장음표시 사용
121쪽
ro I NTl o D UC TIO IN EPH EM ERIDES cura ivlum ire Quadrans alio deinceps motu quam in eo verticali plano rotari queat ; quare aut axis ejus veiticalis cochlea adstringendus, aut potius peculiari fulcri genere utendum, cui impositus cauadrans non nisi circa horiZontalem axem converti polsi L. Libi ergo Sidus ad Meridianum accc sic rit, si i clei copium hi adrantis in illud dirig is, ac ejusti an situm per verticale filum obsci ves, Sideris adventum ad Meridianum nancisceris; atque una, sitata lubeat, lus altitudinem, consti trito scilicet in filorum sectione Astro definies. Vertim duo hic sunt, quae negotium fac csant, ac minus tutam hanc observandi ratio. nem ericiant. Pituatim nili axis horizontalis exacte ad Quadrantis planum perpendicularis fuerit. dum Qii adrans semel debite collocatus ad alia, atque alia Sidera obse vanda attollitur, aut deprimitur, non poterit accurate in eodem plano permanere , ncque idcirco adventum Planctae ad Mcridianum exquisitissimc ostendere . Equidem cxplorare utcumque licet an axis ille probe si constitutus, si enim dum Quadrans circa cum axem rotatur, perpendiculum perpetuo limbo congruat, eumque osculetur , indicio erit axem ad planum Quadrantis orthogonaliter situm csse. Vcrum Osculatio illa, licet, quantii in ad captandas altitudines requiritur, suis eκ icte oculi indicio definiatur , non tamen huic aestimationi eo usque fidendum ut aliquot temporis secundis in Meridianis transitibus observandis errari non posse prae sun armus. Itaque sarius est, cum . Quadrantem in Meridiano stati iere cupis, quo ccrti Sideris trai situm explores, illum ita componere, ut Tclcscopium ad altitudinem cjus Sideris, utcumque praecognitam dirigatur; atque itertim aliud Sidus observaturiis ad hujus denuo alii tudinem Instru mentum accommodes; nisi forte adeo exigua fuerit iuriusque altitudinis differentia, ut fidendum cxistimes Quadrantem a Meridiani placio minini i in It one non recessiti C. Alterum velo est, quod licet Quadrantis planum in Meridiano sit collocatum, neque ro. tando ab eo discedat, fieri tamen possit Lineam Fiduciae, qua per Telescos': iam Asti a intuemur, Quadrantis plano minime parali clani csse, ncque ad hujus citculi puncta dir gi, sed in circulum minorem Meridiano paralicium perpetuo collimarc. Nam tarnet si Lineam Fiduciae primae divisionis semidiametro parallelam statu cie antehac docuimus,
id ita accipicndum ut planum potius per filum horizontalc ductum, in quo Linea Fiducit reperitur, primae illi semidiametro aequid istet quod ad altitudines absque criore definiendas sat erat, non ut etiam ipsa Fiducie Linea nihil omnino in eo plano ad dextram, aut laevam declinet, quae certe deviatio nullo, h ie cnus descii 'to, cxamine deprchendi potest. Sane cum haec examina proponeremus hoc tantum postilla vim iis ut objectu in in filo horleton tali, non ut necessario in ipsa filorum sectione cernere tui . Itaque ut hunc ctiam scrupulum Evcllamus, alia quadam re fellicatione opus est. Plaec autem crit, si semel horam adventus Sideris ad Meridianum per aequales altitudincs inquiramus,camque comparemus cum hora ciusdem transitus observati per Quadra luctu in Meridiano collocatum; si enim duo haec lcmpora accuratu consentiant, nulla coirectione opus crit; Sin alit ei contingat. tunc I clescopium Quadrantis ita detorquendum ut dextrorsum, aut sinistrorsum Fiducie Linea obliquetur, nec tamcn illa attollatur, aut d c primatur; vel certe filo hori Eontali immoto, verticale filum ad dextram, aut laeva in nonnihil promovendum. Quin praestat semel, quoties Telescopium Quadranti aptatur, aut re aptatur, utramque rcctificationem instituere, ut nempe Fiduciae Linea neque sursiim, vel deorsum, neque ad laevam, vel dextiam spectet, sed primae semidiametro vere parallela sit . atquc ita non minus altitudinibus quam Meridianis transitibus observandis usui sit Instrumentum .
