장음표시 사용
101쪽
102쪽
ris ouacunque tandem vocis acceptione, referamus.
mo uando eae mente Doctorum , Scripturae diuinae distingui sol t sensus quadruplex : Litteratis unus, in quo hac Par ptima contemplati sumus templum suprernae Sapientiae; iEs ituale, siue mystici, Alligorarus, quo figura e qui LA, metui ad pi sentis Ecclesiae statum pertinens: Ma.
quo, ad statum caelestis: & Tropologicus , quo mystica qua am ratione docemur , quid nobis placet xinde in Parte altera huius operis, in P ue altero sensu , & parte postrema in postremo, Sapientiae templum considerare. Allegorica tamen ratione, non tam praesentis Ecclesae statum , quam ipsum & Tto logica, nostrum cuiusque animam ; quae tamessi
scopi nostri respectu , eam cum Varus app picam quod ea in nobis spirithialis templi ratio , sanctitatem,' virtutumque gratii constet, atque adeo innocentia vitae , sanctorumque morum elegantia, proxime paretur
ille teligiose insistemus, quin ubi opportunum videbitur, imissam n bis esse velimus , utilem lubinde excursione id argumento nostro subnexa praecepta caelestis Sapientiae: cum haru i duarum extremarum Partium institutum, non tam si de umento proposito theoretice disserere; quam occasione
- 1 , --, mores nostros at Gram ST
magnamque virtutem, informare.
103쪽
PARS II. In qua de diuinae Sapientiae Templo , partim
allegorica ratione, partim anagogica contemplatione , disseritur.
Orsum hoc, ex sapientum sensu , magnum ac magnificum inprimis, siumma Diuinitatis Templum ese. t T deinceps nobis exponendam templi Sapientiae allegoricam rationem, ab eo quod i magis generale est, exordiar: uniuersum hoc aspectabile , quot ut Graeci no mine ornamenti appellauerunt, ita nos ini quit Plinius 3 a perfecta absolutaque elegantia, Mandum dicimus ; atalem quandam ac templum esse summς diuinitatis; in quo nos proinde perpetuo caste pureque degere , & sancte ac religiose comi etiari oporteat ; non nostrorum tantum litteris Droditum , ted externorum quoque sapientum consensu. celebratum est. Atque hominem in eius medio conititutum , quidam it, tuam ac simulacrum diuinitatis dixere, seu vivam quandam linsvis opificis imaginem; quo & assuesceremus mutuo in nobis Deum agnoscere , vereri, Venerari ; tum vitam omnem ad moles actusque diuinitate dignos componere, ita ut ectyr nsormae sue archetypae , & imago suo exemplari, similitudine responderet. Alii vi mystam sacerdotemoue magni huius texin contemplati fiant hominem: quo videlicet intelligeret, tele ad hoc natum , eoque consilio in mundum , seu rerum unis uersitatem, inductum , ut uniuersae naturae nomine, omnium
104쪽
: tori atque procreatori Deo laudem, cultum, honorem, ob sequii:m absque intermissione deferret, & se haberet in om
lenni supremi numinis sacrificio versaretur. Quamobrem ea cogitatio, qua hoc uniuersum ut Dei tem-rum aspicimus , non Pruam vim habet ad usum vitae , exa que morum sanctimoniam ; eoque digna est quae a nobis hoc loco paulo exponatur accuratius . , ut a G cis ausipicer, mentem hanc Plato ni tribuit Clemens Alexandrinus lib. Stromatum cap e Neque de illius Philosophi dubitabit sententia , qui eur docentem attenderit in Epinomide erudin tantum mi indum hi, esse Deo plenum , sed solem S' lunam' statuas, ab ipsis Diis oludentius digni imisque artificibus fabricatas, minue m quam alia quaelibet simulacra venerandas. HF enim omnia mi dum significant esse templum augustissimum , quod ipsa mersese vahabitet magno utique corpori immissa, .eluti artus uniuersos intime insula, atque diffusi diuinita, in I item prostent vivae illae atque praeclarae, ut ipse loquitur rirum imagines , eaeque loco excellentissim is tigii ii propositς, ad communem totius generis humani veneration OQuibus Pria tradit Plutarchus libro de Iside & Osiride Atque in libro de animi tranquillitate , expressὸ docens
