장음표시 사용
91쪽
dum seu sensibilem seu intelligibilem repraesentante, dicerentur; imitatione quadam allusisse. Nisi eum malimus attendisse, atque ad usus meliores ac sacratiores transferre voluisse, quod de Alexandrino Serapidissimulacro , apud Clementem Alexandrinum, aut alium sorte de nostris, externisue scriptoribus legerat ,quodque hisce verbis tradit Ruffinus in historia, In hae aede ). Serapidis smulacrum ita erat mastum, mi dextra evnum parietem, alterum Luci perstringeret: quod monsrum, omnibus generibus metallorum lignorum, , compostum ferebarur. Tritisse licet, atque commistis; ut pluribus describit citatus Clemens
Postremo, si verum illud est , quod ait sepra laudatus Pr
corius: Byzantinos hoc templum, seu Sapientiam, appellasse, cognomen hoc Deum prςcipue decere existimantes; eo credibilius videbitur , codem cognomine , simili ex causa aflectum fuisse templum Salomonicum; quod & primum omnium summo & vero Deo extrueretur; & quod utique constet,
figuram fuisse corporis Christi, qui etiam seipsum Sapientiae nomine indigitarit. Quod enim simpliciter sbi tribuit Matthii
M. V. 34. dicens : Ecce ego mitto ad vos PropiatasVsapientes&α id Lucet ii. v. M. attribuit Dei Sapientiae: Propterea ἐν Sipientia Dei dixit: Mittam ad illos ProphetM V Apostolos de haud obscure significans, se, ipsam esse Dei Sapientiam ueri Ambrosus ibidem, ali que etiam obseruauere. Alliiserit autem ione Saluator , ad id quod Prouerbiorum'. dicitur Sapientia misisse ancillassuas, seu, iuxta Septuaginta, seruos Dos; velut etiam Rupertus iubindicat. Quanquam contra facit , quod eo Proiierbiolum loco nihil indicetur, de cinde seruorum Sapientiet : nisi sortastis eo trahamus, quod suti apparet pro illis verbis r immolavit, seu, mactavit, mictimassisas , ibidem legit Tertullianus : Sopbia iugulauit Alios suos, quod ipse de c de Sanctorum Mardrum intelligit fauente etiam S. Augustino, qui Victimas Ilias, M. Martyres interpretatur.
Atque lite dicta sint , de me illa S. Sophiet, quam, propter
nonnullam cum rebus nostris assinitatem, non censui omnino tacitam prstermittendam.
Addo , mantisset loco ; etiam Nicomedit ingens S. sopi fuisse templum , ut tradit Doutremannus noster in sua nanti hopoli Belgica. Et templi cuiusdam prope Ramam
92쪽
Sophiae sacri , meminit Cotouicus in sua peregrinatione Iero. solymitana : uti & alterius eadem nuncupatione , Nicostae in Cypro posti, Franciscus Sacchinus in historia noliret Societatis. F. a. ι 6. Demum Cardinalis Baronius in Annalibus, alterum eo nomine' refert in Russia a Ioradu lao Duce sumptuose aedificatum. Raae ta- naa D . men, virum Dei Filio, velut de nonnullis est procliue creditu, an '3 alicui Diuae eo nomine, sacra fuerint, minime prodiderunt. Caeterum ut hoc extremum per occasionem ad ijciam haec me commentantem non semel admirari subijt: cum prisci R L. i. I. i. mani, prae silperstitionis abundantia, etiam vitiosis noxijsque
de falsi Re- animi liue corporis affectibus, Patiori, Pallori, Febri, alijs- huiusmodi olim templa potuerint, apud eos nullam quod a. e. rho appareat J aedem euitisse Sapientiae. Quod iam animaduerto certius obseruasse Plutarchum, eo libro quem de Fortuna Romanorum inscripsi; ubi cum admoneat, multa apud eos sortunae delubra, eritie antiqui stima Lisse; Sapient inquit in hune et que diem remplum non habent. Nisi quis sertasse huc referat, complura ab ijs Mineruae te mispla posita hanc enim pagani, ut est apud Festum Pompeium, o Sapiemia ponebant autetium aedem illam, quam refert Liuius, fuisse Menti in Capitolio, ex Attili j Praetoris vino, dedicatam. Ad Mineruam sane quod attinet ; Athenas olim existima. runt, arcem Dise, aut ut Plato loquitur J P tanaeum Sapiem In presu. riae, atque, quod ait Isidorus, littera3 ἐν artes diaesorum sum comm , is ipsam Philosophiam , meluti templum