in arto. Cum omac fallatae methodi dissicultatem aliquam involvant, merito illis anteis
122쪽
Li3ER SECUNDUs. Iosponuntur, quae immobilibus , seu muralibus, ut vocant, Instrumentis Sidurum ad Meridianum adventus, atque una eorum altiuidines definiunt. Hoc vcro ita prastati solet. Sextans, vel Quadrans vel si libeat, Semicirculus, quo totius Meridiani puncta omnia eodem Instrumento scrutari possis nihil omnino ab hactenus ii scriptis Organis diversus, aptatur, nisi quod Telescopium illi non ad latus as fixum, sed regulae metallicae, circa divisionis centrum volubili, in i positum est , quae regula , seu Allida da ,
a centro ad limbum pertinet, pede autem & avibus desiluitur, sed ad reictificationem cicis habendam, de qua mox agemus, asci titium illi axem, pedemque accomodate licebit. Centri lamina cilindrico foramine excavata est, cui is basis centrum idem est, atque divisionis. In hoc ergo foramen cilindrus solidus exacte illi congruens immittitur, ac pollica parte cochlea , aut fibula adstringitur . Iscilindrus annulo ad Allidadae extit mum lateraliter prominenti implantatus est, eamque ad centri laminam arcte apprim: t. Parte alia Allidada, limbum complexa, pone eum incurvatur, illique , ope ad iccti clateris adstringitur; postica vero faciemanubrium gestat, quo ipsa cum Telescopio circa centrum Quadrantis aequo, planoque motu citcumducatur, & quovis loco sistatur. Telescopium quadris excavatis duobus, Allidadae orthogonaliter impostis, su stinetur, quorum alteri objectiva Lens, alteri fila decussata imponuntur. Allidada autem, qua limbum percurrit prominet in scire stellam, ita apertam, ut divisio in limbo non tegatur. Hujus senestellae modio hium sericum, aut capillus per longum aptabitur, qui diviti Oncs in limbo indicet, vel cui Hirtus lamina vitrea , aut cornea pellucida, cui linea, capilli viceni gerens, a summo ad imum incisa sit; atque hic capillus cum centro annuli Allid idae, cui cilindrum implantari diximus, in rce a linea constituendus cst. Imrte cautem, ita omnia comparata esse, ut&capillus paulo Allidadam versus adduci, ves ab ea abduci queat; 8 tamen in omni positu Quadrantis centrum exacto spectet, quod pluribus modis praestari potest, piae sertim vero si capillus quadro sit aptatus, quod juxta superius, ac in serius fenestellae latus securicatim excavatum moveatur. Hujus inodi Instrumentum, altitudinum Observationem quod attiuet, eadem sere ratione rectificare licet, qua vulgares Quadrantes cxl endi diximus. Adducta enim ad alterum limbi extremum Allidada, ut capillus per ipsum divisionis initium transeat, ac perpendiculo ex divisionis centro demisso hoc enim centrum,cilindri solidi, quem supra diximus, medio insculptume sic oportet, ac in eodem limbi plano constitutum Instrumentuin hoc uadranti, vel Sextanti communi aequiparari poterit, cui immobilc Telescopium aptatiun st; quare & cadem cum illis ratione rectificabitur, per objecta scilicet erecto, at lite inverso Quadrati te observ.ua, ut exploretur an Linea Fiduc ae, rectae per capillii in ad contrum cxtensae parallela B, quae sanerce a semidiametro, per primam divisionem ductae, in eo politu congruit; quod s aliquis error in Fiduciae Linea deprehen d .itur , nulla hic Tulescopii, aut filorum ejus, immutatione ficta, tantii in capillus divisonum inde κversiis Allidadam adducetur, vel ab ea abducetur, tanto arcu, quantus inventus fuerit Instrume .ui error; ac rursum ita statuetur, ut centrum spectet, ibuque obfirmabitur. Idem examen in stituere liccbit per Stellas vertici proximas , si de
Sextante, aut alia circuli portione agatur.
Ergo It istium emum ita aptatum, parieti bene firmo, juxta Meridiani ductum proxime constituto, ad congruam altitudinem ut scilicet sedens, aut saltem sirpine jacens homo infimis limbi partibus caput applicet ferreis vectibus assigendum est; quc in in usum
in ipsa Instrumenti compage foramina aperta esse oportet, qui Vcctium capita excipiant, haec vero capita singula in spirain contorta, binis striatis conceptaculis immittuntur, inter qui laurumcntum adsti ingitur; ut hujus planum nonnihil, conceptaculorum in O-o tu,
123쪽
io 6 INTRODUCTIO IN EμHEMERIDES tu, obliquari possit. Tri.i autem requiruntur, ut planum hoc probὸ constitutum sit. Primo ut perpendiculum, ex ejus centro demissum in gr. o. altitudinis incidat: hoc tamen ad altitudinum obtavatione in , non ad transituum tempora pertinet. Secundo ut verticalis sit plani positio. Tertio ut Meridiana. Igitur suspenso Instruinento ex ferreis vectibus, eoque in verticalem proxime situm composito; ex centro divisionis demita tendum est perpendiculum ut in subjecto plano punishum notetur, cui centrum Uerticul iter imminet. Per hoc plani subjecti punitum Meridiana linea est describenda, quod facile fiet, si ipsius perpendiculi umbra Meridiei tempore in plano notetur. Tunc susi
