장음표시 사용
121쪽
ei Nullius sensu carentis pars aliqua Potest Osse son-liens. Mundi autem partes sentientes sunt. Non igi- tuo Caret sensu mundus. D Pergit idem, et urget angustius: α Nihil. inquit, quod animi, quodque rationis est cxpcus, id generare ex se potest animantem compotemque rationis. Mundus autem generat animantes Compotesque rationis. Animans est igitu Dmundus composque rationis. D Idemque similitudine, ut saepe solet, rationem concludit hoc modo: re Si ex oliva modulate canentes tibiae nascerentur, num
dubitares, quin inesset in oliva tibicinii δ quaedam scientia 7 Quid, si platani sidiculas servent numerose
sonantes 2 idem scilicet censeres, in platanis iness musicam. Cur igitur mundus non animans sapiensquo iudicetur, quum ex se Procreet animantes atque Sapientes 2 DIX. Sed quoniam coepi secus agere, atque initio dixeram negaram enim hanc primam partem egere oratione, quod esset omnibus perspicuum, deos esse et tamen id ipsum rationibus physicis confirmare 4 volo.
Sic enim res se habet, ut omnia, quae aluntur et crescunt, si contineant quaradam si in se vim caloris, sine qua neque ali possent, neque crescere. Nam omne, quod est calidum et igneum, cietur et agitur motu suo. Quod autem alitur et crescit, motu quodam utitur certo et aequabili: qui quamdiu remanet
Ieind. e eod Clog. recepit noni imae senati eviset mti tis. vulgatum lamen melius a quoniam in conclusione sortior vis est in ea l. quam
eonfirmari. 5 Hoe auctoritate eod. Glog. Te posui pro vulg. attingur et creseiana.
Coniunetivo enim hie nihil opus est. 6) Quamdam quod vulgo ab laseivit Neind. e coia. Clog.
122쪽
in nobis , tamdiu sensus et vita remanet; refrigerato autem et exstincto calore occidimus ipsi et exstinguimur. Quod quidem Cleanthes his etiam argumentis docet, quanta vis insit caloris in omni corpore. Negat enim ullum esse cibum tam gravem, quin is die et nocte concoquatur: cuius etiam in reliquiis inest ca-
arteriae micare. non desinunt, quasi quodam igneo motu; animadversumque saepe est, quum Cor animantis alicuius evulsum ita mobiliter palpitaret, ut imitaretur igneam celeritatem. Omne igitur, quod vivit, sive animal, sive terra editum, id vivit propter inclusum in eo calorem. Ex quo intelligi debet, ca-
mundum pertinentem. Atque id facilius cernemus, toto genere hoc igneo, quod tranat , omnia, subtilius cxplicato. Omnes igituo partes mundi tangam autem maximas calore sultae sustinentur. Quod primum in terrena natura perspici potest. Nam et lapidum conflictu atque tritu β elici ignem videmus, et recenti fossione fumare terram Calentem ,ε atque etiam ex puteis iugibus aquam calidam trahi, et id maxime
IIEindorsus suspieatur a Ciee rone aeriplum euitis etiam in reliqtilis inessa calorem hia quias ninti -- utierit. 2) Eoia,tim antiquo more Davis. e eod. Ursin. Reg. Med. 3 Vulgo eam evidoris nam iam. Pronomen eam hie delendum esse recte iudieavit Hei dors q) Elieris. et Caniab. Perperam, Dahin omnia. D. autem Lambinus seri bendum eoniecit, e meiae omnia. Sed nihil opus est, ut quidquam mule mus; hane enim metaphoram nori refugerunt auci res optimi. Ennius
apud Philaror. in Ceorg. IV, fis e
moniae a ne signa grues, atque -- ghera Danum tam forum . . Vide silium lialteum lib. XIlI, 23R. et Lu-etelium l . lv. 478, et lib. VI, 3050.
5 e tristi eoni. Lamb. 6) Ita reaeeipsi peti vulg. terram fumare enientem in quo nonnulli he-mἱsilebium poetae si hi reperisse videbantve. Sed ut antea in elici ignem verbum praemittitur substantivo, steti. l. ileni aptius.