Athenas M. i. o ri isse; quod ea urbs Minei ut sacra & peculiariter addicta esseseidcmque originem suam , aut appellationem certe deberet. Caeteroqui neque usquam legimus, ullum etiam apud Graeacos, Sophiae templum extitisse, sub eo nomine: neque mirum accidit Plutarcho, aede eiusmodi caruisse Romanos. Sed cum eo tractatu illud ingeniose disquireret: amplitudo illa Romani' Imperij, esetne virtuti, an fortunς potiis tribuenda; istud argumentum assumpsit in sortunae gratiam ; quod ipsi Romnni viderentur agnoscere, sese plus sortunae, quam virtuti suae debuisse. Quippe cum apud illos, virtuti templum non nisi si ro positum tuerit; Sapientiae vero, aut Temperantiae, aut Tmlerantiae, aut Magnanimitatis, aut Continentiae nullam aedem, i aram habuerint: atque eosdem e contra constet, Fortunetra, & multa, & splendida , & tantum non cum primissundamentis, posuisse. Sic fere Plutarchus.
93쪽
De opinione Iudo ui ab A ar ; Templum Salomonis Deo Victori proprie fuisse aedificatum, existimantis. LVdovicus ab Alcasar noster, in Ioannis Apocalypsim seri
bens , in illis verbis capitis 3. v. iE. qui miserit, faciam illum columnam in templo μι mei ; cum Beda 3lijsque censet, allusum ad duas illas columnas aereas, Iachin de. Boos , quae erant pro foribus templi, 3. Regum capite T. v. as & quas putat hic autor, fuisse instar trophaeorum , erectorum ad Dei yictoris gloriam; idque etiam fortasse suisse ipsisimhi columnis inscriptum. ςQuippe cum existimeti quod ibidem pluribus prosequitur Salomonis templum proprie suisse aedificatum Deo Victori. propter victorias eximias, quas illius ope atque virtute reposetauerat David Salomonis pater. Eo stilicet modo, quo testatur Plinius v. g., celeberrimum templum, Pantheon dictum
Actiacam Augusti victoriam J Diu Vltori ab Agrippa
, Id enim constare ex multis sacrae Scripturae locis ; ut i pa ast ita. v. Q. Vbi legimus, inuidem:& duces exercitus , p, tiosa quaeque, de bello ir manu spraesiorum, consecrasse ius rationem seu erectionem in i stellectilem templi Domini. Et i. Pares. c. 29. U. D. similiter legimus, principes familiarum& tribunos atque centuriones, in dei templum aedificandum' obtulisse plurima auri & argenti tali ora; atque idcirco Dauiadem benedixisse Domino , dicentem: Tua omine gnificentia μ potentia gloria in , victoria,ὶς tili laus Sie ibi. Ergo manifestum s cinquit Ahasiari prinii fuisse Mificatum, propter svictori 'sisu.ci Fe subdit , inde factum, ut eius teiphi parietes vi yaluae, omni ex parte ςherubinis nais ori ueript ρrque Cherubini enim hoc ςst, iuuenes alati. J Vfetorix imagines
94쪽
inter palmas quae & ipla, victoriae signum sunt in parietia
bus & portis templi cernebantur. Quod enim a Romanis, exempli causa, simulacrum Victoriae essingeretur, manu altera palmae, altera oleae ramum praeferens; id etiam videri ex eodem templo derivatum , in quo frequens esset palmarum& oleae frondium imi ues Haec fere Alcasar; atque uti soled
veruntamen, ut d proposita sententia, pro argumenti nostri ratione, aliquid dicam, primum ex erudito autore in causam nostram id assumimus: ut, si ei licuit ob conieetiaras non poenitendas opinari, templum Salomonicum Deo quatenus victori aedificatum fuisse: hon magis nobis vitio vertendum, si illud Deo quatenus Sapienti, sue ipsi Dei Sapientiae, consecratum dicamus, rationibus' inducti s ut ego quidem existimo haud paulo magis verisimilibus. Etenim quod ait, asserturia suum ex eo manifestum esse, qu dex Scripturi constet, Dauidem, ac duces exercitus, manubias& res bello partas ad templi struetiiram atque ornatum contulisse: vereor ut satis effcax sit. Manifestum quippe est , ex cuiusuis gentis historia; solliris duces etes eiusmodi i siue in laes ' extructa, siue in extruenda sana conferre, quisquis is Deus enset, aut qu'cunque nomine delubrum illud censeretur.