mum, an quod per ortum inducimur te laetores non
Porio ex Hebraeis, illertissimus Philo, c& ipse Platonis stueolus imitator , etiam magis disertὰ pronuntiat. libro ὰ Monarchia r Dra templum summum merums existimansim esse mundum hunc e iuersum : cuius saerarium sis cesum iis , , rerum natura praestantissmum; donaria mero dera i nimis illo theso Aspensae )scendom demim atque mini i his Des arietica, amnis corpore carentes dec. Quanquam ab it
penes Dei verbum primogenitum; hominem autem altri Tandem
105쪽
Tandem e Latinis expresse Seneca: totum mundtim esse Deo. 7. λ knum immortacium templum, selum quidem amplitudine illorum ac magnificentia Hinum. Additque alibi . Sapientiae beneficio, ingens Ep. so. Ium Deorum remplum, mundum isti m Merari ; cuius merus lucra, *era se, facies cernendis protulit. Cui conlbnans Christianus Rhetor Lactantius: Sicut mundum, inquit, propter hominem machinatus est Deus )ita hominem propter se, linquam diuini templi antistitem , Jectararim operum re- ruri caelestum. Quibus manifelle designat, mundum esse templum diuinum citius antilles de sacerdos, homo siqua antea diximus. Quod egregie item confirmat Macrobius exponens somnium Scipionis: quidquid humano asee tui Iusscitur, templam
rivi vos it qui sela mente concipitur : ut qui haec venerarer πι templa, cultum tamen maximum debeas conditor sita suisquis in sum templi huius inducitur , ritu si misendis sace do u. Hqc ille: quorum equidem extrema clius uia, nescio an quicquam a Christiano sapiente eandem in rem proferri possit accommodatius.
Quo iam minus opus sit, SS. Patrum testimonia, eidem rei confirmandae conquiri atque coaceruari: quod etiam Drtim facturi
sumus in sequentibiis. Illud potius admonendum video, prius- 'quam ultra progredior ι ex cognatione proposita, triplex cuiusque nolitum tanquam munus deduci posse. Primum enim, quando ex sapientum sententia, Uniuersum hoc, Dei illud intime inhabitantis quoddam templum est, magno nobis Prouidendum eth opere , ut, quod pos balat diuini domicilij lanctitas, de numinis praetentis reuerentia, quicunque nos locum habuerit, in eo temper quasi in templo, immo in adytis, ipsique domus Dei penetralibus, pure casteque
conuertemur. Neque enim iam adeo referre, in aede sacra, an
in priuatis aedibus , in foro an in conclaui agamus a quando omnis locus diuini numinis intima praesentia consecratus est,& instans ubique ille pervigil, nec operum nostrorum tan--4. ι taxat, sed cogitationum quoque & intentionum cordis, discre ''tor ac iudex oculus, mentis nostrae momenta omnia, ipsaque adeo sui est apud Iob θ pedum vestigia, siue radices, intuetur. Cap. 33. s.
Siquu templum Dei vita erit cinquit Apostolus J disterias itiiam Deus. ut vel hoc nomine, peculiaris nobis cautio de perat- tenta cura adhibenda sit; nequa offensione temeremus diuinos oculos, atque uniuersa peruadentem, nobisque intimam atque immistam,
106쪽
immistam, Spiritus illius sanctitatem, indigno aliquo sic inore, impie ac sactilege violemus. Hoc primum esto. Alterum : ut in huius mundi medio, non tanquam meros, aut curiolos, diuinorum operum spectatores , veIum Numinis, cuius agnoscamus in operibus suis praesentiain , pios cultores
ac veneratores, constitutos nos esse intelligamus.
