장음표시 사용
101쪽
trodori vero . qui est Epicuri collega sapientiae. multa impudentiora recitabat. Accusat enim Timo- Cratem , fratrem suum. Metrodorus . quod dubitet omnia, quae ad beatam vitam pertineant, entre metiri: neque id semel dicit. sed saepius. Annuere te video; nota enim tibi sunt. Proserrem libros , si ne
XLI. Neque nunc reprehendo. quod ad voluptatem
vestros voluptatis esse ε expertes; ita vestro iudicio ne beatos quidem. At dolore vacant. Oatin' est id ad illamabundantem bonis vitam beatissimam 2 Cogitat, inquiunt, assidue beatum esse se. Hahet enim nihil aliud, quod agitet in mente. Comprehende igitur animo, et Proepone ante oculos, deum nihil aliud in omni aeternitate nisi, Mihi pulcre est, et, Ego beatus Sum, Cogitantem.
Nec tamen video, quo modo non vereatur iste deus beatus . ne intereat, quum sine V ulla intermissione pulsetur agiteturque incursione atomorum sempiterna,
102쪽
quumque ex ipso imagines semper e siluant. Ita. nec
beatus est vester detis , nec aetern US.
At etiam de savctitate , de pietate adversus deos , Iibros scripsit Epicnrus. At quo modo in his loquitur 2 ut Coruncanium, aut Scaevolam. pontifices maximos, te audire dicas; non eum, qui sustulerit omnem landitus religionem, nee manibus, ut Xerxes, sed rationibus deorum immortalium templa et aras everterit. Quid est enim, cur deos ni, hominibus colendos dicas, quum dii non modo homines non Colant, a sed omnino nihil curent, nihil agant 7 At est eorum eximia quaedam praestansque natura, Ut ea debeat ipsa per se ad se colendam allicere ' sapientem. An quidquam eximium potest esse in Ca natura, quae sua voluptate laetans, nihil nec actura sit umquam,
neque agat, neque egerit 3 Quae porro pietas ei debetur, a quo nihil acceperis Τ aut quid omnino. cuius nullum meritum sit, ei deberi potest 3 Est enim pietas , iustitia adversum deos : cum quibus quid potest
nobis esse iuris, quum homini nulla cum deo sit communitas 2 Sanctitas autem est scientia Colendorum deorum: qui quam obtein colendi sint, non intelligo, nullo Hez accepto ab iis , nec sperato bono. XLII. Quid est autem, quod deos venerem Ur Pro Pter admirationem et iis naturae , in qua egregium
nihil videmus 2 Nam superstitione, quod gloriari soletis, facile est liberari, quum sustuleris omnem vim
mistoeles apud Herodotum lib. VIIl, eap. 40. vide et Cieeronem de Legg. lib. II. eap. 4 0. DA 3 Hominibus non constilam m. luit. Manut. reeepit Lamitin Sie eod. Glog. idque recepit Ileind. pro vulg. elisere.
103쪽
omnino deos esse negabant, censes superstitiosos esse Potuisse. Ego ne Protagoram quidem ; cui neutrum licuerit, nec esse deos, neC non esse. Ilorum enim Sententiae omnium, non modo superstitionem tollunt,
in qua inest timor inanis deorum ; sed etiam religi Nem , quae deorum cultu pio continetur. Quid 2 ii qui dixerunt, totam de diis immortalibus opinionem fictam esse ab hominibus sapientibus rei publicae causa, Ut, quos ratio non posset, eos ad osticium religio duceret, nonne omnem religionem sunditus sustulerunt 2 Quid Τ Prodicus Ceus, qui ea, quae prodessent hominum vitae, deorum in numero habita esse dixit, quam tandem religionem reliquit 2 Quid Τqui sortes , 4 aut claros, aut potentes viros tradunt
post mortem ad deos pervenisse, eosque eSSe ipsos, quos nos colere, precari, venerarique SoleamuS, nonne expertes sunt religionum omnium 3 quae ratio maxime tractata ab Euhemero est; quem noster et interpretatus, et Secutus est, praeter Ceteros, Ennius. Ab Euhemero autem et mortes, et sepulturae
demonstrantur deorum. Vtrum igitur hic confirmasse religionem videtur, an penitus totam sustulisse 2 Omitto Eleusinam sanctam illum et augustam,
Vbi iniit iantur gentes orarum ultimae: s Hane verbi Ii ad perseeti som
aia Plutarehum Plae. Phil . lib. I, e. I ; Laetantium de Ira dei cap. 40, 47. et Augoalinum C. D. IV, 32. D v.
5 versus ille refragatur senten tiae Meursiit Eleusin. cap. 9, qui
104쪽
LlBER I RIMVS , CAP. 42 IOIPraetereo Samothraciam , eaque, quae Lemni
Nocturno aditu occulta coluntur Siluestribu saepibu' densa.
Quibus explicatis, ad rationemque revoCatis, rerum magis natura cognoscitur, quam deorum.