pensis duobus, aut pluribus perpendiculis , quae singula descriptae lineae verticaliter immineant, eo usque intorquendar, aut laxandae sunt cochleae, quae Instrumenti planum vectibus adstringunt, ut hujus limbus perpendicula levissmE attingat, ac deosculetur;
simul vero pendulum ex centro demissum per orad. o. altitudinis transeat; id quod multiplici demum Instruinenti inclinatione, ac, si opus fuerit, vec um serreorum conto sione aliqua obtinebitur. Tunc vero objectum aliquod terrcstre fatis remotum, prope
Horizontem existens, Telescopio in ipsa filorum sectione observandum, ejusque notanda altitudo, aut nisi objectum ullum aliud occurrat, ipse Horigontis terminus in horizontali filo constituendus, ac punctum divisionis, quod Allidadae capillus indicat, ob servandum; ut si forte exigua deinceps variatio in Instrumenti positu acciderit, ea ad hoc objectum expendi possit. Qiuod si & Instrumenti limbus exquisit ε complanatus, ac in eadem superficie cum centro constitutus foret, & Linea Fiduciae Telescopii huic plano exacte parallela, neque illa dum Allida da revoluitur ullo pacto obliquari posset, tutissitne hoc Instrumento allapsus Siderum ad Meridianum observarentur; inventaque se inel per aequales altitudines hora transitus unius Sidetis per Meridianum, satis foret nisi iam hoc tempus cum tempore transitus ejus Sideris, per verticale Telescopii filum observato, accuratissime conveniret ita rursum Instrumentum obliquare, ut de Sidus in filo verticali Telescopii ad ipsum instans Meridiani transitus spectaretur, , simul perpendiculum ex centro pendens, a Climbum levim me osculans, per grad. o. divisionis transiret . Uertim perdificile crediderim ita omnia ad amussim comparata esse, ut in nulla denique Telescopii positione Linea Fiduciae a Meridiani plano evagetur . Quare ut omni, denique scrupulus tollatur, nulla alia occurrit ratio, quam ut plurimorum Siderum fixorum, quae ad diversas ali tudines Meridianum attingant, transitus per eum circulum per aequales altitudines investigentur; iisdemque , aut proximis noctibus eadem Sidera in filo verticali Telescopii Observentur; ut ex elicitis disserentiis constet quanta sit, in plurimis sal em Instrumenti punctis, a Meridiano positu deviatio . Hae porro deviationes in tabellam red gendae, ut pro intermediis quoque punctis, proportione, seu aestimatione quadam appareat quantum Instrumentum a Meridiano deflectat. Atque histe demum cautionibus adhibitis, hoc Instrumento omnium Siderum altitudines, ac transitus longissimi temporis spatio summa facilitate obser vari deinceps poterunt; neque dissicile erit advertere si fortu interim ulla Instrumenti motio acciderit, ac pro opportunitate Omnia reaptare .
Et hisce quidem praesertim methodis adventus Siderum ad Meridianum hactenus ab Astronomis observatos invenio, quarum paucae ambiguitate aliqua nulla sane tedio , ac labore vacat. Simplicismum ergo Instrumenti genus non reticebo, quo crediderim rem hanc facillime expediri. Ejus cum Uictorio Francisco Stancario periculum aliquando feci, ac probe res succedebat; sed multa intercesserunt, quo minus omnia perpendere
124쪽
LIBER SECUNDUS . . Io Ilicuerit, quae ad ejus Instrumenti persectioncm requiri usus fortasse ipse docuisset. Ex
eo tempore Stair carius vita functus, ego vero ab Astronomicis observationibus ad alia - ntidia abductus sum.
Constat hoc Instrumentum simplici Telescopio, duos, tresve pedes longo, quod metallicae virgae, seu scapo parallelepipedo ita impositum est, ut non niti l in omnem partem - obliquari, & cochlearum ope in qua vis politione obfirmari queat. E medio scapi prominet axis serreus, aut auricalccus firmiter illi adsti ictus, qui cum axe Telcscopii angu-Ios proxime rectos ericiat . Axis figura conum truncatum plaescstit; cxlato scilicet, qua parte icapo adnectitur, in angustum, non tamcn usque in apicem desinens, ut in Episto mi is quae fontibus, aut pncumaticis machinis adhibentur , hanc autem torno e X-quisite fabie factam esse oporici. Longitudo axis quo major, co praestantior erit: sed unius circitet pcdis suffccie posse videbatur; crassii cs vcro, qua axis scapo adhaelo, inciae unius . Hic axis intra conicum foramen in ferreo conceptaculo, torno excavatum, & axis cono exacte congruens, immittitur, atque ita exqiii si te illud impletur ut