Qui fanum aliquod introgressi, ea quq ita eo sunt, seu ornamenta seu donaria, curiosis oculis collultrant 'commonstrante fortasse Mystagogo, nihil nisi, cuius hoc donum sit, quid istud monimentum significet, quis istius pictor tabulet , istius
statut fictor, nulla seu Dei religione , seu loci reuerentia, condiscunt; nae, illi non templo, veluti templo, sed ut foro theatroue utuntur. Ita, qui in mundum istum admissi, & naturet rerum pulchritudinem admirantes, ut prisci aevi Philosophi, sterili illius contemplatione delectati sunt, & vel munia di ipsius non quaesierunt artificem , vel inuentum non sicut Deum glorificauerunt, ipso uniuersis , non ad quod fictum est, abutentes, habuerunt illud, non ut diuinitatis domicilium, de lacrarium ipsius gloriae, sed ut vanitatis spectaculum, ossicinam stultet curiolitatis. Atque, ut de ijs pronuntiat Apostolux
dicentes se esse sapientes, stulti facti sunt.
Spectantia ergo sunt & admiranda in hoc uniuerse Dei opera ; non ut in his spectandis& demirandis sistat animus; sed se ut in illis qiiaerat & inueniat artificem, inuentumque pio rei, glosae mentis ossicio attrectet, & ea qua par est veneratione prolequatur: gnarus se in mundum , non ut in theatrum spectandi gratia, sed velut in templum, venerandς diuinitatis , nique laude de obsequio celebrandae , ab ipso Deo atque natura esse inductum. Solus es enim , homo scilicet uti verbis ante laudatis recte subijcit Laetantiusὶ qui sientiens capax, rationis intelligere possit Deum, qui opera eius admirari, mirtutem potestatem, perspicere. Idcirco enim consilio , mente , prurintia instructus es, ideo solus praeter caeteras animantes, recto corporeae statu factus est , mi ad contemplationem parentis sui excitatus esse evid ur. Ideo sermonem solus accepit θ' linguam, mi marrare maiestatem Domini sui possit. Sic ille. Scite igitur ac religiose Epictetus, qui hoc suum munus. ad quod tactus esset, attendens r Etiamne aliud cinfit ego praesare possumsenex clausi , quam celibrare Deum ' Etenim Auscinia essem , facerem quo es Ascinia, s olor, quod est oloris. Atqui
107쪽
isqui compos sum rationis. I pie hymno mihi celebrandus es Deus. Nam meum illud o tum , quodsi ὶ praestato, nee deseram ordinem hunc, quoad erus possum. At Philo Iudius in libro de Victimis , etiam artem quandam modiamue tradit pr clari istius exercit ij. Nam figuratὸ illud ex nens, quod Levitici 1. v. s. dicitur: detractas pelle hostia , artus in frusta concident: Mihi meri milior coniecturamidetur, inquit, admonitu hoc pacto Dei cultric animam, eo Ens illud non tire colat, sed certa ratione atque scientia. Quam rationem artemue dicit, in eo primum consistere, ut in Deo laudando, seorsum dividantur distinguantur eius virtutes &potentiae ; eumque modo ut bonum, modo ut autorem rerum omnium, alias lub alijs ei attributis rationibus, eum commendemus. Quemadmodum etiam Doctor Angelicus docet ex S.Chrysbstomo ε quod Angeli laudant Deum, quidam mi maiesta- Ini. Z a. tem, quidam τι bonitatem, ἐπ se de alijs: mrinum cinquit) et 3 quod ιpsum non vident mi one comprehendente : aut sane quod snguli , diuersa naturae atque gratiae perfectione, diuersa itidem diuins naturae decora imitantes ac repsqsentantes, Varie enariarent eius gloriam, eiusque virtutem ac persectionem infinitam sto quisque modo commendent atque manifestent. 'Sed aliam magis huic loco propriam , mysticet victimet Uncisionem idem Hebr us Doctor assignat, mundum ipsum spectans instar magnet victimet ad Dei gloriam immolandi, mundi autem partes , velut illius hostiς membra a qua de re philolbphari pergit in hunc modum: quoties subit tuum animum moluntas agendi mo gratias propter mundum conditum,
