장음표시 사용
111쪽
in primis Principi et bonarum Omnium rerum auctori Deo cultum exhil, t. Illa in iam sollemnia , nihil esse tam populare, quam bonitatem, ad hunc locum pertinent , ut bonitas ipsa sui siciat ad Qxistimationem comparandam Principi , nis te etiam Conservandam et quae in hoc sita est, ut princeps neque sibi , nequc aliis noceat. Mirandum in modum sibi nocero solent, qui aliis dominantur, fastu, incontine utia, et peccatis aliis quam plurimis , quibus iura plerumque perverturit, et sibi ipsis et aliis valde obsunt. Boni latis nomine Charitas continetur, mater Et regina virtutum , virtus Deo
acceptissima , qua homines praescrtim principes Deum imitantur , et Dii quodammodo per tyiandam participationem efficiuntur. Haec otiam cst compendiaria ratio tuondae existi m ntionis, si principes patres se esse
illorum , quibus praesunt intelligant, eisque Paterna
viscera Oxpaudant, si pastoris ossicia praestent, si omnia sua studia ad aliorum utilitatem, non ad suam roserant οῦ Deum imit latur, et qua ratione caeli et terrast rex illo gubornatio no sua generi humano consulit, consulant ipsi subditis suis ; si putent sc esse in P0-Pulo Suo , ut est anima iti corpore ς si humana despiciam et si caci cstia cogitent, si adulationem Pt omnes laudos respuant, si optimorum et doctorum virorum consuetudinc delectentur, si vortium Dei lilaenter audiant, sanctissimis sacramentis Poenitentiae Ct Cu- Charistiae se muniant, catholicae si dei ot sanctae Sed is filios et defensores acerrimos se ostendant et gloriam Dei semper ante oculos habeant: hoc semper cogitantes, ut a ditionc sua ct a populis , liuibus Praesurit, tui-quitatem ausorant; virtuti se ventes, opprossis Di miseris subvenientes ἰ suo aspectu, herbis etiam suis ad se venientes consolantes, scelerum vindices, tuterdum
112쪽
etiam Acmentes , summam eis divinitus traditam potestatem morum lenitate temperantes.
7. Paucis laisce capitibus quaestio illa tota, quae proposita est, ni fallor, explicabitur tacito, et sophismata illorum , qui alia ratione instituendos esse Princi pos putant, diluentur. Sophistica sunt illa, rie dicam tyrannicarmodo quis habeatur bonus , quid , refert, Sit, nec ne , praesertim si ceteris imperet simulandum esse princi-Pi, violandum esse ius, impcrandi causa; nil usum illud
revocandum, oderint dum metuant; nihil usso dominatione suavius ς beatos esse omnes, qui rebus cupitis potiuntur , quibuslibet voluptatibus disti uentos. Huiusmodi hominum stinesti suorunt exitus, ot vita Plane miserabilis , ut plenae sunt historiac de malis imperatoribus Nerone, Caligula. Domitiano, de non bonis prin-eipibus multis quorum nominibus parcendum esse Censemus . Audiuntur de bonis principibus , cpii paterna viscera populo suo expandunt ἰ qui calamitosis temporibus , in annonae caritate, populi inopiam sublevant; qui ac rario suo non parcunt, calamitatibus populi ut subveniant ; qui bonis institutis provident ut Domini fiat iniuria , cum itistitia clementiam iungunt, querelas singulorum lihenter audiunt; nudiuntur voces e Dominus principem Paterno amore Hos complectent mconservet diutissime i Et linu voces proseruntur, si quemadmodum Homerus de Agamemnone scribens P
pulorum pastorem illum appellat, Pastoris ossicia praestet erga populum, hoc est si Populum suum noscat, custodiat et defendat. In cognoscendis illis. quibus Prin Ceps praeest, agnoscatur diligentia; in illis custodiendis prudcntia et charitas , in defundendis sortitudo animi set pecuniarum contem Ptus.
