장음표시 사용
141쪽
DE NATURA DEORUM scant, aut morbos metuant ex defatigatione membroriam. Quae verens Epicurus monogrammos deos et
nihil agentes commentus est. Illi autem pulcherrima forma pracditi, purissimaque in regione caeli collocati,
ita seruntur moderanturquo Cursus, ut ad omnia tuenda conservandaque Consensisse videantur. XXIII. Multae autem aliae naturae deorum ex magnis heneficiis eorum non sine Causa, et a Graeciae sapientissimis, et a maioribus nostris constitutae nominataeque sunt. Quidquid enim magnam utilitatem generi afferret humano, id non sine divina bonitate erga homines fieri arbitrabantur. Itaque tum illud. quod erat a deo donatum, δ nomine ipsius dei nuncupabant: ut quum fruges Cererem appellamus, vinum autem Liberum; ex quo illud Terentii,
Sine Cerere et tabero friget Venus ἔtum autem res ipsa, in qua vis inest maior aliqua, sic appellatur, ut ea ipsa nominetur deus, ut Fides, ut Mens: quas in Capitolio dedicatas videmus proxime a M. Aemilio Scauro ; ante autem ab Atilio Cala-
V Tentiis enim natura deum, longeque remota Sensatis ah nostris , animi Mia mensa viderer. Eadem ratione oγω θrωρητους appella hal. id est. qui ratione tantiam eerniatilia r. sed hae Ae re plura in eommenlariis LMiscretianis. Mon grammiam autem appellani pietores id , quod sol s lineis
in ematum ae deserἱptum est, mulli,dum coloribus adhibitis. Ilitie ho. mines mon grammi per translationem, ut docet Nonius, homines ma. cie praetenues . et quasi de lores. Lava. - Ilune loeum iasivs expli-eatum υἰde apud Gerἰum Rhodig. Leeit. Anii. V, 49. Na. 2 ulgo consere Naa re maenaa. Orditiem xerborum eommodiorem ah Neindorso pra optatum praebuerunt eod. . R M. et Clog. 3) Vulgo natum. Davisius vel dis tum vel donatum malebat. Post riua in eod. Clog. vulgato superscriptum B. indorsiis reeepit. 44 Po,e ipsa vulgo repetebaturris quod in eod. Eliens. aliisque mon- nullis omissum deleverunt Iae. Gr nou. et Heind. 5) vulgo erat Fides Donaeerat
142쪽
inde Honoris a M. Marcello renovatum: qMod multis ante annis erat bello Ligustico a Q. Maximo dedicatum. Quid Opis3 quid Saluti sy quid Concordiae7
Libertatis 2 Victoriae 3 quarum omnium rerum quia vis erat tanta, ut sine deo regi non posset, ipsa res deorum nomen obtinuit. Quo ex genere Cupidinis, et Voluptatis, et Lubentinae Veneris vocabula consecrata sunt, vitiosarum qui Gm verram, noque na
turalium: quamquam Velleius aliter existimat; sed tamen ea ipsa vitia naturam vehementius saepe pulsant. Vtilitatum igitur magnitudine constituti sunt ii
dii, qui utilitates quasque gignebant. Atque his qui
dem nominibus, quae paullo ante dicta sunt, in qua ovis sit, in quoque declaratur deo. XXIV. Suscepit autem vita hominum, consuetudoque communis, ut beneficiis excellentes viros in caelum fama ac voluntate tollerent. Hinc Hercules, hinc Castor et Pollux, hinc Aesculapius, hinc Liber etiam :huno dico Liberum Semele natum, non Eum, quem
sed recte auetore etiam Lambino, es e,t ah Heindorso repositum. Eliam Goserenet. ad loeum geminum
iubet: erar spes e mereola. Cn.
