장음표시 사용
591쪽
tiobilitatem traxisse se laetant, non pati liniurias, sed ulcisci, propulsare atque ultro inferre, gloriosum et virile putant; in litibus non superari, et adversarios circumvenire; pro minimis verbulis arma capere Viri sonis esse; Seire simulare atque dissimulare, et noete die Iue alienum Sumere Vultum, adulari, assentari, to ere pi oliuida odia, celare simultates, prudentis et oi reumsia dicti viri esse; posse illiis iniuste domin stri, patriae et concivibus suis, quod est parricidium, imperare; impune aliis nocere, Blios anteire, salutari, prima habere in templis et in theatris subsellia, primas sedes in conviviis, tum regium qui meam esse, tum finem vitae. suam Vero rem ngere, non capessere rem publicam, magistratus contemnere, unde claros
viros et opulentos neri dicunt, apud illos summa ignavia est. Pudet uirere, etiam mentiri, atque pelerare Deos, nique homines sallere, inficiari veritatem, foenerari, et per fas, ut Seunt, et nefas necumulare divitias, quamvis mala liabeantur, nitamen bona invidenda et utilia existimant, si modo ea celata sint, aut certe, ut sit, impunita: nam paucula data inexede, omnia crimina deleri videmus. Nec solum homines placare credunt secteratis et miserorum sanguine partis muneribus, sed etiam Deos. Si qui autem sunt, qui haec nut optimae naturae impulsu, aut philosophiae sanctissimis institutis nbominantur, e nune imprudentes, nunc inutiles, nune domus Suae immemores, nune insanos, nut quod hodie lii usu est, nescios di eunt. Nec tantum ii, qui scioli apud plebem thabentur, sed ii quibus anima pro sale data est, nos insanos appellant. Quid ultra Tam dissimilia sunt et philosophicae et popularis vitae instituta, ut altera ab alteris tantum disserre videantur, quantum homo a brutis, quantum caelum a terra, quantum immortales u mortalibuS. Magna in rebus humanis ne potentissima res est educatio, primaque illa pabula teneris animis adhibita multum hahent in tota vita momenti. Qui inter improbos n rudibus annis in illa aetate in utramque partem nexibili versati sunt, qui perditissimorum et mendacissiluorum hominum mores et admirati sunt et imitali, qui trivialem et venalem vitam nuulienum urbitrium peregerunt, quomodo possunt idem ibiω
592쪽
ΕPisTOLA XIlI. 56s philosophi sapere, qui ab ineuiate aetate probatissimos viros amplexati sunt, eosque sibi ut exemplar quoddam vitae proposuerunt Τ qui Platonem ntque Aristotelem, qui veteres et
novas scripturas venerantur et colunt, Pariamque praecepta
mentibus impressa gerunt. Duos nascentibus nobis niunt gentos deputari; alterum qui semper dirigit atque hortatur ad optima, alterum qui depravat ad mala. Duo in adolescentia nostra osseruntur calles, ut dicunt de littera Ph ethagorae, alter ad philosophicam vitam hoc est ad nobilem et pRtriciam, alter ad trivialem et plebeiam, et si vis etium harbaram nppellare. Sed divinus Plato gratias se habere naturae liuebat, quod graecus natus esset, non harbarus. Non quod Gra et barbaris sint meliores, sed quod eo tempore et arma, et litterae, et phl-losophia, et omnis ingeniorum cultus, omnes ingenuae disciplinae apud Graeeos vigebant. Non gentem igitur Plato probavit, sed m res et studia. Barbari, ut nune quoque, Semper Od runt litteras. Qui bonum genium, qui dextrum callem arripiunt, pauci numero sunt; et cum potissima pars rei, princi- Pium sit, cilicumque parti primo te addixeris, duileile cum velis illam vitabis; quamula multo facilior