장음표시 사용
41쪽
DE NATvRA DEORUM genere disserrent. Haec est enim non verborum parva, sed rerum permagna dissensio. Verum haec alias et nunc quod coepimus, si videtur. - Μihi vero, inquit Cotta, videtur. Sed ut hic, qui intervenit mointuens , ne ignoret, quae res agatur; de natura agebamus deorum. Quae quum mihi videretur perob- Scura, ut semper videri solet, Epicuri ex Velleio Sciscitabar sententiam. Quamobrem, inquit, Vellei, nisi molestum est, repete quae coeperas. - Repetam Vero : quamquam non mihi, sed tibi hic venit adiutor Ambo enim, inquit arridens, ab eodem Philone nihil scire didicistis. Tum ego, Quid didicerimus, Colla viderit: tu autem nolo existimes, me adiutorem huiQvenisse , sed auditorem , et quidem aequum, libero iudicio, nulla eiusmodi udstrictum necessitate, ut mihi, velim nolim, sit certa quaedam tuenda Sen
VIII. Tum Velleius, fidenter sane, ut solent isti, nihil tam verens, quam ne dubitare aliqua de Ire videretur , tamquam modo ex deorum concilio , et ex Epicuri intermundiis descendisset: δ Audite, inquit, non sutiles commenticiasque sententias, non opificem
) Paeti estis Academie; . seneea epist. 88 r Aeademiei no iam in re . ni sesentium, ni Itil scire. Laelant. Div. Insiit. lib. IlI, eap. 341 moe Aeademia) nihil doret, nisi tit aetas te nihil seire. Idem de Ira Dei eap. I erates.... id ψstim pro summa do. e rima prosterem , mod nihil seleedidieisset. Quae quum seriberet, hieloetis ei fuit in mentem. At ut recte Literelius iv. 47 Denique nil stari si otiis prunt, id ς uoque notest Anseiri mole, qui se nil stare Dictar.
Gruler. e eod. Pal. a. a 3 Intermundia, seu μεταχεσμια sunt τα Atταξύ τωυ νοσμωου διαστη - ματα, ut post Epieurum loquiiue Achillea Tatius Iaag. ad Phaenomena. Haee autem ex Epἰ ri sententia aedes erant deorum. Cicerode Divin. II, r Deos enim i 'sos eandi earisa in xii Di rtis Per&eidos et per latiles. H MMIantes, tanquam inter duos Deos, aie inter duos mundos propter merum minarum. vide II de Finib. eap. 23. DATI . -
42쪽
aediscatoremque mundi, Platonis de Timaeo deum; nec anum satidicam Stoicorum πρόνοι , quam latino licet pruvidentiam dicere; neque vero mundum ipsum, animo et sensibus praeditum, rotundum, volubilem, ardentem deum portenta et miracula non disserentium philosophorum , sed somniantium. Quibus enim oculis animi intueri potuit vester Plato subricam illam tanti operis, qua construi a deo, atque aedificari mundum lacit 3 quae molitio 7 quae serramenta 2 qui vectes 7 quae machinae 3 qui ministri tanti muneris
fuerunt 2 quemadmodum autem Obedire et parere voluntati architecti aer, ignis, aqua, terra potuerunt 2 Vnde veco ortae illae quin quo formae , ex quibus reliqua formantur, apte cadentes ad animum essiciendum pariendosque sensus 3 Longum est ad omnia: βVitiue et alibἱ Cieero hae voce, in. te relaturque ipsa μετακόσμια, ut pinor: quod verburn erat Epicuri, ei eorum . qui innumerabiles mundos esse Ai hanti sie enim appellabant spatia et intervalla, quae inter mundos illos inania relinia erant. Εpi- eurus ipxe in epIstola quam ad Pythoclem Tapi των μετιώρωv scripsit,aeeurate hoe nomen exposuit apud