facillime tamen intra illud rotari, ac cum eo scapus, &Telescopium in gyrum converti possit. Primit naveto oportet ut Linea Fiduciae Telescopii rotationis hujus aκi permn- dic utaris sit, quod ita asseque iis . In culto loco objccta duo terrestria, valiti rem Otac pii, rabis , quae in ipso Horizontis plano, seu gia d. o. altitudinis constituantur id vero Quadrante lecti sicato agnosccc & invicem scmicirculo distent; ncmpe in extremitat bus duabus eiusde in Horzontis diametri collocentur; quod et lam pCr Quadrantem , distantiis cxploratulis accommodatum obtinebis. Tunc seraeum, quod diximus conceptaculum sulcro alicui impositum , ac probe fit matum ita aptabis , ut axis conici soraminis cum ca Horizontis diametro, in cujus cxtremitatibus objecta illa consitu untur, angulos pl oxime rectos contineat; ac foramini axem machinae immittes, illud praecavens , ut Tclescopium in eadem altitudine, ac positione statuatur, qtia Telcscopium Quadrantis collocabatur, dum objectorii in illorum altitii diues exploratcntur, ne solio ulla parallax Is intervcniat; quo t. ilia en scrupulo te liticia velis si remotiffinis objectis usus fueris. Jam ergo fulcrum illud , seu suppcdaneum, cui serreum colu cptaculti in impolitum est, ita movc, ut ait crum ex objectis illis in titorii in sectione per Telesco. pimu intuearis. Tum v cro conceptaculo immobiliter in eo positu constituto, ad oppositam Horizontis plagam Hic scopi uin converte, si enim contigerit aliud ex objectis illis in filorum lecti .nc parit cr appareic, indicio erit maximum circulum a Linea Fiduciae Ca rotatione descripti tua esse, ac propterca Lineam hanc axi rotationis orthogonaliter insist crc Sin secus, dctorquendiam erit per cochleas Telescopium, quo usque res ex voto succellerit. Hisce ergo rite corastitutis, compertoque Telescopium probe ad rotationis axem comparat timesse, conceptaculum ita pacieti infigenduin est , ut axis conici foraminis ad Meridiani planum p cipendi ulariter jaceat, atque adeo coni ipsius bass in Meridiani plano existat; tunc enim indito ilii a xc conico, dum Telescopium revolvitur, Linea I iduciae pcrpetuo in Meridiano vel sabitur. Ut ergo axem soraminis ea qua dixi ratione compona S, examine quod .im opus est. Itaque collocato in ca proximu politiore concepi culo, duorum , triumve Siderum adventum ad Meridianum per aequales altitudines cxplorabisέ Sidcra eligens, quae ad altitudines invicem fatis dissitas attollantur, ut alte- Iuni prope vcit iccm, aliud propc Australem Horizontis cardincm, aliud etia in prope Boreale in . Dcinde horam adventus singulorum ad Merid:anum, exaequali ruis altitudinibiis deductam, conicet cum hora, quaea Sidera in filo verticali Telescopii observasit Si enim tempcra consumiant, res probe habet. Sin disicntiant, foramen obliquan-
125쪽
pum erit, donec ea conveniant. Curandum autem in observatione, ut axis scapi intra foramen non evagetur, sed arcte illi inseratur, quod adjecto ad posticam parieti striato verticillo obtinere licet. Composito autem semel in congruam positioncm conceptaculo, eoque ad parietem per c mentum adstricto, scapum cum Telescopio inde eximere, ac pro libito immittere poteris i atque ita Siderum adventus ad Meridianum expeditissime observabis; altitudines vero eorum inadrante interim, aut alio Insir mento definies. Caeterum in obserunionibus Siderum diurnis, altitudo Sideris, atque hora eius transitus, utcumque praenoscenda est, ex praeceptis prioris libri . ut Telescopium in Sidus dirigatur ; quod si satis illustre fuerit, etiam media die piaesertim validiori Telescopio i conspectum veniet. Mercurium certe in maximis a Sole digressionibus Parisienses Astronomi in Meridiano pluries observarunt; quod etiam Genuae in observatorio Viri Nobilissi ni, atque Eruditissimi, Paridis Marchionis Salvagi ex voto successit. In hunc autem usum praestat oculare Telescopii vitrum obtusus esie, quam pro nocturnis observationibus, ac omne extraneum lumen a Telescopio prohiberi.
Dati Verticalis Circuli Angulum cum Meridiano,
V Erticalium AnguIos cum Meridiano mediae aetatis Astronomi magnifecerunt in Siderum observationibus , ac plura ad eos dimetiendos machinamenta excogitarunt.
Nunc post Horologii, & Telescopii usum, Meridianis obsei vationibus, vel horarii circuli, ac paralleli comparatione res omnis conficitur. Si tamen verticalis circuli, in quo Sidus observasti, cum Meridiano angulum explorare cupis, neque illari triangulo, quod Ricciolius describit, uti placet hoc vero Instrumentorum omnium, quotquot nuda oculo usurpantur, expeditissimum arbitror) hac fere mothodo intentum, utcumquo assequeris.