sit a bonis ad mala lapsus, quam a malis ad hana aseensus. Nam revocare gradum Superasque evadere ad auras, hoc opus, hie labor est. Vis dicam, qualis suturus sis senex qualis iuvenis suisti. Vis dicam, quales habiturus sis in senectute mores 3 quales in adolescentia imbibisti. Nec ideo id dico, quoniam et mnSu tudine et aetate mutari non possint, sed quoniam id raro accidit. Ideo Plato ait, ad constituendam optimam rem publicam, maximam E,se habendam curam ad instruendos pueros; nam ex iis viri stunt. Ideo apud barbaros nulla est res publica bene instituta, quoniam illorum pueri negligunt litteras, sed inter Mortii, ludos, aleas, chartas, talos, vivunt, aut regibus se viunt. Non pote si libertas animi a servitio vitam auspicari. Ideo Romani purpuratos et regum limina terentes, regum mancipia nuneupabant. Nos hic de viro in omni aetate perlaeto loquimur, non ut ii qui eos qui totam 1 itam sceleribus maeulaverant, in fine aliquod virtutis opus ostentant, opprobant; nuteos qui totam vitain sine labe transegerunt, liuia Semel recen-
593쪽
veruiit, rem obant. Virtus enim et viliani, habitus et diuturnae res Sutit, neque una tantum n tione notantur: una hirundo non facit ver, neque una dies: Da in illos natura bonos duxerim. hos vero divina gratia. Ut ad re in igitur redeamus. Ne mirare, vir optime, Si Vulgo non placent, illiae philosophis plaeent: nam et quae medici probant, ne rotis Saolli' invisa ne molesta sunt. Sic et quae praecipiunt philosophi, vulgo gra in sunt, et multitudinis opinioni minime consentanen, immo Et Stulta mutet endaque vincultur. L ique negrotorum non est decreta medim-νum, Sic noe in pularium quam is ii Sapientes vulgo hal, n-tur, philosophorum placita Pt mores sui laudare aut vituperare. Nam illud peritioris ni relici opus est, hoc nutem viri sapientioris. Sed quum nihil facilius sit, quam se ipsum sullere, iiihilque in vita divinius, quam Sotimum cognOScere, SBPPenu mero cum homines simus, sallimur; sed nunquam superhluSnut urro Antius, cluam cum Porim, , quorum vix discipuli esse a Picinur, Pol sit in nique netiones corrigimus iitque damnamus. Non est discipulus supra magistrum. Haec Dominus noster verba dixit ad castigandum hominum nudiiciam ne temeritatem, qui et doctiores Pt sayient torres se, corrigere et ea pere nudent, tIul phil Oplios hoc est magistros itae clamnant. Si honam habent mentem, si sibi credunt, si conSelentiam suam Secum ipsi conSulunt, se mullo inseriores esse sateantur necesse est, quam ii qui corripiuntur. Ego in omnibus causis meis iudicium tuum reformido, tum quia gravissimum est, tum etiam quia in antinas nostras habet imi erium iij. . cido Pliam, quoniam tantum me tibi debere fateor, quantum silii optimis parentibus. Derorum vero iudleia tanti facio, quanti facienda sunt. tibi ue ex ptii losophorum sente .itia mente Semper teneto, tantum id ituperabile esse, quod malum rei. O iniie Iiuilum vitium Gl; ut Iue ubi peccatum non mi, non posse P e turpitudinem; ne lue nitorum delictui, uti Iuum aliis osse pudori. At non Passe pati aliorum disiiciles Pt perversos mores rit lue insolentiam, sugPre inolestias, lucidi re tranis uillitatem vitae, nescio nia hoc iure noliis
594쪽
