장음표시 사용
561쪽
tus sequetum, hoc est, ut qualem ipsi optant nique sperant, talis futurus sis princeps. Et ut epistolae Aristotelis ad Phillypum, quam tibi mitto, ultimis verbis utar, heno vale,
a. AD ILLUSTREM DOMINAM BONAM SPORTI M. fi
Mellitulae litterae tuae, illustris puella, maxima me ametunt lucunditate, maximum videndi tui desiderium asserunt. Ingenium tuum non modo laudare, sed admirari soleo: quotidielmna animi tui incrementum suscipiunt. Tu, si tibi litterae cordi sunt, maxima sapientissimaque inter nostri saeculi puellas o des. At si fortasse hae nune tibi labori sunt, si operam navaveris, caedem erunt tibi symmae voluptati. Ne desere, illustris puella, ne desere studia, ad quae natura ipsa, et prudentilasima mater tua, et praeelptor tuus vir sanctus et idem doctissimus, omnes Iue boni te hortantur. Utere sestellate ista ingenii tui; no despicias dotes, quas tibi natura fortunaque larga manu porrexerunt. Nulla in re magis aecusandi magisque pleriendi sumus, quam eum naturae bona ingrati recusamus nique despicimus. Si principes natura, non solum legibus et consuetudine, eeleris praeStant, ut pleri lue opinantur, maxima inter te ceterasque puellas distantia esset debet. Tu ad imperandum, illae ad Servierulum natae sunt: illae eolo susoque utuntur, tu Iegibus disciplina ne bonis moribus: Illac eorporis cultui student, tu animum colere dei es: Illae herae Serviunt, lanam laciunt, seri cum trahunt et nuri tenuissima sila; vos quibus, quoniam sortunae ita visum est, etiam viris imperare datum est, libros
iὶ Ex Galeatio Ssortia Mediolariensitim principe, et Igabella Aragonia Alpii olisi i l. regis Neapolitanoriim filia, nata ost Bona; qtiae, patre extincto, Barium cum matre V iiit, quae uotis ruin sua ditione sui, Ssortiadum imperio erat, mininatimque isabellae 1iduae ad regnandum obligerat. Ea in aula medici personam goret,at Galaleus noster, quo tempore et Isabellae principi orationis dominicae explanationem con Iinsuit, et hanc monitoriani scripsit epistolam ad Bonam puellulam; quae deinde Sigismundo Polonicae regi nupsit, eique silium Augustum petierit, qui ultimus Iagellonum Poloniae sceptrum tenuit. Regnante silio, Bona rixina coortis dissidiis, Barium denuo he recepit, ubi vitae terininum nacta, insigni tumulo eondita fuit Maac omnia ex illo ni temporiim hie loria satis constant.
562쪽
snnetorum virorum Pt philosophorum evolvite, exempla illustrium seminarum imitari discite, ut dignae videamini quae viris imperare valeatis, ut in quas fortuna sua dona honaque
Omnia congesserit. Incipe, assuesee, in ista tua tenella aetate contemnere locos, Iusus, inanes labellas, vanitates, et levia et inutilia ver-ha: fuge otia et consubulationes muliercularum, pictas Vestes, nurea monilia, quae omnia vilissimae ac pletaeiae admiram tur vetulae, et oculos et mentes ancillarum attonitas detinent.
