장음표시 사용
301쪽
ambtilantes, tr piscentes, ruminantes. O Domine, per e
reuela mihi eas. Ecce vox tua, Duilim melim ; mox tua
Dper affluentiam moluptarum. Sic Augustinus. Sed huc maxime ficit egregia qtiaedam S. Paulini ad Iouium
epistola ; qua illum multis & fortibus hortatur, ut Philosophorum libris posthabitis c ex quibus nonnihil prciani sensus hausisse videretur ad sacrarum lectionem litterarum , unde vera sapientia petenda sit, animum transferat. Vbi haec ad illuminter caetera. Erige in summam sapientiae mentem tuam , ta inum Essi. 33. meri luminis fomitem christum pete. Omnium poenarum sinius 1 ras ; omnium oratorum fluminibus mundus, philosophiae quoque fontibm irrigaris,peregrinis etiam diues litteris, Rominium os ADtilis smis imples. Vt istis occuperis, immunis es hier; michristum, boc est, sapientiam Dei, discis,ltributarius occupatus es. Verte potius Jententiam ; merte facuniam. Nam animi pluisse-phiam non deponas licet, dum eam fide conlas, religione conm Vserta , utare Iapientina ; avt D Dei Phili bus , ἐν Dei mates non quaerendo , sed imitando Deum , sapiens ; mi non tam lingua quam vita eruditus, tam disseras magna, quam facias. Eso Peripateticus Deo , otia raeus mundo ; avera in christo sapientiae praedicator , tandem tacitus G anitati. Haec & plura Pau
Ex quibus omnibus facile colliget quiuis cordatus , sibi prae quacunque Philosophica disciplina, diuinas litteras adainandas& adhibendas esse; neque veram illam salutaremque sapientiam, ex Platonis scriptis aut Epicteti, sed ex Clitisti Domini , qui est ipsa Dei Sapientia, doctrina, factis, atque exemplis, esse petendam ; atque ira usus nostros ac vitam, studiosa imitatione, trans- serendam.
Quam in rem libet ad extremum, praestantissimi viri. Iusti Upsj meminisse : qui cum, siue suopte genio , siue susceptae professionis ratione, multus, ac totus quodammodo , in Stoicorum placitis eruendis exponendisque suisset, librum etiam de Constantia, ex horum aliorumque Philosophorum verbis senseue conseripsisset; attamen sub mortem, cum e circumstantibus nescio quis, velut ad dolores sortiter ferendos, Stoicam illi apathiam suggessisset ; Vana sunt ista, respondit, digi- ι bitoque in Christi crucifixi imaginem , quam ad lectulum ha- νὰMian . bebat, intento: Haec inquit in est patientia ad ipsum Christum: Domine sinquit da mihi patientiam christianam. M m x Ita
302쪽
Ita ille Stoice scripsit, Christiane vixit: documentum . insi gne suturus ijs, qui talium curiosiores extiterint ; ut caeteris stu dijs antehabendam sibi putent Christianam sapientiam; & s litaterae Zenonem, Platonemve sonent, attameu Christum cor te neat , vita loquatur, mores ostendant,
Subjungamus Stoico Platonicum Philosophum, Michaelem Mercatum seniorem ; qui cum in Platone bonam Priem an iis flagranter posuisset, studiorum conlarte Marsilio Ficino ; st quam ei Ficinus labsente Mercato, & insciente, vita ex condicto app'ruit, veritatemque eorum, de futura vita traderet Christiana religio, teliis locuples assirmauit, ita ani mo assectus est, ut damnato omni priore studio , totum se ad vitae Euangelicae exercitationem , persectionemque conferret. Licet enim antiqua probitatis mir esset vii proloquitur, haec de eo referens Cardinalis Baronius innocuam, proficuam omnibus et itam excoluisset, prout decebat merὸ PH Pphum; ex eo
