장음표시 사용
631쪽
cio, non pro Murena dicere Voluisset, alias rationes excogitasses. Rhetorum enim mos est nune has partes tutari nunc illas; sed Sulpicius sortasse propter communem litterarum Studium nihil porrigebat, Murena dives ex Asia redierat. Quamvis ego ad consulatum adipiscendum, in illo turbulento tempore, in civitate Brmata et plena seditionum, nutante ac in servitutem ruente fortuna libertatis romanae, plus arma valere quam leges non negaverim: nliud cnim, ut saepe diximus, rat dignitas rei, niiud quae ex ipsa re sequitur utilitas et commoditas. Non praeteribo hoc in loco referre verba divi Thomae, quem tu ut patronum colis. Inquit ille tertio p liticorum: non bene opinabantur quantum ad hoc, quod puta-hant virtutem, qua homo bene se habet in laellis, esse Optimam; cum Bliae virtutes, scilicet prudentia et iustitia, sint
digniores sortitudine; et ipsum etiam bellum sit propter pacem noli nutem e mi Verso.
Quoniam de eontemplativa. et activa uua multa dicta sunt,lit,et et de voluptate aliquid dicere. Magna pars mortalium sub hac laxatur, Aristoteles nit: multi sunt pecorum Vitam eligentes, similes Sardanapallo. Paris tres Deas nudas vidisse dicitur, Iunonem, Minervam, Venerem. Sapientissime a litterarum patre Homero enictam esse liane sabulam existimo, ut quae Summatim Omnia vivendi genera complexa est. Paris ipsa mortalitas est, Minerva sapientiae et scientiae, Iuno ngendarum rerum, enus voluptatum Dea. Prima obscura et ignota, inamo et in- Visa multitudini, nec Plaestuosa, paucis tamen cognita: ideo neonterraneo meo dictum fuisse puto, philosophandum esse paucis; ipse enim nonnisi cum Scipione et Laelio familiarissime VerSahatur. Secunda gloriosa et superba et dives, ut decet Ι is coniugem et sororem, sed ea non sine maximis et Iab ribus et periculis tractatur, sive hella geras, Sive rem publicam administres, sive regibus earus sis, siVe populo grati Sus. Praesto ni his sunt innumerabilia tam nova, quam Vetera exempla. 'u hos quatuor contemplare, Scipionem, Hannibalem, Demosthenem, et Ciceronem. It tibi satis sint: horum recrutare mores, fidem, industriam labores, pericula, res M tBS, et demum exitum. Tertia suavis et grata multitudini,
632쪽
EPisTOLA XVIII. 60anea minus proeeribus, ad queun post maximas res gestas, post adepta imperia, post subactos hostes, nullae non gentes labuntur, nee secus ae ferrum, quad eum ab Opere cessaverit, aer gine consumitur. Haec est nerugo potentissimorum et ducum
et populorum, voluptas ipsa, quae multas gentes, quae ante
imperare consueverant, Ser ire coegit, multa regna Subvertit. Haec Paridi ut Helenam raperet suasit; haec troiani lwlli causa fuit. Nee putes, ut dixi, frustra a poetis setam fuisse fabulam. Praepostere vivit humanum genus. Paris, lioc est homo ipse, voluptatem praeponit rebus omnibus: si quid strenue egerit, si quid lueratus fuerit, totum ad illam dirigitur. Huius gratia praecipue avaritia expetitur, huic navigatur ad Nilum et Tanaim et ad ultimas oecidentis insulas, huic pronanda vada exquiruntur, quin etiam et huic bella geruntur, huic serrum stringitur, huic scalae moenibus admoventur. Nihil aliud vulgus bene vivere appellat, nisi genio indulgere, voluptatibus frui, et molliter et delicate vivere. Si quis excellentioris est ingenit, hac contempta, eam quae in agendo est vitam eligit, magistratus conplectitur, rem putilicam capessit, anhelat ad honores, opes necumulat, et xenuS EX- tollit suum, nomenque prorogat ad posteritatem. Qui sapientiam ninplectantur, aut nulli sunt nul perpauci, contempli a multitudine, sed istos aequus amavit Iupiter. Hi, si qui Sunt, plus Diis quam sibi vivunt, honores et divitias nec omnino contemnunt, nec ardenter appetunt. Si eas non halmerint, patienter inopiam serunt, nec illam propulsant per scelera: si divitias possederint, Iil eraliter illis utuntur, suis bene faciunt, amicis largiuntur, nullis invident, ut qui simul cum bona me te et cetera omnia possideant; ita ut non sibi, sed aliis nati videantur: iniurias inserunt nemini, illatas aut patiuntur a
quo nitimo, nut non crudeliter ulciscuntur. Quae vero de Diis ab hominibus sciri possunt, speculantur: caelorum, Siderum, elementorum, plantarum, animalium, et ipsius hominis naturam serutantur. Denique in divinarum et humanarum rerum cognitione tota illorum mens est. Hoc est vitam mortalem cum immortalibus agere, lioe est in liumano corpore divinitus vivere, hoe est quod Merates dixit: M' Hτά των θεων, προς ris'
633쪽