Diogenem lib. X, S 89). In ii,
autem intervallis deos habitare volebat Epicurus. B. Beele aie de Walhori sententia, rip,ii Ilo indi Vulgo de T eo. Quid voluerit Sehuletius , viderint alii ; fortasse e Timaeo. T. - Plato in Timaeo mund tim a deo Delum
dine, quam ut vulgo sedentem Mesis bilem detim. 4 Mil. θυσια, ταυτου. ετἔρου, πια - σις, πιυησις. - Adeatur Mara. Ficiniis in Timaeum cap. 27. D v. Petrus Marsus has quInque sormas vult esse quatuor elementa, et quintiam, quam vocant, essentiam, ex qua consalum eaelum, humanamq Ie mentem voluere Platonici. Nec parum luci, asseri opi mi Mars; commenta. tioni loetis Cie. Acad. l. 7. Eariam igitur quiaitarum ele. UACAL. 5 Sie Davis. e Uss. Longtim est ad omnia scit. respondere. Edd. vel t
43쪽
DE NATURA DEORUM quae talia sunt, ut optata magis, quam inventa videantur. Sed illud palmare, quod, qui non modo natum mundum introduxit, sed etiam manu paene sactum, idem eum dixit lare sempiternum. Hunc censes primis, ut dicitur, labris gustasse physiologiam , qui quidquam, quod ortum Sit, putet aeternum esse posse 2 quae est enim coagmentatio non
dissolubilis 2 aut quid est, cuius principium aliquod
sit, nihil sit extremum 2 PDonoea vero si Vestra est, Lucili, eadem; requiro, quae paullo ante, ministros, machinas, omnem totius operis designationem atque apparatum: Sin alia est, Cur mortalem secerit mundum, non, quemadmodum Platonicus deus, sempiternum.
IX. Ab utroque autem sciscitor, cur mundi aedificatores repente exstiterint; innumerabilia saecula dormierint. Non enim, si mundus nullus erat, Saecula non erant. Saecula non dico, non ea, quae dierum noctiumque numero annuis Cursibus conficiuntur: nam lateor, ea sine mundi Conversione estici non potuisse. Sed fuit quaedam ab infinito tempore aeternitas , quam nulla temporum circumscriptio metieba
tur; spatio tamen, qualis ea suerit, intelligi non ΡΟ-
Longiam est sere M omnia. Gulielm. Ieel. Plautin. p. 287 eoni. longum eae iterare omnia. Ernestius dedit longum
Vulgo sed illa palmaris quidem
- is etim Aixerit. Paeli la quidem abest Beg. Ne l. Lineolo. Vnde Davisius collegit legendum sed litiupamare est. In eod. Bed. et edit. Ase. in1νodtiaei - dixit, et eod. Clog. proia habet idem. Vnde IIeindors. eori. Cieeronem ita seripsisse: Sed ille piabmiabis id est pclimam meretur , qtii
oratim non modo natum munestim intro. xerit, sed etiam manti mene finerum , irem eum dixerit fore se iterritim. - maria. Misieet sementia dixerat enim antea Velleius, Atidire non futiles eo erilitias e aerarentias. Non igitur pus est, ut eum Davisio legamus, seu iuvid palmare quiuem.
2 Imrtime filia arare meetida Edd. ante Davis. pleraeque Abest ante eodd. El. Reg. Bed. Cantabr. et Vietor. restituti Reitidors.
