장음표시 사용
81쪽
Nerato δ' . Denique a. DCClli M. Valerius Messala eum de ambitu absolutus esset, hac quaestione damnatus est y . - Manebat igitur etiam post legem Pompeiam de ambitu a. DCCI; sed videtur sublata lege Iulia Augusti de ambitu, quam omnino miliores eius criminis poenas proposuisse constat δ', ut sodalicia quoque in communem ambitus causam rediisse probabile sit. Sed utut hoc fuit, sub Im-Quid iste velit, quod Vatinium modo de vi, modo sodaliciorum causam dixisse narret, ignoro, nisi sortasse significat crimina vis in accusatione de sodaliciis ei exprobrata a Licinio inter alia plurima: 5on ergo magis pecuniarum repetundarum quam maiestatis neque maiestatis magis quam Plautiae legis neque Plautiae legis magis quam ambitus neque ambitus magis quam omnium legum iudicia intereiderunt. Meyer p. 477. Nam ne quis illis confusione plenissimis enarratoris verbis abutatur, ut sodalicia ad vim pertinere demonstret non vereor. Neque Vatinium de sodaliciis absolutum, lege Plautia repetitum esse placet, etsi Licinii complures accusationes in Vatinium mem0rentur Dial. de orat. 2 l. et duobus publicis iudiciis a Cicerone Vati- . nium defensum esse sciamus Val. Max. IV, 2, 4). Ubi enim tantopere erratum est, quis Statuet erroris modum ἶ - Ηaec scripsi uiscriptorum errores consularem, qui mire dissentiunt de accusationibus Vatinianis. Ita Ellenditus his eum accusatum fecit, a. DCXCVI ma' testatis, a. DCC ambitus; Weichertius semel a. DCXCIX ambitus, quem sequitur orellius et ipse, ni fallor, Drum annus l V, I963. At retractanda quaestio est post inventa scholia Bobiensia, quibus neque Ueichertius neque Ellenditus uti potuerunt, Drum annus, cum P0Sset, noluit. Voluit qnidem Meyerus in ed. 2. p. 474 sed cum ita rem institueret, ut scholia aut securus sequeretur aut plane negligeret
scilicet optimam glossam p. 262 , nihil egit. Isto auctore Vatiniuster causam dixit, a. DCXCVI de vi sex schol. Bob. p. 323 , iteruma. DCXCVIII schol. Bob. p. 3I6. Cic. in Vat. 4, 14. ad Qu. D. li, 4. , denique a. DCC ambitus, eontra glossam Bob. p. 262. ' ad Qu. D. III, 1, 4. Ascon. arg. Mil. p. 40 eXt r. p. 54. ηδ Cic. ad sam. VIII, 2, 4. Drum. III, 103 n. 52. ' Dio Cass. LIV, 16. coli. Schol. Bob. p. 36l.
82쪽
peratoribus quaestio de sodaliciis in desuetudinem mox abiit , eum omnino ambitus e campo in Palatium transiret.
Usque ad finem seculi septimi liberum ius coeundi mansit, etsi Saepe senatus collegia quaedam certa sustulit; ait Asconius ad a. DCLXXXIX LXV: frequenter tum etiam coetus factiosorum hominum sine publica auctoritate malo publico sebant et pergit: propter quod postea * co legia Scio et pluribus legibus β sunt sublata. SCium hic indicatum ab Asconio quo anno iactum sit, viri docti dis- gentini, quanquam consules alibi ab eodem scriptore nominantur, in Pison. 4, 8 p. 7 Oreli. L. Iulio C. Mario coss.
in Cornel. p. 75. - Vide supra I 6 p. 33 sq. num : postea ea p Quas leges significet ignoro, nisi cogitandum est de lege quam ex SCto ut sodales decuriatique discederent rogatam esse verisimile est et de lege Licinia. Iis enim etsi collegia non tollebantur, tamen factiosorum certe sodalicia discussa sunt.