Incipe aliquid do viro sapere, quoniam ad imperandum viris, ut dixi, nata es. Ride muliercularum ineptias; atque ita saeut sapientibus viris placeas, ut te prudentes et graves Virindmirentur, et vulgi et muliercularum studia ac iudicia dinspicias. Rem dignam clarissimo genere et ingenio tuo facies, si dum istae tuae coaetaneae ancillulae, aut trocho, aut iactu taxillorum ludunt, aut si dies sestus non sit, dum illae lanam, linum, Sericum tractant f non enim te ad haec vilia, sed ad iura hominibus reddenda fortuna instituit, tu interea Virgilium, Ciceronemque amplectere; veteres et novas Seripturas Perscrutare: divum Hieronymum, Augustinum, ChrywStomum illum graecum et istum tuum lutinum iij sanetissime cole: tanto pae te praeStare ceteris, quae tibi serviunt, puellis existima, non quanto num, argento, pretiosis lapillis, et Vestibus pru stiteris sista enim iis, qui magno ne excellenti animo polleut levia sunt in sed quanto nitimi virtutibus illas superabis, tanto te illas anteire existima. Nec ideo dominum servo praeesse putes quia plus pol t, aut quia melioribus ortus Sit natalibus, aut quia plus auri aliive argenti ne praediorum amplitudinem possideat, sed ideo quia ingenio ae virtutibus praestet. Multos enim, etsi fortuna servi sint, suis tamen dominis
meliores sanctioresque esse, nemo sapiens dulsint. At si non fortuna sed naturn parens quosdam Servos, quosdam dominos esse voluit, non, ut nos solemus, lihertatem servitutemque distinxit. Dominos enim non a censu, non a Plaro genere, nona pulchritudine aut a magnitudine, ut erat apud Aethiopes, i ste Aristotele, aut in veteri lege hal etur de Saule, aut a sor.
i) Illum scilicet, salii Aragoniorum principi ina PraecePlor erat.
563쪽
titudine mi viribus corporis esse Statuit, se 1 ab ingenio, et animi virtutibus, iustitia, lita Tnlitate, clementia, et modestia, gratitudine, Sapientia, innocentia, patientia, veritate, integritate, fide, benignitate.
Ait Aristoteles, corpora robusta et quae minus ingenio valent, apta esse ad serviendum; quae vero plus ingevio valent, quamvis corporis viribus et claritate generis cedunt, nihilominus apta GSe ad dominandum. Tu te tuis, quae tibi serviunt, puellis parem puta, si paribus Studiis utque assectibus tenearis: at si sublimioribus, tunc te praesto ntissimam esse non dubitabis. Da eolias anstillis, partire serieum calathiscis: tu labora, invigila nitiori hiis curis, saecularibus ac divinis scripturis. Illae tornos, aut pensa rotent, 1ila trahant: tu Chrysostomo nures sensumque omnem adhibe, ut te non plebeiam puellam, Sed heroinam appellemus. Ego non tibi, ut divus Hieronymus Pacatulae, placentulas do, sed subiratus aliquantulum hanc epistolam Scripsi, non quod de tuo erga litteras amore dubitem, sed quod, ut aerius illas prosequaris, rigidulis exhortationibus meis es sietum. Ego quod currenti et veloci equo calcaria adigo, sortasse non inepte facio. Num ut ignavus, Sic et generOSus rituus, eget enlearibus. Cum tu inter illustres mulie-I PS Clarissimum, ut spero, nomen assequeris, qui epi Stolas meas legerint, quam solices dicent fuere Chrysostomi labores simul et Galatet exhortationest Bene vale, litteris incumbens. Nam sino litteris nemo recte aut vivere, aut valere potest.