Nisi: forte quis velit Vespasianui rei linperatorem, temsilum illud suum augustissimuri . non Paci resemae proin habuit β ηρη- -- inscriptio. At humismata antiqua hodieque declarant, sed Ioui Victori v. g. dedicauisse ; propterea' quod illud , parta de Iudaeis victoria construxerit , atque eiulce 'gentis spolia'in illud
intulerit, mensam auream, candelabrum &c. excepto,quia te
gem & penetralium vela purpurea , in Palatio condita seruari s aecepit; ut ait Iosephus libro 7. de Bello cap. a . Discite rursum est, quod contendit is auctor'; in Cherus biniis templi, victoriae simulacrutri aut similitudinem agno Gre. Neque' Enim illi palmarum frondes multo autem minus olivarum, quatum, n Eo quo fundanaeiato dicit; frequentem fuisse in ed templa imitationedat pisinu gesta8ahi sed i. Ehides inter aureas palmarum arbor g i quae colurinatum iu- O R ῖ parietibus promitiemur eorun que interualla distiuglie
95쪽
corporis habitu, quem ijs tribuit communis Interpretum sententia fauente Scriptura , Ezech. I v. I9.ὶ aut si item ex Ab
casaris sensu, de facie vitulina , a puellari Victoriae simulacro longe abhorrente. Et quidquid sit de illis lateralibus Cherubinis, inter palmas, ut dixi consis letatibus; non dicet, opinor,
Alcasar ; Cherubinos minores a Mose arcae impositos, aut maiores illos a Salomone . velut obumbrandi graria adiectos, o
quibus praecipue petenda foret symbolica Cherubinorum signi- Matio , Victoriae imaginem, prout ab Ethnicis figurabatur, praestetulisse. Erant porro ex usu gentium , palmarum rami symbolun
Victoriae; ipsa tamen arbor, ut in antiquis nummis videre est Itidaeam potius, tae Phoenicen, repraetentabat : credique potest Salomon , eiusmodi arborem , ut genti propriam ac vetanaculam, uti alia plura , certis inter aliis ornatus gratia, non autem illius significationis quam intendit Alcalar, templi parietibus adiecisse. Caeterum, cum malim virum doctissimum fauentem nobis, quam aduersantem habere; demus illi sane fieri potuisse ut salomon in templo condendo aut adornando, respectum aliquem ad paternas victorias, diuina ope ac beneficio obtentas habuerit, atque ex animi quidem sui sententia, hoc veluti gratet memorisque mentis aduersus Deum Sabaoth, victoriarum autorem , voluerit monumentum extare. Id enim adeo nobis
non oberit, fauebit potius; dum vicissim nobis concedatur, diuinae mentis, Mosisque ipsius, istud filisse in tabernaculo constituendo consilium , a quo neque Salomon in templo construendo recesserit; ut nempe in ijs, principe titulo , coleretur gentis Isiaeliticet pretiles atque Dux , Dei Sapientia; proin deque idem seu templum seu tabernaculum, non utcunquς Deo, sed Saepientiae Vi Dici fui siti dedicatum.