aget ' pro iniuerso, pro interris eius partibus tanquam ani- Malis persectissimi ; atque mi clarius loquar, pro caelo, pro seleno luna, caeteris, mel fixis mel erraticis Merittis , deinde proterra cum suis animantibus i sirpibus 1, pro mari ae pereunibus torrentibu si fluvijs; denique pro aereor huius partibus. Sic ille. 'Perinde atque si hortaretur nos, ut ritum veterem Salomonici templi aemulantes, etiam in huius mundi tabernaculo circumeuntes , hoc est etiam ex Augustini sensu) attenta piaque
coiisderatione, huius uniuersi singulas partes obeuntes, sita ,6 larum gratia earum autori ac conditori Deo immolemus h
stiam vociferationis, propriumque laudis quasi tributum, cum 'exultatione , cordisque iubilo persoluamus. Quod ipsum quoque laudatus autor expressius significare visus est, ita Pulo ante L proloquens:
108쪽
ptoloquens: Figuratὶ igitur Oc tiro it tura m in in ombem choreas agitante , per qmes m io R, i urrim , sam rum, species Deum colamus. Cuius etiam. artis speςimcd quoddam in Psalm0 io3. licet agnostere ,i ubi Ngius ille Pr laeta, sese, ad diuitiam in suis operibus masnificentiam animo me, mori celebrandam, conci 4nsi; quasi clege riinue praedicto; magnam illam mundi victimam in frust iςoncideret, stinctas mundi partes , veluti propriae specialisque laudis materiam, sigillatim part culatimque commemorat: ut non sine voluptateaecognoscet, o inter iegς um , aliquam ad id quod nune agimus, animi restexionem adhibuerit ;& pulchra imitatione, eo se studio libeuter interdum exercuerit. Ita nunquam deerit piae ςommentationis, diuinaeque lautiationis materia: lexistetque plena & iucunda Dei laus; mortalium singulis, non vocum duntaxat, sed sectorum quoque conis sonantia diuiuum numen celebrantibus p ita aula mundi, ve .lut ingenti quodam odeo , conditoris laudibus iugiter personante, ipsisque caelis, tanquam huius templi vallo fornice, i to repercussu res nimie , & impensumi suo factori hymnum,
iucunde grateque conduplicat Ie. is Poliremum: vi, quando ex eorundem autorum mente, Eo minem in mi uido constiti tum diximus ; non tantum vi mysteriorum lacrorumue coiilbrtem ac participem . sed etiam tanquam huius diuini templi antii litem; eundem oporteat, dornandati sibi muneris assidue meminisse ι & quiis id cogitet agitetve, quisquis eum locus, quaecunque res teneat, cum ea sui circumspectione versati, ut si quod ante indicabamus in perpetuo agat sacrificio, eille a quo assidue pendeat, assiduam quoque immolet gratiarum actionem. Neque pro se modo id sibi commissium interpretetur, sed Iro reliqua quoque natura, bruta utique, &, si non vitae aut enses , at saltem ratiaenis experte: cuius impotentiam ipse suppleat, velut praesul praelesque rerum istarum sensibilium; iro his autori bonorum omnium largitorique Deo gratias reiaerens, earum usum contrectatumque, non nisi ad eius mi
rem gloriam adhibens, earundem aspectu ad ipsius laudem, admirationem sese concitans : quod pluribus posthic incuti
109쪽
In opere mundi, summam Dei Sseemiam , irae caerem ei
ΙAm vero ut sensim ad id quod nobis est propostum , ν
dum sectam di cum tria sint Dei attributa ut vocantὶ praecipua , di quae propria quadam ratione tribus diuinis personis accommodentur : Potentia, quae Patri; quod is, non tantum totius huius Universi quod ei cum caeteris personis commune est sed aliarum quoque diuinarum personarum, primum sit ac fontale principium: Sapientia, quae Filio; quod sit Verbum Patris, imagoque eius intellectione expressa , ac plena rerum uniuersarum cothprehensio: Bonitas, quae Spiritui sancto;quod is sit diuinae voluntatis emanatio quaedam ac diffusio , amor a