e nieeeriant tirinniatis anta annis. Bu liet ius horia mialis anti annis. - Dem
sendit Ero . vulgatam, dIeens verbummiali esse σχετικου, dieique etiam de annis , qui alio respeelu pauci dieantur, ut contra nuper de longo tem pore; de saeculis insta ineunte eap. 50. Heindormis retinet vulgatam, sed ait, vix mulios annos dieiurum suis e Ciceronem, si hare seribenti ei salis da temporum illorum ratione eon siitisset ; reele enim multos dici an in nos, si viginti anni uni duobusvo Oppomerentur. Na. - Vesseling. in Observ. Il, 5. p. 359 seq. qui eum Ernesto vulgalam tueretur, illud nitit. lia anto annis aeeipiebat, ut Plauti. Num e mritis Ios amno , laudabat. que Cieeronom ad Famil. Vsi, i, et L;.ium XXVII, 34. Idem vir doctus manifestum hae in re Ciceronis Liviique dis en una monstra , quum soli Honori aedem Q. Fabius consecrave
rit. CL otiam Vitruvii praglat. VII. 6, iliique Sehoeid. pag. 46. Ca. 3 Vulgo additur a me, quod abest a Sehutriana. T.
143쪽
DE N Vr 'RA DEORUM nostri maiores auguste sancteque Cum .. Cerere et Libera Consecraverunt: quod quale sit, ex mysteriis
intelligi potest. Sed quod ex nobis natos liberos ap
pellamus , iccirco Cerere nati, nominati sunt Liberet Libet a: quod in Libera servant, in Libero non item. Iline . etiam Romulus, quem quidam eundem esse Quirinum putant: δ quorum quum remanerent
quod expunxit idem Sehu niua. IL 2 Ile in dorsus E eri l. Clog. et Bed. recepti . leetionem qtioci in Li-λero sereatis, in Libera non irem 2 et sie uterque Aldus ediderunt, nisi quod habent semanet. - Commode quideria ad intelligetitiam. Dixerat Ci-
ero . naios Cerere , nominat s esset
Libertim et Libe/am, quod ex nuis los, tigeros rappetiamtie. Eti sigi iii. verat, ut mares, litoros, ita seminas olim appellatas suisse literas. Id. eireti addit non sine causa, in usu
eommuni esse adhuc, ut mares ap.
pellentur tueri a noti autem ut semiis
Quod in Laera aer ne, in Luero non item. Sie vietorii, sie Gruieti, sie etiam nostri endiee s. Mihi reeeplaleelio mulio .idetur melior. quod Litora passim de Proserpina dieatur; at Libertim de solo Semeles silio usurpat sermo vulgarἰs, nisi quum mentio sot aedia saerive euitissam
Cereri, Liber . Liberaequo dedieati. Aie apud Livium lib. IlI, eap. 55 rrimitia od aedem oraria. Liberi, L Menonue Oenum iret. Idem lib. XXXIII, eap. 25 : Ex amento μι-
Malitio tria signa aenea Cereri, Li-ἔero e , et Liberae posti rum. Iterum
- Libertim Semele nartim, non eram .ete. Vid. Vialoison ad Saneio etilibrum gallicum de mysteriis p. 242, ei quae ipse dἱ,putavi in Mytholoe Din. lli, pag. 387 seqq. Qiami in D.
Aora servant, in Ligero non item. Des emula in exilii sententiae non item
vide CoerenΣ. ad de Legg. I. cap.
47, P. 73, qui plurea loeos Tullii
congessit. In leetione eonstituenda Davisio plurimi recenti rum sus gantur , et Nuper v. C. Mittin in Primines dea Dases an i es pag. 74 aeq. nee ipse meum qualecumque tu. dieium seiungendum ah hae aueloiaritate eeuaui. vide Nythol. lli, pag. 394. Nune tamen me advertit IIstii, dorsiana lectio. et ampliandiam existimo. Io. Laurent. Lydus de Neti,ib. Pag. 8 . tiniverse pronuntiat ita 1
quoniam ut memorat Cicero, de Leg. I. . Romulas, pose preeessum suum .diaeie Praevio Iulio . se deum esse. et irintim υoeari. Haec tamen fabula.
erat mollis sabula r aliis inpinanti titis irinum esse Martem : Servivi ira Aen. I, 296. aliis Ianum qtii satie lomis dieebalue ramis Quointis: Maerob. Salum. I, s. vi ut hare stitit, de
144쪽
animi atque aeternitate fruerentur, dii rite sunt habiti; quum et optimi essent et aeterni.