Nam mihi equidem omnino fit verisimile; in sacro illo ibbernaculo primum constituendo , rationem aliquam sue res. pectum habitum esse , ad recenter Priam , diuinet Sapientiet beneficio id enim ei attribuit Scriptura diuina, libri Sapientiae cap ro. v. 18. N im in prodigiosam illam de Pharaone. Uptii que victoriam. Quam in rem adducere possumus, quod
ibidem v m. subdituit Et coemtauerunt, Domine, nomeu victricem manum tuam laudauerant pariter, cum
mimi ut dixi. Scriptura proxime: praemii erit; Filios Israel ab
96쪽
ipsa Dei Sapientia ex AEgypto eductos, & inter stupentes Ru bri maris fluctus, innoxie transuectos, eodem mari dcmersis hostibus, eorumque spolijs in iustorum potestatem traducti si sitis congruenter dicemus , victricem illam , totque patratricem prodigiorum Dei manum , qua tam gloriose liberati sunt, non aliam esse, quam ipsam Dei sapientiam; cui tanquam au tori ea prodigia ibidem assignantur. Huic ipsos proinde post victoriam, communi consensu ac voce unanimi quod in verbis relatis significat vox, pariter ) Epinicium cecinit se : eidem victrici Sapientiae aram postea atque tabernaculum, ac dentiaque templum , posuisse : eidem , assiduo cultu , & llatis illi, sacrificijs, gratos sese atque obnoxios , in perpexuum prosenses esse. Cui sensui meo non parum liuet, quod Patres nonnullisgnificant: Sapientiam esse Dei manum, qua cuncta condiderit. Qiiod quidem de Dei Filio disse ite tradit S. Gregorius, ad illa Iobi Q capite v. ii. Docebi' os per manum Dei &c. ΛΓ
mes quippe Dei, inquiens, Filito: -nia quippe per ip-
sim Ddia ρnt. Et ante eum S. Cyrilliis Alexandrinus, verba illa de Cantico Mosis; Levabo ad caelum manum meam , in hunc modum ex nens: Nam hic Filium esse ait, per quem mnia, in quo omnia. Et magis ad proposthim S. Paulinus in oriamine quodam de S. Felice; ubi idem Dei Filius dicitur Minus Er Sapientia Parris : quasi eὁ manus, quo Sapientia Rursumque S. Augustinus: Sed quia idem Vertam , is Sapientia , Ut mirtus eius es, dicitur se manvi eius. Denique in illo-Manus mea fundauit terram; ait Nycsenus, per manum Dei, unigeniti virtutem obscurios significatam
Addere his licet partim sauente nostro Cornelio θ ipsam quoque arcam diuini testimonij spectari resse velut currum,hue bellatricis, siue triumphatricis Sapientiae. Vt propterea Moyses, cum in motu castrorum elevaretur arca , merito diaceret i Surge, Domine, Et dispentur inimici tui,Mfugiant qui od runt re a facie tua : quod nempe tunc Deum, siue Sapientiam consideraret, quasi belligero curru suo conscenso, Cherubiuorum alis inuehi, & iam minacem ac terribilem imminere suis hostibus , siquis contra stare , aut obuius incurrere, auderet. .
itidem spectat Psalmi sexagesimi eptimi argumcntum;
97쪽
qui ab eodem scilicet exorsus epiceleusmate: Exurgar Deus, dissipentur inimici eius &c. Dei victorias, triumphos, ingressus commemorat, meminitque in primis gloriosi currus, quo sue in sina, siue in deserto inuectus sit, circumfusa militiae caele- .stis innumera multitudine , laetantium atque plaudentium, Deoque victori atque triumphatori , solenni cantu gratuis .
Eum porro currum, siue solium diuinae gloriae a Mose de senioribus in monte Sina conspectum, repraesentasse arcae simi- Dea 1 litudinent, tradit expresse Hieronymus Pradus: fauetque tum illud, quod Mosi dicitur Exodi v. v. o. Inspice, offuse dam exemplar quod tibi in monte monstratum est; tum quod, alias a nobis memorarus, Iosephus ait, de Cherubinis agens; ea esse animantia molucria, q- Moses in Dei solio mississe se Lmemorat Rurata. Atque ista quoque pro Alcasaris opinione siciunt , quam
video piobati etiam P. Cornelio , nosque, uti dixi, eatenus lia In rob. benter consentiemus, dummodo nobis permiserit: veluti quondam apud Romanos delubrum quoddam Veneri mimici; in Pompeij theatro videlicet) ita apud Hebraeos, diuinum seu - temptum , seu tabernaculum , Victrici Dei Sapientia constructum dicatumque fuisse.