sis expers meorum seriptorum, illustris Vir, saepe in lihellis meis nppellaheris, quoniam semper Solitus es meas insenti quid putare nugas. In praesentia nihil occurrit, nisi ut Sententiam meam de armorum litterarumque, de contomplativae et activae vitae dignitate, quam Paneratio nostro Olim Seril Serum, tibi quoque importiar. Tu qui et arma et litteras novi Sti, poteris melius nut laudare nut refellere Sententiam, ut qui utriusque rei peritiam listhes egregiam. Eum optimum iu- direm putavit Aristoteles, qui earum rerum de quibus iudicium
564쪽
ferre voluerit, cognitionem habet. Eam ob rem existimo linmanis in rebus tam varias esse opiniones atque sententias, quia aut nemo aut pauci admodum id de quo iudicant, satis gnoscunt. Quod si huic malo accedat, ut quae quis nesciat, se scire pertinacissime putet, tunc et pestilentissima species ignorantiae oritur, qua totum sere orbem pervertit. Duplex ab Aristotele ponitur ignorantia, negationis altera dicitur quae non adeo prava est, altera malae dispositionis. Haec est de qua nune loquor, haec nos deteriores, hare indociles et protervos facit, haec peritiores contemnere, haec nostra laudare, aliena
Secus tu, vir integer et optimo atque humanissimo ingenio praedite. Utramque enim rem, de qua est quaestio, satis cognoscis. Litterarum enim ab ineunte aetate studiosissimus et amantissimus Semper fuisti. ntque eos qui in nliqua doctrina praestare tibi visi sunt, maximo Semper honore prosecutus es. In re bellica quantum valeas, omnes noverunt. In bello gallico virum sortem semper egisti. Feminandum regem extrema per omnia, ut nit poeta, secutus es; unde inter regni pro res magnam gloriam adeptus es. Quapropter Ferdinalido mortuo, Federicus rex te ob ingentia merita tua istius pulcherrimae et celeberrimae urbis Neriti titulo de ravit. In bello veneto apud Salentinos iij paene puer sub fratre tuo, qui aetate nostra et armorum et litterarum gloria pollet militasti, atque ita te gessisti, ut melle omnes regnoseerent, te nihil degenerasse a fraterna, paterna , Rique nulla virtute. Pater enim tuus Iulius vir sortis et strenuus, et tam Italis quam hnri, ris notissimus , omnes aetatis suae duces armorum gloria superavit , gloriosamque vitam honestissima morte insignivit, quando a tot Turearum milibus circumseptus, pro Christo proque suo rege non procul ab Hydrunto sortissime dimicans caesus ret. Quamobrem magnanimus ille heros corporis et animi viribus insigniis, gloriosus hristi martyr, et fratri tuo animas meae domino, et sibi totique familiae vestrae tam pulcherri-
ιὶ Huius liolli priuiliamin iii, i iriniit memini mρ viui se in i odicibus
565쪽
nii saeti perpetuam memoriam Omni auro, omniinis gemmis pretiosiorem hereditatem reliquit. Transeo tuorum laudes inclytas; ne pie enim hae de re nune agitur. Hoc tantum ex iis, quae dixi, velim intelligas; pila sicut nihil lucri, ita nihil damni ex lata mea sententia reportabis. Nam ex illa nec victor, nec Victus eris; Si alterutra pars xicerit, necesse est ut in nitera Succumbas, ut qui utriusque simul es particeps. Et quoniam antistrephon seu reciprocum est hoc argumentationis genus, concludendum, ut libet: aut vietor simul et victus eris, aut Victor neque victus. nut partim victor partim victus. Securus igitur lege ac lauda Sententiam, nec refelle. Novi ingenium tuum, quoniam parvo labore, Si velis, potes refellere. Nam nihil est tam difficile, quindicendo stat probabile: et nonnulla, ut ait Aristotcles, salsa sunt probabiliora veris, praecipue cum inter praeel aras res sit controversia, et multitudinem pro iudice habeamus; cui saepe divini poetae , ut ait Plato, sapientiae duces, nec non et rhetores populares sapientes plerumque Serviunt. Vale.
5. AD ILLUSTREM COMITEM POTENTIAE DE TUBCARUM APPARATU.
Fama est Turearum potentissimum regem classem validissimam parare, quam nulli portus capere massint: remiges ne sagittarios undique ne ire, equitum ac peditum incredibilem
numerum, pecuniae et commeatus, Drmorum et machinarum quantum nemo alius Superioribus su ulis cong Serit. Nos Sine sollicitudine aliqua, sine timore Securi vitam agimus, non secus ne si nut nulli, aut apud Indos et Seres essent hostes. Hostes dixi, quoniam inter Italos et barbaros, inter Christianos et ethnicos perpetuum est bellum. Hic mereatur; hic pecunias accumulat, quibus sorte se ab hoste si servatus fuerit, redimat; hic umores inserit, cpiarum fructus fortasse hostis decerpet; hie plantat vineas, quarum fortasse vindemiis alius gaudebit; hie domos nedisi eat, quas hostis, nisi Deus Provideat, aut nos homines simus, habitabit; hic uxorem ducit alteri ser-Vituram. De pueris, virginibus, Senibus, matronis, quid cogi
566쪽
537tein intelligas, nam horret animus ulcere. Si quis nostrum In- Eruentem timet tempestatem , is ignavus atque insanus habetur, et regis simul ne patriae hostis. En quo redacti sumus, imibus loqui non licet, etiam squod ne servis quidem negatum est in timere non permittitur. Nos Hercules et Aehilles non sumus, sed imbelles et minime ad bella nati.