tamen tempore, maledicens Philosophicis disciplinis, bolius christia na philosophia , caeteris eminentioris , propensor cultor essectio, quod reliquum suis temporis, mundo de unctus , Ibi Ibit i Dixit,ibuimen edens Psolutissimi omnibus numeru chriwani, qui anter Ptilosophos sui temporis magna cum laudae claruerat, nulli s
Adeo ad mordendum afficiendumque palatum cordis, nimio plus valet pusilum illud granum sinapis, siue alte demissa in animum dictata Christianae sapientiae, prae quavis disciplina philosophim, praeter splendorem eloquentiae steste magno Do. etore Hieronymo nihil in se mordax , nihil viuidum , nihil
vitale demonstrante, sed ad extremum in olera flaccida, atque marcida ebulliente. Demum in nobilibus eiusce rei, quam tractimus, exemplis , praeterire non insium supra laudatum Ioannem Picum Mirandulae Comitem. Quippo qui etiam adolescens, cum aeui prisci atque recentis disciplinas uniuerses, quamlibet abstrusas ac reconditas, magno studio coluisset, in ijsiue ita versatus esset, ut ingeniorum sui temp'ris phoenix audiret et attamen delude ita animo immutatus est ,ut iam despretis illis omnibus Tertulliani verbo )philosophatis do Dinis hominum, solam coleret Christianam sapientiam, solam adamaret Euangelicam illam arborem, atque uti vera volucris caeli, assidue habitaret in ramis eius. Auditus aliquando dicere: periectis quibusdam quae reli
303쪽
qui erant lucubrationibus suis, sibi demum esse deliberatum. quod supererat facultatum in egenos diuidere, sumptoque in manus Crucifixo, ac nudis pedibus ingredientem, per castelli urbesque Christum praedicare ; prout testatur Ioannes Franciscus, eiusdem nepos, ita ipsus vita.
De nonnisus ensis praereptisse s laribuι, ex his sua star
isto opere traditasunt, M opportunos, recolligenis. FInem iam spectante tractam , quem primitus animo dellinaueram, in quo, seu veluti res ipla postulare visa est, seu prout tulit scribentis animus , varia disperse tradidimus praecepta atque instituta diuinioris Sapientiae, humanae vitae, nisi fallimur,. felicitatique conducibilia: operaepretii im, ut existimo, ficturus sum, s ex bis quς spassim atque diffvia disputata sunt, ad extremum quaedam telecta capita , atque effata, breuiori modulo recolligam , quae haud dissiculter comprehendantiar teneanturque memoria , ad usus proprios particularesque opportunὰ adhibenda. Exemplum secutus monitumque Ioannis '. Chrysostomi, qui quandam ad PQ lum orationem conclusu rus, ne turba rerum s ut ipse loquitur J audientium obruat at- qtie confundat memoriam , neces le esse ait, ut ea quae dicta sint, summatim ac paucis repetantur; ad id ipsum allaia , familiari , sed op rtuna , neque ilaam a similitudine. Sic enim Πια. 3. d.
s inquit ὶ ο matres facere solam : tam poma, aut bellaria, aut se aliud mile quidpiam, in puerilem immittunt filium; ne perpue rerum Mogentι- excidat aliquid eorum qua data sunt, contrictam 'que tuniculam cis Vis sulficiunt, quo δει in tum. Idem nos faciamin , subdit, orationem in longum porrectam contrahais mus , memoriaeι custodia deponamus. Sic ille. Quod equidem Ze nos aggredimur in praesentia facere ;prmcima quaedam videlicet ac generalia huius institutionis ac dis-eiplinae pronuntiata,& tanqtiam bellatia sapientiae, in unum reducta atque collecta, velut in sinum commendaturi memoriae:
non ea fortassis ad vulgi palatum facientia , sed ipsis comperta atque probata sapientibus, ijsque qui cordis gustatum sincerum,
neque infectum habeant, uti confidimus, non iniucunda.