Nec tacebo sententias divinorum poetarum, qui melius, quam rhetores populorum aurae servientes, ludicaverunt. Ideo ut Aristoteles supremum operum suorum metaphystea uno II meri clausit versiculo, ita ego hune sermonem signabo doctissimis Virgilii et Ovidii sententiis. Uterque vitam contemplativam ceteris praeposuit. Ovidius nit: Felires animae, quibus haec cognoscere Primum, Inque domos superas scandere cura fuit lUbi et militari et forensi vitae et divitiis et honoribus contemplativam vitam anteponendam esse, apte demonstrat. Virgilius secundum mentem Aristotelis et Theophrasti, quos familiarissimos habuisse non dubiis argumentis compertum habeo, primas partes felicitatis, hoc est ipsum summum bonum, in contemplatione et rerum cognitione collocavit; non uti causidiei in notionibus, in quibus more Ixionis celeri. et perpetua volutantur rota. Felix, inquit Virgilius, qui potuit rerum cognoscere musas i Et paulo ante dixerat :Me vero primum dulces ante omita Musae, Quarum sacra sero, ingenti perculsus amore, Aeeipiant, eaelique vias et Sidera monstrent, Desectus solis varios, lunaeque labores, Unde tremor terris, qua vi maria alta tumescant Obicibus ruptis rursusque in se ipsa residant, Quid tantum oceano properent in ungere soles Hiberni, vel que tardis mora noetibus obstet. Has divino amatus spiritu vates appellavit summas naturae partes. Hare est igitur summa hominla felicitas et summum naturae bonum, quod homines quoad liret diis similes lacu
Simoenti optime, deliciae umicorum, sis salvus. Quereris, sit iure timereris, qui promissam tibi per alium nuncium epistolam non acceperis. Nondum illa signata erat, eum nunelus excessit. Sed ea tunc epistola suit, nune est libellus, et hoc in lucro est; plus aeeipies, quam promissum fuerat; tempore s -
634쪽
nus provenit. Si Galateum amas, ut ais, lueundior erit ubi libellus, quam tuisset epistola; sin minus, molestior. Si figulus essem, dum urceolum saeere statuerem, nescio quo pacto currente rota amphora exiret. Itaque aut epistolam voca, aut epist lium, aut libellum, ut Itbet. Non potest quispiam mortalium non obsequi ingenio suo: quam ob rem tot sunt disserentiae ingentorum, quot et eorporum. Dissicile est vitare liuae ginnius noster suadet, dimelltimum et servare decorum in ea re ad quam nos natura non provoeat. Sit igitur cuique dux sua Minerva; quisque suos patimur manes. mala varius est, lu- eundus, noridus, copiosus: Aristoteles concisus, brevis, gra is, neutus, circumspectus. Uterque suo more placet. Spartauis gratus est suus laconismus, suus Atheniensibus sermo prolixus et eoplosus.
Novi ego ingenium meum, novi et ut sie di eam lasciviam sermonis, et has longas parentheses, ut interdum videatur ipse si hi sermo non cohaerere. Quoties lego, toties aliquid addendum videtur, etiam si millies legerem. Si quis hoe nolite lae et notitiae multarum rerum, adscribat vanitati et imaciliae. Optarem maxime ut de me dicere quis posset, quod de conterraneo meo uictum fuit - vius ingento maximus, arte rudis. - Αgnoseo peccata mea; sed aliud est agnoscere innata vitia, aliud vitare: nee si vitare possem, in hoc admodum i horarem. Non ego impero ingenio meo, sed ducor ab illo, immo potius trahor, et quoeumque traxerit, sequor. Scilicet hoc erit curae Galateo, concinnare verba, disponere elausulas, et in fine, ut ait Hieronymus, aliquid servare, ut plausum moveat auditoribus; surare sermonem, aut balba de nare loqui 3 Faciant haec, qui plus in bene dicendo, quam in bene agendo student. Vis dicam Non ego calamum verso, Sed illum qu eumque, ut dixi, duxerit, sequor ac libens. Curae sunt mihi
non verba sed sententiae, eruditio non elocutio. Nee ignoro nonnullos doctorum hominum ossensum iri, cum litteras ab minor , execror, prosam. At si quis mentem non verba inspexerit, cognoscet me tune maxime litteras laudare eum vu
Aiunt Platonem tunc maxime usum rhetorica cum com
635쪽
tra rhetores invehebatur: tunc Homerum ceterosque poetas admiratum , cum illos n sua re publica eiiciebat. Non parvi ingenii esse puto paradoxa persuadere. Plus admirationisuli Romae Carneadis ingenium et eloquentia eum contra iu-Stitiam, quam cum pro iustitia disputabat; quo dicente, quid
Verum GSet, agnosei minime poterat: a quo Ciceronem quam plurimos locos sibi assumpsisse video. Pyrrho elientis plus sumae adeptus est cum contra logicam, physicam, relucam, hoc est contra imnos mores scripsit, quam plerique alii, qui de Ius diligentissime tractaverunt: cuius commentariorum stagmenta aliqua Sergius noster diligentissimus librorum veterum
indagator hic apud Salentinos in quadam antiqua casula et
ruinosa reperit fi); quorum titulus est: πυρρωνίων ὐποτυπ-εων.