XXV. Alia quoque ex ratione, et quidem physica, magna fluxit multitudo deorum : qui induti specie
humana fabulas poetis suppeditaverunt, hominum autem vitam superstitione omni referserunt. Atque hic Iocus a Zenone tractatus, post a Cleanthe et Chrysippo , pluribus verbis explicatus est. Nam vetus haec opinio Graeciam opplevit, exsectum Caelum a filio Saturno, vinctum aute in Saturnum ipsum a filio Iove. Physica ratio non inelegans inclusa est in impias sabulas. Caelestem enim, altissi inam aethereamque naturam, id est, igneam, quae per Sese omnia gigneret,
vacare voluerunt ea parte Corporis, quae coniunctione alterius egeret ad procreandum. Saturnum autem, eum Esse voluerunt, qui cursum et Conversionem spatiorum ac temporum contineret, qui deus graece
id ipsum nomen habet. Κρονος enim dicitur; qui est idem quod χρόνος, id est, spatium temporis. Salur
nus aute in est appellatus, quod saturaretur annis. Ex se enim natos Comesse singitur solitus, quia consumit aetas temporum spatia, annisque praeteritis insatur biliter expletur: vinctus est autem a Iove , ne immoderatos cursus haberet, atque ut eum siderum
Quirino Romulo quae esset opinio Cieeronis, haee deelarant, ab ipso aeripta, Ciue. III, 40. ubi de eaede Remii Pee Die igitum, mee Mel Quirini , MI Romiai dixerim. B u. Quem idem ela. Fiueluant editiones inter qui m et qiadem. T.
mortalea eredebant , sed longissime mansuros: Solet , inquit Noster , Tuae. lib. I, cap. 2 , timeam nolis in gluδι- , Mmquam eornieibus f diu
mansuros altim mimos, semper negam.
Cons. Vossium de Idololatria lib. I, eap. 0. B. 2 Sie auetore Deindorso reseripsi pro vulg. qui est idem χρουος. Apud Laelatilium Inst. I, 4 2 legitur quod est idem quod ος. 3) Ita edd. Venet. vietor. IIeind. e codd. Reg. Clog. Red. Vulgo sisti.
4) Reposui est quod habent om nes, praeter Sehulatuiti. T.
145쪽
vinculis alligaret. Sed ipse Iupiter, id est, iuuans
Pater, quem converSis casibus appellamus a tuo do Iovem, a poetis Pater diuumquo hominumque dicitur, a maioribus autem nostri S OPtimus maximus; et quidem ante Ῥtinitis, id est, benescentissimus , quam maximus , quia malu S est, certeque gratius, prodesse omnibus, quam opes magnas habere. Hunc igitur Ennius, ut supra dixi, nuncupat ita dicens,
Adspice hoc sublime candens, quem inMocant omnes ΙοὐCm.
Cui, quod in me est, exsecrabor hoc, quod lucet, quidquid est. 2
IIunc etiam augures nostri, quum dicunt, sire fulgente, tonant dicunt enim caelo fulgente, to irante λ . Euripides autem, ut multa praeclare, sic hoc: 4
Vides sublime fusum , immoderatum aethera ,
Ita legendum esse e eod. Eliens. et M. Vieloe. vidit Davi,ius. Vulgo Hartitisqtie alio Leo, inepte. Paullo post
verba dicunt enim-ronante recte abis
sutii cod. Gul. Pal. I, Glog. 2) Senietilia haee est: eui omne quod in me est et lueel, i. e. vitam.
3 Non eat haee altera formula . sed explieatio illius: Me fia-
Aerare , tonante. Si quo,da in habuit Getilertis eodices manuscriptos, his ea renies quinque vocibus t Di-atini enim . caelo fulgente , tonianister feeit prude ier, quod eos omi. sit, iam itiam mendosos. His certe vocibus sublatis, non staret sententia, quae eoi Iiuiusnitidi: mne Iovem , caeliam etiam atigines nostri nuneu pani; tim Setina, Iove sulgente. tonante et dictitii enim caelo, stitim di etini Iove. Anon.