304쪽
Quemadmodum enim ut tradit Boetius in libello de Heb. domadibus, & S. Thomas, ac Gilbertus ibidem ὶ in metaphysicis alijsque eiusmodi disciplinis, aliquae sunt communes notiones , quas non vulgus, sed soli docti approbant: qualiter ut ibi Boetius, communis eth animi conceptio apud sapientcs, Imcorporalia in loco non e sse, nimirum modo quodam physico &substantiam ipsorum circumscribente; aut, quod idem ibidem
significat: quod est , ad c primum summumque J bonum tendere: ita in hae morali sapiehtiae caestis disciplina , Effata
quaedam sunt, incomperta vulgo, at ipsis veluti per se nota sapientibus; non quasi ex ipsa simplici vocum piopositione, continuo per se manifesta sit eorum veritas sic enim iam essent unicuique nota per sese sed quod ei qui vocum iplariam vim ac significationem paulo altius reniti usque penetrauerit, atque extremorum s uti appellant, habitudinem ad inuicem, respon. sumue acutius perviderit, confestim per sese, hoc est absque alio intellectiis ratiocinio, aut certe ut formam loquendi Cat. dinalis Aureoli in alio pro sito, imirer ex quodam imperceptibili Ollogismo, incipiant; ubi bi qui tardiores sunt,
ampliori quadam ad eorum astensum animi dispositione indi. gent , disciplina inquam & exercitatione magis operos L In quem fere sensum dictum videtur a Seneca : quaedam admonito
Philosophia d fiderare, quaedam probationem. Igitur rectὶ appositeque eodem loco idem Philosophus, de sapientiae quς appelliatὶ decretis agens: Sicut sanctiora sacrorum inquit initiari iunt: ita in Philophia, arcana illa adamisiis receptis, in sacra ostenduntur ; as praecepta E alia huiusinori, profanu quoque ηota sunt. Quod pluribus disputans Gilber tus Porretanus, praefatione ad suos in praedictum Boetij libebium commentariosi philosophos ait, non cuilibet totam
elem, & quasi formam Philoibphiae ostendere, sed prout est
varia discentium ciam'ratio, ita pro cuiusque captu disciplinae
modum attemperare. Paucos mero, inquII, quos inten repudio mi emi inentos,qmentu acie persticatiores, ac vere dignos quibus sapientia veritas exeratur,in quoddam qna divers. 'extra pubiticam rationalium viam,is λωρή -- fue Mi liri, hoc s,ste lationes,
me dignitates discipli alium ducunt; Ubi, quodam qn o v secreti, sapientiae ibus qη dam prae caeteris ignitatem ostendunt. Sic ille. Qui item quod ad rem significatam attinet recte admonet, istic a Boetio hebdomades dici, conceptiones qualdam ma-
305쪽
gis abstrusas de altioris intelligentiae, neque vulgo duntaxat, sed sapientibus quoque communiter ignotas. Quae tamen siquis id curiosius inquirat cur a Boetio isto nomine appellentur, non est facile sane conqcere. Nam'quod idem Gilbertus ibidem subobscule significat , per excentiniam, hebdomades, hoc es conceptiones, nominari; nemo, qui Graecὰ sciat, admiserit. Qiiod autem in Beati Thomae in easdem hebiomades commentario , inter eius opuscula, habetur,eum librum dici de
hebdomaditus, id est de editionibus , quia in Graeco hebdomada idem est quod editio ; Adeo a vero abhorrens est, ut mirum sit profecto, quomodo id in textum S. Doctoris irrepserit. Aptius ad vocis originem suspicabitur quispiam, conceptiones illas ita
inscriptas , quod vel septenario comprehenderentur numero, vel in septenas atque septetras estent distributae: quomodo vide. mus, aut historias Liuij, decades; aut Plotini opera, Enneades inscribi; quod eorum operum tractatus singuli, denis, nouenis sie libris contineantur. Nisi forte quis malit eas Boetianas hebdomadas, quemadmodum Agellij Noctes Atticas, Macrobis Saturnalia , Maioli Dies caniculares, Cresoli j vacationes autumnales, Bisciolae Horas subsecivas, a tempore quo ij tractatus aut habiti esse aut conscripti finguntur, appellatas. Lego de t. nique apud Agellium, extitisse olim etiam M. Varronis opus in is scriptum Hebdomades; ita appellatum ex materia, quod velut apparet ex eo autorc septenarij in eo numeri virtutes potestatesque tractarentur.
At ille sonassis omnis in tenui labor est; neque est hic nobis quod prouerbio semirὶ tanquam laureola in mustaceo quae
Caeteium eo consilio , ista dicendis praemittimus , quo stu diosus lector admoneatur, siqua illi sorte, ut principio assolet, in his pronuntiatis , & tanquam Pradoxis melioris sapientiae,
haesitatio aut scrupulus occurrat, non continuo ea incipiat habere pro minus credibilibus; vi qui eadem intelligat, tametsi vulgo minus iucunda aut plausibilia, attamen probari sapientibus; &certa ac manifesta heri, paulo penitius in ipsa adyta disciplinae caelestis ingressis. Deinde, ne idcirco sibi desperet, dissidatque
posse, in earum rerum notionem , & tanquam explorat et veritatis possessionem, venire; certus unicuique studiosὰ pulsanti, ipsa tandem patere lapienti et penetralia, nec ullum ingenuum amatorem a desideratis illius amplexibus excludi.
