장음표시 사용
71쪽
Venite M ψcendamiu ad montem Domini ad domum Dei Iacob; os docebit nos mio suas , b amisti m in semitis e quibus significatur ipsum Dei templum , schola quaedam fuisset caelestis ac verae, suo ad salutem conducibilis, Sapientiae. Vnde etiam illud est ; quod ubi in vulgata legimus Psalmos.
Ipsa me deduxerunt, adduxerunt in montem Sanctum tuum, is in iubernacula tua ; in Chaldaeo sic legitur : Ipse deducens me,'introducent me in montem domus sanctuare riu , Et is Scholus domus maiestatis tuae. Vbi manifestum est, si praesertim
ea verso cum textu nostro conferatur, sanctuarium ipsum,
scholas domiis diuinae majetatis appellari; quod in sanetario, sacrove Dei tabernaculo, disceretur quanta sit summi Dei majestas , & quo ille cultu, religione, reuerentia obseruaudus
Denique in Dei tabernaculo, cui templum successit, nulla erat eiusmodi Academia, uti clarum est: de tamen ipsum etiam tabernaculum , ut propriam suam habitationem, sbi vendicat Sapientia: quod est: nunc specialissi demonstrandum.
Ad idem , ex IESU Blj Siracb Sapientia , non inficax
Explicato loco de Prouerbijs Salomonis, alterum adiungimus ex Siracidae Sapientia siue Ecclesiastico : quos locos Villalpandus obseruat , Mi mutuo mirabili quadam analogia ref. pondere; proindeque quod videtur consequens θ etiam lucem ac firmitatem sibi mutuo dare & accipere. Apud Siraciden, Sapientiae de se loquentis, dotesque suas commendantis , verba sunt ista: In his omnibus requiem qua- Erili. z4. Di, j inhaereditate Domini morabor. Tunc praecipitur dixit mihi creator omnium, qui crearuit me, requievit in tabernaculo meo; dixit mihi : in Iacob inhabitat & quae sequuntur. Sunt enim hetc modo pensiculatius expendenda. Diuina igitur Sapientia , quς tametsi res eadem cum Deo, seu reipsa Deus sit, attamen per quandam prolap'poetam escinducitur, velut princeps diuinitatis, in rebus condendis, uni
72쪽
colitinendis, administra; in se denique post obitos cadin, circumcursata maria, & terram omnem perambulatam, in his omnibus sedem quietis obl*ationisque quaesicto neque veto Muenisse adeo , donec ei Creator omnium , lirielis gentem velut dilectum atque electum , peculiatemque sibi Dopulum, in quo moraretur, attribuit, & in quo deince' sedem stabi lem, perpetuumque tabernaculum seu dom Pilium figere potalit. Nam , uti ex Gr cis, & ipsa contextiti ratione communia ter obseruant Interpretes ; quod in nostra vulgata legimus. Emimit in tabernacuis meo , hunc sensum habet: Rθι imis, hoc est, requiescere fecit, niter iculi meum; seu squod idem valet) me in tabernaculo meo. Ita ut hoc loco requi credi ve bum active sumatur, acceptione non ignotὴ Latinis autoribus ; cum non modo Plautus, verum etiam Virgilius se illud usurpet, eo in versu: Et mutara suos requierunt sumina cursus. Ex hoc enim , ut indicant sequentia , sapientia in populo Israel, velut in propria hqreditate ac possessione inhabitauit&radicata est: nimirum ratione templi, aut sacri tabernaculi; in quo prcsidens ipsa Sapientia, populum sibi commissum, fidem sinceram ac Dei legem edoceret, de in Numinis cultui et
gitimo, ac vera castaque religione exerceret.
Quapropter subditur : Et in baliturione sancta coram ipse ministraui: siue, ut Graeca habent expressus, ιν . hoc
est, in tabernaculo sancto , ἰλii τοὐργν , hoc eli, solenne sinum ministerium obrui , subaudi, per ministros meos: cum omne quod istic perageretur sacrorum munerum, ad Sapientiam velut loci praesidem , caeremoniarumque antii litem , reser
Quasi dicat, interprete nostro Cornelio , eaque in parte nobiscum faciente di In tabernaculostremplo Iudaico S in quo habit i, sacra ministeria, per meos misiseros, Levitas ἐν Sacerdotes,
oblui, Deoέ sacrificia obtuli.
