장음표시 사용
101쪽
cratis manet sine ulla rela reliensione, in quantum Possibile fuerit, servetur. Et talos rectores atque diepensatores in E is constituantur, qui sine inexplebili avaritia atque luxuria res bene tractu ut divinas, Et Dei servis at- , que famulabus sussicien utaxiutum atque vestitum tribuant, viduisque et orphanis atque pauperibus iuxta canones provisionem condignam primum impendant, et servitutem congruam regi orthodoxo de rebus quae supersunt exhibeant; ut primo ordine sat quod ad divinum , et in sequenti Niod ad humanum pertinet Oh sequium. Nam si provida sollertia erga carnales milites
cura sit oxhibenda , qua tonus eis Cuncta necessaria erogentur impendia et et qui plus in bellicis tumultibus laborant , et ad prosectum rei publicae devotiores et so tiores atque utiliores fiunt, plus mercedis et honoris accipiunt et quanto magis providendum de spiritualibus lChristi militibus , quorum sanctis laboribus et oratio- lnibus ipsa res publica servatur incolumis et illaesa Z iHostes quoque visibiles et invisibiles sup rantur, copia rerum temporalium eum prosperitati S eventu Cuma- latur. Sancti angeli in adiutorium populo invitantur , serenitas pacis rodditur , imperium amplificatur. Postremo regia dignitas et honoriscentia diu atque selieiter pot state extenditur, ac filii siliorum iu apice regni nobilitati tur. orthodoxus ac boatus ille rector eminet Qui Dei timore mactus atque amore servidus Antoponit illa semper aulicis Dogotiis, Christiana quis ubique crescit alma gloria. Qui Pio tenore servat omne privilegium , Unde regis candidata sponsa liristi gaudeat. Qui lupus rapaces arcet aequitate regia , Christiana ne premantur improbis ovilia.
102쪽
Ipse Eelotes et instat ardens more fulminis , Emicans et ultor ensis insequendo reprobos. Aiaribus modestis ille verba tempnit aurea Ne mel ore suggerentis det venena toxica. Nam colax in ore gestat arte verba mellea ,
Cordis ac sinu retentat intus selle machinas. His homunculis resistat christianus arbiter. Scita legum mos et ordo patriaeque rogulao, Ae Dei colat ministros sanctitate fulgidos, Qui Deo placere norunt Ore corde moribus. His precantibus beatis ros boni a publica omnibus bonis habundat, sicut arva fructibus. Principis honor throni Eat , ac trophaea bucinant, Laeta pax ubique regnat cluieta gaudia.
Has autem paucas de multis, divinas et humanas historias percurrens, vestrae domin Rex excelle uti aes commonitorias obtuli litteras, vestro amore ad hoc opusculum instigatus, sciens me debitorem esse vestrae Celsitudinis obsequio et utile lare perpendons , si quae sparsim in divinis ci humanis cloquiis de quibusdam malis rogibus sive principibus loguntur, in unum breviter
deflorarem opusculum et laude possit vestrum delectari ingenium , et nostrao do votionis erga vestrae Clarita-diuem intelligentiae manifestari benivolum qu at obsequium. Sic et apes ex diversis floribus mella in utilitatem domitiorum transitura Colligunt, quibus gratissimos se vos artificiosa dispositione componunt. Hos itaque apices velut Enchiridion vestri Sagacitas ingenii saepius transcurrendo perlegat, quatenus tacilius animadvertere possit, quanta mala malis, et quanta
103쪽
Ibona bonis rectoribus superna et clivina iustitia rependat. Ut enim reprobis Praesentes Offensiones , calamitates , captivitatus, filiorum Orbitates, amicorum strages, frugum sturilitates, Pestilentias intolevabiles, tiro, os et infelices dies, diuturnas a Pgrotationes, mortes Pessimas , et insuper aeterna supplicia retribuit ita o contra iustis et sanctis rectoribus multa in praesenti solatia , divitiarum habundantiam , trilina phoruin gloriam , pacis tranquillitatem , praeclaram sobolis indolcm , multos et fulices annos ac Perpetuum regnum in laturo donat. Nam sicut impiis sive prospera si vo adversa cuncta in exitiosos sines accidunt, sic electis Dei omnes