306쪽
Quanquam haec omnis admonitio , inde in praesenti minus videatur necessaria; quod ea quae nunc iam subiungimus effata caelestis sapientiae, homini saltem Christiano, non tam intelle- assensuve difficilia futura sint, quam ipso actu , vluque vitae : quando & eorum picraque a nobis in operis decuitu sunficienter exposita, ac demonstrata sunt; & modo sumus, quantum res postulare videbitur , ijsdem aliquam apposituri, siue probationem dicas, siue admonitionem.
sti dam proponuntur merae Sapientia esta, cuilibet homini ad bene beares miuendum opportuna. EFfatum primum. Res omnes creatas meritu in arte Dei ataque sapienti. i, quam inseipsis, aut sua propria natura,suru stere. Quippe quae ut antὸ ostendimus ) in arte & sapientia diuina contineantur velut in causa primordiali atque altissima ; h beantque in illa statum pei feetiam & incommutabilem, atque ablolutum ab illo desectu multiplici, quem in propria natura annexum habent, ob multifariam essentiae suae circumscriptionem. Secundum illud S. Augustini tractatu i. in Ioannem: EtLquid factum fg, in illo mita est; scilicet in Verbo foris corpora Junt, in arte vita sunt: quia videlicet , ut cum S. Anselmo Monologis cap. 34. obseruat S. Thomas in primum Ioannis: creatura in Deo, est creatrix esentia. Si igitur illas amare placet, in Deo amentur , ubi vere sunt& permanent; non in seipsis , ubi umbra sunt & deficiunt. Nam quando in illis delectare non potest , nisi in quo illae,
Deum imitan io, de suprema eius perfectione participantur, non in quo, ob suam circumscriptionem, ab eius perfectione mutitipliciter deficiunt: stultum profecto est, illas in seipsis amare, ubi quae offendant annexa habent longe plurima, & non potius in illa prima ac summa essentia , ubi Iam pura lux, pura pulchritudo, purum bonum sunt, potestque quod in illis dele-1. 4. GU. ctat, absque ulla offensione diligi. de B. Augustinus: Si pli
δ corpora , Deum ex illis laudia, ir in arti tam eorum retorque amorem. Si placent animae, in Deo amentur. Et generalius icis libro
307쪽
c. libro de Musica cap. 14 2 amobrem inquit in mo-Lptate carnali, neque in honorabus l odibus hominum, neque in eorum exploratione, quae forin secus corpus attingunt, nostra g dia collocemus, habentes inti m Deum; Ubi certum est ius incommutatile omne quod a Mus. At ista non capit immersus terrae , & cor ris sui sensibus obnoxius animus. Et plures ea quae disputantur in praesentia, sertassis ne attendent quidem: perinde atque si, non ad verita 'tem, aut ex animi sententia, sed in speciem dum at, aut sutatilitatis exercendae gratia, dicantur: aut quasi , quod dixit M. Tullius, gloriosa quadam ostentatione, mirtutes ebullire meliareus ἐν sapientias ; non autem legitimam tradere, &humanae vitae op rtunam, disciplinam. ut merito Seneca, quod ita nos stultitia ut aitὶ tam pertinacithr teneat; hanc inter caeterasca
sam adferat: quia illa quo a sapientibus miris reperta siunt, non satis credimus, nec apertia pectoribus taurimus ; leuiters tam magna rei in stimus. EFFATVM sECvNDuM r quod scilicet ex primo sequi. tur. Vniuersa qua sub sensus eadunt, non ut meras res, sed mi
Perarum 1 Pnes, aut melut earum meras combras. esse afficiendas. VHoc ipsum superius eum S. Augustino , Philone, Plotino, dictum est di quibus ipsum placet Platonem adiungere, dum liabro f. de Re p. somniantibus comparat eos, qui ista Nichra existimant , cum non sint reuera ipsum pulchrum , sed pulchro similia. Quod ipsum non Socraticum modo ac Platonicum, sed caeleste quoque, diuinumque esse praeceptum; a nobis uberius, in huius tractatus Appendice demonstrabitur. EFFATUM TERT iv M. quae pasim bona ustus aestimat, hae non mere bonia, sed neutra Jeu indisserentia esse. Hoc sane ex his esse videtur, quae apud vulgum paradoxa sunt, immo pataloga, de solis nota sunt sapientibus. Nam veluti scripsit, Socratice philosophans Satyricus: Omnibus in terris, quae sunt a Gadibus, m que s' di Auroram Gangem, pasci denoscere possunt 1ο. 'Vera bona.