Et ab hoc Ciceronem multa retulisse ad verbum deprehendi. Dices: non licet contra veritatem aut serio aut loco di-Sputare. Fateor, et Ciceroni nssentior, qui melius eme putat in bona causa vi opprimi, quam malae cedere. Est apud hiero phos 2 pro iustitia agonirare, et usque ad mortem ceria pro iustitia, et Deus expugnabit pro te inimicos tuos. Aristotcles censet oratorem oportere scire tutari vel malam ea am, non ut Cicero, Crassus, et Demosthenes saepe secerunt, Sed ut -- lam causam tutanti sciamus respondere. Callisthenis oratio admirationi fuit, et cum pro Graecis contra Maeedones, ricum pro illis contra Graecos diceret, sed in vitem parte an, mos Macedonum non parum ossendit. Etenim suapte natura
amara est atque Odi a veritas; nec est lacile invenire, qui contra se dicta libeuter audiat, etiam si vera sint. Plinius, ut ego ex illius verbis coniicere possum, vir suit benigni et humaui ingenii, et tamen illi non turpe visum fuit contra Graecos, a quibus omnes ingenuas disciplinas accepimus, et Per quos ipse, ut latetur, profecit, et contra medicos, et contra
parentem, ut ipse ait, omnium naturam Seribere, et contra providentiam et immortalitatem animorum. Cicero quoque in dator Graecorum, cum rapacem praetorem Pro magna, ut P tο, mercede apud senatum defenderet, quae et quanta con-
lin animadverte notitiam ini sentarum primo Sexti empirici institutio
num PFrritoniaruin apud Salentinos.
636쪽
RPImoLA XIX. 607tra Graecos enarraviti Lucianus ille laudator muscarum, et auctor salsissimarum narrationum, contemptor ut est Lactantius hominum Deorumque, et apostata orthodoxae fidei nostrae, quot et quanta in philosophos evomuiti Picus plura volumina contra a tetesmata scripsit, et meo iudicio non minus vere, quam docte et copiose. Huius se tentiae, et sancti viri, et ima veritas, et Si qui Sunt, qui re philosophentur consentiunt. At si salsa dixisset , gratias illin endas esse existimo, ut Aristoteles nit. Veteribus ngere gratias debemus, etiam si male dixerint, moverunt enim mentem nostram ad veritatem investigandam, et nil repugnandum sulsis opinionibus. Fuit graecus quidam, qui extollens virtutem et mores Macedonum apud Darium, instruebat iluomodo et qua arte cum illis pugnandum esset. Huius consilium si nuditum fuisset, sorte res aliter evenisset. Sed huic veritas, ut solet, et rectum consillum in perniciem cessit. Quin etiam ipse Darius poenas dedit et mortis innocentis viri et neglecti consilii. Explorandae sunt vires, conatus, ingenia, et loca hostium, si vin re velimus. Socrates philosoplius nilversarii rum maledicta clementer serebat, dicens: si illa vera essent, se meliorem suturum, dum pereata emendaret; sin salsa, nihil ad se pertinere. Propterea inimicos aiunt optimos esse magistror, et anonitores, et primos qui nostra delicta sentiunt, quoniam quae nini ei ne clam quidem nudent nobiscum in nos loqui, illi palam pronunciant. Cum legeris, illine contra litteras dixi si , puta me non habere odio litteras, sed illarum fortunam. Nam nollem vivere si sine litteris viverem. At si ea quae dixi non placent, puta me secutum fuisse exemplum Eratosthenis illius, qui eum nullius esset pretii, cupidus sanaad et gloriae, cluod virtute non potuit, scelere memoriam sui neternam sacere tentavit. Neque id sesellit; ignem in templum ephesiae Dianae iniecit: intem rogatus, cur id fecisset, respondit: ut eius facinoris memoria in sutura saecula extenderetur. Senatus neque puniendum hominem censuit, ne lue illius nomen, nut laetum in annalibus Seribit lum. Et tamen et nominis illius et facti memoria in-
iὶ Scripsit reapse Galenus, lusus causa, hii ulteraliuilein litterarum.