Sed priusquam rem omnem concludo; per hanc memora. ti diuini curtiis occasonem , placet hic ad extremum obseruuare : non sine causa Deum Israel, apud Ezechielem, Cam Eveb. i. templum suum visitaturus, eiusque violatores puniturus, pro cederet ; inscendisse currum bellatricis Sapientiae, stip*tum nimirum Cherubinis aurigantibus, rotisque instructum multio aculis, diuinet seu intelligentiae, seu prouidentiae, indicibus quae rurium virorum coctorum, Pradi ac Uillatinndi suspicio φνιδι. i. . est 3 solio itastentem in arcae templi similitudinem consor
Quem enim alioqui decebat, de domus suae statu , iniuri qui ei irrogatis cognoscere, nisi ipsam templi Praesidem ac
Dominaediam Sapientiam i Vt vel ab hoc quoque rerum re ponsu, nonnullum firmamentum accipiat, tot iam coniecturis a nobis excitata suspicio. - .
98쪽
imponitur. AT enim aduersus ea, quae hactenus a nobis in praesenti tractisu disputata sunt , sic occurrat quispiam : Si templum istud Salomonicum , uti contenditur, diuinae Sapientiae nominatim extructum ac dedicatum fuerit: cur nusquam logimus appellatum, templum Sapientiae, sed semper, Templum Domini, Templum Domini; alto ubique silentio istius alterius propriet, ac specialis nuncupationis , Sed eiusce rei rationes Plures adserri possunt. Primum enim expediebat, AEdem illam absoluse dici tem: plum Domini, seu Dei Israel ; quo aperte daretur intellini. illam vero Deo, summoque Uniueisi Domino, conditori, re-oori esse dicatam, qui omnino unus,& solus abistute, &e tra quem non est alius ι uti loquitur Scriptura. Neque .aberat fortasse periculum; ne si vulgo templum Darentiae appellaretur ; existimaret rudis populus, & exterae prae. enim nationes, aliorum ritus suis moribus aestimantes, istic coli Pallada, siue Mineruam, quς educta et is capite, habe- . batur Sapientiae praeses; aut eo nomine , aliam quampiam denotar; specialem diuinitatem. Ut sc putarentur HeLaei Sapientiam colere, quemadmodum erant apud Romanos Virtuti, Libertati, Concordiae propria delubra dedicata. . Deinde a cum id unum extaret veri Dei templum, neque plura per legςm possent existere ; opus non habuit appellarin .f. i. speciali nomine, id ab alijs veri Dei templis discriminante. Ut enim cum Minutio Felice Cyprianus libro de Idolorum vani late : Illic vocabulis opus est, ubi propriis opellationum in insilio multitudo dirimenda est. Aut velut, etiam Trismegisto lai L. t. e. s. data , Lactantius: non opud est proprio mocabulo ubi di Lmen exigit multitudo. Quemadmodum etiam, eam v. g. S. M riae aedem , quae nunc expressoris discriminis gratia a caeteris
eiusdem Eccles ijs, S. Mariae Maioris Ecclesia dicitur; apparet initio, Ecclesiet S. Mariet nomine absolute intellectam r idque ad tempora S. Gregorii Magni perdurasse , colligi potest ex eo
99쪽
sermone , quo saeuiente pestilentiaὶ totius populi septiformem, eam Ecclesam, supplicationem indixit; Romanos simpliciter hortatus , t ad S. Genitricis Domini Eccbyῖ conuenimes &c. Neqtie obstare videbitur, quod teste Iosepho a Sanaballat Samariae Praefecto, in gratiam Manassae generi sui, qui frater erat Iaddi Pontificis, templum aliud, instar Ierosolymitani, ipsi Deo Israel extructum fuerit, in monte Garietim , Alexandri Magni lcmporibus: ad quod respiciebat mulier illa Samaritana cum dicer 't : Patres nostri in . t te hoc adoraverunt. Et aliud deinde in AEgypto apud Helio Ulim , ab Onia Simonis filio uno de Pontificibus, Ierosolymis exulare iusso. Qilippe haec templa qualiacunque, cum eorum antiqitissimum lut de Mosis tabernaculo nihil dicam) annis septingentis fuerit