laudi an vituperationi ,- virtuti an vitio dandum sit. Forti viro, infracto et magno animo serenda est ira Deorum; et bene iusteque vivendo, magis quam Votis et Sacrificiis, depreeanda atque placanda. Ferendi sunt principes qualescumque Κρονου παῖς, et ut seriptum est, etiam dis holi: serendus est impetus saevientis fortunae: serendum est imperium patris, quamvis iniquum: serenda est paupertas, ne illius causa aliquid iniuste agamus: serendi dolores et ceteri casus. At serre imperium eorum, qui tibi iure servire delaerent, difficillimum est, et hene instituto animo intolerabile. Tergiversari et sugere peltinacissimos homines, aut rem publicam male in-Stitutam , cum iure et ratione Vineere non poSSis, etiamsi ea ius tibi damno sit, laudabilius existimo, quam contentiose vincere. Sicut post labores corporis grata est quies, sic post labores nitimi suavissima res est otium et tranquillitas; quae quanti sit, et quam beata, si iIun est vita otiosa , qui philosophi non sunt non novPrunt:
Videtur namque sui ait Aristoteles 3 selicitas in quiete esse: et sedendo, ut ait, et quiescendo sit anima Sapiens et prudens. Otium apud sapientes beatum habetur; apud harbaros, hoc est apud indoctos et plebeios, ut ignavum contemptui ac dedecori. Soli igitur philosophi, et siqui sunt quos benigna
natura ct imnus amavit Iupiter, laborant ut quiescant et otientur; populares vero lal orant cmotidie, ut magis ne magis laborent et angantur. Non licet igitur ex aliorum moribus alios iudieare. Multa decorat principes, quae non decent subditos: multa senibus conveniunt, quae iuvenibus turpia
lieribus iucundum esse silentium refert Aristoteles γυναιξὶ χό- τὶκον σιγη . Viris Silentium inurbanum est: qui viris turpissimus eSt, mulieres decet ornatus: quae lilwris debentur, non delaentur Semis iro civili indecens est vulgi rumores, et plebis, cui Servit, iudicia contemnere, plii losopho id ip- Sum summae laudi; nam vir civilis plebi natus est, philosophus sibi ipsi et Diis immortali hus. Is igitur vere civilis virdit, qui populo placet; is philosophus, ciui populo non placet sed optimatibus, qui vere Pl ro, non nomine, nobiles sunt, e tibique paueisSimi.
595쪽
bsinfiit Dominus noster, cuius vita non civilis suit, sed vere ut Chrysostomus ait philosophica, beatos nos eMe eum maledicierint nobis homines, et cum persecutionem patimur propter iustitiam; tune sapientes, cum vilissima plebs nos insanos iudicaverit. Quae conscia stultitiae et malitiae suae interdum reseret illa verba: hi sunt, quos habuimus aliquando in derisum et similitudinem improperii. Nos insensati vitam illorum existimabamus insaniam, et sinem illorum sine honore. Mee quomodo computati sunt inter filios Dei, et intPr sanctos sorsi IIorum esti Ergo erravimus a via veritatis, et iustitiae lumen non luxit nobis, et sol intelligentiae non est ortus nobis. Hi sunt barbari, hi sunt seram brutorum vitam degentes, hi plebeii, hi ignobiles, ex quocumque genere orti Sint, ex quacum que patria, ex quacumque gente. At probi viri, nobiles sunt, quamvis hartari suerint, aut libertino patre nati. Quis enim, nisi inscius rerum humanarum et verae nobilitatis, Horatium plebeium aut ignobilem appellaverit 3 Quis Virgilium . a nobiselitate abdicaverit, qui in par o pago et obscuro patre 7 Quis Cieeronem qui in municipio 3 Quis Demostlionem ex patre sa-bro serrario7 Quis Meratem, qui ex marmorario patre et matre obstetrice3 Quis Aristotelem, qui in Stagira Quis Platonem, qui in Academia3 Theophrastum, qui in EreMor Hippocratem, qui in Coo 7 Et litterarum parentem Homerum, qui in Cea in- Sula, Seu potius in exiguo scopulo, natus sit Τ Magna inter bonos malosque, inter Sapientes et insipientes, inter