Ex quibus equidem sit iam elucescit quod intendimus : m. sum videlicet, aut sacrum Dei tabernaculum , velut aedem propriam ae peculiarem, Dei Sapientiae attributam atque dic, tam ; quam illa vi suam perpetuo inhabitaret, in qua praesideret diui uis religionibus , cuius illa denique Dominaedia esset. Istac enim voce, a sese s opinor in conficta, sed ipsi rei explicandet per idonea, non semel utitur S. Paulinus; dum S. Felicem , eius Basilicae in qua corpore requiescit, & ad quam Pau-
73쪽
linus habitabat, praesidem, Dominarium suum, hoc est, aedis Dominum, appellat, σε. Sed istud quod agimus, etiam, ni fallor, manifeltius eu dii ex sequentibus. Subdit enim: Et c in Sion firmatasum, usis ciuitae sanctificata smiliter requievi, b in Iersolem potestas mea. Quasi dicat, ex sensu communi Interpretum et Ego S pientia principio quidem in populo Dei habitaui per meum tabernaculum , in quo adhuc mobili & vago per annos multos peregrinata sum , atque varias Iudaeae urbes deinde peruagata; ac tandem simul cum arca Dei, Daitidis opera, in Sion primum firmata sum tum vero in ciuitate sancta, hoc est in Ierusalem, in templo mihi a Salomone extructo, requievi, sedem fixam atque manluram accepi, ibique meam vim ac
Ex quibus prosecto perspiciet , qui profundius Pulo rem auenderit; non quomodocunque in Dei repulo gubernando quam Dei Hrtem seu haereditatem , ac sanctorum plenitudinem deinceps appellat) detentam esse, aut inhabitasse diuinam Sapientiam, sed potissimum ratione templi, quod ipsi denique velut fixa sedes Ierosolymis extructum est: & consequenter hoc idem templum quemadmodum antea sacrum tabema. culum ) peculiari nomine AEdem fuisse diuinae Sapientiae. Quod quid aliud est, quam quod liradere contendimus: ipsum nimiistrum templum Salomonicum supremae Dei sapientiae priuatim ac proprie lacrum dicatumque fuisse 3 Atque in hunc modum veteris instrumenti paginam, cogitationi nostrae propense Luentem, neque uno loco nobis astipulantem, habemus.
Ex eo quod, ex mente Patrum, is pi Moy si apparebat Adserto, fuerit Dei filius, nonnulla ibessis nostra confirmario. CAEtersim priusquam a testamento veteri ad nouum transeo , libet antedictis confirmandis coniecturam addere. ex Scriptura quidem diuina petitam, sed adiuncta Patrum a
incredibili quippe consensu Patres. pretsenim vetustissimi
74쪽
quique, eum tradunt qui tu lege veteri, eum Patriarchis atque Prophetis, tum Mosi nominatim amruit, fuisse Dei Verbum&-Angelum , Filium Dei repraesentantem J qui sumpta illa corporea specie, de forma hominis aspectabili, suo
quodammodo in carnem aduentui proluderet , & tot figurarum de aenigmatum inuolucris adumbrata promeret mysteria, quae deinde inter nos conuersans in apertum proderet, atque in semetipso completa, omnium oculis exhiberet. Fuisse igitur Dei Filium, Verbum inquam Patris & Sapientiam prim
genitam, qui in rubo Mosi apparuerit, qui populum Israel indiumna nubis ignisque i per doserta deduxerit . qui legem
Vripserit, qui sibi tabernaculum erigi, ungi sacerdotas, victimas immolari praeceperit. Quo mirum iam videri non debeat, nec abhorrens a vero, sed potius patribus diuinaeque Scriptur: consentaneum : tabernaculum ipsum , ac deinde templum, silpremae Dei Sapientiae proprio nomine ac titulo fuisse con
Proferamus loca Patrum nonnulla, eorum maxime, qui macgis ad rem nostram faciunt; aliis praetermissis. qui magno n.