123쪽
terrae continetur cavernis eaque hieme sit densior, ob eamque causam calorem insitum in terris Conti
X. Longa est oratio, multaeque rationes, qUibus doceri possit, omnia, quae terra concipiat, Semion, quaeque ipsa ex se generata stirpibus infixa contineat, Ea temperatione caloris et oriri, et augescere. Atque aquae etia in admistum esse calorem, primum ipso liquor aquae declarat et effusio: . quae neque Con-
glaciaret si igo cibus, neque in nivem pruinamque Concresceret,i nisi eadem se, admisto calore liquefacta et dilapsa, diffunderet. Itaque et aquilonibus reIi quisque svigoribus V coactus durescit humor; et id in vicissim mollitur tepefactus et Tabescit calore. . Atque etiam maria agitata ventis ita tepescunt, tit intelligi facile possit, in tantis illis humoribus inclusum osse calorem. Nec enim ille externus et adventicius ha-
s vulgo e renas eontineatia . Ne lius verbum substantivo praemisit Davis. auel ritate eod. Reg. et Linis eoin. lndicativum autem continet coniunctivo antelulii IIeind. e eod. Glogo
a) Pro in terris placuit Ernesto Buherii in eritis, quod etiam Ileind. in Addetigis reeipi vult. Maiim dedit
idem eo minet prci conli erat: mutas.
aem , ait, in continent se. ea vernae ), praesertim quutra hoe praebeat eod. εἰ ing ita et nostri E. G. et M. nisi post haec en e se terra ) Lemese densior, durissime ad prargressum caDernas sermo eed ret. Nihi non ad modum displicet eouetinent, quam- qtiam tum desiderem eae. Ma.
33 Sie lieini sus edidit e cod Glog. vulgo primm .se liquor, tum aquae deeti is estio. In Pal. 2 , IA
or mitivia deesti l esii Le. Victor. et eod. Eliens. tiumr myme deo rat usiae. ε) Vulgo neque nioe petitati in cora. Cres rea. Buherius malebat timi e innise minaque concresceret. Ueram uia tem seripturam eo ieel ira eruit Metti- dorsus, quam non dubita, imis, in ordinem reeipere.
Ο Vulgo frigoriὁus adiectis , eor
xupla per librarios seriplura. Deposui figoribus eoaeluas ita: locus est si
millimo, bule Virgiliano Eel g. IV 36: Nam frigore mira cogit hiems .
eademque eator li Uticta remi lil 6) Evaneseit, sieeatur. naresaelio, ut voeant. non omissa est, sed tanisti, e dilata: vide Inseat is isti em ea siuit molti eius eatoris etc. Amox.
124쪽
i 2 lLiBER SECUNDUS , CAP. I Otiendus est tepor, sed ex intimis maris partibus agi
tatione excitatus : quod nostris quoque corporibus contingit, quum motu atque exercitatione recalescunt. IPSO vero uer, qui natura est maxime frigidus, minimo est expers culoris. Illo vero et multo quidem calore admistus est. Ipso enim oritur ex respi Patione aquarum. Earum enim quasi vapor quidam aer habendus est. Is autem exsistit motu eius caloris , qui aquis Continetur. Quam similitudinem cernere possumus in iis aquis, quae in aeneis elle rvescunt subditis ignibus. Iam vero reliqua quarta pars mundi, ea et ipsa tota natura servida est, et ceteris naturis omnibus salutarem impertit et vitalem calorem. Ex quo concluditu P, quum omnes mundi partes susti-Deantur Calore, mundum etiam ipsum simili parique naturii in tanta diuturnitate servari: eo tuo magis,
quod intelligi debet, calidum illud atque ligneum ita
in Omni susum esse natura, ut in no insit procreandi Vis et causa gignendi, a quo et animantia omnia, et ea, quorum stirpes terra continentur, et nasci si
XI. Natura est igitur, quae contineat mundum omnem, eumque tueatur, et ea quidem non sine sensuntque ratione. Omnem enim naturam necesse eSt ,
συχHo1τα tribuit agri. Vide sis eius Proir. pag. 5 Quod si quis etiamnune de Stoicorum senteni a duhitet, is adeat Iust. Lipstiam, Phus. Atote. lih. l. Disseri. 45 .i aut Aeg. Nenagium
ad Diogeni, Laertii lib. VII, 3. 337.