Quadrantem in ea positione, qua Sidus observasti, immobilem statue, &expecta, dum
Sidus aliud notae positionis in Quadrantis Telescopium incurrat, ejusque Sideris transitum per filum verticale Horologio observa; aut certe, si nullum Sidus illuc adventare Contingat, Qxiadrantem tantisper in eodem verticali eleves, aut deprimas licebit, ut Sidus paulo altius, aut humilius transiturum observes. Tunc ergo ex huius Sideris nota positione dabitur per Trigonometriam verticalis circulus, in quo illud data hora postmeridiem versatum fuit, qui idem erit eum verticali Astri, initio observati. Sed si Quadrantem a priori positione dimoveri ut secundum Sidus, cujus positio nota est, ob sc ves, necesse erit Telescopium ita restificatum esse, ut Linea Fiduciae plano Quadram,
aequidistet, quod ex Meridianis observationibus scrutaberis, ut supra diximus. Licebit quoque Quadrantem duplici Telescopio, ae simul perpendiculo instrui humum pare; dx Telescopio quidem Fixo, Sideris de quo agitur altitudinem observare ope
126쪽
LIBpR SECUNDUS. IO' perpendiculi ; aliud vero mobile Telescopium ita componere, ut ad altitudinem alterius Sideris, notae positionis, paulo post per cum verticalem transituri, dirigatur, a que horam hujus transitus definire, ex qua verticalis angulus, ut antea, colligatur. Sed verticalium angulorum dimensio, quacumque demum ratione fiat, semperesia
Arcus Distantia duorum Siderum Instrumentis
a ratione Telescopium mobile Quadrantibus, caeterisque organis applicetur, s
pra explicavimus, & mox etiam indicavimus ea interdum duplici Telescopio in- . strui, quorum alterum fixum, alterum mobilc sit . Hoc vero est, quod ad observandum arcum distantiae duorum Siderum, requiritur; nimirum , ut praeter Telescopium fixum, Instrumenti lateri appositum, aliud mobile Telescopium ejus limbum percurrat. Ut porro utrumque recte constituatur, quantum ad distantias captandas requiritur, non est necesse ut lixi Telescopii Linea, quae Fiduciae dicitur, primat divisionis semidiametro parallela sit; tantum sufficit si utrumque Telescopium aeque ab eo positu declinet. Itaque Telescopium mobile ad initium divisionis adducendum est, ut capillus ejus gradum O. designet; tum vero Quadrantis plano horizontaliter, aut proxime, constituto, directoque Telescopio immobili ad objectum valde remotum, observandum est an idem obiecti punctum quod in filorum sectione ejus Telescopii apparet, ia- alterius quoque filorum semone, aut saltem in filo quod Gadrantis plano perpendiculare est, appareat; nisi enim hoc contingat, capilIus qui divisiones indicat versiis allidadam Telescopium gestantem adducendus, vel ab ea removendus erit, quousque Telescopia consentiant. Ut porro Instrumentu in ita aptatum distantiis explarandis inserviat, alius illi axis addendus, praeter eos, circa quos horizontaliter, ac verticaliter revolvitur, ita quidem, ut trium axium motu omnem in plagam inclinari queat. Dum emo alter observatoruia Telescopium fixum in unum e Sideribus observandis dirigit, alter ita mobile Telescopium convertit, atque una Quadrantis planum inclinat, ut Sidus aliud in filorum sectione , aut certe in filo ad Quadrantem perpendiculari intueatur; atque ita uterque
Sidus suum Telescopio prosequitur, donee uterque eodem tempore in filorum sectione, vel in filo perpendiculari illud cernat; id quod mutuo vocis signo sibi invicem inducant. Tum vero demum qui mobili Telescopio utitur arcum distantiae in limbo numerat. Si de Luna, aut Sole agatur pro eorum centro limbus alteruter de more observatur. In nocturnis vero observationibus lumen validum per objectivas Lentes in Telescopia immitti oportet: id quod nonnihil incommodi observationibus assert. Sed aliis
etiam de causis lubrica est haec observandi methodus praesertim vero quod duorum Observatorum consensus eodem temporis puncto requiratur. Neque tutior est supputati loci Sideris distantiis duabus innixa; cum ptopter plurium datorum suppositionern, tum propter refractionum interventum, cujus effectum in observandis distantiis definire res est fastidii pleuissima. Itaque nonnisi aliarum methodorum defectu ad distantiarum o servationes confugiendum. Micr Diqili od by Coral
127쪽
I icrometra ad usus Apronomicos compararσ , ii He exiguasi Distantias , Planetarum Diametros , ac Ascensisnmm,
si Declinationum disserentias perscrutari.