XLIII. Mihi quidem etiam Democritus, vir magnus in primis, cuius sontibus Epicurus hortulos suos irrigavit, nutare videtur in natura deorum. Tum enim censet imagines divinitate praeditas inesse in universitate rerum; tum principia mentis, quae sunt in eodem universo, deos esse dicit; tum animantes imagines, quae vel prodesse nobis solent, vel noceYe; tum ingentes quasdam imagines tantasque, ut universum mundum complectantur extrinsecus. Quae
quidem omnia sunt patria Democriti, quam Democrito digniora. . Quis enim istas imagines Comprehen-
vult externos, et praesertim barbaros, numquam iis mysteriis initiari. Coni teli tamen ille huncce versum vectare ad Anaeharsim, qui ista lege exceptus fuit. - Argumentum vide
Sehεllitigii libetim germanteum dedita Samothraeiis pag. 28. 85, et passim; vid. quoque Diod. Sie. III, 55, et hirabo. Geogr. X, p. 326. MYTT ) Sie eod. Uiens. uterque, idque telae. et Hettid. praetulerunt vulgato
29 Vulgo olim edebatur mine pia
mentesque quae stine. Sed veram le-elionem eruerunt Buberius et Davi iasius ex loeo Augustini Epist. 8, 28, eamque eonsrmat IIS. in marg. ed. Lambin.
s3) Demoerilus erat Abghrites; is autem p pulus ob ingenii stuporem fuit in1ἰgnis. Notum est illud Mariatiasti Epigr. lib. X, 251 Abderilamne pectora plebis hiara. Vide Iuvenalem, Satie. X, 48, et Hadr. Iunium inlee Adagia Des. Erasmi pag. 279 edit.
Hanov. DAv. - Demoerilum hae in eausa a Ciceronis vituperio vindieare studuit Baylius in Dieiion. sub v. Deis moerit. pag. 984. M hemius autem ad Cudworthi System. inteli. p. 848, ex hoe ipso ioeo est conatus esseere. in veterum philosophorum deerelis reserendis Ciceroni non ubivi, sdem esse habendam. Idem ducis insupee Cieeronis de Demoerili εἰδωλοie loeos apposuit, ad Allie. Il, epist. 4. ad Fa- mil. XV, epist. 36, quos contulisse neminem poenitebit, utpote qui te optime de Democriti opinionibus monitum facient. Ca.
105쪽
de re animo potest 2 quis admirari 2 quis aut cultu, aut religione dignas iudicare 2 Epicurus vero ex animis hominum extraxit radicitus religionem, quum diis immortalibus et opem et gratiam sustulit. Quum enim optimum et praestantissimam naturam dei dicat esse , negat idem esse in deo gratiam. Tollit id, quod maxime proprium est optimae praestantissimaeque naturae. Quid enim melius, aut quid praestantius est bonitate et beneficentia7 Qua quum carere deum vultis, neminem deo nec deum, nec hominem Carum, Neminem ab eo amari, neminem diligi vultis. Ita sit, ut non modo homines a diis, sed ipsi dii inter se ab aliis alii negligantur. XLIV. Quanto Stoici melius, qui a vobis reprehendunt, y Censent enim, . sapientes sapientibus etiam ignotis esse amicos. Nihil est enim virtute amabilius: quam qui adeptus erit, ubicumque erit gentium , a nobis diligetur. Vos autem quid mali datis, quum in imbecillitate ' gyatificationem et benivolentiam ponitis 3 Vt enim omittam vim et naturam deo- Num , ne homines quidem censetis, nisi imbecilli essent, suturos beneficos et benignos fuisse 2 Nulla
est caritas naturalis inter bonos 3 Carum ipsum, verbum est amoris ; ex quo amicitive nomen est ductum: quam si ad fructum nostrum reseremus, non ad illius commoda, quem diligimus : non erit ista amicitia, sed mercatura quaedam utilitatum suarum. Prata et
arva et pecudum greges diliguntur isto modo, quod
106쪽
seu tus ex eis capiuntur. Hominum caritas et amicitia gratuita est. Quanto igitur magis deorum 2 qui nulla re egentes, et inter se diligunt . et hominibus consulunt. Quod ni ita sit, quid veneramur, quid Precamur deos 2 cur sacris Pontifices, cur auspiciisatagures praesunt 3 quid optamus a diis immo Diali hus 2 quid vovemus 3 At etiam liber est Epicuri de
sanctitate. Ludimur ab homine non tam iaceto, quam ad scribendi licentiam libero. Quae enim potest esse sanctitas, si dii humana non curant 2 quae autem animans natura, nihil curans7 Verius est igitur nimirum illud , quod familiaris omnium nostrum Posidonius disseruit in libro quinto de natura deorum, nullos esse deos , Epicuro videri; quaeque is de diis immortalibus dixerit, invidiae detestandae gratia dixisse. Neque enim tam desipiens fuisset, ut homunculis 3 similem deum fingere , lineamentis duntaxat extremis, non habitu solido, membris hominis praeditum omnibus, usu membrorum ne minimo quidem; e1ilem quendam atque perlucidum , nihil cuiquam tribuentem, nihil gratificantem, nihil Omnino curam tem , nihil agentem. Quae natura primum nulla potest esse; idque videns Epicurus, ve tollit, oratione relinquit deos. Deinde, si maxime talis est deus, ut nulla gratia, nulla hominum caritate teneatur; va- Ieat. Quid enim dicam, propitius sit 8 Esse enim propitius potest nemini, quoniam , ut dicitis , Omnis in imbecillitate est et gralia et Caritas.