8. Putaverim igitur paucis quaestioni propositae PE -
113쪽
sponsum esse r ad existimationem comparandam atque etiam conservandam susscere principi, si pastoris munere langatur. Quae nomina dulcia pastoris et patris maxime pertinent ad episcopos Pastores animarum, atque etiam accommodantur ad Principes, quos honorum omnium distributor Deus ad principatum de logit, ut ipsi servientes Populorum Commodis consulerent. Et idcirco principem bonum , Dei donum maximum sapientes viri putaverunt ἔ ut Principem malum, suis commodis omnia definientem , calami talem maximam, et poenam scelerum Plurimorum divinitus in sic tam ,
pii viri existimaveruiit. Et ob id illa verba loguntur: permittere dominum Deum, ut regnet hypocrita, propter Peccata Populi . Vera et magnifica sunt illa verba , quae sanctissimus Di doctissimias vir Thomas aquinas in libris de regimine Principum, quos antea commemoravimus , Scripsit: optimum principem illum esses populorum amore et laudibus dignum , qui ea, quam Deus Praestat in mula do gubernatione, praeest ipse populis suis et illuminat Deus mundum, Purgat, nutrit, fovet, tuetur iuvat, assiduis et perpetuis beneficiis consolatur ἰ ita Princeps bonus episcopis ciconcionatoribus saucias, populos suos illuminat salutari doctrina , praedicatione perpetua verbi Dei ad sanciam catholicam fidem retinetidam et propagandam, instructionibus plurimis, vitae in Primis exemplo laudabili: purgat iustitia, in castissimis sponsi Christi complexibus suos subditos retinens ἰ fCci stas Omnes novitates a sua ditione avertens οῦ sacinorosos homines puniens, et botios viros honoribus debitis assici rus, vili latis annonae studiosus, artibus variis inopes hominus sublevans, calamitosis etiam annis nutriens; industrios
h0mines, Pauperes in primis fovens , ne deiiciant aut-
114쪽
uium , illosque praesidiis sitis ab iniuriis vicinorum et insolentium defendens sortitudine animi , consilio suo , Sua pecunia , Et rationibus omnibus. 9. Et quemadmodum Deus non solum defendit orbem a Sata uno insidiis , quae ipsi semper exstruuntur, sed illum etiam innumerabilibus et quotidiatiis assicit beneficiis, ita ctiam honus princeps a sacinorosorum hominum fraudibus et insultibus populos suos tuetur , in illos etiam beneficia conscrt et ita ut de principe ver
illud diei queati homo homini Deus , princeps Populis suis veluti Deus. Anima est vitae principium , ab ipsa
motus tu homine , et omnes humanae actiones proficiscuntur , dirigit gressus; et praecipua eius Pars, nempe ratio , facultates concupiscibilem et irascibilem tem perat: sensibus imperans, est veluti auriga , a quo Cursus vitae dirigitur. IIaec boni principis sunt munera,
Populorum actiones moderari, aliquorum coercere, iracundiam comprimere , viam pacis et salutis ostendere . Iustitiam exercitias et charitatem suam in populos , res
humanas despiciens, inanem in primis gloriam, mag-tiam apud homines cxistimationem consequitur , qui ceteris imperat, et res humanas contemnit e quo Cou- temptu nihil csse excelsius sapientes viri putaverunt;