83쪽
quos et ipse Cicero supra memoravit, Scio collegia gublata gunt. Apud Ciceronem loco quem Asconius significat, vulgati codices habent L. Luscellium, C. Marium, optimus Ersuriensis et L. Luscellum, C. Marcium. Quanquam nulla
lectio satis emendata est, tamen sine ulla coniectura com-
cidunt in annum LXIV. quod firmatur glossa Ageonii in
Cornelianam supra relata. Hotomanni audacissima coniectura L. Caecilio Q. Marcio coss. qua SCtum anno LX vlli tribuitur, recte improbata est ab Orellio ad li. l. ', quam nihilo minus admiserunt Dirksenius ' et Drum annus 7. Ne tamen hoc SCio omnia collegia peraeque dissoluta putes, excepta sunt certa quaedam quae publicam utilitatem haberent: Ascon. in Cornel. l. c. Collegia - sunt sublata praeter pauca atqus certa quas utilitas civitatis desiderasset quasi ' ut fabrorum setorumques R. Id. in Pison. l. c. Collegia sublata 8unt quas adversus rempublicam videbantur esse λ'. Collegia quae dicto SCto sublata sunt erant urbana tantummodo, maxime compitalicia. Quae quam naturam habuerint, videndum est. Compita proprie sunt sacella in quadriviis collocata. Oeell. 1664. Laribus competatibu3 sivo quadrisi . . . . .
Schol. in Pers. IV, 27: compita sunt loca in quadriviis quasi turres, ubi sacriscia sinita agri cultura rustici cele-
' Luscellus videtur correctum ex v. LVLLVS-1VLIUS; C. Mar-eio sibi non cognito librarii substituebant C. Μarium virum elarissimum.' Idem antea Turnebus adv. XXI, lG vidit.' Abh. l. c. p. 36 n. 97. y II, 241. Quod eur secerint, infra not. 23 dicam.' Oreli. coni. pati; fortasse qualia sunt fabr. ' Princ. littorumque, Heinecc. tinctorumque, vulg. lictorumque, quam probat Savigiay Syst. II, p. 257 not. n. ' Cf. pro Sest. 25, 55. in Pis. 4, 9. Minus accurate Dio XXXVlli, I 3. Tra Dcυρικα - ονἔα μῖν ἐκ ros ἀρχαίου κοπαλυθέντα δε χρο
84쪽
brabaxa - - compita non solum in urbe loca -
Sehol. Cruq. ad Hor. Sat. II, 3, 28l : αI τετραοδοι Graecedisuntur. Eo vicini conveniebant ad sacra communia laribus celebranda. Dionys. IV, Id κατα παντας ἐκέλευσε τους
στενωπους Αρας κατασκευασθῆναι καλιαδας υπο των γειτονων bar τι προνωπίοιμ l. e. per omnes vicos aediculas sacras
eo itales lares ornari bis in anno instituit ne is soribus et aestinis . In eorum honorem celebrabantur quotannis seriae compitaliciae: Dionys. l. c. καὶ Θυσίας αυτοῖς ἐνομ θέτησεν επιτελεῖσθαι καθ' εκαστον ἐνιαυτον πελανους ε φερουσης ἐκάστης οἰκίας; praesertim ludis compitaliciis, quos Augustus restituisse fertur λ'. Macrob. Sat. I, 7. compia talibus cum ludi per Urbem in compitis agebantur Coll. Plin. II. N. XXXVI, 27. Cic. in Pis. 4, 8 cum in Kal. Ian. compitaliciorum dies incidisset Sex. Clodium tusis facere - passus es. Vicinitas ea, quae ad idem com- pitum rem divinam facere solebat, et ipsa compitum dicebatur Φ. Plin. H. N. Ill , 5: Roma) dividitur in regiones XIV, compita larium CCLXV. Singula eompita ex vicis aliquot composita esse facile intelligitur. Culiores autem larium compitalium constituere solebant collegium compl-
Nota lares publicos heroes a Dionysio appellari. Num eranteponymi gentis ad compitum habitantis 8 - Lares gentilitatum Oreli. 663, quos Schoemann de diis man. Gryphis . 1840. 4. p. l5 contulit, huc non pertinent, nam in lapp. Africanis gentilitates Femper significant quas nunc ibi dicimus tribus ; sed recte affert idem de laribus gentium Dion. XI, l4. ' Adde lapides Griit. 179,3 et ad eum Hagenbuch. in epp. epigr. p. 376 et ad Oreli. 3959 Oreli. 3958. Suet. Caes. 4L Dirk
' Nam erant conceptiva. Macrob. l. c. Gell. X, 24. ' ' Comparari igitur possunt cum nostris Paroebiis.