Dahis. et Mas. ho notiti quod rece- omninci nihil. Idem Postea e eod. pii Ern. Glog. praese esse. Vulgo esse potest.
108쪽
Quae quum Cotta dixisset, tum Velleius, Nae ego ,
inquit, incautus, qui cum Academico et eodem Thetore Congredi conatus sim. Nam neque indisertum Academicum pertimuissem , nec sine ista philosophia Thetorem, quamvis eloquentem. Neque enim sumine conturbor inanium verborum, nec subtilitate sententiarum , si orationis est siccitas. Tu autem, Cotta, utraque re valuisti: corona tibi et iudices desuerunt. Sed ad ista alias: nunc Lucilium, si ipsi commodum est, audiamus. Tum Balbus : Eundem equidem mallem audire Cottam, dum, qua eloquentia salsos deos sustulit, eadem veros inducat. Est enim et philosophi , et pontificis, et Cottae, de diis immortalibus
109쪽
DE NATVRA DEOR v Μhabere non errantem et vagam, ut Academici, sed, rit nostri, stabilem certamque Sententiam. Num Contra Epicurum satis superque dictum est. Sed aveo
audire, tu ipse, Cotta, quid sentias. An , inquit
talibus praesertim de rebus, quid non sentirem, quam quid sentirem, posse dicere t Quod si habe vem aliquid, quod liqueret, tamen te vicissian audire vellem, quum ipse' tam multa dixissem. Tum Balbus: Geram igitur tibi morem , et agam quam brevissime potero. Etenim convictis Epicuri e Proribus, longa de mea disputatione detracta oratio est. Omnino dividunt nostri totum 4 de diis immortalibus quaestionem in pavies quatuor. Primum docent, esse deos; deinde, quules sint; tum, mundum ub his admini-
Sisari; postremo, Consulere eos rebus humanis. Nos autem hoc sermone, quae Priora duo sunt, Sumamus; tertium et quartum, quia maiora Sunt, Puto esse in
aliud tempus disserenda. Minime vero, inquit Cotta: nam et otiosi sumus, et iis de rebuS agimus, quae sunt etiam negotiis anteponendae. II. Tum Lucilius, Ne egere quidem videtur, inquit, oratione pulmu Pars. Quid enim potest esse tum a P tum, tamque Perspicuum, quum caelum SuSPeximias. caelestiaque Contemplati suinus, quam cSSe u liquod numen praestanti Ssimae mentis, quo haec regantu D 7 Quod ni ita esset, qui Potuisset ussensu omnium dicere Ennius,
Adspice hoc sublime candens, quem in Ocam omnes Ιοὐem ἔ
110쪽
illum vero et Iovem, et dominatorem rerum, et Omnia
. . . . .. .. . . i. vi idem Ei Ri μ' '' '
- patrem diMOmque, hominumque,
et praesentem ac praepotentem deum 2 Quod qui dubitet, haud sane intelligo, cur non idem, sol ne sit, δan nullus sit, dubitare possit. Quid enim 3 est hoc illo evidentius 33 quod nisi cognitum Comprehensumque animis haberemus, non tam stabilis opinio permaneret, nec Confirmaretur diuturnitate temporis, nee una cum Saeculis aetatibusque hominum inveterari si potuisset. Etenim videmus , ceteras opiniories fictas atque vanas diuturnitate extabuisse. Quis enim Hippocentaurum suisse, aut Chimaeram putatZ quaeve anus tam excors inveniri potest, quae illa, quae quondam credebantur apud in seros portenta, extimescat 2 Opinionum enim commenta delet dies; naturae iudicia confirmat. Itaque et in nostro populo, et in Ceteris deorum cultus religionumque sanctitates exsistunt in dies maiores atque meliores. Idque evenit non temere, nec CaSu, Sed quod praesentes saepe divi vim suam declarant: ε ut et apud Regillum bello Latinorum , quum A. Postumius dictator cum Octavio Ma-
dors. - Ite autem loqueladi modus ex Homeris sumptus est. apud quem Iupiter pamsim vocatur πατχρ αυφί seta otias eta. Dav.
23 Cod. Clog. ae Priae tentem. Seni a qui dubiter unde Heiodorlius nitet posse dieit legendum, ac praepotentem de . Denique Me qui δε-
3) Mine ait Veiod. e eod. Glog. Vulgo sol sit. vulgo quid enim ost hoe itin