Quapropter equidem & C. Marii , & caeterorum virorum , sapientissimorum ac fortissimorum civium , mentes , quae mihi
ao Si βιν Satinnius data est I Consules ienominiam ad mortitos periinere censerent, fidem putilicam Glaiaciae & saturnino dede- omni sensu ut credebant pleriqiae , orbatos .rant, fore ut cum eis non vi, sed iure age. Pererebiterat enim tum sententia Epicuri , retur. Horoman. eui se dociles multi ex libris Amasanit prae 3o ad id iam isa I Quod illa temiiestate stiterant, animos mortales esse . Tυν neb. De multos esse sciebat, qui nec dedecus , nec Amasanio,& Epicureis, vide TuscuL IV.
198쪽
videntur ex hominum vita ad deorum ' religionem & sanctimoniam demigrasse , testor, me pro illorum iam a , gloria , memoria , non secus, ac pro patriis fanis atque delubris propugnandum putare : ac , si pro illorum laude mihi arma capienda essent, non minus strenue caperem , quam illi pro communi salute ceperunt. Etenim , Quirites , exiguum nobis vitae curriculum natura circumscripsit , immunium gloriae. XI. Quare , si eos , qui jam de vita decesserunt, ornabimus : tu litorem nobis mortis conditionem relinquemus. Sed , si illos , Labiene , quos jam videre non possumus , negligis : ne his quidem , quos vides, consuli putas oportere ρ Neminem esse dico ex iis omnibus, qui illo die Romae fuerint , quem tu diem in judicium vocas, pubesque tum fuerit, quin arma ceperit , quin consules secutus sit. Omnes ii , quorum tu ex aetate coniecturam facere potes, quid tum fecerint , abs te rei capitis, C. Rabirii nomine , citantur . At occidit Saturninum
Rabirius . Utinam fecisset i non supplicium deprecarer , sed praemium pollularem . Etenim , si Scevae , servo Q. Crotonis, qui occidit L. Saturninum , libertas data est : quod equiti R mano praemium dari par fuisset Τ & , si C. Marius , quod fistulas , quibus aqua suppeditabatur Jovis Optimi Maximi templis ac sedibus praecidi imperarat , quod in clivo Capitolino
improborum h civium 3a u Desunt non pauco .
Quod Limias J Florus, lib. III, tubos quibus aqua in Capitolium ducebatur , praecisos scribit. Plutarchus in Mario . Appian.
199쪽
iam M. Tullius , antequam hancce orationem haberet, merba in senatu de Catilinae coniuratione fecerat : ut vel eueo perspicuum es , quod duodeviginti diebus ante , consulibus resp. senatus-consulto permissa erat . Qιod ego ipsum admonere sperum caneum putassem , es enim sane quam aperium ) nisi animadvertissem , multos magnosque viros , non e recentioribus modo , sed etiam en antiquis , quod , quid quoque tempore actum fuisset , non fatis attente considerassent , in errores quoμam minime , ut arbi-3ror , negligendos , in harum rerum explicatione incidisse . Mibi quidem ita midetur : Ciceroni imprimis Us maximam esse hisce in rebus habendam fidem ; ur, sicubi ab eo caeteri discesserint , h mines eos fuisse , idcircoque labi potuisse , arbitremur : secundum Ciceronem autem Sallustio , qui iisdem temporibus fuit e tum . Feonis , qui ab eorum aetate non ita multum abfuit e Graecos aurem , Plutarchum , spianum , Dionem , magno esse adhibito im dicio legendos . Nam , ut hinc ordiamur , cum conjurati , Catilianae denunciatione , in M. Porcii Leeeae domum convenissent, repertique essent duo , qui se Ciceronem in lectulo suo interfecturos pollicerentur ; tum demum ais Sallustius , rem ad senatum a Cia cerone relatam ; Senatumque decrevisse , ut darent operam constites, ne quid resp. detrimenti caperet . At id manifesto falsum est: siquidem , quae nox consecuta es poserum diem Nonari Novemb. ea nocte coitionem iIlam in M. Porcii domum factam esse , constat ex oratione pro Sylla . Iam autem sedecim , minimum, dies
200쪽
IN L. CATILINAM. Is erant, cum illa senatus auctoritas intercesserare ut eis hae ipse ratione liquido cognosci potest . Illud quoque non minus falsum es, quod idem Sallustius prodidit, cum aut hanc orationem Cicero , aut aliam quampiam habuisset , certe quidem aliquot diebus post commiissem consulibus remp. Catilinam in eam vocem denique erupisse, ut diceret, s quod incendium in fortunas suas excitatum 67 et , id se non aqua , sed ruina restincturum . Id enim iampridem , id est, aliquot Aebus ante comitia consularia , Catoni iuὰicium minitantiae denuncianti Catilina respon)erat. Guod ipse Cicero in oratione pro Murena restatum reliquit . Vuod s Sallustium ipsum , ct a
curatum eum primis hominem , ct illorum temporum aequalem , t men alicubi ιauum videmus : exacuenda profecto nobis ingenii metes es: neque ut quicque a quoque vrterum proditum fuerit , ita protinus recipiendum es e sed con erenda alia eum aliis , ct ia Ciaeeronis praecipue auctoritatem , tanquam ad Dium lapirim , sum In diligenter examinanda . Nunc ad rem . Dicta est haec oratio a Cicerone consule , senatum habente in templo Iovis Statoris , v I. d. Novemb. ut infra probabitur . Ga quidem orations ostendit, patefacta jam esse omnibus scelerata Catilinae adversus rempubL Ulia : Usque suadet , vel potius imperat, ut G urbe exeat,
quo re civitatem liberer metu , ct ipse se liberius hostem P. R. profiteri queat. Genus igitur causae judiciale non es , ut falso
Coelius Curio putat . Non enim in senatu iudicia exercebantur.
Sed ne deliberarimum quidem es. Θid ita P quia enim non δε- liberat Cicero , neque sententiam dicit , neque aut suadet qui quam senatui, aut dissuadet: sed Catilinam increpat , Objurgat , exagitat: iubet denique , ut cum reip. salute , sua vero pese ac pernicie ex urbe prosciscatur . Vuid igitur fatendum profecto
es , non omnes ciceronis orationes , nedum omnia quae ab oratore tractantur , ad tria tua pereulgata causarum genera posse revocari, Ipse autem orationis χ, ακτηρ plenus es , γηγότητος, σὸφοδρότητ . ρογα οσξεπειας . Itaque quaecunque de illo genere a veteribus prodita sunt , ea hie mirabiliter observata reperiemus .
MuRETus . Vide Gelli Bistolae Horas subcef. Tom. II. lib. I v.