mpio possest adserit. ν 1 SS. Hilarius libro Ita de Trinitate, diserte Ueru ; christum, seu Dei Sapientiam , adsuisse Iacobo etfipse ad lacta complexum ιn habitu humano; Mosi in igne ostensum esse; π Prophetis demum rebaeu sese in halim maria creationis ingesisse. Quod ille
adeo pro certo & constanti habuit; ut, cum hos referret poneretque , ab Semiarianis confectos Sirmiensis Synodi canones: Siquis Alium non dicat Abrahae mictum, sed Deum innascibilem mel patrem eius, anathema I t. Siquis cum Iacob nou
Filium quast hominem colluctatum &c. nihil in his ipse reprehendendum putauerit. VS. Ambrosius libro i. de fide capite s. extremo; de fili j diuinitate aduersus Arian disputans: Hic eis, inquit, Deus Abdam, Isaaz,Deus Iacob, qui apparuis is rubo Musi, de quo A 'ses ait: διι s, mi is me: Non meter in rubo, non Parer in re mo, seae lius Mors locutus est. Quibus confirmandis adducit insequentibus, tum illa Icmaelis: Abraham cem meum ividit, e re sis est, tum verba Baruch, quae nos post paulo citabimus. Possentque proferri alia quaedam; ut, quod Iudas est in Epi-
a. Iesum populum de terra AEupti saruasse; quod Ioannes,
ID vidisse gloriam eius; & similia.
75쪽
Porro Aurelius Prudentius in Apotheosi, cum illud uni uerse dixisset : isique homira vidisse Detim memoratar, ab is Instilum mirit Gnatum Nam filius hoc est stuod de Patre micans se praestitit inspiciendum Per species quas posset homo comprendere mise. Nam mera maiestas est infinita, nec intrat Obrutus, aliquo ni se moderamine firmet Tum id speciatim de Mose asserit, ita canens. Inde figura hominis, nondum sub curae, M MObiectu e em nostri Anauerat oris:
uod quandoque Deus Verti virture coactum Sumpturus corpus, faciem referebat eandem. At ante hos omnes, de disertissimὰ Tertullianus, tum aliis locis pluthulis, tum aduersus Praxem capite i6. ubi de Filio seu
Sermone & Verbo Dei disserens: Ipse enim inquit ) b ad
humana semper colloquia descendit ab Adam msque M Prophetas in mi ne, somno, in specula, in aenigmare, ordinem suum pra- 'uens ab mitio semper. sitiae persecuturus infinita, semper edisce-har ; ἐν Dem in terras cum hominibus conuersari alius non potuit quam Sermo, qui caro erat. Et aduersus ludios capite . Nam qui ad Mosen loquebatur, ipse erat Dei Filius, qui ἐν semper via
delatur. Deum enim Patrem nemo mirit e quam ἐν misit Ista Tertullianus.