doctos et indoctos, inter philosoplios et eos qui a philosophia alieni sunt; inter Graeeos autem et Latinos etharbaros, et ut divus Paulus nit, inter Iudaeos et Graecos nulla distinctio est; nulla inter plebeios et patricios, nulla inter servos et dominos, nulla inter Aethiopes et Scythas, modo mores conveniant. Barbarorum appellatio primo a sermone Sumpsit initium, demum ad mores tractum vocabulum: et recte quidem; nam perniciosior harbarismus est in moribus, quam in Sermone: minus malum est in grammatica peccare, quam in philosophia. Et inter barbaros, optimos et sapientissimos viros et mulieres quandoque; et inter Graecos Latin que, indoctissimos et scelestissimos fuisse legimus. Non igitur
596쪽
n genere, aut B censu, aut a Patria, aut a natione accipienda est humani generis distinctio, sed a vita et moribus: et ut dixi, Cicero recte sentit nol ilium et Optimatum non nati nem esse, Sed proseSSionem. Non Satis hahere mentis et virtutis puto eum, qui proaVorum facta extollit, illos admiratur et colit qui se claris lactant ortos natalibus, qui nullos putat esse nobiles nisi generosos. Profecto illiena laudat, qui genus
iactat suum. Maior et coniunctior cognatio est inter hene moratum aethiopem et graecum Virum lκ num, piamvis hic rex ille sit servus, quam inter gi necum et graecum, quorum alter optimus sit, alter peSSimus, cyramvis uter Iue eisdem Sit natus parentibus. Anteponenda est animae uiuinitaS et morum paritas corporis cognationi; distinctio a forma necipienda est,
Dominus noster cum illi obiiceretur, quod Samaritanus esset et daemonium haheret, negavit se daemonium habere; ad alteram obiectionem nihil reSpondit, ne videretur, ut multi Solent, gentem aliquam, But nationem, aut familiam parvi sacere, ni re probro notare. Nam et inter Samaritanos verisimile est honos quoque viros fuisse: et magis assinem et proximum iudicavit eum, qui misericordiam secerat in illum quem latrones pereusserant, luam contribulem eius levitain, Iden Dominus et praeceptor noster, inquit: Elias multas h hehat viduas in itidaico populo et natis orbas, et tamen Vl- duae sareptantie illienigenae filium suscitavit. Philippus Canda, res Aethiopum reginae servum Sacro baptismate insignivit, nec illi obiecit quod servus esset aut nethiops aut cunuchus.
Id multi ex romana et graeea nobilitate non meruerunt.
Quid mihi opponis nobilitatem 7 Quid maiorum claritatem quae, ut idea Platonis, aut nihil penitus in re est; aut si est,
extra noS est, et in Sola hominum opinione consistit. Tolle tuum, precor, Hannibalem vietumque Syphacem in caStris et
cum tota Carthagine migra. Quid tibi eum iis, qui ante quam tu nascereris, mortui sunt Quid gloriaris de patriae magnitudine, de amplitudine praediorum, de servorum multitudine, de Virtute cognatorum, de innumeris gregibus, de immensis opibus, de sumptuosa supellertile3 Omnia haec Iliena Suhi,
597쪽
sisnLnucla el pole illine tua sunt, Iuae te Pomitante, sive imperator Sis, Sive miles, Sive ex patricio et Senatorio, Si Vc ex equestri ordine, sive fortunu eorum mane diximus domina te servire lut,ent sive dominari, Sive moreris, Sive Peregre Proficisearis, et quae te nec in vita nec in morio relin piunt. Nulli, nut admodum pauci eorum quos admiramur, locupletissimi fuere, nut Plaro genere, nut patria illustri, ut diximus, nati sunt. Aristoteles in politi eis inquit: natura conatur ex bonis bona in Pre, sed plerumque non imi est. Et idem: heri simile est ex lvinis bonos nasci. Idem negat I olentiorum natos posse institui laene. Et Dominus noster divites et potentes ab- client a rouno Dei: doposuit potentes clo sede, et exaltavit humiles. Heli iuste gubernavit populum, ni silii et sibi et patri perni ies fuere. Samuelis siliorum preonta n iudicibus ad re-yra transferre imperium populum eoegere: maluit populus du-rnm Ser itutem pati, iniam iudi eum rapinam Pt insolentias et