Et ipse Socrates apud Senecam a mne summam essesapientiam, Di . nati malas ristinguere. Caeteriam prop'sto dogmati, tanquam primario ac firmissi- Nn mo
308쪽
mo non tota duntaxat incumbit Attica Porticus, nil ait repugnante Academia , sed vel maxime inniti videtur ipsum etiam Chri Itiamim Euangelium. Ita prae caeteris attestante B. Ambroso in libro L. de Oisc ijs: ubi capite 3. ita loquitur: Nihil enim bonum Scriptura, tibi quod est Eofestim, Osirire addit ille, hanc esse enodem & ablolutam diuinae Scripturae sententiam. Et ca- te s. Sed j illa quae midentur bona, diuit , satietatom, utrariam expertem doloris , detrimento 61e ad frustrum beatitudinis. Dominico declaratum liquet iudicio, cum dicitur: Ve et obis diui tibus. Et infra: Centim est solum 6' summum bonum esse mirm- rem, eas 1blamitam praestari beatam. Vnde & Clemens Alexandrinus: Solum bonum honestum esse , nouit Barbara id est Iudaica, seu Christiana 4 Philosephia. Nouit etiam Brachmanum natio; ut qui teste Strabone ) inter alia dogmata censerent: Gειν. Lis. Bonum aut malum nihil se eorum quae homini memunt: nouenim fore , ut Urim alij angerentur, alij laetarentur, somniorum miles conceptus habentes.
3. quod ad rem attinet, repugnare dicemus Doctorem Angelicum; I i dum aduersus Stoicos contendit, temporalia esse ultem secundaria bona hominis. Quia neque Stoici, ita bona aut mala esse negant, ut non fateantur quaedam in iis esse commoda aut iu-V. 10 . D. commoda, siue stoica phrasi producta aut reiectar de S. Thomas locis alijs expresie docet; quod temporalia bona I confide Baindum se , sc non sunt fmpliciter bona hominis, Mi o. sed tantum secundum quid, itemque, eadem quo nisu esse in com-
g 36 paratione ad bona futur La d νει- Quo denique facit quod apud Apuleium , velut ex Platonisi sit -- mente legimus: corporum sanitatem, Irra, indolennam, cateras et smodi bona extraria, item diuitias, qua fortunae commoda dicimus, ea non Dpliciter bona nuncupanda esse. Ex quibus omnibus, eiusdem effati multiplex ratio potest D. iio. tribus tantum verbis insinuanda. Primum enim quod inculcat Annaeusὶ non potest vere simpliciterque bonum ce
, seri, quo quis & male uti potest, illudque adeo sibi in pestem,
Deinde, quomodo absolute bonum dicitur, quod bonum non facit habentem Aut, qui censeri potest hominis bonum, quod neque ipsa est vera hominis felicitas, nec per se conducens ad veram eius felicitatem Immo vero quod ex genere suo,
309쪽
cum virtute, sine qua nemo vere felix esse potest, vix queat consistere ; neque rursum veram snceramque animo pacem tribuit, sed illum potius inquietum reddit & aerumnosum 3 A. quidem ut recte Plato scribit, dialogo 6. de Rep. Quaecunque bona musto dicuntur, depravant animum a pue impediunt, forma, diuitia, corporis mires , genus in ciuitate potens, caetera generis eiusdem. Igitur, si rectὸ attendimus, solo ista errore vulgari dicuntur bona , cum vere non sint; ut vel ea causa, eoque etiam solo nomine, merito sint a viro sistente, ingenua quadam excelsitate mentis, atque animi magnificentia, contemnenda. PATVM MARrvM. et iugo felices extimentur , Dei s pientum, iudicio, potius in elices esse cessendos. Quod utinam, quam certo, siue diuina, humanaque viro. rum sapientum autoritate, sue ratione, experientiaque comperiatum est , tam prompte animis insinuetur mortalium i Sed ni mirum haud ficiliὶ creditur, quod ei contrauenit, quod ama
Audi interim, non iam tubam, sed tonitruum Euangelicum. Veruntamen mae mobis diuitibus , quia habetis consolationem ιυ fram. Vae mobis qui sararati estis. Vae motis qui ridetis nunc. Quod equidem Vae, toties ore diuino congeminatum, beatulos illos, qui scilicet tales existimentur ab hominibus, non reipsa tales esse desgnat, sed unc quam miseros & aerumno.