Qui quidem in primis, quod Dei Filium in illis visis atque anigmatis se exhibendo, ait edidicisse , quae postea in carne erat persecuturus; quod rursum his verbis alibi exprimit: ediscens iam inde a primordio, ram inde hominem, quod erat futurus : anthropopathzs quod aiuntὶ loqui censendus est; & inuidia verbi sic mollienda, ut solum velit: Quod cum c ut ait Apostolus j omnia Hebraeorum populo in fouia contingerent ; aut, ut idem alibi loquitur , priscae lepis status non nisi umbra futurorum , siue per Christum exhibendo rum, esset . omnia quae Christus, Prophetis apparens aut Patriarchis in lege veteri de semetipso proposuit, quaedam vo&-meditamenta, seu rudimenta, rerum in lege nova exbibendarum fuerint; ac proinde quod quemadmodum homines, com ad opus aliquod magnum d
76쪽
dissicile sese comPrant, editant prius quod ficturi sint, &ludicro quasi experimento sese exercent ad seria, ac meditatione multiplici operi futuro proludunt: ita Dei Filius ante suum in carnem aduentum , multis ac varijs meditationibus. figuris, umbris, operi suo proluseris: non quasi seipsum illis exercens , aut erudiens qui est ipsa Patris ars ac Sapientia θsed tum ut operis quod meditabatur magnitudinem ostende ret; tum ut viam ad illud , per ea quasi rudimenta praestrueret, atque ita demum nos ad ea quae Lebarus esset capienda, non se ad illa nobis exhibenda , congruenter aptam. Et simili quadam loquendi figura usus est Plinius libro ii. capite s. ubi herbae conuoluoli florem, per fruteta nascentem,& liiij candorem sermamque nonnihil reserentem, ait esse veluti rudimentum tura facere a sentis: nimirum quasi ipsa natuta, ab opere rudi ad persectum progrediens, primo illo conatu ad maioris operis perfrictionem se exerceret, artemque suam , sensim ipso usu & quadam inducta facilitate, erudiret. Quemadmuum rursus is ipse Afer, primum virtutis Christi, in aquae in vinum conuersione , miraculum, prima rudimenta potestatis eius appestauit. d omne proinde recte expressit antea a nobis laudatus Christianus Poeta , his versibus ; istam fulicet eiusce rei rationem reddens:
Vt socianducaro, Dominos implenda perenni,
Degenerem mitam , quam tunc mimaeis agebas,
Exemplo mutaret Heri; fmiles, per a cernere consortem temni assuefieret oris, Participem suum, miseu melut o de nosse, Et coisanguineo paulatim accedere Christo. Cui Mne quiddam infra indicabimus ex Salviano. Maior sortassis est dissicultas, in ratione quam tum Tertutilianus tum alij adserunt; dicentes, Filium , & non Patrem, videri potuisse, quod Pater non sit aspectabilis, dicente Scri plura ; Deum esse inuisbilem &c. Qiram dissicultatem etiam attigit S. Augustinus libro α. de Trinstate capite II uippe ii de claro diuinitatis intuitu sermo sit ; tam Filiusquam Pater secundum eam est inaspectabilis, tantque fieri non potest, ut seu ille, seu hic, ab homine mortali videatur.
77쪽
Si autem lagatur de visu aliquo aenigmatico, puta in assumpto idolo aliquo corporeo, verbi causa, figura humani corporis, in qua videtur Dei filius Mos alijsque Prophetis communiter apparuisse:. sic non minus Pater laam filius apparere poterat. Neque enim quisquam eo, opinor , absurditatis deueniet , ut dicat, quod fgnificat Tertullianus, atque inter eius paradoxa P . is. refertur a Panielio: Dei filium Moysi v. g. non sub carnis dui, itaxat imagine, sed in ea ipsa carne visum esse, quam postea
tracturus erat e virgine, nunc autem nescio unde sermata atque assumpta. i. Quod si hic unius Tertulli ani causa vertitur; dicere possis Ibωι cum Petauio, istam ei mentem ex eo iniectam , quod minus ' 'recte de Verbi substantia , eiusue cum Patre aequalitate senserit. Uerum quid ficias alijs Patribus, penes quos nulla est L. liginis Atlanae suspicio i Ergo ri istius dissicultatis explicatione viam ad hoc ipsam quod essicere cupio, praestruam : dicendum in primis censeo; Pacies illos, dum dicunt: Patrem videri non potuisse, sed solum Filium, non de absolutas uti loquimur θ impossibilitate intelligendos, sed de eo tantum quod rebus ipse consentance fi ret: quemadmodum etiam explicari solent, qui dicunt ι Filium
v. g. & non Patrem, pro salute nostra carnem sumere opo tulisse. Eius autem maioris congruentiae , ut appareret ipse Filius, duplicem ab ijs insinuari rationem. Et priorem quidem ex eo petitam: quod, cum exhibitiones eiusmodi, in assumpta carnis atque naturae humanae specie, communiter exercerentur,
magis vid batur e rerum est e conitententia , ut de tribus SS Triados personis, sese ea Arma spectandum praeberet is, qui aliquando formam serui accepturus, & habitu esset intaeniendus ut homo : quo nimirum etiam hac ratione, humanis se sensim familiarem redderet obtutibus, neque Vt peregrinus, ac videri insuetus, in gentem humanam , & usus se nostros
Unde etiam illa sunt s. Hippolyti Martyris : Hic le- n. nisgem Es Prophetas. In his itur Verbum versabatur, loquens de o c. seipso. Iam enim ipse suus praeco erat, ostendebatil, futurum esse, mi Verbum in hominibus appareret. Atque illud decebat etiam ; ut is legem scriberet, ferretque, qui olim eius instaurandae di adimplendae gratia, Doctor Uni-
78쪽
uersi submittendus erat in terras. Quod Baruch Propheta etiam insinuare visus est ; cum de legis avitore & sente prinue-uo omnis Sapientiae loquens : Hic est inquit Deas nore,
non aestimabitur aetas aduersus eum me assinuenis omnem mini
disciplixa, us tradidit illam Iacob puero suo Ista es dilectosuo.