ot cadere in bonum principem , ad illamque ogregiam virtutem, quae dieitur magnanimitas, referri, nemo dubitaverit. Pecuniae contemptus mirabiliter principibus animos conciliat; et celsitudo quaedam animi , quae in aura populari spernenda . et adulationibus dignoscendis et deprimendis cernitur, dulce venenum su-gicus , solidam virtutem amplectitur. Vir caelestia cogitans, in sacris libris vcrsans, meditationi deditus, saepe cum Deo loquitur, cousilio divino adiutus creditur, in magna apud populos est existimatione , ut piis mul-
115쪽
tis et optimis principibus accidit et ita ut nihil tam
commendet principem apud homines, quam immaculata religio , quam sidos incorrupta in hanc sanctam catholicam Sedem; sine quo studio catholicae fidei con- Servandae, et ha dii usum profligandarum, nullus princeps solidam laudem consequitur; quod maiores tui optimi et invictissimi duces noverunt omnes. Tu domesticarum avitae et paternae Pictatis heres, religionis studio valde excellis. Sed de tuis laudibus scribere non est Propositum.1 o. Et holium magnam existimationem assert principi , si in ducendo exercitu sortitudinis specimen exhibeat, si in expugnandis civitatibus pericula maxima subeat, si laboros pili serat omnos, si gloriam Dei propositam hab at, si iustam defendens causam, Pecuniam negligat, servans si dem, mortem ipsam Contemnuus, ne
quid indignum principe faciat unquam. De militari disciplina, de strategematibus, de virtutibus imperatoriis, pleni sunt libri a omnia praecepta ad bellicam gloriam
Comparandam Motiora sunt tibi, quam non solum a me,
sed a quopiam explicari queant. Res a Caesare, a Pompeio , ab Hannibale, ab Alexandro gestas, quas Plutar- Chus Commemorat, et egregii historici tradiderunt: illa etiam, quae de insignibus viris imperatoribus , praesertim de avo tuo , cuius nomen et virtutes refers, nostri temporis historici tradiderunt. Et res bellica existimationis comparandae documenta continet, in quibus magnam partem habet rei opportunitas , vel occasio , quae sortunae usitat , loquendi more tribuuntur ἰrit praeter rei militaris scio titiam , animi sortitudinem, et singularem prudentium, solicitas quaedam , sortiana quaedam Prospera requiratur οῦ quam fortunam inane UUmen nos esse dicimus, regis regum et summi im-
116쪽
8 peratoris Dei subsidi iam. Et imperatoriam stinctionem et bellicam gloriam lubricam valde , ot variis Periculis expositam, Demo dubitavit, quam aemulatio, invidia potius , detractio , et rerum humanarum in Onstantia minuit, saepe etiam Obscurat οῦ ut saepe accidat, ut illi ipsi priucipes, Pro quorum commodis ne ei vitam Exposuerunt suam , Post maxima accepta heneficia vituperent illos, qui maxime ab ipsis essent laudandi; quamquam veritas, iDiae filia tomporis nouimmerito Est nuncupata . Plerumque tauit m vincat, et egregiam virtutem post oritas agnoscat et nmplo inlur.3 i. Princi pos, qui aut corporis unietudine impediti, nut regendis populis suae fidei creditis occupnti, hollis non interfuerunt, domi subditis suis rationibus variis consulentes , laudandi et ipsi sunt valde et solidiorem consequuntur inutiem , quo minus se laridis avidos os .