Timuere Athenienses dirorem irruentium Persarum, et quam interea non speraverant Salutem iii mari qua ierunt. Τimuit illa urbs orliis domina victores Gallos, a quibus paene deleta est; atque nctum esset de romano nomine, nisi Romani fugissent, et deinde capitolinis claustris septi suisset. Hannibal quanto terrori fuit Romanisl Timuit Roma venientes Cimbros: et ipsa urbs, cuius fama orbis tolus terrebatur, ante quam illi Alpes transcenilerent, ndeo constrata ne perterrita erat, ut opifices omnes relietis ossicinis, clausis tabernis, matronae ne irgines desertis domibus, turbatis crinibus, ad instar captae urbis, die noctuque templa omnia ululatibus et planctibus replerent. Adeo populus ille orbis domitor consternatus timore hOStium, quos nondum viderat aut senserat, qui tot regionibbus aberant i Nobis qui stoieitatis severitatem non laudamus, cum peripateticum dogma profiteamur, licet et timere, et dolere, et misereri, et irasci, ubi, quando, quomodo, et quorsum, et quihuseum oportet: et ut Cicero ait, istud nihil dehere, ut ego, istud nihil timere, non contingit sine ma xima mercede immanitatis in unimo, Stuporis in cori ore. Aos non timebimus truculentissimos hostes, propinquos ae paene contigu , Potenti S- simus, et quos vidimus, et quavium illi valerent nostris ma- Iis didicimus ac re ipsa experti sumus7 Crede milii, illud nihil timere non contingit Sine magna mercede nul inscitiae, nutStupori S, aut audaciae, aut quod exeuSabilius quidam putant, dissimulationis. Non timebo ego mortem. Hoc viro dignum est; nam si non Miud bonum, linis tamen maIorum est. At non timere servitutem, ignominium Sunm ac Suorum, Stupra, erbera, compedes hurbarorum, durum ntque inhumanum imperium, divinarum atque humanarum rerum eversionem, hoc viro minime dignum est. Dices : sed illi alio arma movebunt, non contra nos quos
567쪽
Ar T. GALATEIamleos habent. Dii faciant i De amicitia taceamus, quae quanti apud illos sit, omnes novimus. Sed quonam movehunt Dices: Syriam atque Aegyptum Petent, quae regna opulentissima sunt, et una tantum. Victoria parari possunt: regiones amplae , pauci bellatores , populi imbelles, et qui prinel-pum et externornm tyrannsdem non paterentur, si haberent ad quos desciscerent. Exemplo didicimus, a paucis illis bellatoribus exercitum Turcarum bis aut ter fusum fugatumque
fuisse. Cum contra Christianos bellantur, nescio cur ubique victores sint. Unde npud Τui eas vulgatum ret, eum contra A gypti regem pugnant, se contra Deum suamque religionem pugnare. Multum potest apud plebem et ignaros litterarum ista persuasio. Pudet distere: nos Christiani, qui veram tendimus religionem inter ceteros, religionis negligentes sumus: ideo a barbaris vexamur ni Iue opprimimur. Praeterea si Syriam petere in animo esset, cur in Mac donia et Τhracia congregatur exercitus, nee potius in Asiar dire magna classe opus est, ubi nulla est classis. Patet aditus per Ciliciam et Amanum montem: ne si non patet, ferro facile Meriendus est; nec classe tentnnda sunt tot maria, quod non sit sine lactura et maximo periculo. Dices: Cyprus petenda est; nam et Aegypto et toti imminet Syriae: inane insula opportuna Est et commoda ad inserendum negyptio regi bellum; sed ipsi quoque Veneti amicitiam