Hein dorsici auctore eieci. Davisius tiri eis ineluserat, Buberius pro eo aeriis hendum putabat graDiter. - Quod uneis inclusii Davisius ιν iter, Ilein- dors plane omisit, adscripsisse quemdam margini suspicans loeum ex libro II de Divin. cap. 48, ita, διε--ris r distinet enim , Is e M ua , -- nante eomitia, ete. I Oe vero εst hariolari. Ne quidem non ita ossendi vox Ar iter, non enim ea opponitur versuἰ Ennii, qui unus certe hreuior
est tribus Euripideia: sed ipsi Euripidi, qui multa quidem praeelare. sed saepe prolixius, hoe vero Mointerpeotiuntiasse a Cicerone dicitur. Na.
146쪽
Qui tenero terram 1 circumiectu amplectitur: Nunc summum habeto di om : hunc perhibeto Iovem.
XXVI. Aer autem, ut Stoici disputant, interiectus
inter mare et Caeluin, Iunonis nomine Consecratur;
ullae est soror et coniux Iovis, quod ei et similitudo
nn runt autem eum, Iunonique tribuerunt, quod nihil
minatam. Aqua restabat, et terra, ut essent ex sabulis tria regna divisa. Datum est igitur Neptuno, altero Iovis, ut volunt, fratri, maritimum omne regnum; nomenque productum, ut PortunuS a Pontu,
sic Neptunus a nando , έ paullum primis literis im
mutatis. Terrena autem vis omnis, atque Datura
Diti patri dedicata est, qui Diues, ut apud Graecos
Πλουτου, quia et recidant omnia in terras, et oriantur e terris. Is rapuit Proserpinam, - quod Graecorum
i) Edd. Marai Aae. Nein dors eumrodd. Reg. Elietis. Med. Lincolo. R. ding. Glog. via terram tener . 2) Dahis. Extiesi. od ei simili Itidia. Eie. vulgo otiola et simiai do. 3) Sie luitidors Ee d. Red. Glog. Vulgo nihil est. 4) lo,u Lipsius Saturn. lib. I, e. 2 legit , Nep tintis a ntigendo, vetaraviti i et priorem coniecturam rarii simam iudieat G. I. Vossius in Etγ-ra Ol. voce nia via. Histe quidem Elymologiae patrocinantur Varro de Lingua Latina IV. p. 2st, et Aenobiu, ill P. 4 8. Quin et ea veri mulio est xiis ilior. Quum vero quaeratur, non quod probabile sit veri ethium, sed quid scripserit Tullius, inanem esse illam hariolationem sidenter assevero ἐnam Colia III, 24, ita Lucilium ri- dei: Quoniam Nemuntim ti nando M.
peliatum pinna. ntillam erit nomen, quod non possis titia Leeria e liciare , de Merum sit. D v. - Utinus...
ckeri et Staveris pag. 630, et rursus pag. 96s. Et adhibe locum primarium Ovidi;, Fast. VI, 54. In forma Poris tigrinus, quam alii Veterum libet, vel librariorum scripturae , praestabant, res agatilem habebis Oudendorpium in eopiosa disputatione ad Apuleii Ileiam. p. 307 aeq. Cn.
Codd. Pali. Med. Lineolii. aliique Davi,iani , habetii otii Proserpiniam. Codd. Clog. et Bed. t cui Pr emi quidem Graeeortina ... In cod. Reg. itate Davisio legitur Qui Proseminum Griaece nominarur nuptiam dictitit, unde
147쪽
DE NATURA DEORUM nomen est; ea enim est, quae II σε pom graece nominatur: quam frugum semen esse volunt, absconditamque quaeri a matre fingunt. Mater aute in esta gerendis frugibus Ceres dicta, tamquam Genes: casuque prima litora itidem immutata, ut a Graecis: nam ut, illis quoque Δημητηρ, quasi Γνη ρ, Dominatu est. Iam quia mi Πα Vtenet, Mavors; Minerva autem , quia Vel mmucrct, 4 vel minaretur. XXVII. Quumque in Omnibus rebus vim haberent maximam prima et extrema, principem in sacrisi cando Iulium esse voluerunt: quod ab cundo nomen est
II eindorsius suspieatur loeum ita tonstituendunt esse et Cin Proser nam nurtiam Heuut. Ac Prosemina quidem
ae de Proserp;nae nomine disputant velt. philosophi, adumbrata legas in Mytholog. ntis r. IV, 345 seqq. Alias reperias in Proeli Comm.