Div. - Πaee erati Zenonis sententia, ut testatur Diogenes Laelitus in Ze
125쪽
I 22 DE N Tvnx DE Onu Mquae non solitaria sit, neque simplex, sed cum nlio iuncta atque connexa, habere aliquem in se princi Patum, ut in homine inentem, in bellua quiddam simile mentis, unde oriantur verum appetitus. In nrborum nutem et earum rerum , quae gignuntur oterra, radicibus inesse Principatus putatur. Principatum autem id dico, quod Graeci ἡγεμHκου vocant :quo nihil in quoque genere nec potest. nec debet 2SSe praestantius. Itaque necesse est, illud etiam, iaquo sit totius naturae principatus, esse Omnium OPtimum , omniumque rerum potestate dominatuque dignissimum.
Videmus autem, in partibus mundi nihil est enim in omni mundo, quod non pars universi sit inesse
Sensum Et rationem. In ea parte igitur, in qua mundi inest principatus, haec inesse necesse est, et acriora quidem utque inaiora. Quocirca Supientem esse nitandum necesse est; naturamque Eam, quae res Omnes complexa teneat, persectione rationis excellere; QO-que dicendum est deum esse mundum , O In DCInquo vim mundi natura divina contineri. Atque est otia in J
mundi ille servor, purior, perlucidior, mobiliorque
inulto, Ob easque causas aptior ad SenSus Commovendos, quam hic noster calor, quo haec, quae nota nobis Sunt, retinentur et vigent. Absurdum est 4 Igitur dicere, quum homines hostiaeque hoc Calore teneantur, et Propterea moveantur ne Sentiunt, mun-
simplie; ler positum apium non esse . quum praecedat uti haeca. 3ὶ Sie auetore Bubetio edidi. Vulgo atque etiam. ε vulgo ιstir m igitum est. At IIeindor . e eod. Red. reeepἰl ia3-rdum est enim, quod ulgatae haud praetulerim. Cod. Red in Moeramque Cod. Glog. in suo geridis; unde Ileindor suspiratur legendum in suo quoque
2 Verba disendum est, quae utilisgo absunt, assumpsi e eod. Glog Reete eui in Heindoisius In Duit eoque
126쪽
dum esse Sino sensu; qui integro et puro ct libero eodemque acerrimo et mobilissimo ardore teneatur: praesertim quum i S ardor, qui est mundi, non agitatus ab alio, neque externo pulsu, sed per Se ipse, ac sua sponte moveatur. Nam quid potest .esse mundo vii lenitus, quod pellat atque moveat calorem eum, quo ille teneatur XII. Audiamus enim Platonem, quasi quendam deum philosophorum : cui duo Placet esse motus, unum Suum, alterum externum: esse autem divinius. quod ipsum ex se sua sponte moveatur, quam quod Pulsu agitetur alieno. IIunc autem motum in solis animis esse ponit. ab hisque principium motus esse ductum putat. Quapropter quoniam ex mundi ardoro motus o Innis oritu P, is ardor qui non alieno impulsu, 'sed sua sponte movetur, 3 animus sit necesse est. Ex quo essicitur animantem esse mundum. Atque ex h quoque intelligi poterit, in eo inesse intelligentiam, quod certe est mundus melior, quam ulla natura. Vt enim nulla pars est corporis nostri, quae non Sit minoris, i quam nosmet ipsi sumus; sic mundum universum pluris esse Decesse est, quam partem aliquam universi. Quod si ita est, sapiens sit mundus necesSE est. Nam ni ita esset, hominem, qui est mundi pars, quoniam rationis est particeps, pluris esse, quam
mundum omnem, OPOP te Pet. Cie. ad Allie. IV, 46r Detis illa
tuerunt I auis. Ern. Vulgo minor. Versu superiori eta est vulgo sedem hahel post nostri. Sed de hisce minἱmis parum sollieitus est Sehutrius. Quidquid igitur vel additum vel transpositum