adversitates seu felicitatis eventus in bonum CONCurrunt, testa late nPostolo qui ait: omnia autem concurrunt in bonum his qui secundum propositum vocati sunt sancti. In adversis quidem pro tem pore exercitati , sed in prosperis liabundanter a Domino consolati; fastu superborum despecti, sed caelesti iuvamine victoriosi. Quorum meritis et sanctarum precum intercessionibus hostes superati , Principes capti , urbes munitissimae fractae sunt tamquam totanran ae, maria suerunt pervia , sortia quaeque facta sunt infirma , ot quae infirma cxistimabantur mox extiterunt sortia. Λur Iuoque saepe velitis nubibus ot grandine contra r belles decertavit, ultoribus nother ignibus atque tonitruis super hostes intonuit, aequora
violentissimas Exercuerurit tempestates , angelica deservierunt minister in , sol luna cetera lite sidera cursum stabiliri statuerunt, torra vivos di glutivit ne mortuos ab inseris eadem evomuit. Omnes enim creaturae cis erant subiectae , quoniam ipsi creatori corde vcrbo et opere subditi permanserunt. Quippe quorum erat Saninctum studium Deum timere simul et amare, sacra Per-
104쪽
scrutavi eloquia , noscentes s loria in regum Psse investigare sermonem et Dei sapientiam, sicut scriptum
est: posside sopientiam, Posside prudentiam principium sapientiao; arripe illam et exaltat it to, glorificaboris ab ea cum eam lacris amplexatus, dabit capiti tuo augmenta gratiarum , et corona inclyta Protoget te. Has igitur artes omnipotenti ben placitas studiose didicerunt, iuste iudicare, humiles ac benivolos esse
orga honos , superbos vero ut invectos in malos; pauperes alere, ecclesias Dei adiuvare, nec spom in transitorio et caduco regno ponere, sed in caelesti et permanentis semper regni beatitudine votum aci deside rium collocare. Quorum cxempla et insignia gesta, atque selicem transitoriae vitae Cursum , insuper aet Ytiae retributionis gloriam vos semper amare , Cogitare , atque imitari , domine Rex , summopere docet. Sic
enim Dominus omnipotens erit custos et de sensor ve-SiEP Contra omnes advorsarios vEstros , quos magnifica Potentia sua conteret pedibus vestris , vel bellico seu Pacis iure subiciet, et corona gratiae suae vos in Omnibus adornabit, dies vestros cum selieitate et gloria in hoc saeculo extendens , atque iustorum consortio regum , qui Dco placuerunt , in perpetita felicitate Constituens. Et erunt filii tui sicut novellae olivarum in Circuitu mensae tuae. Sedebunt post vos in solio regni vestri. Dabit eis longaevam in hoc mundo aetatem scilicet ac felicitatem, si in viis Domini ambulaverint atque mandata ipsius custodiorint; insuper
Ero Teguum caelorum , potestate et gratia salvatoris
et domini nostri Iesu Christi, cui est perpes gloria
et potestas cum Patre et Spiritu sancto in saecula saeculorum. Amen.
105쪽
qtiuntur in Sedulii codice poematia XI. breola de Oirtutibus. Deinde de Mitiis Poesmatia X. Cuncta haec , quia ne-
qne auctoris neque aetatis notam Prae se ferunt , nunc certe omittenda censuimus. Postremo carmina in basilica romana
sancti PQIri olim Prostantia , quae Midere est Uud Gruterum inter migr. Christ. T. II. Part. I. Sed 'auca quaedam nec ibi , neque a ua me in inscr*t. christ. Scri t. Dei. T. V. idebar mihi re erire , quas ita se habent.
Ingrediens quisquis radiantis limina templi ,
In varias operum species dum Iumina tendis, Inclusum mirare diem fulgore perenni. Cuncta micant , si lux tota luminatur in aula. Urnavit praesul venerandas Symmachus lxὶ aedes , Priscaque cesserunt magno virtutis honore.
Rumius Iuventius Gallus vir inlustris expraus urbis Proheneliciis domini apostoli votum solvit.
animalia circa Christiam sunt Picta. Marinianus vir inlustris expracs. et cons. ord. cum Ana stasia in I. semina debita votA heatissimo Petro apostolo Persolvit; quae precibus Papae Leonis invocata sunt atque Per
li in Heic vidi:s epigrammatis aetatem.