85쪽
talicium. Oreli. 24l3. D. M. L. Terentio Fido εν Non ciae contubernali eius collegius δ' compitalicius. Ludi compitalicii facti sunt communi opera a vicorum eius compiti magistris et collegii compitalicii. Ascon. in Pis. I. c. solebant magistri collegiorum ludos facere, Sicut magistri vicorum;
faciebant sutrique scit. compitalicios praeisaetati. Quae
collegia ut erant aptissima ad turbas Romae movendas praecipue a senatu dissoluta esse τ cum totus disputationis Asconianae ordo suadet, tum cernitur eo quod universum de S Cio abrogando certamen in ludis compitaliciis restituendis vertebatur, denique quod Dicatim homines conscribebantur in nova collegia, cum Clodius legem suam pertulisset. Quod antequam Clodio succederet, quidam tr. pl. Cuius nomen ne Asconius quidem reperire potuit idem sibi proposuit versus finem anni LXI DCXClit. Is ut viam sibi pararet ad collegia restituenda, ludos compitalicios contra SC tum facere conatus est; sed retinuit eum eos. designatus Q. Metellus Celer λ'. Melius Clodio res cessit, qui cum ex a. d. IV Id. Dec. a. DCXCV tr. pl. esset, ipsis Kal. Ianuariis a. DCXCVI annuente eos. Pisone per sodalem suum Sex. Clodium ludos compitalicios instauravit, quicquid resistebat L. Ninnius δ' collega P. Clodii, et triduo post SC ium sustulit Iege Clodia de collegiis restituendis novisque instituendis δ' perlata. Ipse Cicero non tam' ' Ita saepe lapides collegius, non collegium. Oroll. 410 I. 4123. 4947. Hageiab. epp. epigr. P. 373 Sq.3 7 Vide etiam Dirksen l. c. p. 27 sq. p. 36-40 laudandum eo nomine quod ad opifices SCtum neutiquam pertinere docuit; quae de
vera natura collegiorum n Senatu abrogatorum propoSuit, ambigua admodum et incerta sunt. Collegia tribuaria et compitalicia adeo confudit, ut etiam SCta a. LXIV et a. LVI permisceret p. 40 n. IO6 . ' Cic. in Pis. l. c. Asc. ib. Drum. II, 27. λ' Asc. l. e. Dio Cass. XXXVIII, I 4. ' Ita appellatur ab Asconio l. c.
86쪽
Clodii auctoritate quam ut ultimum pugnae discrimen quamdiu posset effugeret *η, persuaderi sibi passus est utile sibi esse eam legem perferri Et dehortatus est L. Ninnium ne legi intercederet; quod postea sera poenitentia lactum esse querebatur. ita SCtum a. LXIV sublatum est lege Clodia a. L Vl li, id est post annos quinque, ut in Verbis
Asconii et post novem deinde annos quam gublata Erant, P. Clodius restituit collegia non possit non mendum ine8ge g. . Restat, ut locos de lege Clodia apponam ηε. Cic. in Pis. 4, 9: collegia non ea solum quae genatus suStulerat restituta sed innumerabilia quaedam nova ex omni faecs Urbis ac servitio concitata. Ascon. ad I i. l. Diaeimus L. Pisone et A. Gabinio cos. P. Clodium tr. pl. - tulis8s de collegiis restituendis novisque instituendis, quas ait eae Servitiorum faece constituta. Cic. pro Sest. 25, 55 ut eollegia non modo illa vetera contra SCtum restituerentur sed ab uno gladiatore innumerabilia alia nova conεtituerentur. Qua ratione conscriptio instituta sit et ad quaenameollegia haec lex maxime pertinuerit, iam exposui. Itaque duo tantum habeo adhuc adnotanda; primum cum servi in e0llegiis Clodianis essent, non esse cogitandum de collegiis
η ad Att. IlI, 15, 5. Novem qui retinet, pervenit ad a. LXVIII L. Caecilio Q. Mar-eiis eoss. Itaque multi hos consules restituerunt apud Asconium et Ciceronem in Pisoniana v. supra not. 7). Sed resutat eos imprimis l0cus Asc. in Cornelianam, quem ibi attigi. ' De lege Clodia vide etiam Drum. II, 240. V, 636, quem tantum tribuisse antiquatae opinioni de collegiis opificum per SCium sublatis et a Clodio restitutis etiam post Dirksenium miror. Drum anni librum qui legit, cogitet necesse est novem sola collegia R Numa in-εtituta per SCtum esse sublata; quanquam ea omnia eXeepta esseeonStat, nam erant sane antiquitus constituta et sabrum sciorumque 'b ipso Ageonio excipiuntur. De novis collegiis a Clodio institutis imiliter erravi tr . Die Namen der neven Ztingte sina Nube anni; --4ς β funden sieh Micht Gewerbe, Mon denen man sis enιωhnen honnte.