MIcrometrum appellamus Instrii mentum quodlibet, Telcscopio aptatum, cujus ope minimos circulorum coelcst inna arcus metimur. Multiplex est iiii lus artiticium ; sed huc fere illuc rodit, ut per fila tenuissima in foco Telescopii collocata eorum arcuum incia suras consequamur . Filis tamen praedictis haud ita pridem substitutae sunt lineaeiectae, in plana, politaque christalli lamina, adamantina cuspide dc scriptae; quod ip-stim ita Quadrantibus etiam, caetriisque organis usurpari posse Hirius animadvertit; si nimirum, filamentorum vice, lamina ejusmodi rotund .i in foco aptetur, duabim Orthogonalibus diametris incisa. uin etiam Circinum quoque in Telescopii tubum im-niisIum , Siderum imaginibus, in foco pictis aptare docii: t, non sectis atque figuras i charta descriptas ejusmodi Instrumento metimur; quae sane magna praeticae Astron miae utilitate ab eo excogitata sunt. Scit ad institutum nostium sat crit, si de vulgatorum micrometrorum duplici usi aliqua dixerimus Nicrometrum ergo filis parallelis renuissi inis constat, quae patii biis Intervallis invicem di stant, atque alio filo ad rectos angulos decussantur. Haec sit.: in inta quadro alicui, aut circello imposita, in soco objectivae Lentis Telescopii incia tubula Dotatilem liatuuntur. Quod si filorum distantia invicem insignis fuerit, alio filo opus erit, quod ita juxta illa ope cochles moveatur, ut semper corum ductui paralledum maneat, ca ratione, quam Auzoutus excogitavit, ac Hirius etiam in Astronomicis Tabulis destris lit. At voto si fila, una, haud amplius, pollicis linca in viceni distent, nihil necessc est fluid in obit adiici; sed simplici, ut vocant, florum Reticulo res iis cietur. Oportet aut cm & fila probe intenta, ac glutinata esse, & dum Tubus, Micrometrum gestans , rotatur, cavendum ne illud ades gnatast mel soci distantia quicquam recedat. Expedit etiam, si fi la confertiora sint, ut quartum quodque, aut quintum corum reliquis paullo crassus sit; quo Intervalla expeditius numeremur. Hujusmodi In sttumenta , cujuslibet longitudinis Telescopio aptari potest i sed praestat si pedum s. vel 7. ad minimum fuerit; & ut
Tubus opticus commode tractari ,& Solis saltem diameter uno intuitu conspici queat;& alias filurum Intervallis minores arcus rei pondeant. Praeterea in obser Vationibus Solis vitrum infectum usurpandum; in nocturnis vel o Stellarum mensuris captandis fila Micio metri illustranda, ut de Quadrantibus diximus; quod in longiolibus Tubis facilius fiet si vel Tubi os, qua objectivum gestat vulo serico albo pcrraro obtegatur, vel ipii objectivo umbraculum ex charta candida , ex guo foramine pei lusum, superponatur; ita enim , permodico litini ne admoto, fila Micrometri satis collustrantur. Quod si objed ivum altius intra Tubum reconditum sit, licebit Tubi os brae ilica aurea speculari interius cou vcstire , ut lumen obliquc illapsum, intra Tubum reflcctatur
Primus itaque Micrometri usus est ad minimas Siderum distantias explorandas; ut Siderii mduorum, quae modico It iter, allo distent, ac ii tra Tubs aperiura in una m conspectuna
128쪽
Lia ER SECUNDUS. III Veniant; quo etiam diametri Planetarum, ac digitorum Eclipticorum mensurae retari
Pos Sunt. Primum autem omnium praenosse oportet , quot circuli maximi scrupulis Intervalla filorum singula respondeant. Hoc pluribus modis explorare licet; praesertim Vero ea ratione, quam Cassinus in adjectis ad Malvastae Ephemerides observationibus indicavit. Elige Sidus, quam minim lim ab .Equinoctiali circulo distans; cujusmodi est prima Balthei Orionis, aut quae sub Virginis Strophio, vel in sinistro Aquarii Humero splendida; intentoque in illud Telescopio ita Micrometrum converte, ut Sidus immoto
manente Tubo, suxta fili transversalis longitudinem incedere videatur, quod tentando denique assequeris. Tum velo numera in Horologio scrupula secunda temporis, quae
eo motu impenduntur. ut Stella certum Intervallorum numerum, verbi gratia a o. eorum, vel 3 o. percurrat; quod diligenter, atque iterato explorabis. Tempus ergo inventum, quod Solare erit, & quidem medium modo Horologium a medio tempori non valde dissideat in circuli partes commutandum erit per Tabulam VII, ut innotescat quot partibus circuli corum Intervallorum numerus respondeat; unde Tabellam tibi Conficies, pro Intervallis singulis, ac Intervallorum etiam fractionibus, quae Oculi j
Licebit etiam Solari diametro in hoe examen uti, quando ex observationibus, in Parisiensi Academia diligenter ha bitis, satis certo constat, quanta illa sit quavis anni die. Ex sabula igitur XXIII Solis se inidiametrum ad propositam diem excerpe; quam duplicabis, ut diametrum efficias. Dein Micrometro ad Solem converso quem decem saltem aut
I a. gradibus ab HoriZonte attolli oportet, ne refiae is figuram ejus immutet) coque ita aptato, ut alter Sol si imbum unum ex parallelis filis percurrat, Intervalla cum fractionibus numerabis, que ad atrurn utque limbum intercedunt; atque exinde elicies, quot cuilibri Intervallorum numero scrupuli debeantur . Haec quidem examinis ratio principium petere videtur , quandi, ipsa Solis diameter Micrometro praesertim defintcndacii. sed, ut dixi, satis jam accurate de ejus magnitudine ex Observatione us anteliachabitis liquet. Quoties ergo hoc Instrumento duorum Siderum distantia exploranda fuerit, transversam filum ita constituenduin crit, ut per utrumque Sidus simul transeat, ac praeterca alterum corum Siderum in sectione ejus filicum aliquo parallelorum, collocandum , statimque definiendum cuinam ex parallelis filis, aut filorum Intervallis Sidus alterum congruat; vel si filum mobile praesto sit, curandum, ut aliud Sidus in hoc ipsum incissiit; quod sane nonnihil lubricum, operosumque est; quare pluries iteranda observatio,1 altem si de Sideribus agatur, quae nihil interim , vel ininimum quid, invicem accedatri , vel recedant. Idem ficorc licet cum Sideris distantia a Lunae limbo, qui tunc ita collocandus ut aliquem eκ parallelis tangat, filum vero transversum per Sidus transe it, ubi