106쪽
S. R. L. CARDINALIS VERO XAE EPISCOPI
DE COMPARANDA ET TUENDA BONI PRINClPIS EXISTIMATIONE
AD PRANcis LM MARIAM RUERILII LMINI DUCEM I . i. Ita se res halbet, ut optime nosti, Francisce Maria Urbinatum dux . et innumerabiles qui in amplissima tua Bibliotheca sunt libri testantur, infra globum Iu-Dae perturbationum et sollicitudinum variarum plena sunt omnia et nihil firmum , nihil solidum , nihil
Per se Veb Ementer expetendum; fluxa cadu Ca momentanea omnia, vita hominum brevis , calamitatibus ex-Posita variis; singulas aetates plurima circumveniunt
incommoda; status itidem hominum diversi, diversis et illis quidem magnis periculis et perturbationibus Sunt expositi. Aerumnas suas habet paupertas et divitiae pariunt saepe monstra plurima, incontinentiam. fastum, insolentiam, et hona saepe corrumpunt ingenia. Et principes dum aliis imperant, plurimis Privantur
vitae solatiis, neque eorum oculi rerum plurimarum varietate, nec aures variis et eruditis multorum sermonibus recreari, nec peregrinationibus rerum usum sibi comparare facile possunt et pretioso etiam thesauro amicitiae carent: dulci veneno adulationis saepe insecti,
a perniciosis et domesticis inimicis decipiuntur. Quod argumentum tractat egregie discipulus ille Socratis, Platonis aemulus, Xenophon in quodam dialogo, in quo loquentem facit Simonidem poetam cum Hierone quo-
rὶ Postremum scilieet , quo dominante , Cardinalis noster veronensem eeelasiam regebati
107쪽
clam ibi anno, et vitam privatoriim hominum vitac princit,iam nutoponit. I. E. t I rosecto vovissima sunt illa , Pinu in sacris li-liris scripta sunt e polostas torrona, baculiis arundinetis ost. Omnis porcia latiis lar vis vita et hodie rox est, Cras
morietur; deiecisti eos, dum n dic arctatur. E. t illa etiam, tuae saracti docto vos scripsorunt e quanto quis iii loco superiori , tanto tu periculo maiori versatur. Sicut in xercitu hostes visibilos illiceria ovorcitus capere vel occidere conantur , eo quod ipso capto vol occiso oxorcitus dispergatura sic hosios invisibilos cum, qui praeest, maxime pors civi. Et facile esso in alto existetitem Obstupescor , et des vita Periclitari et ut Ionathas in excel- Sis occisus cst, et liacirti super montes intersecti sunt . Accidore sacpe, ut quispiam domi iactur in malum tuum.
Facia lint in otiam saepe anservi domitiandi sibi ipsi , ut Principibus plerumque non sit tempus cogitandi des , Et agendi on quae ad saluto in suam p rtitioni. Quae omitia huc spo latit, ut minime adpetendum Princi
Patum sana inguitia intelligant et illis, qui imperant,
minime invidendum, pro ipsis orandum Potius, statuant. I ocantur quidem ad rogondos alios , ita quo a natura videntur esse formati , til Curam ceterorum hab ante otquo magis omit in curam suam, studium , et diligentiam nil aliorum uillitat ira reserant, eo praestantior Sprincipes oxistim tritur.3. Dandamquo osse operam princit,ibus, ut bonii'rincipes habeantur, pria donios viri existimant. Nnmplurimi sane facio uiliis ost honor, cum sit testimonium virtutis ot rectae conscientiae iudicium c de quo Cumngitur, maximis otiam puriculis praeclaro ingenio viri εν ipsos solent cxpo Dure et ct idcirco dc tractorcs , qui alicuius famam minuunt, homicidis similes non desue
108쪽
runt qui scripserint: negligontes autem honorem. Crudeles sunt nominati. Qua de re Sapiens protulit illa
verba r melius Esse nomen honum, quilam divitias multas. Principes existimationem bonam n gligentes, Et sola dominandi dulcedine et splendidis titulis contenti, ut Plane insanientes viti lorandi sunt maxime, cum ha C ratio no in plurimorum invidiam incida ut, palam saepe vituperentur, Pt Contemnantur a quam Plurimis, quod potentissimis etiam rogibus molestissimum solet continger . Non n gligendae sunt igitur principibus opiniones hominum , nationum etiam exturnarum. Porro lubrica admodum res cst dominatio et potestato enim deteriores
plurimi sunt: plerique, superbi, incontinentes, in ipso
Principatu evas rutit e superbum onim animal homo