astipulantur. Pro Cypro, neque inluestri apud Macedoniam exercitu , ne que tanta classe opus est: insula patet cuivis cupanti, nedum Turcarum regi, cui nngusta Ciliciae profluvio sunt, quique insulam continenti, ut Sic diem, ponte posset adiungere. Classis, quae tantum Venetis P Set Obsistere, s lis esset, quoniam tantim a Christianorum finibus Cypriis disiungitur. Hubet littora Syriae et issici sinus, quae sub ditione sunt a Dptii regis cum quo lain ludum pax et amicitia firmata est, et icta foedera. Corcyra et Epidaurus pusilla quaedam res sunt pro tanto apparatu. Stellia vero longinqua
est, quo tantum traiiciat exercitum, uhi Si res non Successerit, non haberent pro ter Asrienni, quo se Turecte reciperent. Creta natura munita est, nec apta ivimestribus proeliis, Sagit-
568쪽
tariorum habet ingentem multitudinem, et gens illa quidem quamdiu bella non noverit, tamen serox est, et sumptis non tarda pharetris. De Rhodo sorte timendum: est enim loeus ille Turearum regi infestissimus, qui universis piratis receptui est, qui Aegaeum pelagus et Carpathium obsident, eosque qui sub
Turcarum imperio Sunt depraedantur. Neque immemorem puto Turrarum regem, quod magister ut dicunt equitum hierosolymitanorum fratrem eius eundemque hostem receperit, et quod in Galliam tanquam captivum ac dediticium miserit, quodque pro illo regi stipendium, nut si sic velis appellare, tributum annuum quadraginta milium aureorum imposuerit; quod a Rhodiorum urbis oppugnatione paternus exercitus turpiter ab que ignominiose dise serit. Hae causae atque iniuriae, nee non et quaedam occulta vis stellarum ini me .non Satis nostra tempestate certa ars sallit in movent, ut credam hoc anno turciem elassem Rhodon obsessum ire, nec propterea nobis nihil timendum. Quid si in nos quoque arma convertat, aut dimissa Bhodo, nut parvo ibi relicto exercitu 3 Seit enim Baigetus rem sibi gerendam esse cum sexcentis non Nnplius equitibus, reliqua imbellis dit et graecula multitudo, et alienis et eisdem Gallis gravissimam servire assueta servitutem; pauci sunt pro
urbis magnitudine mercenarii milites. Velit Deus optimus, qui Rhodios quondam inlatus est, ut tantas liostium vires Suhstinere possinti Uno mclomque anno Maelaometes et Rhodon terra masique obsidione cinxit, et Hydruntum expugnavit: quo tempore regnum Apuliae et urinis et viris et Opibus sorebat, nec vires erant nitritae intestinis et externis liellis. Τanta classis quo itura sit, nemo novit. Alii Se suis quihus possunt et auxiliaribus viribus muniunt, omnes Turcarum tamquam communium christianae reipublicae hostium consilia perscrutantur, omnes sibi timent. Nos nobis timeamus, nostris relatis consulamus. Securum et audacem militem volo, ducem vero consiliai tum et gubernatorem, sortem simul aeereduliun, sollicitum et consideratum. Saepius in periculum vinnit, qui periculum contempsit, quam qui metuit. Plaeet in imperatore stela seeuritas et Simulata nudacia, vera non placui.