127쪽
XIII. Atque etiam si a polinis inchoatisque natur is
ad ultimas persectasque volumus procedere, ad deorum naturam perveniamus necesse est. Primo enim animadvertimus, a natura sustineri ea, quae gignuntur e terra, quibus natura nihil tribuit amplius, quam ut ea alendo atque augendo tueretur. Bestiis autem et sensum et motum dedit, et cum quodam appetitu accessum ad res salutares , a pestiferis re
cessum: homini hoc amplius, quod addidit rationem
qua regerentur animi appetitus, qui tum remitto Pentur , tum continerentur. 4 Quartus autem gradus et
altissimus est eorum, qui natura boni sapientesque gignuntur: quibus a principio innascitur ratio Poeta ConstanSque, quae supra hominem putanda , est, deoque tribuenda, id est, mundo; in quo necesse est
deprehendatur, nulla nota subiecia, hoe eum secisse putandum est.' T. Gignatiuae e eodd. Iteg. Med. Lineoln. ed. Vieior. reposuerunt Da via. Ero. Heindors
eodem modo dixit: Se niaresa a Prae seriptione rationis. iae tititio modo appetitiones animi nee regi, nee contineri τι m. Quemadmodum lautiae leni -- ntiri sediae ameritiones, cie. Meus iste magnam lueem assert huie n atro loeo. natio aeeundum Sioleos
erat data homini ad domandum eius asseetus. si erant mali, et ad moderandum eos, qui videbantur boni. P .aieriti. id ititelligit Balbus per remit terentur, et vox ista est ibi ina, i me propria, quod multis exemplis potest
demonstrari. Bun. - m remit eis rentiar, tum e linerentur. Ititerdum temperarentur, ne nimii fierent; interdum prorsus exscinderentur. IItine sensum reete vidii ampliss. Buherius, et e linendam esse vulgalam leeti is Dem uaerito statuit. Vt enim fias, sic appetitus remittitur; quum laxatur eἰus ita ensio. Cicerra Tisse. lib. II. cap. 22 1 M onera conteritis corpori 3tis solitis Ier tur, remissis Orerimunt: simillime animus intentione sti ademti e pressum omNem Ponderum. remissione atalem ate timetiar, in aene evi extoliare. Plitiius lib. Val. eplat. 9 1 Nam mirum est, in his DPM-sculis animvis intenseriti remigram qtie. Pariter animisatu ei ias ἐυαι opponunt
Graeei. Vide Clementem Alexandrinum, Paedag. lib. I, cap. 8; Iam bile hum in vii. Pythagorae, s. aas; Pholium eod. CLXIX, pag. 380, et Ari,iotelem Nieom. lib. VI, eap. s.
Ernestio plaeebat ponenda ear. vulgalam bene defendii Heitidors
128쪽
persectam illam atque absolutam inesse rationem. No-que enim dici potest, in universa rerum institutione non esse aliquid extremum atque persectum. Vt enim
in vite, ut in pecude nisi quae vis obstitit) videmus,
naturam suo quodam itinere ad ultimum pervenire; atque ut pictura et sabrica ceteraequo artes habent quendam absoluti operis etfectum : sic in omni natura. ac multo etiam magis, necesse est absolvi aliquid ac perfici. Etenim ceteris naturis multa externa, quominus persiciantur, possunt obsistere : universam autem naturam nulla res potest impedire; propterea quod omnes naturas ipsa cohibet et continet. Quocirca necesse est esse quartum illum et altissimum gradum, quo nulla vis possit accedere. Is est autem gradus, in quo rerum omnium natura ponitur: quae quoniam talis est, ut praesit omnibus . et eam nulla res possit impedire, necesse est, intelligentem esse mundum, et quidem etiam sapientem.