rue vinculum, seu veluti quidam Patris & Fiiij complexus remonstrandum nobis est , in diuino huius mundi opere, autoris ipsius infinitam Sapientiam, potius quam ullum aliud eius attributum aut persemonem uti appellant elucere. Id quod, quia potest ostendi modis compluribus, estque res, tum ad id uod agimus non parum conducibilis , tum per se quoque igna cognosci, Pulo fusius nobis operosusque pertractam
Qtiam in rem in primis illud observo: huius operis molitionem atque es stionem , veluti proprio immediato princiapio, effectori, fabricatorique , in scriptura dissim atque constanter, ipsi Dei Verbo atque Sapientiae attribui. Primum enim, si S. Augustino libro t. de Genesi ad litteram, S. Baslis, alijsque credimus; quod in capite libri, hoe est, ipse primis diuinae Scripturae verbis dicitur: In principio' 'creauit Deus caelum ἐν terram; hunc sensum habet, ut In principio , hoc est, in Filio , siue per Filium , quasi Patris artemae Sapientiam , omnia creata sint, inque suas species ordines, modos, numerosque digesta: consentanee ei quod de ipso Fblio ad Colossenses I. v. 16. dicitui: Quoniam in is condita μηρ iuersa, in caelo π in terra. Quo etiam expresse facit Am
110쪽
Rursum quod ibidem affrmat Moses: Deum dicendo &imperando, uniuersa quae in mundo sunt produxisse; manifestum id respectum habet ad intelligentiam diuinae mentis, atque ad ipsam rerum effectricem Sapientiam et cum dicere proprie intellestiis sit: atque ita ipsi diuino verbo, quod ut alicubi obseruat Guillelmus Parisiensis non tantum enuntiatiuum, sed etiam imperatiuum est, velut proximo principio , rerum s. 33, νε- essetatio tribuatur. Unde & illud est Regij Prophetae : Verbo Domini cisti 'mari sint; spiritu oru eius omnis miram
Neque enim resert ; quod in posteriore Versus parte, etiam
Spiritus, ut rerum effector commemoretur.
Primum, quia licet plerique Patres, altiore quodam & r conditiore sensu , priora de verbo seu Filio , posteriora de Spiritu sancto accipiant: sensu tamen simpliciore cinquit Lorianus noster θ Spiritus oris Dei non differt a verbo; sed prcceptum utroque sgnificatur , quod nimirum Deus rebus Uniueis Esuo nihilo educendis adhibuit: quod confirmat ex verbis Isaue, cap. tr. v. 4. Probabile quippe est, quod in psalmis est De quentissimum; posteriore illa versus parte idem significari aerepeti, quod in priore proxime dictum est ; ut nempe Spiri tus oris diuini pro diuino verbo ponatur ; eo quod nimirum verba formentur oris spiritu, siue ipsa Miris a nobis spirati, in
voces articulatas efformatione.
Deinde ut demus, etiam de Spiritu sancto ea verba ad litateram intelligi ; adhuc tamen dicemus, non nisi rarδ, & m,nus aperie , rerum naturalium molitionem Diritui sancto at tribui; Uerbo autem Dei saepissime & clarissimE; Hi manifestius erit ex mox dicendis.
Secuudo igitur considerendar, quae ipsa de se profitetur Dei Sapientia , siue apud Salomonem in Prouerbijs. sue apud IN sum Siracidem in Ecclesiastico, per quandam presbpopeiam inducta. - priore estaec illa de se inter caetera sedis me in initio mirem Harum, antes quidsum sacram a principio. 23oct praeparabat caelos, aderam; Pindo certa DP U Im ma at ahispoi ; wae o AEthera firmabar Arsum; es quae equuutur. Subdit enim de libratis aquis, & imposito mari termino, & fundamentis terrae appetas. Tum illa se&jacit: tam eo eram inncta commens , is delectatur perfnguis dies.