637쪽
viis senatu adhue restat. Sie res se habet, humanissime simoenti, cum sortuna Volet, etiam Melera clarissimos homines faciunt. Tu, ut es mitissimi et indulgentissimi ingenii, mentem et mores amicorum observa, non verba. Actii nostri non solum manus, ut hispanice loquar, sed os et oculos pro me osculare. Vale, decus et deliciae amicorum. Data Callipoli .X
ealendas novembres. 20. AD ALTILIGM
Invideo tibi, mi Attili, tuam eum regulo nostro peregrinationem nosti enim quantum sim peregrinandi avidus. IR- video tibi et Hermoles Barbari nmplexus, quem ut puto Mediolant videbis. Τestor Deos, ni me res familiaris graviter urgeret , tecum venirem, Deum regulnm nostrum minitarer, ut pariter et tyrrhenum, et ligusticum pelagus legeremus. Quis suit ille, qui liberas hominum et eorumdem philosophorum mentes coniugii vinculis alligavit 7 Τά autem, qui liberes, i felix, et ventos sectandos, et mare placidum experiare, et - sit Galatea tuae non aliena viae. - Habebis fortasse mea munuseula, hoe est plagas mundi in nretum coaetas, quae et navigandi tramites monstrent fi), et Galateum tuum libi reserant. Ego Diis et M onso volentibus hic in Iapygia Ohe Saturnalia peragam cum Aetio et Charitem Bene vale. Data Luptis VI. nonas Octobres.
638쪽
CONSALos ΜΛ NIIS CORDUBENSIS . i. Tantam rerum militarium molem sustinuit omni aetatis
Eursu magnus Coi salvus, et tam sortiter et sapienter per maximos gloriarum triumphos fortunae auspicia consecit, ut nil aeternarum laudum culmina provectus, non modo Hispaniam, debellatis hostibus, eleetis christianae fidei regumque Aragoni μrum perduellibus, illustrarit, sed Italiam quoque praeclaris victoriarum facinoribus, splendida sortissimi dueis virtute, nominisque magnitudine, et rerum post hominum memoriam admirabili praestantia, ,eteres duces nemulatus, ita complerit, ut ad omnes honores diuturnis bellorum laboribus necesserit. Nee hyperbolice de eo tollutum assererem, qui Scripsit Graecos decem annorum molestiis, ex una tantum urbe Victoriam reportasse, quando C salvus, nullo insidiarum molimine, collatis viriliter signis, in npertis campis , ad urbium moenta, ut helli fortuna tulerat, subductis copiis, animi viribusque corporis, hiennio pacavit Iinliam, Neapolim his ereptam suis regibus restituit, et provincias, quae defecerant, in fidem revoeavit. Nec mirum si perdomitam Galliam Caesar romano subiecit imperio, qui eum veterano milite multis iam proeliis assueto, omnibusque bellicis instrumentis instructo, eam gentem tunc inalawllem sere, quae vix pugnare didicerat sudit et profligavit; illiando Constitvus Gallos multorum hellorum experimento gentem serocem essectam, potentem armis, quae et armatorum multitudine, et pugnantium virtute, et vincendicii piditato, multis nationibus terrori suit, tanto conatu expulit, inque Sua regna detrusit. Uuure novus Hercules Geryonem tot imminentibus perieulis in Hispania superavit, eum Sig-39
639쪽
ina victricia lici rharis geli tibiis iii tulit, novusque Mariae lius lit-Si ai orum regum ense i in pu navit, ut ad eius nominis gloriam iidhuc in neapoli innis monumentis cuncta gaudio caleant, cuncta Plausibus tripudient. Quod si non omnibus vietoriis , quas in rPgno uua politano cons fluuius rei, Plus regni prorex est Bppellandus, ante ibiani enim praefecturam urha nam habuit, multa hol in conserit; semper tamen praesectum fuisse dicemus, quem domi reges continere non γνterant, eum adesse militiae eum Olmeteret, ad regni tutelam n regibus vocatum, atque iam tum cum ex Hispania advenit, ut Obegia in Gallorum proregi obsisteret, eo muneri praesectus visus suerit. 2. Alphonsus eius nominis secunduS Arnuoni ne rex. , quod Galli praecipiti niluviono ex Alpibus omnem Italiam Brinorum saevitia corruperant, ipsoque mortuo Ferdinando patre, uvi- tum regnum deSerere coactus, Et omni spe destitutus, Nea-μ li in Siciliam Se redoperat, in omnium rerum solitudinem adductus, ignorabat quam tandem rationem iniret, ut in pristinum locum restitueretur: multaque Secum unimo volvenS,