Post haec in terris evisus est , Er cum hominibus conversatim est. Quas idem Dei unigenitus, qui homo sectus postea in terris visus est, idem per seipsum Israelis genti legem tulerit, atque omnem viam disciplinae tradiderit. Posterior a Patribus assignata congruentiae ratio , ad Filium Dei pertinet, etiam ut Deus est, siue considerarum secundum propriam suae hypostaseos rationem. Cum enim Filius ex nitionis suae proprietate, sit verbum Patris, ratio, manifestatio, imago Patris, immὁ & sacies , ut est apud Clememtem Alexan- drinum , Ambrosium &α qui poterat Pater aut mortalibus lo- ' , Verbum suum , aut apparere . nisi pei faciem frem. 17iη suam, aut manifestare se, nis per figuram substantiae suae, seu imagi m sui homousiam & consubitantialem Quomodo etiam S. Irenςus, hanc rationem adfert incarnati Filii: Neque enim alius cinquit) enarrare potuit, qua sunt Patris, nis i tu Verbum. Quanquam haec, ut dixi, congrum. Iiae tantum rationem aliquam continent, non abistinet nece9
Sed quaecunque Patres ratio mouerit; praesenti instituto se tis' est, ex eo tum mente, Angelum Moysi se exhibentem, personam Fili j speciali respectu repraesentasse. Nam si is qui Moysi in rubo ardenti, aut in sinae vertice apparuit, figura erat ac repraesentatione Dei Filius: ergo filius fuit, qui dixit, ipsi inquam primogenita Dei Sapientia: Facients mihi suis.ctuarium,qhalitabo in medio eorum. Filius, qui dixit: Inde pracipiam V loquar ad re supra propitiatorium , ac de medio duorum cherubim , qui erunt super arcam testimonii. Ut vel hinc quoque procliuior fiat nostra suspicio: Dei litvstuarium, non sine proprio quodam respectu ad ipsam, siue persensem, siue essentialem uti loquuntur Dei Sapientiam , erinum atque constitutum, eiusque cultui peculiari nomine sacratum, suisse. Videri possunt huc facere, quae tradit Philo libro de Ped si
hi ὐorbis: VErbum ditii m sis omnibus1uperius nimirum arca,
79쪽
, sed ipsum exi tres im o milia,s . quisiimum omnium intelligibilium, θ' summo proximum , Uu Gquidem nihil ni - δ, interi sum s Hud me issi
mam. Scriptumis enim : Loquar aut te supra piopitia orati de medio Dorin chera 'm, verbum minuta , puta Cherib binis i pro a rea με, is mero qui loquitur pro mectore, M cinis sile ma et niuersum hoc auriga regit ἐν temperat. Haec Philo Quae forsan liceret in sensum Catholicum de verbo Patri homouso interpretari; nisi alibi nimis Platonissans, tum illud manifeste siceret mediae cuiustam inter Deum & res caeteras substantiis c quod item hoc loco non prorsus obscure ins-nuat tum non nis i Patre productum, cum mundum hunc visibilem condered, praeformato tanc verbo archetypo, ut rerum faciendarum intelligibili, exemplar, In quo etiam Platonem, an Philonem 3 nimium secutus est Tertullianus &postea Ariani, de quibus proinde S. Ambrosius: Mme ex Philosophia omnem impietatis sua traxerunt coly Atque de Platone. alia in causa ipse Tertullianus: Des o lona fide, inquit Platonem omnium haereticorum condimentarium fumiri ' '