Audi & externos Sapientes. Disertὸ Plato epistola s. Locul res merb inquit beatos appellare , sermo amens est lar insetix, mulieribus pueriss conueniens ; atque eos qui id credunt, tales est-
Et apud eundem in primo Alcibiade, haec duo coniunctim Socrates pronuntiat: Nemo itaque felix esse potest, ns sapiens lam , st. Et mox: Non σν qui diurast,sed qui prudens siue sapiens bonusqueὶ miseriam mitat. Romani Philosophid pluribus locum unum produco, ha quo ijsdem propemodum verbis , id quud proposuimus inatus est. Sι mis et lique merborum ambiguitares diducere, hoc nos doce : beatum non eum esse, quem vulgus qpellat, ad quem pecunia magna coUuxit ista illum, cui bonum omne in animo es &c. Denique si expertis creditur, audi unicum Ecclesiasten. comceruaui nnbi argentum- aurum, ἐν det cim suorum hominum ;
310쪽
nee prohibui cor meum, quin omni moluptate frueretur : miri in omnibuι manitatem V limonem mimi, nihil permanere
Non igitur possunt huius saeculi bona beatum essicere possi- Sem Q. . dentem; idque ut paucis multa complectaro quia si adulterina, non vera, bonasunt itala caduca, fluxa, transitoria, non aeterna sunt, quia vilia, ct humani animi dignitate longe inferiora sunt; quia cor& mentem de sapientiam auferunt; quia non finis nolier ummum bonum , sed, ut multum , illius adipiscendi praesidia quaedam & velut instrumenta sunt. Et s piens est, qui ista considerat. Din. 11. Addamus de illas Senecae voces: Discedent aliquando ibu is
Misa bona , ἐν ster tibin meliora , quam assecutis. Si quid initti esset selidi, Aquando implerent : nunc haurientium fum
Dεb is.,i . concitam Erc. fit in alio tractam et cum ad extrema menerint,
sero intelligunt miseri , tamdiu sie, dum nihil agunt, occupatos fuisse. Quibus utique satis significat , omnem illam rerum tempor lium solicitudinem, ut quae ad animi pacem felicitatemque nihil conserat, inutilem esse & superuacuam : quasi illud mon ret de euangelio; frustra nos turbari erga plurima; cum unum,. ' unicum , sit necessarium. EFFATUM QFINTu M. Dementissimae vecordia es; rerum post miram Iuturarum fidem habentem , totum teneri praesentibus ; de aeternis vero , quia futura fui, nee sub sessus cadant, tanquam ad se minus pertinentibus , solicitum non esse. Cui istud vita opera adiungimus, veluti sabnexum, eodemque fere recidens: EFFATu M s Ex Tu M. Suprema esse inhientia; immortalem animum, eundem, sua perennitatis , aeternitaris, conserum , Ibi in praesens solummodo, De non nis in modicum corrutibilis vitae tempus, prouidere. Etenim supremam eo in facto imprudentiam insipientiamque versari, res apta locritur , siquis animum ei duntaxat aduerterit. Prudentia certe, teste Tullio, ex prouidendo appetilata est ; arque prouidere in futurum , constat ei maxime aliaque intime esse proprium. Quὁ spectat illud Ecclesiastaei Me hor est puer pauper*sapiens, rege seneqstulto, qui nescit'
uidere in posterum. Ad quae verba praeclarὰ Laodicenus interpres; quis ut ait, eius voces reserens, S. Hieronymus Pres ma-oias breui sermone exponGre contendam, more sessolito hie etiam is locutus