44쪽
lest: quod ne in cogitationem quidem cadit, ut fuerit
tempus aliquod, nullum quum tempus esset. Isto igitur tam immenso spatio quaero , Balbe , cur Pronoea vestra cesSaverit. Laboremne fugiebat 7 at iste nec attingit deum, nec erat huius, quum omnes naturae numini divino, caelum, ignes. terrae, maria parerent. Quid autem erat, quod concupisceret deus mundum signis et luminibus. tamquam aedilis, . or
nare 2 Si, ut ipse melius habitaret; antea videlicet tompore infinito in tenebris, tamquam in gurgustio, ,habitaverat. Post autem varietatene eum delectavi PulamuS, qua Caelum et terras exornatas videmus 3
quae ista potest esse oblectatio deo 3 quae si osset,
opponitur, ut materiem si guificans. R. a) Quaerit vir doeius: qias tinquam disie, aediliam hoe fuisse, tit LmAnavis et sessis in m litastrarent
tur , quod legerat. Cireensibus ita
capitis suisse Romanos. Ni tres inier dum dies in eo speetaculo, somni aeadiumque obliti, funalιltis vi ensis, Pinauerint. Qua de re Iulius Caesae Bu-Iengerus, lib. de circo , cap. 44. Furialiaeetie lumina sunt. An speelalorum quisque Utile iam in eornu conciti aram gerebat, ut Plautinus ille So,ia' Credemusne, quum essent aediles in caetero omni apparatu prodigi, suisse in funalium impensis sordidos 3 aut Itidos Meeulares irinoelio nullis ae-eensi, luminibus ealebratos An quum triumphi dueerentur, quum instruerentur supplieationes et ieetisternia, putabimus eam publicae laetitiae signifieationem , quam necensa luri Ina praeserunt, urbi defuisse' Quin moris in urgo sis, ut notat Vertranius , per singiaris domus Leeriurari Meemiam n viti fenestris iamrendere, qua ineus a luminaremr. Eam vero aedilium propriam, saltem plebeiorum, suisse pro rationem , ignotum nemini esse arbitror. Otav. a) ingeniose, et ut opinor vere, Schneideriis et Ile itidorsius divinarunt Ciceronem aeripsisse tamquam aedes. - vulgatam tuentur Ern. et Moser. Ernestius tamen hoe loco elegantem lusum agnoscii, ideoque, ne ille turbetur, abesse vult voces et lumini- ι . Tym
titum detis delendum esse recie iudieavii Ern.
5 Festo dieitur gentis halitationis
45쪽
DE NATURA DEORUM non ea tamdiu carere potuisset. An haec, ut sere dicitis, hominum causa a deo constituta sunt 3 Sapientum ne 7 propter paucos igitur tanta est sacta verum molitio. An stultorum 2 At primum causa non fuit, cur de improbis bene mereretur. Deinde quid estnSsecutus, quum omnes stulti sint sine dubio miserrimi; maxime quod stulti sunt: miserius enim stulti
tia quid possumus dicere 2 deinde, quod ita multa
sunt incommoda in vita, ut ea sapientes Commodorum compensatione leniant, stulti nec vitare venientia possint, nec ferre Praesentia. X. Qui vero mundurn ipsum animantem sapientemque esse dixerunt, nullo modo viderunt animi natura intelligentis in quam si guram cadere posset: de quo dicam equidem paullo post. Nunc autem ha tenus admirabor eorum tarditatem, qui animantem,
lint, quod ea serma ullam neget esse pulchriorem Plato. At mihi vel cylindri, vel quadrati, vel coni,
vel pyramidis videtur esse formosio P. Quae vero vita tribuitur isti rotundo deo 2 nempe ut ea celeritato contorqueatur, cui par nulla ne cogitari quidem possit. In qua non video, ubinam mens Constans , et vita beata possit insistere. Quodque in nostro Corpore, si minima ex parte significetur, J molestum sit; cuc
Tigendum putavi vulgatum n. m. -- domne animi nnturam . im Atiam M. Cruteri et Gulielm . eum ras. Pal. 3et Med. malesarii N. m Diderunt antismi nottiram intestigentis. Dacia. dedit
n. m. M. animi naturam, non intelligenies.