Idem confirmarer, ex eo quod remptum Salomonici fuerit f-gura corporis christi. AGe videamus modo , si lubet, num foris eadem in cauosa , praesidij quicquam accersere ex nouo instrumento
In quo illud Draesertim occurrit , quod signiscatur Marini ex. capite; templum Ierosolymitanum , quod primum extructum a Salomone , deinde ijsdem vestigijs a Zorobabele &s ijs restitutum, ac denique ab Herode Ascalonita amplificatum atque exornatum est , figuram fuisse templi cor risChristi, sue sacrae eius humanitatis, quς modo proprio ac speciali sanctuarium erat Sapientiae Dei, in ea corporaliter ac personaliter inhabitantis. ut propterea iserique Patrum, verba illa Prouerb. y. Squntia aedificavit Issi Δnrum; allegoria de
Christo seu Verbo, quod est Sapientia Dei) intelligant, sibi carnem suam , in qua velut in templo habitaturus esset, aedi-G 3 ficante et
80쪽
: de quo nos pluribus Panς post ei Disserta
Λ.Vj cxj potest interim Ruper i Abbasi, libro c. de Trini-i pite xo, ubi hui ac locum Proverbiorum , cum ijs quae . Ioauivis i. de Verbo incarnato dicunti , apte conferens, ita ait tot r caetera: Hie taliter diribun est, Sapientia ad emitti do . . .. Whmi illic diditam est , Verbrem caro 3actin es sia ea
Gm Verbum incarnarum ,suum nominat templum at . I aelat lycrum ad alterum illii Ioannis linium. quod auinet: Iudetis a. Christo , nundinatores e templo ei jeiente , et iis potestatis qu*m.usurparet, signum i aliquod quaerentibus, ipse Christus - , γ, s. edixi : Solstite tempἰum ne, i in tribus diebus excitati illud: quod illi de templo manufacto & inanimi vocis homonymia delus, In N ub. yic 'ere: cum c ri obseruat Si Hieronymus θ de templo mai- mali & spirante loqueretur. Ille autem uicebat de templo corporis sui. Lust autem Christus idcirco vocis ambiguo, quod tum' illa aedes manufacta , tum corpus eius, unum idemque tem plum esset quodammodo, illud figura, hoc veritate. Vnde illaciis h. Gl. iunt S. Prosperi: templum a Salomone constractum,t t. c. a s. dicebat: Solvite templum hoc, ἐν in triduo buscitabo illud. Dice-Lu autem de templo corporis sui. Vt ergo hoc templum praefiguri
Cumque ex Aliptura diuina Sanctisque Patribus compe tum si ; quaecunque circa Dei populum in lege veteri, velut per umbram atque figuram, fuere disiposita, ea ad lcgem n tiam, eiusque autorem atque latorem Christum , tanquam ad scopum ac finem pertinuisse; tum nominatim temphim i in sum Salomonicum, Christo praenuntiando ac figurancis deputatum fuisse, supra est a nobis cum S. Augustino obseru
Cuius itidem templi cum templo Dominici corporis, edexpressiorem analogiam & conuenientiam licebit agnoscere, si cum Villalpando, Aria Montano, alijsque pluribus obferuemus : templum Salomonis ad exactam humani corporis priportionem, extructum fuisse: quod qua ratione intelligendum sit, videri potest apud Villalpandum tomo L. Templi. Igitur mutuo quasi respeetia, Δ: templum Salomonis propria sitit figura corporis Christi.& corpus suum Dei Sapientia, non sine siqua ad idem templum, tum sibi praesens, itincta llum Me visa est appellata. Atque adeo ad eum responsum