li. l. apponi non allitiel. vide sis etiam Arnobium lib. III. e. 33, ibique interpre. Eadem autem fuit Feroniti, a fratribus Arvalibus sanete coli solita. vide opusculi. mythologg. ex eod. Palal. p. 29, ei Marinium insta. uri Arvall. Aciis p. 395. Ca. 2 Dicta vulgo Omissum e eod. Gling. addidit He indors. 3) Sie Hethdorsua e eodd. Et Iens. et Med. reseripsIl. Vulgo Mi magna
quae υιι miratieret. - Martis elymon
oseum potius vel Sabinum volunt grammaiiei, ut Festus et Varro de Lingua Latina liber IV, eap. insiti a Mamera. Cotis etiam Dio
nyx. IIalle. I. 36; Livium XXII, 9; Geli. N. A. XIlI, 22; ei adhibe
.anxium in Soggio in litigian Edrie. pag. 723 seq. pag. 740. Ad lo- eum de Mina,ia cum Tullio eom. parandus est Arnobius III, 3 , ibiqua
Etinent orsi. Tenendum autem vetus verbum moneo prci moneo, a uiuue,
docente G. I. Vossio de OAg. ei Pringr. idololat. pag. 399; indidemnite Etri scam nominia originem repetiti LatiΣiu, in Smgio di iis a Et se p. 39s seq. 203, 205. 209, tibi Ei
sea monumenta exhibentur, in qυἱ-hus eius deae nomen nune Menon. nune lenius Metiessa seriplum legi. tur. Ca. - Minervae nomen a verbo miseri verisimile fit per aliud nomen deae Pallas. quod Domen est a res Aratu. vibrare hastam. Uxo.
rit t. l. p. 422 r Gera Iosei Destime, ee,
Iupiter optime, dierant, Inric e rogant, et Iane Pater, primo ordine misniam. Hane Oh eausam Iantis dieius est inutiator apud Augustinum in Qu. Dei lib. Iv. eap. 4 . Haee adde le-stimoniis, quae congessit Barra. Bris sonius, Porin. I, p. 45, 46. DAv. I . in a. Ianum... tini. Do Iano quaedam adumbraxi in N, tholog. Il. pag. 450 aeqq. adde de hoe deo universe eiusque nomine Censorintim de die natal. e. 22, ibique interpr. et Vati Coeus. ad Po vhyri de ante. Nymph.
148쪽
ductum; ex quo transitiones perviae, Iant', soresque in liminibus pro narum aedium, ianuae nominantur. Nam Vestae nomen a Graecis est: ea est enim, quae ab illis Emtα dicitur. Vis autem eius aduras et socos pertinet. Itaque in ea dea, quae est rerum custos intimarum, omnis et precatio, et sacrificatio extrema est. 4 Nec longe absunt ub hac vi dii Penates, sive a mnu ducto nomine est enim omne. quo vescuntur homines, penus , Sive ab eo, quod penitus insident: ex quo etiam penetrales a poetis vocantur. Iam Apollinis nomen est Graecum; quem solem esse volunt; Dianam autem, et Lunam, eandem esse putant; quum sol dictus sit, vel quia solus ex omnibus sideribus est tantus, vel quia , quum est exortus, obscuratis omnibus aliis A solus apparet; Luna a lucendo nominata sit; eadem est enim Lucina. Itaque , ut apud Graecos Dianam, eamque Luci seram, sic apud nostros Iunonem Lucinam in pariendo invocant: quae eadem Diana omnivaga V dicitur, non auenanilo, sed quod in .septem numeratur tamquam
pag. 4 43. De prineipatu in sacrisieIis adde Ovidium, Fast. I, v. έ Au- rel. Vict r. cap. 3. Cum Cieerotie hae in re non inquequaque laeti Io. Lydus de Mecss. p. 57. Ca. s) Iovi. Ab eunilo, i. e. a verbo ire. quod antiquitus Graeei io, item lao, unde tintis deus ; tantia et meti.
sis i muriritis, annum aperiens. W ΤT.