gniferi. Daui,io vel a librariis ad .dila. vel misere eorrupta videbantur. Sed Deile se tuentur. xi e giles, Maraon ad at tecedentia, sed ad eonaequentia referri. Molestum n his inquit Velleius. εἱ vel minima ox parte eorpriris signiseelurr e e. Aiptio. illud membriam vel ardere. vel nimio frigore obrigescere. - Signis-
46쪽
hoc idem non habeatur molestum in deo Τ Terra enim profecto quoniam mundi pars ost, pars est etiam dei. Λtqui terrae maximas regiones inhabitabiles atque incultas videmus, quod pars earum appulsu Solis exar- Sevit , pars obriguerit nive pruinaque, longinquo solis abscessu. Quae, si mundus est deus, quoniam mundi partes sunt, dei membra partim ardentia, partim refrigorata dicenda sunt. Atque haec quidem vestra, Lucili. Qualia vero alia sint, ab ultimo repetam superiorum. Thales enim Milesius, qui primus do talibus rebus quaesivit, aquam
dixit esse initium rerum , deum autem , Eam mentem, quae ex aqua cuncta fingeret. Si dii possunt esse sine SenSu, Cu P aquae mentem adiunxit,4 si ipsa mens
certir. Id est, se cistendat. Dieitur more Graecorum de morbis ἐπισκuαἰ-vais , velut febris signifieatur, i. e parvula apparet febrieula. Davisius temere hiaue loeum eor plum puta in vil. Loquitur enim Velleius Epicureus de dolore, quem Epieurei pro summo malo habebaut . ei pro magno incomm o et molestia, si tantummodo significaretur. Uxo. sic Davis. e eod. Palal. 53. Woυwer. Vulgci nlia Mero sing. Deind. vulgalam de/ἱi, quum codd. nihil melius asserrent. Desiderari aitatiorem , v. oreti ortim. v. ceterorum pro alia. Suadet, dum aliquis melius quid inveniat, ita legere 1 Ae - e citi; reliquorum non stim meliora. Qtinitia Mero alur, M. eie. Omnia haee demonstrant iurbatum esse Ioeiam ; quod ad sensum ne inis dorsus bene. Sed malim Davisium et D stros qualuor codd. sequi , quia sensti certe non aberrant et quorum lenior est medela. Censor, quem au-pra laudavimus, IlalensIs deleta voce ero legere iubet: - quidem Destra, Geiti. Pntia sint, nὁ tillimo. eie. Haud incommode. Dam Nondum Stoicorum rationem omnem exposuit, neque explosit, sed pergit in iis reeensendis ae resutandis inde ad eap. 34. M ER.
nom. Vulgo si dii mutini esse s ne sensti et mens , titie vidiana te. Ern. Egidii sine sensti et molia. - ut plena sit phrasis, et plana sententia, supplenda est vox mentem, quae exsuperiore membro Deile ititelligitur. Tli telis opinionem ut Velleius breviter proposuit, ita leviter impugnat. Eius argumentatio huc redit i Thal. , duo prima ponit, aquam el ment m. Ai alterutrum ex illis satis erat. Eadem ratione dixἰt Cicero Aecia. II. 6 rLaerui diseiptiatim, eum Areesilae Lia odes fisset. Exigii phrasis vocem
47쪽
DE NATURA DEOR v MConstare potest vacans Corpore 2 Anaximandri autem opinio est, nativos esse deos, longis intervallis orientes, occidentesque, eosque innumerabiles esse mundos. Sed nos deum, nisi sempiternum, intelligere qui possumus 3 Post Anaximenes aera deum statuit, eumque gigni, esseque immensum, et infinitum, et semper in motu: quasi aut aer sine ulla forma deus csse possit, quum praesertim deum non modo. aliqua, sed pulcherrima specie esse deceat; aut non omne, quod ortum sit, mortalitas Consequatur. XI. Inde Anaxagoras, qui accepit ab Anaximene disciplinam, primus omnium verum descriptionem et modum y mentis infinitae vi ac ratione designari et confici voluit: in quo non vidit, neque motum, Sensui iunctum et continentem, in infinito ullum esse posse; neque sensum omnino, quo non ipsa natuca pulsa λ sentiret. Deinde si mentem istam quasi ani
mal aliquod esse voluit, erit aliquid interius, ex quo illud animal nominetur. Quid autem into
rius mente 7 Cingat ud igitur a corpore externo. Quod quoniam non placet, , aperta Simplexque mens , nulla re adiuncta, qua sentire possit,' sugere intelIigentiae nostrae vim et notionem videtur. Crotoniatos autem Alcmaeo, qui soli et lunae , reliquisque sidctribus , animoque praeterea divinitatem dedit, non sensit, sese mortalibus rebus immortalitatem daro
diseimitia . quae intelligitur ex illa
I. e. quia non placet Anaxago in Tae deum corpus habere, Mutii iurui intelli enitae nostrae 'im et no-iIonem fugiat, i. e. Di intelligi nciri possit et tit repugnet esse aliquam