87쪽
opificum, quae servos admisisse non arbitror, sed de sacris tantum β; deinde Clodii legem ad Urbem tantum spectavisse, cum Cicero collegia et ex urbis faece constituta dicat et Clodium in soro conscripsisse et decuriavisse. ' in numerabilia collegia per totam Italiam sparsa antiquitus muniet piorum eurae videntur esse relicta. Itaque Cieero ubi QOllegia commemorat plerumque cogitat de solis urbanis. Cic. pro Sest. I 4, 32 nullum erat Italias municipium, nulla colonia, nulla praefectura; nulla Romae Societas vectigalium, nullum collegium aut concilium aut omnino aliquod commune conSilium. Q. Cic. de pet. cons. c. 8. Deinde habeto rationem Urbis totius, colimiorum omnium, pagorum, vicinitatum. POStea - - ns quod municipium, coloniam, pras fecturam, locum deniqus Italiae ne quemesae patiarm
lam veniendum est ad Imperatores; nam neque S C tum a. LVI ut sodales decuriatique discederent, neque legem Liciniam de sodaliciis contra ius coeundi lata esse, sed adversus certa coetuum laetiosorum genera, supra demonstratum ESt. - Caesar cuncta collegia praeter antiquitus constituta distraxit λ; cumque nihilo minus plurimae . Non ignoro in familia Augustali multa collegia opificum suisse;
ita Grut. 642, 8. ex domo Caesarum libertor. et servor. quod est colleg. tabernaelariorum, Μur. 528, 5. Grui. 581, 13 cou. praegustatorum, Card. di pl. p. 22I n. 410 eollegium cocorum Aug. n. quod consistit in Palatio, Grui. 599, II eorpus laetieariorum, Oreli. IIII genio Familiae monetal. Demetrius Caes. n. geri Epaphroditianus coli. Grui. 74, I ubi pro II. semper IT. leg. 45, 3. 36, 8-I066, 5.107o, I. Sed haec erant ossicia servilia magis quam coetus opificum neque proprie collegia dicuntur.3 Suet. Caes. 42.
88쪽
faetiones titulo collegii novi ad nullsus non facinoris εο- cietatem coirent, idem sanxit Augustus et collegia praeter antiqua et legitima dissolvit g. Iudaeorum conventus solos Caesar excepit: Iosepla. antiqv. XlV, II. Γαίος Καισαρ δο ρμέτερος στρατηγος και υπατος si τῶ διατάγματι κωλυων
θιασους συναγεσθαι κατα πολιν, ριονους τουτους τους 'Ιουδαμουςὶ ουκ ἐκωλυσεν ουτε χρηματα συνειοφέρειν ουτε συνδειπνα
ποιεῖν. Claudius Iudaeos quoque ἐκελευσε μὴ συναθροίζε-
Caius non est dictator, qui Iudaeorum collegia non restituit sed excepit; est Caligula, qui cum I iberius Iudaeos Italia expulisset ' non solum eos revocasse Red pristina privilegia etiam reddidisse eis videtur. Multi Dionem ita acceperunt, quasi Claudius universum ius coeundi restitutum eivibus Romanis a Caligula denuo sustulisset '; sed qui totum eius locum inspexerit, mecum faciet. Ceterum quod docet Iosephus Caesaris edictum ad Urbem Solam pertinuisse, confirmatur cum iis quae de lege Clodia supra disputavimus, tum praesertim a Marciano l. t pr. D. de coli. XLVll,
22; qui postquam de licitis et illicitis collegiis exposuit quod non trentum, inquit, in Urbs sed et in Italia et inprovinciis locum habere D. quoqus Severus rescripsit r. Denique Severus Alexander collegia urbana diligenter ordinavit. Lamprid. Alex. Sev. c. 33 corpora Omnium con-εtituis vinariorum lupinariorum num lupanariorum Dealigariorum et omnino omnium artium hisque eae se8eη Suet. Octav. 32. y Reimarus ad D. Cass. LX, 6 hie Caligulam significari putat, Κlenge ad i. Servit. p. II dictatorem. Quod verum esse ostendit Heinecc. de coli. et corpor. L. I ἶ II. ' Dio l. c. ad a. XLI p. Chr.' Tac. Ann. II, 85. ' Heinecc. l. c. Dirksen l. e. p. 42 n. III. y Usu iam ante ius in Urbe constitutum ad provincias translatum esse indicat particula gusque.