interdum sit intolerabile, cum potest quod libet. Vcrum in hac communi quotidianaque vita, et in hac humani generis societate, quo madmodum facultates animi ci sensus ipsi rationi obtemporant: ita aut pluribus aut uni legitἰmam potestatem habenti Parearit ceteri necesse est. Haoc ipsa tacultas sive ars gubernandi cet ros , Praestantissima ost et maximo laudanda , cum sit etiam plena industriae et laboris et multiplicis utilitatis , et alat virtutes quam plurimas. 4. Viri cruditione varia et usu rorum edocti, et qui res civiles libenter iractant, sappy disputant, qua ratione qui ccturis Praeost rex aut princeps nitidiis Christianus, Oxistimation ira sibi quont comparare , illamque turri; et quaestionem nobilissimam et maximi momenti non satis videntur explicare. In quam sontentiam cum non pauca mibi dixisses supprioribus diebus, cum Roma Veronam redii ad castissimos amplexus sponsae mea οῦ
hac ipsa de re aestivis hisce diebus, ut tibi satisfacerem, horis subsecivis scribondum omnino aliquid cen-
109쪽
sui iure hospitii; exceptus enim sum quater, quinquies etiam , humanissimc et honorificentissime abs te in variis itineribus in is, tum ad Urbem proficiscens , tum etiam ab Urbo rediens ς ex coptus etiam ante quam sacris initia ror, dum Gui dolialdus Pater tuus venetos legatos ad obedientiam Paulo IlII summo Pontifici praestandam euntes , pro hereditaria sua erga rem publicam volaciam benivolentia, regio apparatu Excepisset . Erat in ca legation Bernardus a vagorius avunculus meus, qui deinde suit Cardinalis. Multiplex et excellens eruditio tua , admirabilis quaedam humanitas , qtin omnes, qui ad te veniunt, in amor in tui trahis , praecipuum in primis studium Et benivolentia quam in me ostendisti, faciunt ut nihil tibi denogare Possim, obsequar potius tibi in re tam bonesta. Et quamquam notissima erunt, quae a me in hoc libello eolligi poterunt ad huiusmodi quaestion in explicandam ,
ratum tamen erit milii obsccutum esse optimo principi et me: amantissimo. Tu vero non dolo tari non Poteris meo hoc obsequi O , et hac mea scriptione , quam non dedocere aetatem meam sonilem, episcopale et
cardinalitium ossicium , quo sungor, quispiam Putave rit et cum maxime sint iuvandi princii es pro communi christianae rei publicae bono, non solum precibus , sed hortationibus, scriptionibus Otia me qui si dant specimem
virtutum , ut sane tu praebes, rationibus omnibus confirmandi sunt; si monitionibus indigoni, moneantur et ipsi. 5. Orationes extant multae ab egrogiis philosopbis scriptae ad reges et principes, Isocratis, Plutarchi, Plinii, et aliorum. Fuit Et a Xenophonte delineatus, depicta forma regis optimi sub nomine Cyri. Et a Platone ut ab Aristotele multa tradita sunt ad in-
110쪽
BONI PRINCIPIs ExisTIMATIONE. 75
Structionem regum pertinentia. In libris regum optimi regis forma expressa est. Et sanctus Ambrosius Theodosium laudans in sunere, optimi principis partes explicat luculotitor . Doctissimus etiam et sanctissimus vir Thomas aquilias de regimine principum Scribens , ea complexus est, quae ad optimum priu- Cipem constituendum spectant; quibus Existimationem, tui ceteris imperant, consequi apud omnes Possint, illamque tueantur et augeant. Idem etiam argumentum tractavit egregie doctissimus vir Aegidius Cardinalis ad Philippum Francorum regem scribens volumen satis magnum et eruditum valde. Quamobrem putabit sortasse quispiam supervacaneum esse quaestionem Propositam tractare, cum illis in libris, quos commemoravi , Contineantur omnia quibus quasestio huiusmodi
explicari queat. Sed breviter et dilucide dissicillimis
hisce temporibus de comparanda et tuenda Existimatione ad usum principum scribore , neque inutile neque iniucundum suturum est; cum non suppetat tempus, principibus praesertim , longos libros evolvere , et
ea excerPere , quae ad quaestionem satis nobilem traetandam Pertinent.. 6. Verum enimvero haec est comparandae et tu udae principibus existimationis ratio ut dilucidae brevitati studentes, paucis multa complectamur si socraticam illam sententiam notam habeant, Et ad usum revocent , nimirum ut ii sint, qui haberi cupiunt e nemo enim non cupit haberi iustus , verax, rectus, et beneficus, et virtutibus omnibus praestans et cum nihil sit virtute amabilius in omni aetate, et in omni genere hominum virtus auctoritatem Pariat, eamque tueatur. Iustitia illa in primis universalis, quae omnem virtutem complectitur, quae unicuique tribuit quod suum est,