tamen propter celerem Lunae motum vix observationi tuto iterandae tempus suppetit. Diametros vero Planetarum quod attinet, composito Micrometro ut alter Planetae limbus
unum ex parallelis filis percurrat, Intervallum observandum est quod usque ad alium Planetae limbum intercipitur. Hic tamen praestat mobile filum praesto eue, quod ad alium Planetae limbum applicetur, ut ita Planeta exactissime inter duo filamenta incedat, quorum Intervallum deinde erit definiendum. Ubi notare convenit, si de Solis Lunaeve diametro agatur, utriusque figuram prope Horizontem ita per refractioues immutari, ut verticalis diameter nonnihil horirontali contractior appareat, ovali specie. Quare vera diameter horizontaliter definienda est, ac filum transversum ita juxta ejus ductum statuendum, ut fila parallela observandos limbos contingant, statimque Intervallorum numerus aestimandus. Parallaxis porro Lunae licet ejus limbum uriumque in
129쪽
lix INTRODUCTIO IN EPHEMERIDE sin eodem verticali existentem , praesertim prope verticem, inaequaliter attollat, flamram tamen non immutat, quod proportionaliter horizontalis quoque dianacter. ac alia quaevis augeatur. Praeterea si Lunae diametrum semel observaveris, post aliquot vero
horas, Luna ab Horitonte magis, itiinusve elevata, obsei vationem repetas, discrimet non contemnendum agnosces; augebitur cnim sensibiliter, dum Luna attollitur, ac minuetur, dum ea versus Hori Zontem descendit , ut Keplerus, omnium , ni fallor, primus, advertit, recentiores autem observatione confirmarunt, etiamsi interim distantiamus a centro Telluris ad sensum non mutetur. Denique cum Luna pleno orbe non lucet, ut ejus diamctor aesti inctur, transversuna hium ab altero ad altetu in ejus cornu dirigendum est, ac pio be obseivandum ut fila parallela Lunares limbos tangant, interdum enim ipse limbus prope cornu minime a Sole illusiatur, propter Lunaris corpolis prominentias, ac pro limbo punctum extimum, quod illussie cernitur, imponere siniet. Alter vero Micrometri, isque potior usus est, ut inter duo quaevis puncta cchlestia, quorum paralleli modice dissent, parallelorum ipsorum, seu declinationum differentia, &rectae etiam Ascensonis discrimen eliciatur; quo ipso& diametri Planetarum, & du rum Siderum distantiae, &quaecumque addcscribendam corum faciem pertinent, defi-n:untur. Neque resert an puncta illa duo unico obtutu in Telescopium ii κidant, an veris longissime etiam absint, modo eorum parallelorum distantia non major sit quam . pro amplitudine spatii, quod eo Tubo spectare licet. Quonam autem pacto constare
possit, quae quibus Sideribus secundum parallelum proxima ferantur, ex iis liquet, que priore libro Praeceptis XLVI, & XLIX a nobis decimata sunt. In hac ergo methodo fila Micrometri ita statuenda sitiat, ut diurnis Siderum itineribus parallela existant; id quod exto dignoscitur, si S dus aliquod immoto Telescopio juxta
unum ex illis fila mentis incesserit atque hoc pacto fila ipsa circulorum parallelorum pOsi: ioncm, transversu in vero filum, quod ca ad rectos angulos intersecat horarium alia quem circulum representat. Etsi enim quod Hirius ostendit lico ei iam Ascensi nu in , & Declinationum Intervalla, Micrometri filis, utcumque compostis obtervare, computus tamcn longe ex ditior erit si fila, ea, qua dixi, ratione disponantur. Constituto igitur in ejusmodi postione Micrometro, ac Telescopio ita obfirmato, mn, hil omnino deinceps moveatur, si duorum Siderum appiilsus ad filum transversum Horologio notetur, ac utriusque Paralleli distantia ex filorum Intervallo definiatur, diis rentia quidcm temporaria inter eorum transitus dabit per Pi Neptuni II hujus libri tempus solare medium interim elapsum , quo in partes circuli converso pcr Tabulam Vll, Ascensonum rectarum differenti arcolligetur; ex parallelorum autem Intervallo Declinationum disserentia eruetur; e quibus si quis distantiam quoque Siderum supputare voluerit, Trigonometrice id assequi poterit. Ubi observandum quod si intcr Solem, Lunamve, ac Sidus aliquod ejusmodi comparatio facienda sit, appulsus Centri Solis vel Lunae ad horarium filum minime immediate observari, sed ex limbi utriusque transtu definiri debet, Solaris vero, aut Lunaris centri parallelus ex utriusque paricer limbi parallelo deduci . In Luna tamen nonnihil scrupuli facessit variario declinationis ejus apparentis, quae contingit eo temporis spatio, quo Lunae diameter intra relescopium moratur; hac enim variatione fit, ut fila Micronistri, quae Lunaris iiiiibi motui parallela constituta fuerint, minimc Stellarum aliarum itineribus parallela sint. Exigua tamen est haec differentia , atque ad omncm cvellendum scrupulum praestat, iit Sidus , quo cum Luna comparatiir eam in horario circulo praecedat, ut ita fila Micromerri ejus, Side-
130쪽
Lis ER SECUNDUS. III Si lcris itincri parallela aptentur, tum vero filum . aut Intervalli pars notetur, pcrquam Lunae limbus incedit eo circiter tempore , quo Centrum Lunae in horario silo constituitur.