Salomonico posterius; non potuerunt, iam inueteiatam tot saeculis , genuinam illam Templi Domini appellationem subuertere: quando neque ipsa apud prudentes digna censebantur eo nomine a utpote extra locum Deo placitum, protini temeritate, & ausu impio, excitata ' Postremo, uti apud AEgyptios, Graci os, Romanos, ita,&max, me, apud Hcbraeos, nonnulla suere arcana, nec vulgo nota religionis mysteria: quale erat apud hos, sanctissimae Triado: aD canum , pronuntiatio & virtus nominis ineffabilis; itemque Messae venturi, quoad varias conditiones , fides explicita &alia huiusmodi. Etenim, ut tecte obseruat Nicolaus Serarius' de Hebraeorum Cabala disserens : praeter ea quae tu Pentateucho scripta sunt, cum js ala plurima diuinititi Mo en cognouisse. Δ tari non potes. Neque erim quae a Dro cognovit, Lim paucis chartu explicare, distincte sitis explanare potuit; ρο in quas mi 11mita reconi mysteriasciuit, eadem, perspexit, quae nonatio docente compreheno potuerunt. Ex qua obseruatione omnino fit verisimile, quod apud eundem consensu tradunt Hebrei Doeiores: Molen videlicet praeter legem scriptam , aliam a
Deo accepisse ore traditam, arcana plurima ac recondita m
steria continentem : & hanc Mosen Ioluae , hunc senior i. seniores Prophetis, hos viris synagogae magnae&c. perpetu quadam traditione, atque acceptione i quod vox Cabala sonat communicasse Quo itidem facit, quod in . Esdrae etsi is habetur apocryphus in capite M. scriptum est; Domino de Moysella ad Eldiam loquente: Et adrixi eum super montem Sina sis duineiam eam apud me diebus multis. Et eramini ei miratilia
100쪽
U foedi ei temporum secreta, ἐν Dim , ἐν praecepi ei dicens , Haec in palum facies meris, haec abscondes Quod postremum videtur intelligendum , secundum quod ipsi Esdrae similiterris. - π ibidem praecipit Dominus; ut quςdam eorum , quq Deo reuelante acceperit, palam manitefiet, quaedam solis lapientibus abscondite tradenda conseruet. In horum igitur arcanorum numero esse potuit istud, quo de agimus, tabernaculi, ac templi salomonici, Dei Sapientiae, seu Verbo olim in carne venturo , specialiter dedicati r quod velut occulta inter sapientes traditione receptum , ita obscure
tantum a Salomone, de Iesu Siracide, proditum sit. Qui duo itidem quod in re pr senti obseruatu dignum est) expressam secere piet caeteris, si saltem Dauidem excipias, Fili j Dei menti
nem. Dicente nimirum Salomone Prou. 3o. v. - nomen es
niseste denotat, Deum, aliquem habere Filium, eumque unicum,&qui Filij Dei nomine sinpliciter posito possit intelligi. Et Iesu Siracide, capite si v I . Inuocaui Dominum Patrem Domini mei. Vbi Dominum i seu Deum Patrem) alterius personae patrem facit, quam item appellet Dominum, seu Deum, sutam. His accedat illustre Annaei Senecae, de ludaeorum ritibus ae Sacramentis agentis, ex libro quem scripsit contra superstitio I. s. Acia. nes iqui pridem interciditὶ a S. Augustino relatum, atque lam ' datum testimonium. Illi tamen linquit Seneca cani ritus sui noverunt: maior pars populi facit, quod cur facias, ignoras. Quibus aperte tradit, quod dicebamus: Causas & rationes rituum suorum Iudaeos equidem non latuisse : sed suisse tamen arcana quaedam solis comperta sapientibus, ipse vulgo passim, quid ea sibi vellent, ignorante.
Ex his, qua historice dicta sunt de templo Sapientia , mia post
dicendis prae lauitur, atque mumtur. His porro, quae modo de templo Dinentiae, velut historica ratione dii quisuimus , liaud improbabili coniectatione praestitutis, opportune licebit, ad reliqua quae huius instituti fiunt, gradum iacere.