tandem Bernardinum Bernanduin in Ilispaniam misit, a catholico rege auxilium postulatum. Is nihil sibi opportunius proposuit, qutun Consat una illi negotio praeficere: qui multorum Da igiorum Plasse Ponata arula, conscriptis peditibus equitibus Iue , expeditu navigatione Messanam Bppulit, quo Al-Pholastis, et Fordinandus si lius Ferrmidinum di tanti de regia sere dignitatu deiecti se i coelΜTant; nihil enim loci inire rum regnis inerat, quod hostili iniuriae non in et obnoxium. Eius adventu, iluasi felicissimo sidere praenuntio, cuneta sibi inuste eventura reges arbitrati Sunt, omnemque recuperRndae Salutis spem in m sortissimo viro collocarunt. Tunc praecipue, cum ne punctum quidem temporis immorandum arbitratus, ad Calabriae littora descendit, Rhegium obsedit, vi
cepit, Gallosque poSS SOres Obtruncavit, et sueundi Ore Prosperitatis flamine succedente, universas vires in hostium mu- spectum dedit, iussitque suis, ut in omnem nlabriam sermsibi iter nperirent. Quare subito timore consternati hi Stes, Rut sugere, aut in munitiora loen se recim're coeperunt. a. Quae res innios animos onsalvo do lit, ut vel si longe Disi te MIe
640쪽
i illi rior num ro nil litum esset, liis taliam initiis sim in certum victoriae muciperet, et Pontemplis hostibiis, suorum reuum trepidos animos firmaret. Quare Seminariam, quo omnes Gallorum vires coiilluxerant, aggressuS mi: Strenue utrimque pugnatum, caede, multorum Subsequuta est, Galli lue tandem in urbem pellem retulerunt. Quod cum Eberardus Stuardus, cui Obu- unital cog uomen erat, scotus genere, Summaeque 'irtutis dux, ot Calabriae praesectus, animadvertisset, ne iis locis spoliaretur, cluae tot laboribus in galli regis pol talem redegerat, et ne Pius gentis nomen videretur Hispanorum virtute abGleri, iungendo copias, quas pluribus locis collocaverat, invictissimum exercitum fecit: mox per praeconem Hispanos ad prou-lium lacessivit. Feminandus in quo excelsae indolis manifestissima erant iudieii , nrdebat pertamen et pugnam, ad quam hortabiitur Consalvum, cuius virtute cuneta sibi felicia eventii ruconfidebat . iamsalvus vero, ipiet a militaris usuS prudentem rerumque experientia IH ritum reddiderat, ut iuvenis animum ferocientem, et nil immortulitnlem temere properantem frenaret, multa proposuit, luibus a pugna illum revocaret; nunquam scilicet cum hoste inconsulte concertandum; nec manus conserendiis, nisi commolliorem Oeensionem tempus tulerit; ite tui equam Sapere ducem, qui hostiR monitu castra sit moturus; illud pro comperto esse habendum, Obegninum bellicae rei npprime gnarum, provocare non PSSE RUSum, nisi exercitum rerentioribus auxiliis obfirmasset; cunctandum ea de causa ipsum ducere; tune enim celeriter manus e Seritur, cum lyene pugnatur.
4. Quod vero Ferditiando xehementer displicebat; qui ne n0stimaretur Gallos pertimescere, utque lenderet vietorem nia te pugnnm so suturum, cum ab ingentibus spiritibus ad proelium committendum impelleretur, aciem instruit, et ad Petraeem fluvium, qui Seminariam alluit, subductis copiis, collatis nil sinistrum cornu pediti hus, nil dextrum e luitatu, et post hos hinena Italorum manu, expectabiit Gallos fluvium transituros. Obegninus ei latra hispanum peditatum, Helvetios, et Aquitimus; ut contra e luitatum, 'CCCC ' gravis, DCCC 'Iovis armaturae millim opposuit; extremum vero ngmen, Buxi -