569쪽
Vir sapiens nihil non debet timere, Nod minit nocere si contemnatur. Et ne ab arte mea discedam, divinus Hippocrates
medicum neque timidum n que nudaeem Esse Opori re censuit; quoniam timor infirmitatem insequitur, nudacia xero indoeilitatem: illa in melius duci ne perfici poteSt, haec non pintest. t ut Quinti Fabii apud Livium verbis utar: malo trihostis sapi iis metuat, quam stulti cires probent; qui saepe virum sortem, timidum; audacem vero et inconsultum, sortem
existimant. Τu vero Iuoniam tantum, quantum Dr est, tibi fidei tribuit rex sapientissimus, et in cognoscendis hominum moribus Sollers ac Perspicax; quoniam omnium oculi te intuenιur, timene consule et regno et patriae. Cape consilium senis Otiosi, qui litterulas novit. Herodotus et Livius historius scripsere, neuter arma tractavit unquam. 4riStot leS et Plato de re publica seripsere, nunquam r in publicum admini Strii erunt. Non est tu pe etiam maximis ducibus et iis qui in summis sunt magistratibus neci pere philosophorum consilium: est enim philosophia magistra vitae. Mittendi sunt illico per littora Ionii et Aegei polagi, Hellesponti et Propontidis, qui et numerum et consilia
rearum xl,lorent. Ac subinde de omnibus regEm certiorem facito, qui sapientia et prudentia sua, qua maxime inter omnes principes valet, et Sibi et nobis ProVideat, suasque et amicorum explicet vires in tutando regno suo pro Saluto et libemtate totius Italiae et omnium Christianorum. QuonIam, ut mihi aut mens nut metus dietat, Turcae aut Rhodon aut Ap.llam sunt invasuri. Nam quo se vertet exercitus ille pugnacissimus alipae avarissimus 3 Graecos subegit, vastavit Alba nenses, Dalmatas, Illyrios, Macedones, Thraees, Mysos, compressit Panonios atque nssiduis incursionibus satigavit, perterruit Germanos. Nuper Τurcne Dacos, Ruthenos, Sarmatas aggressi Sunt, et non hostium vi, sed longis itineribus tempestatibus et continuis nivibus libacti atque niuieti sunt: tamen ingentem praedam lut narrantὶ reportarunt. Quid dicamΤ Cunctas regiones, per quas , agati sunt, exhaustas iris et opibus ae paene desertas se et runt. Magnus exercitus Sine
hello teneri non potest: si quiescit miles, marrescit: qui aliis
570쪽
non inseri, saepe in se bellum concitat: magnum imperium nonnisi belligerando servatur. Ait Aristoteles, regiones esse arma tenentium. Vicina Turearum imperio et dives est Italia, quae aut servire aut imperare nata est. Quod si Deus regnum illud non everterit, aut discordes Italorum mentes non composuerit, brevi futurum est, quod Lactantius Constantino imperatori vaticinatus est, occidens serviet, ut oriens dominabitur. VBle.
Seripseram tibi ante calendas decembres, Chrysostome, hendecamachiam equitum hispanorum et gallorum, In qua aequo marte pugnatum est. Indo ad paucos dies Lamotis galbius eaptivus apud Didaeum Mendoelum, quum in convivio denumero equitum sermo haberetur, iuvenis ferox et insolens ut mos est Gallorum) coepit contra Italos obloqui et blaterare t asseverabat Italos imbelles esse et infidos et pereidos, et nihili sapiendos, neque inter equites adnumerandos. Enicus
Lupus 2 , qui Italos probe noverat, cave, inquit, hoe de Italissentias; sunt enim viri prudentissimi sortissimique, neque ii bis neque vobis postponendi. Si perieulum sacero vultis, Si virtutem italieam experiri, quantumque illi et armis et consilio valeant, ego pro Italis Spondeo. Qui cum optimo Gallorum concurrere nudeant, quos et quot vis Italos dabo: si decem, si
iὶ Celebra hoc truderim pugilum anno MDIII. eerlamen memorarunt vel etiam doscripserunt multi illorum temporum atque etiam posteriorum iii lorici, quos inter lovius in vita Consalvi lib. I l, et Gilicetardiniis histor. tialic. lib. V. HieronΠni sit lue Vidae heroicum de eodem facinore poema, imitersire lum licet, prodiit Primum Mediolani anno MDCCCXVIII. Noster vero Galateus praecipuam meretur fidem, quia de re scribit illis ipsis diebus se tantum non insi ecflante gesta, qui et pro impetranda Italis victoria sacrum ipso manst Dei me adfirmat. Celem iuin aetate nostra nemo iam non improhat ac deto latur absurdum hunc et serinum privatorum certaminum morem, quem nec religio nec sanum consilium nec immanitas patiuntur, et quem luculento traelatu della selenam chinmota earalleresea Scipio inprimi Masset iis profligavit. 2ὶ Iovio est Indicus MI s.