XIV. Quid est autem inscitius , quam aut eam
naturam, quae omnes res Sit Complexa, non Optimam
dici, aut, quum sit optima , non Primum animantem esse, deinde rationis et consilii compotem, postremo sapientem 2 Qui enim aliter potest esse optima 24 Neqque enim, si stirpium similis sit, aut etiam bestiarum, optima Putanda sit potius, quam deterrima : nec vero, si rationis particeps sit, nec sit tamen u principio sapiens, non sit deterior mundi potius, quam humana conditio. Homo enim sapiens sieri potest: mundus
γ misere quod erat In eod. Clog. superscriptum pro vulgalo in titia opiἱmo iure reeepit Beindors. Bespondet enim ei, quod deinde dieitur.
129쪽
autem, si in aeterno praeteriti temporis spatio mitinsipiens, nurnquam Prosecto sapientiam Con Sequetur'. Ita erit homine deterior. Quod quoniam absurdum CSt, ct sapiens a principio mundus et deus habendus est. Neque enim est quidquam aliud praeter mundum, Crai nihil absit, quodque undique optum utque PerseCtiam expletumque sit omnibus suis numeris et partibus. Scite enim Chrysippus, ut clypei causa, involuCrum,
vaginam autem, gladii; sic, praeter mundum, Cetera Omnia aliorum Causa esse generata, ut eas fruges utque Ductus, quos terra gignat, y animantium Causa; animantes autem, hominum; ut equum, vehendi Causa; vrandi, bovem; venandi et Custodiendi, Canem. Ipse autem homo ortus est ad mundum contemplandum ct imitandum, nullo modo perfectus, sed est quaedam particula persecti. Sed mundus, quoniam omnia
complexus est neque eni in est quidquam, ' quod non insit in eo ) , perfectus undique est. Qui igitur potest o deesse id quod optimum est 2 4 Nihil ost au
tem mente et ratione melius. Ergo haec mundo deesse non possunt. Bene igitur idem Chrysippus , qui similitudines adiungens, omnia in persectis et maturis docet esse meliora, ut in equo, quam in equuleo; in Cane, quam in catulo; in viro, quam in puero : item, quod in omni inundo optimum sit. id in perse Cloaliquo atque absoluto esse debere. Est autem mundo nihil , persectius: nihil virtute melius. Igitur mundi est propria virtus. Nec vero hominis natura persecta est: et esticitur tamen in homine virtus. Quanto igi-
130쪽
LIBER SECUNDUS, CAP. I 4tur in mundo iacilius 2 Est ergo in eo virtus. Sapiens est igitur; et propterea deus. XV. Atque hac mundi divinitate perspecta, tribuenda est sideribus eadem divinitas: quae ex mobilissima purissimaque aetheris parte gignuntur; neque
ulla praeterea sunt admista natura, totaque sunt ea lida atque perlucida: ut ea quoque rectissime et animatitia esse, et sentire atque intelligere dicantur. Atque ea quidem tota esse ignea, duorum Sensuum testimonio confirmari Cleanthes putat, tactus et oculorum. Nam solis candor illustrior est, quam ullius
ignis, quippe qui in immenso mundo tam longe lateque colluceat; et is eius tactus est, non Ut tepefaciat solum , sed etiam saepe Comburat. Quorum neu trum saceret, nisi esset igneus. GErgo, inquit, quum sol igneus sit, Oceanique alatur humoribus, qui unullus ignis sine pastu aliquo possit Permanere; necesse est, aut ei similis sit igni, quem adhibemus ad usum atque ad victum, aut ei, qui Corpo Pibus animantium continetur. Atqui hic noster ignis, quem usus vitae requirit, Consector est et Consumpto Pomnium; idemque , quocumque invasit, Cuncta disturbat ac dissipat. Contra ille corporeus , vitulis et salutaris, omnia Conservat, alit, auget, Su Stinet, Sensuque assicit. D Negut ergo esse dubium, horum
igni uiti sol utri similis sit, quum is quoque ossiciat, ut omnia noreant, et in suo quaeque genere Pube Scant. Quare quum solis ignis similis eorum ignium sit, qui sunt in corporibus animantium, solem quoque
vulit no e ulti praeterea admixta nais tura, loria stitit evitidia, ete. quod non