5 Beele sie Davis. ex August. η , . Vulgo quiae.
48쪽
Nam Pythagoras, qui censuit, animum esse Per nn
turam rerum omnem intentum et Commeantem , ex
quo nostri animi carperentur, non vidit, distractione humanorum animorum discerpi et lacerari deum ;et quum miseri animi essent, quod plerisque contingeret, tum dei partem esse miseram : quod fieri non potest. Cur autem quidquam ignoraret animus hominis, si esset deus 2 quomodo porro deus iste, si nihil esset nisi animus, aut infixus, aut insusus esset in mundo 2 Tum Xenophanes, qui, mente adiuncta , omne praeterea, quod esset infinitum, deum voluit esse, de ipsa mente item reprehenditur, ut ceteri; de ins nitate autem vehementius, in qua nihil neque
Sentiens, neque coniunctum potest esse. Nam Parme
o Eliens. uterque eaperentur; quod nonnullis fortasse speciosum videbitur. Nam de hae ipsa re sie Ninueius, e. 49: Prthagorae deus est
mimias per tis Dersam rerum naturam commeans et inremus, ex quo etiam isti viliam omnium Disa eripiatur. La
Aetia i animus, qui per tiniDersias leg. deleto pronomine animus per uniser avis miandi partes omnemque naturam commeans atqtie dissiastis, ex quo Om-ntia , quae nas saliae, ianimalia Dieam
ρiunt; eumque locum exseripsit Salvianus de Gub. Dei lib. I, cap. 4, non enim ad hune Tullii loeum respexit , ut vult Conr. Billhersusius, mee ad Minucianum, ut censet Steph. BaluEius. Sed longe praestat recepta lectio, Velleiique animo magis eoiari venit Iovidiosa haee loquendi sormula; denotat enim , mentes nostras numinis esse frusta quaedam lacera, partieulasque vi quadam avulsas. Si
Iustitio mar tria fides, ipsius Pythagorae verba hiae Deletilia d.dIi Co-hor . ad Graecos, cap. 48. sed liber, ex quo sunt hausia, plane Dii suppo- si lilius; quod, ut opinor, olfeeit Clemens Alexandrinus; quapropter am. higuitatem capians, ea et: αμρὶ TuvIBυθαγορα, adscribit in Prolrept. p. as. At Daudem minime suspiea lus est Cyrillus eonira Iulian. lib. I, pag.
a) Vide Minucium Felice in Oet.
nit, quae plurimi seriptores, et ipse quidem Tullius alibi tradiderunt. Sie
Aead. lib. II, eap. 37: Xeno ranes...
tintim esse omnia... et id esse deum. . .
eonglohesta fora. Norunt omnes nullam prorsus figuram inlinilaii eompetere. Quare , pro illius sententia ,ntillum esset tofinitum. At sibi congruus est Origenes, qui Philos. e. 34, simul ae Theodore ius, Ther. lib. I, ,
49쪽
nides commenticium quiddam coronae similem es-sicit orbem: Stephanen eum appellat, Continentem ardorem lucis, qui cingat caelum, ' quem appellat deum: in quo neque figuram divinam, neque sensum quisquam suspicari potest, multaque eiusdem modi
monstra quippe qui bellum, qui disco Piliam, qui
cupiditatem , ceteraque genet is eiusdem ad deum Po- ocat : quae vel morbo, vel somno, vel oblivione, vel vetustate delentur. Eademque de sideribus; quae reprehensa iam in alio, β in hoc omittantur. XII. Empedocles autem, multa alia peccans, indi orum opinione turpissime labitur. Quatuor enim naturas, ex quibuS omnia Constare vult, divinas esse
Pyrrhon. Hypoth. lib. III, eap. 24, pag. 35s. Plura suppeditabit Aeg. Netiagius ad Diogenis Laertii lib. IX, eap. 49. Sed hisce repugnat, quod habet Aet,loteles in libello de Xenophane . Zenone. et Gorgia eap. 4. Omnino vide Simplietum in Aristo-ieli, Phys. lib. I, pag. 6. D v. ) Commentitiam voeat Noster id
quod tu rerum natura noti exsistit,
sed est immani ingenii sigmentum. Sie ἁe Diciti. lib. I, cap. 32, aede Finibus lib. I, cap. 6. Nee ali. ter passim Cieeeo. De commentitio
ero. quain memorat Noster, eorona
mmeruietum quiddam coronae sinu.