tendunt et diliguntur, si diligi student magis, quam
metui et si domos ii cam unius nut paucorram turanni
dom fugiunt et si piis et modestis favont: si lioras dioirecte dividunt: si otium sugiunt. Aliter pleri lite sontiunt, qui nihil tam alienum a principe Putant, quam
variam multorum librorum luctionem et quasi vero doctrina varia , ct historiarum in primis cognitio principibias obsit et et Cicero , ΙIortensius , et quam Plurimi alii , quia libris dolociabniatur, magistratus gPrPTE nm plissimos nequiverint et Cacsar et intra exerCitus duce re victoriis potiri plurimis , commoratarios egi' gios scri-horo non potuerit. Putant etiam ali num esse a prin- Cipe , mortem Pt novissima omnium moditari ; qiran- loquidem me litationum illam putant tristitiam Parore, et principes rebus gerendis minus idoneos emcero. Sed aliter sese res linboi r nam solida Philosophin modilatio mortis est, insolentiae et contumeliae expultrix ,
117쪽
8a prudentiae socia , contemplatio iis nutrix , et virtutum plurimarum magistra; in qua qui non interdum versantur principes, Plerumque insaniunt. I a. Fueruiat, et fortasM Hunc etiam vivunt, homines cruditi, qui praecepta Plurima tradideruiit de re publica, de unius etiam domi stationC , acuta valde Et Excmplis ex historiis desumptis illustrata plurimis, quos libros in Iegisse, corio scio. Praeclara Sunt, qHa C attulerunt veteres
philosoldii, Xenoption ut Aristotcles, paucis multa complectentia docti mei ta. Ea Etiam ii uae de Davide , Moy se, Iosue, Iosepho Scri Pta sunt, non minimam ad quaestioncm , quam Pro P Osuimus tractandam , utilitatum aD serunt e magnam Quina viri illi auctoritatum apud populos , quibus pracera ut, sibi Compararunt et retinuerunt, prudentia, iustitia , Inansitetudine , liberalitate , tolerantia , long nn imitato , bcnusicentia , ot virtutibus aliis, quae amabitus principes cs sciunt. IIane disciplinam rogondi, Dei donum magnum Putav rim; quam assiduis precibus, frequentia Sacramentorum, lectione bonorum librorum riui viri , Et consuetudine piorum virorum , Et historiarum cognitione, usu com Pertum est ἰsastu vero , volu Ptatibus variis , adulationibus, et Pervorsis quibusdam rogulis corrumpi , nemo non potuit
observare. Nicolai Malcia velli , et hominum huiusmodi, utilitate Omnia in clientiunt , libri , qui humilit
tem, iniecti ovem animi; calliditatem, Prud sentiam; crudelitatem, iustitiam; insolentiam, magnanimitatem; sa-stum, decorum uominant ; qui dissimulatio uibus Perpetuis saltu ut, suspicionibus plurimis sana cousilia Coi rumpunt , veritatis OSOrcs , sallaces , rcligionem Contemnentes , ministri Satanae, orbis citristiani rem Publicam Consuladentes, nunquam logendi sunt. vulnii venena principibus suiu fugiendi, ut salictae ministris
118쪽
occlesiae rescripto cautu in est. Viros simplices ot Pectos ot limotites Duum pervcrsi scriptorrs irrident: ot
praeceptis imitis inodi imbuti principes nullam utiquam
Existimatio item apud honos Cousequontur.
13. De Iob Moabitarum rege verba illa scripta sunt-
erat vir simplex et rectus et timens Deum , vocedens a
malo. Virtus rogia , et digna Priticipe est simplicitas roctitudo , et timor Dei. Simplicitas illa , quac omnem
dolum excludit. Et recti ludo mentis ostenditur, cum omnes Cogitationes, nctio nos itidem singulac, in Deumrcseruntur. Ille autem timet Deum, qui nihil praotermittit sacero , quod Deus praecipit οῦ cuius timoris p v prictas est, nihil negligere, quod ad Communo in omnium utilitatem, ut ad gloriam Dei portitiel. Et iera ba ex hebraeo de Iob trans Pentes sesit uaginta in t 1 pretes haec sunt, quae nil huc virtutes, quae in principibus requiruntur, magiS OXPrimunt. vUrba aut nisunt huiusmodit orat Iob homo verus, irreprehensibilis, ilistus, Pius, abstinens ab omni re mala et quae graeci scriptores interpro tantur, sancti in Primis Bnsilius, et Chrysostomus z sunt sane quidam homines.