89쪽
defensores dedit et russit quid ad quos iudices pertineret. Ita saepe in Digestis scriptum est collegium esse non posse nisi lege coeundi potestatem haberet vel eo quod legis vicem habet. L. I pr. D. quod cuius c. lil. 4. Gaius: μ-que gocietas neque collegium nequs huiusmodi corpus passim omnibus habers conceditur; nam et legibus et Sotis et principalibus constitutionibus Ea rEs coErcetur. l. 3 pr. D. h. t. XLVll, 22 Marcian.: collegia si qua fuerint illicita, mandatis et constitutionibus et Sciis dissolvuntur. Sed. primum locum inter leges adversus collegia rogatas obtinuisse videtur SC tum aliquod incertae Originis et
dum tamen per hoc non stat contra Scium quo illicita collegia arcentur. l. 3, k l eod. nisi ex Scii auctoritateret Caesaris collegium vel quodcunque tale corpus coierit, contra Scium et mandata et conatitutiones collegium cs-lebrant. Deinde lapides quoque saepe exhibent collegium aliquod, quod ut licite se coire ostendat addit: quibus ex SC. coire licet '; ita colleg. III. qum. ex SC. c oire)p ermissum) esst) Murat. 472, 3 coli. Marinio alii p. 552;eollegium denseophor. Romanor. Oreli. 4075 ; piscatorum et urisa atorum totius alv ei in Tib eris) Oreli. 4ll 5; mensorum machinariorum Oreli. i567 4235; fabrum Oreli. 2797; fabrum navalium OH iensium) Grui. 437, 2 1027,
4. Murat. 520, 3 Fabreti. 7l9, 405; 8agarior. Romanor. Spon. misc. p. 67 sex sched. Barb. quo minus hos titulos ad dixersa privilegia a senatu impetrata reseramus, impedit alium silentium lapidum de constitutionibus et rescriptis principum, si unum hunc exceperis Oreli. 3913:
Inir H Aug ustales) soci, quibus eae permissu Din. Pii arcam haberes permias. - CL Grui. 424, I 2. Quibus eum
' De SCto a. LXIV cogitavit Dirksen. l. c. p. 24, quod ne speciem quidem veri habet.' cs. Omnia compora Lugduni licite eoeuntia. Grut. 399, 4. 43l, i.
90쪽
plurima collegia nova constituta esse videantur λ', melius erit S Cium illud non de privilegiis aliquot sed de generaliga iactione accipere. Quod multo certiori ratione efficitur ex inscriptione, non multis nota, de qua plura dicenda sunt ;posita est enim in libro in his terris rarissimo, cui titulus
est: Diplomi imperiali di priviles accordati ai militari raeeolii e comentati da Ol. Cardinali Velle tri I 835. 4).
Repperi in eo inter alia mulia et utilissima legem collegii alicuius λ , quod dicitur cultorum Dianae et Antinoi, integram paene servatam et meis usibus quasi paratam. Ibi ipsi legi praemittitur hoc caput ex SC. p. R:
. . . nTenire collectum q. habere liceat. Qui stipem menstruam eonferre vo- ... Pa in ii eollegium coeant neq. sub specie eius collegi nisi semel in men serendi causa unde defuncti sepeliantur.
quod SCtum non privilegium fuit cultoribus Dianae con-ee88um, sed caput ex generali illo quo cavebatur quibus nam collegiis coire liceret. Primum enim si cultores Dianae specialem permissionem impetrassent, totum SCtum recepissent, certe cui collegio licentia coeundi daretur non omisissent; sed neutrum factum est. Deinde mihi restitutio aliter confici non posse videtur nisi ita ut verba: quibus eoJnvenire collegiumque habere liceat capitis inseriptionem faciamus. Ita hic tenemus eius S Cti reliquias, quod totam collegiorum rationem ordinavit. Pertinet id, ni fallor, ad primos imperatores, fortasse ad Augustum;
δ' vide infra p. 83 not. 2. ad p. 264 n. 510. Exscripsit eam ex Diss. deIΡ acad. Rom. di areheol. Rom. l825. Τ. II ad p. 462, ubi primum publici iuris facta est a Rattis quodam, qui conscripsit etiam futilem eius legis Commentarium p. 437-46 l . Hoc exemplo tamen utendum erit, quoniηm Cardinali in describendo quaedam corrupit. ' Lepide Ratii ita restituit: Ex SC. p. R. convenire collegiumque habere liceati essendo precedule queste ste8se parole dali' altra PUT, perche si sapesse esser questo ii capo principale e di Ogna