Fnteamur erum. Quot videmus poriam, qui nimis pos uni, pii bus plus licet, sancie et Meundum virtutem vivere 3 Et quamvis regiones nil formandos animos liomiluina Imutum IR A- sint sinitior enim plaga mitiores gignit homines, et praPStantiores ii nimi moros, tamen 1 idemus potissimns in omni re partes habere institutionem. Ilipi, erat os dicit Ysiae gentes man- Sueliores tuo ot nd hella minime idoneas, Europae vero lar Psne bellicosas; sed vid mus nostris sinoeulis illas Europae imperare. Quae nostri maiores siae gentibus obiiciet ant, i anni Ent tunicetis, mitrarum redimicula, unguenta, cadem ab illis nobis ol,lici possunt. Natos ad numina deserre, raptu et Venatu Vivere, caniciem galea promere illi dididerunt. Graec ο-rum PSSe Aristoteles putavit l,tu haris imperare; si nunc Pt Graeci et Latini, qui quondam toti orbi dominati sunt, externis serviunt. Magian perseeto vis est et disciplinae et consuetudinis i Non igitur pata quisquam graecuA sit, nobilis est; nec quia Sit nut appellotur barbarus, ignobilis; nec quia patricius quis luam sit aut e tu stris ordinis, imitus; nee malus, quin ex infima plotis natus sit. Λit Cicero: qui neminem posse honesto loco nasci dixerit, nisi qui ex patricio genere ortus, facit
598쪽
iu iterum plei,s iii Aventinum feeedat. Multos Servos a rogi-hus, multos regPs a Servis originem traxisse, nuctor est Plato. NobilitaA igitur sola est at illae unica virtus. Nec ut eo me haec dixisse putes, Initer optime, quia Sim adeo humili genere natus, ut non possim cum Omni nobilitate certare. O in seligem hane Italiae partem l narus eSt, de quo non possit diei: maiorum primus cluis luis suit ille tuorum, nut pastor fuit, aut id ciuod dicere nolo. Quis est ex his, clui nobiles api ellari Iolunt, qui ΙΜ ssit ultra centesimum n nnum suae stirpis initium demonstrare 3 Cuius non pater, aut avus ni, externis, ne di eam a barbaris, Gallis, nut Germanis, enerit nudus, inops, famelicus, Squalidus, pannosus; et hic locuples laetus et clarus per caedes furta et rapinas, nihil ibi unde vi nerat reli piit, nihil secum tulit nisi rubiginosum ensem et
hastam. ee suere mAgna virtutis opera; Vicer non repugnantes , Sed ultro voeantes. Vis ut his me comparem 3 qui nosti et patriam et patrem meum graeeis et latinis litteris instructum, irum iustum, hPne moratum, ni id ni abstinentem. Avus meus et proavus et ceteri proponitores mei Murelissimi saeerdotes graeei fuere, philosophiae et Sacrarum scripturarum scientissimi. Audebit ne aliquis venerando Sa Pr-dotum generi conserre latrones, praedones, Sicarios, I it lentos, iniurios et harbaros 3 Cum harbaros dim, non illis, ut saepe dixi, nationem impropero, sed mores et pristinns Rrlos, per quas nu eum in quo nune sunt loeum per enere. Sit tuitur tam longo sermoni pro conclusione hoc tui radi Xon: omnes doctos Imnos et philosophos, nohiles ne patricios et illustres esse, et ut stoici dicunt etiam reges: Omnes nutem malos et indoctos iniustosque, ignobiles esse pictaeios Servos et barbaros.