Eodem pae o Planetarum, ac praesertim Solis , diametri exquirentur ἱ non modo observatione parallelorum utriusque limbi quod cum allata superitis methodo coincidit sed ipsa temporis mensura inter praeced cntis, ac subsequentis limbi transitum per filum horarium , quod primus in Sole Moutonius tentavit. Disterentia enim te in potis inter transitus praedictos, in partes circuli convertenda erit per Tabulam tamen V, nc ita per VII, ut proprii motus Solis ratio habcatur undecflictetur arcus paralleli inter S lis uti umquc limbum comprςhensus, quem arcum in partes Circuli Maximi i educere li-cchit, si fiat ut radius ad sinum secundum declinationis Solis, ita inuciata scrupula paralleli ad scrupula Circuli Maximi, quae Solaris diametri nacnsuram ostendent. Ita, ct hoc quoque in Luna experiri; Vei lim nisi praenoscatur motus ejus visus in Ascensionem rcctam squi ex duplici Lunae comparatione cum fixo Sid cre dignosci porcst atque is ab ejus diametri mora in horario circulo subducatur, Di ameter Lunae minime accurate obtinebitur. Adde quod cum Luna , quemadmodum diximus, ut plurimum oblique ad borarium seratur, hujus etiam obliquitatis ratio in diametri aestimatione habenda
Cesterum quoad Solaris diametri moram, sciendum eam hactentis adeo accurate observatio inibus rcccntiorum ad quamvis anni diem definitam cile, ut cjus observatio, sue iii Meridiano, quoties instrumentis Telescopio praeditis in eo circulo observatur, sive in horariis reliquis, quoties Micrometro, omitti possit, ac tantii in utrius libet limbi appulsus obsiet vat i . Ex Tabula enim XXIV praedictis Neotericorum observationibus innixa , mora ipsa doduci, ac cius dimidium prioris limbi appulsui addi, posterioris subtrahi pol crit, ut centri hora habeatur. iniciad Lunam vero, moram cjus sempei observare necesse erit ut hora conficiatur, qua iacentrum in Meridiano, vcl la orario cxtitit . Quod quidem , ubi Luna pleno orbe lucet, qua ratione hei i possit, satis patet; ubi vero ea lumine minuta fuerit ita ejus moram, Stancarii methodo, explorabis. Primit m Micrometro Lunae diameti u ab uno ad aliud cornu diligenter observabis. De in filum Micrometri transversale ita flatu es, ut lunariviae parallelum sit, ac Telescopio obfirmato, tempus observabis, quod a Lunae limbo, vel ab aliquo ejus faciei piincto impenditur , ut tot Intervalla Micrometri pertranseat, quot intervallorum, ac fi actionum ejus diameter observata fuerit; ca enim erit Lunaris diametri mora , qua per illud tempus, ad dc finiendum ex limbo centri appulsum uti licebit.
Csterum ut ad disserentiam Declinationis, atque Ascensonis rectae inter duo Sidera definiendam redeamus, non est reticendum aliud Micrometri genus, priori simplicius, a Cassino, de Cassiniatiis usurpatum, quo idem facile obtineatur. Hoc pomo flamentis quattuor constat in citcello ita dispositis, ut in communi puncto, quod citculi contrum est, sese interscccnt, atque invicem duo quaelibet proxima angulum semirectum comprehendant. Micrometrum in Tcles copii foco, de more statuitur. Filorum au. tem quodlibct paralleli vicem gerit, sit nempe ita componatur, ut Sidus per illud incedat. Tunc veto quod illi normaliter insistit, holarii munus praestat: reliqua duo obliqua
appellantur. Itaque Sideris per filum parallelum ad Micrometri centrum allapsus notatur, mox alterius Sidoris adventus, immoto Tubo, ad utrumque filum obliquum, acilucrmcdio tempOe ad iroratium obscivatur. Quo facto, jam LX discrcntia tems Crum