qui non sunt veri homines, Cum more Pecti dum vivant et ratione minime nitara lur; ad quos pertinentilla verba r homo cum in honore esset , Hon intullexit, et comparatus est iumentis insipioni ibus , ct similis factus ost illis. Hoc ipsum iudicaucrat philosophus illo, qui se hominem non a cpcri PE dictitnhat. Irrcia prehensibilis ille dicitur, qui lieccato mortali minimo
contaminatus reprehendi non Potestς iustus est, ut au- te indicavimus, qui ca virtute est Prardi tu S, quae CE-t Pras virtutes Complectitur Omnes, qui debitum cultum Deo tribuit quo nil Exteriora ot intcri OPa, ot ah omni re mala abstinet. Porro autem hi possunt clici
119쪽
loeir simplicitas cordis , quae ut sanctus scribit Augustinus ) est idem quod munditia; omnis autem reis clitudo et timor Dei existimationem parit principi biis, partamque tuetur. Qui verus est homo, nobilissimo nomine dignus , irreprehensibilis , iustus , Pius et recedens ab omni malo, is in ore hominum versatur, diis ligitur, celebratur ab omnibus. Hanc ipsam disciplinam non noverunt, qui adulterinas salsae prudentiae
14. In libro Sapientiae scripta sunt statim a Principio verba haec e sentite de Domino in bonitate , et in simplicitate cordis quaerite illum, quoniam invenitur ab iis, qui non tentant illum οῦ apparet autem iis, qui fidem habent in illum . Haec dicta sunt a Spiritu sancto iudicantibus terram, hoc est Principibus. Sed utinam inter illos, qui rerum potiuntur , non sint multi, qui salsos Deos sibi confingant lcum Summum et ultimum bonum in rebus caducis atque terxenis ponant et de Deo non sentiant in I, nitate, eum nou nguosca ut illum Patrem, et bonorum omnium Iargitorem οῦ cum fato et sortunae omnia
bona, quae consequuntur, tribuant. Sentiunt de Deo in bonitato illi, qui divinae providentiae se facile ac-eommoda ut, et divina iudicia venerantur, Qt quaerunt Deum in simplicitate cordis ς qui omnia consilia sua , omnes actiones suas dirigunt in illum absque ullo suco , absque ullis sallaciis. Et huiusmodi principes existimationem sibi conciliant, atque otiam tuentur , si parentes Spiritui sancto non tenta ut Deum rquod plerique sacere solent, dum sibi persuadent, Si ne labore, sine industria suo tangi munere ς et otio indulgentcs , voluptatibus variis diffluentes Existimati nem sibi comparare posse arbitrantur. Quibus rebus sen-
120쪽
tiro te de Deo in Lollitate ostendis 3 Cum sine liberis
hilaritatem etiam animi retineas; et adversa utens valetudine, gaudeas in Domino , et ei gratias agas, et sine intermissione ores , apostolicis verbis obtemperans. i5. Verum caput illud sextum a Spiritu sancto in loco Sapientiae dictatum ad usum regum et principum, inserendum huic libro existimo; continet enim praeclarissima documenta . et est vehemens quaedam hortatio ad virtutem principibus necessarias capessendas. II lior est, inquit, sapientia, quam vires; et vir Prudens, quam sortis. Audite ergo roges ot intelligite; discite iudices finium terrae et praebete aures vos , qui continetis multitudines , et placetis vobis in turbis nationum , quoniam data est a Domino potestas vobis , et virtus ab Altissimo, qui interrogabit opera vestra, et cogitationes scrutabitur . quoniam cum essetis ministri regni illius . non recte iudicastis, nec custodistis legem iustitiae , Deque secutidum voluntatem Dei ambulastis. Horrende et cito apparebit vobis r quoniam iudicium durissimum his, qui praesunt, siet. Exiguo ensmconceditur misericordia e potentes autem Potenter tormenta Patientur. Non enim subtrahet Personam cuiusquam Deus , nec verebitur magnitudinem cuiusquam .
Quoniam pusillum et magnum ipse seeit, et aequaliter cura est illi de omnibus. Fortioribus autem sortior i stat cruciatio. Ad vos ergo, reges, sunt hi sermones mei, ut discatis sapientiam , et non excidatis.
is. Et verba illa, quae in capitulo decimo Melesiastici leguntur, ad eamdem rem maxime pertinent: boni enim principis proprietates ibi explicantur , quibus et
CDmParatur auctoritas, et gratia apud omnes, atque etiam eonservatur. Iudex sapiens iudicabit populum suum , et