eon inentem ardore lueti or m. quicinia eueliam. Davis. pro similitudinee eiad. Ursini rescripsit simile. Idem iMislea malebai conlinenue ardore ruris olem. Sed Ilei dorsius ex complurium e dieum lectionibus sagaei ter eruit istam, quam recepimus era nu eloia lectionem.
preles, unde habuerit, eiusmodi suis,e Parmenidis dogmala; quae ipsa quidem neque a Diogene Laertio, neque ab aliis commemorantur, quibus servata debemus fragmerita philosophorum veterum. Potuerat haec Parmenides in Theogoniam coniec Me, quam Hesiodum secutus seripserat.
θεους, α Ησι,δος και Βαρμευιδης /ε γουsivi Prisca aerartim gesta Diaemii tis Parmenide tie deseri nil Quemadmodum ergo alier bellum, discordiam . ei totidem deos secerat. ita Parmenide iti fecisse suspicor. Buti 5 Davis. et Em. ex aliquot Mas. in ratio loco. Recie vulgatam defendii
50쪽
Censet; quas et nasci, et exstingui perspicuum est, et
sensu omni carere. Nec vero Protagoras, qui sese negat
omnino de diis habere, quod liqueat, sint, non sint, qualesve sint, quidquam videtur de nutura deorum suspicari. Quid Z Democritus, qui tum imagines, earum
que circuitus in deorum numero refert, tum illam naturam, quae imagines laudat ac mittat, tum scientiam intelligentiamque nostram, β nonne in maximo Crrore versatur 2 Quum idem omnino, quia nihil seni. Per suo statu maneat, neget esse quidquam sempiternum: nonne deum omnino ita tollit, ut nullam
opinionem eius reliquam faciat 3 Quid 2 lier, quo Diogenes Apolloniates utitur deo, quem sensum habere potest, aut quam sermam dei 3 Iam de Platonis inconstantia longum est dicere, qui in Timaeo, patrem huius mundi nominari neget posse: A in legum
Da vis. E eodd. suis qui sese Megiae omnino de diis quia liquent scire. a) Imagines voeat simulacra ex corporibus emuentia. Irenaeus lib. II,
mocrittis .. nonne plerumque natiaram,
qtiae imagines Itiniat, et in Aligenis aliam ditim Io utir Z LAMB. 3) Walehei us delei nostram: et recte, ni mea me sallit opitiic. B uast. η Faelli operaeum mendo in Emnesii Miliotae ultima est partem, quod propagarunt Κinderuaterus et Sehut-κitis: haud mirum; nam prima Donis te nos quoque dubii pendebamus ,
utrum consulto, an ex mendo aieeditum esseti ei sano, si deum subin
iti telligas, sensus speciosus exsistit. At proeul dubio pocrem legendum . Dii patet ea Platonis verbis itiseritis subiectis. TVP. - mirem hiaus mιndi. I aD 526 edis. Lugd. Τον μευ oυυ
tationem suppeditabit Cieero de Via. ers. eap. 2. ide sis ei Apuleium Dogm. Plat. lib. I, pag. 572, et Minucium cap. 49. Iosephus in Apionem lib. II, eap. 3 : Aυtoc δὲ IIλάτω υ