nortaris, mi Aquae vive, ut aliquid scribam, ut aliquoil monumentum ingenii mei relinquam. Finge me talem PSSe quin liquid victurum seri here possem. Sed die, qui reo, quam n g-xrediar materiam 3 Quid a maioribus nobis relictum est 3 Quid
599쪽
Intentatum illis suit Vis ne me physica seribere Iubes et manes Aristotelis laedere. Quid enim illi aut adiiciendum aut amputandum est 3 Omnia divini vir ingenii absolvit. Dices: interpretari potes quae in eo nut rerum magnitudine, aut auetinris subtilitate, aut interpretum vitio, aut exemplarium mendositate obscurata sunt. Sed utinam mihi nota essent, quae alios ignorare ideol Ego summo ingenio Iirum esse dum,
cui intelligere ea contingit, quae Aristoteles invenit. Occurrit tibi ubique turba interpretum, habemus Graecos, habemus Arat,es, qui Graecos imitati aptissime Aristotplis aenigmata modaverunt. De nostris squid dico de nostris ) de Frimcis nosti, quid sentiam. Utinam Aristotelem nun tuam attigissenti Hi dum veterum vestigia sequi dedignantur, et res quasdam novas majchinantur nec ipsi Oedim di dissolvendas, trahunt verba i
Suas signis lentiones, mulant et transponunt, ordinem Pervertunt, Et corrumpunt sententias, et reliqua divinant quae nunquam ipse nuctor imaginatus est. Timon interrogatus, quomodo emendata Homeri opera haberi possent, respondit: si in ea quia incidisset, quae nemo emendavit. Idem sentio de Aristotele . A vermes urguit POS,
. qui putant Aristotelem sine interprete nunquam intelligi P Se . Mihi , erum dicere videtur; scripsit enim vir ille ut i telligeretur, sed nos dum laborem suximus, labimur in errores. Si philosophari vis, illuAtris a quaevlve, dignare consilium accipere: purum, Simplicem , et solum legas Aristotelem , et universum: quoniam, ut dicunt, liber librum aperit: quoniam ubique ipse sibi similis est, ubique invenies quod iuvet, et ad obseuras et arcanas res intelligendas serviat. Graecos habeas codi eos; erunt enim tibi optimi interpretes, ubi aliquos locos
nimis obseuros, aut male a nostris in latinum versos in eneris. Si quando opus est interprete, non praeterens Alexandrum, Themistium, aut ipsum Α ermen : ceteros autem melius est aut nunquam videre, aut ita percurrere, ut eXploratores faciunt quando hostium castra, nut ignotas regiones adeunt. Profecto satius est aliqua ignorare, quam Seire. At de moribus scribendum sortasse existimas, quando haec pars philosophiae multos a si eculatione rerum naturni tum re
600쪽
ΕPI OLA XIV. 57 lv avit, et ea est quae plurimum vitae eondueat. Sed quid in hac re Aristoteli defuit 3 Seio te nosse, quam bene Aristoteles ethicam tractavit. Quis elavam de manu Herculis poterit sudiripere 7 Certe divinus ille vir calamum Serit entibus, liui suerunt, qui sunt et qui suturi sunt, extorsit de manibus. Plato hane rem ullo ordine, atque nilo docendi genere pertractavit. Ciceroni in philosophia nec ingenium defuit, nec docendi ars atque elegantia. Τheophrastus tractavit locos ab Aristotele nimis tractat . At ego ex philosophis illum Λristoteli proximo accedere existimo, et ste secundum tenere locum, ut propior sit primo quam tertio. Nec putandum Sanctum virum praee ptoris, qui illi omnia sua morietis commiserat, manes Sollicitasse, et ita locos tractaMe, ut se illi aemulum praeberet. Sed quae Aristoteles suo more, ut Boethius ait, turbavit, hic clarius et intelligibilius scripsit, ut non modo non ingrati discipuli, sed boni interpretis munus esse erit. Ille profecto, ut et cetera bona sibi commissa, Sic et illa nunquam moritura opera servavit, et divino sermone unde nomen necopit illustravit. In dialectica quis 4ristotele dicente nuderet loqui 3 Subtilissime disseruit omnia, et ordine quodam mirahili mihi mirabilia videntur. Sunt qui nova sophismata, immo ingeniorum eaptur , calculatioues, ct inanes nescio quas suppositiones laudant et colunt; sed illa pingui Minerva scripta putant, haec vero adeo subtilia, ut et ipsum Aristotelem saltero possent. . Heu misera. mortalitast Certo in apicem ignorantiae deventum est, dum barbarorum disciplinas colimus. Graeci vi et armis et vicissitudine fortunae, quae humana omnia suo urbitratu dispensat, harbaris serviunt. Nos nostra sponte barbaris re, dimus, dum eorum dogmata sequimur. Utinam hoc tantum in nostris studiis fiereti Quod pudendum est, barbarorum lingum miramur et colimus. Nos qui eos a seris moribus et immanitate liberavimus, a barbaris heu itus, incessus, nobilita, tem, et Sermonem, et leges Vitae necipimus. De hoc alias. In astrologia Ptolemaeo credendum est. Quid plura desuder 7 Sunt quae in illo Arabes emendaverunt, sorte et nonnulla emendanda forent nostra tempestate, quandoquidem caelum ipsum non ita metiri possumus, ut non e tis te,npomin