- Ad hune locum respie Il, et hane Iuni simul etymologiam ridet Cornifieius apud Naerobium, Salum. lih. l. cap. 9. De Ianis autem vide quae collegit Is. Casau nos ad Suetonii
a) viis hiatu, Nom haud percipio.
149쪽
oagantibus. Diana dicta , quia noctu quasi diem ossiceret. Adhibetur autem ad partus, quod ii matu
rescunt aut septem nonnunquam, aut, ut Plerumque, novem lunae cursibus : qui quia mensa spatia confi- Clunt, menses nominantiu : Concinneque, ut multa,
Timaeus: qui quum in historia dixisset, qua nocte natus esset Alexander, eadem Dianae Ephesiae templum dessa gravisse, adiunxit, minime id esse mirandum , quod Diana, quum in partu Olympiadis adesse voluisset, abfuisset domo. Quae autem dea ad res
omnes ominet, Venerem nostri nominaverunt, atque ex ea potius venustas, quam Venus ex venia State.
XXVIII. Videtisne igitur, ut a physicis rebus, bene
atque utiliter inventis, tracta ratio sit ad commenticios et fictos deos 2 Quae res genuit falsas opiniones erroresque turbulentos et Superstitiones paene aniles. Et formae enim nobis deorum, et aetates, et Vestitus, ornatusque noti β sunt; genera Praeterea, coni Ugia,
aio tribuit, ae aliud plane de eo iudi eium fert Plutaretius. Haee eius vertia alant in Alesandro loni. I. cap. 3, pag.
Veleres, eum egit transversiam. D v. -- Nox ζ quae ad omnes Neriret, Venerem. Artitit ius lib. IIl , cap. 33. ex Cieeronet quod ad Qtinctos innivi, Venerem cognominatam esse , tibi Elmen horsi. et No r. at Ias quoque ety
150쪽
cognationes, omniaque traducta ad similitudinem imbecillitatis humanae. Nam et perturbatis animis inducuntur; accipimus ' enim deorum cupiditates, aegritudines, iracundias: nec vero, ut fabulae serunt, bellis ' praeliisque caruerunt; nec solum, ut apud Homerum, quum duo exercitus contrarios alii dii ex alia parte desenderent, sed etiam , ut cum Titanis, ut cum Gigantibus, sua propria bella gesserunt. Haec et dicuntur, et creduntur stultissime, et
men, his sabulis spretis ac repudiatis, deus pertinens
per naturam cuiusque rei, Per terras Ceres, per ma
ria Neptunus, alii per alia, poterunt intelligi, qui,
qualesque sint, quoque eos nomine consuetudo nuncupaverit, hos deos et venerari et colere debemus. 4Cultus autem deorum est optimus, idemque castissimus atque sanctissimus, Plenissimusque pietatis, ut EOS Semper Pura, integra , incorrupta et mente et Voce veneremur. Non enim philosophi solum, verum etiam maiores nostri superstitionem a religione separaverunt. Nam qui totos dies precabantur et immolabant, ut sui sibi libe vi β superstites essent, superstitiosi sunt appellati: quod nomen postea latius patuit. Qui autem omnia, quae ad cultum deorum pertinerent, diligenter retractarent et tamquam re-
euit Da visio. Heindorsus reposuit Eeod. Bed. el Glog. Murrilitatis. 4) Dabeamus Lambin. - Senien tia osti Poterimus intelligere, qui . qualesque sina dii, quos deos et Mene-νari , et eoiere dolemtis, es quae illis impositi sint nomina. ANon. 53 Dauisivi. aliquot eodd. et Edd. vel . vi sui stii liheri.